RF i laser biostymulacyjny w zabiegach kosmetycznych razem, czy osobno? Dr n. o kul.fiz. Agnieszka Pisula-Lewandowska, fizjoterapeuta

Transkrypt

1 RF i laser biostymulacyjny w zabiegach kosmetycznych razem, czy osobno? Dr n. o kul.fiz. Agnieszka Pisula-Lewandowska, fizjoterapeuta W kosmetyce coraz częściej wykorzystuje się akinoterapię (grec. aktinos promień, therapia leczenie) w walce o piękny i młody wygląd. Służy ono również do eliminowania skutków starzenia się organizmu. Zawiera ona metody fizykalne posługujące się polem elektromagnetycznym (pem) ze wszystkich zakresów widma. Zarówno fale radiowe, jak i promieniowanie laserowe należą do widma tego promieniowania. Jako pierwszy do celów leczniczych zastosował pem francuski fizjolog d'arsonval w latach 80 XIX w (z wykorzystaniem aparatów iskrowych wynalezionych przez Teslę). Wcześniej, bo już w starożytności zauważano wpływ światła na organizm człowieka. Wiedzieli o tym już starożytni Egipcjanie oddając cześć bogowi Słońce Ra. Herodotus, nazwany ojcem helioterapii, wskazywał, iż ekspozycja na światło słoneczne jest korzystne dla osoby, która chce wyzdrowieć. Kolejnym krokiem milowym na początku XX w. było określenie przez Einsteina fizycznych podstaw działania lasera, czyli wzmocnienia światła przez stymulowaną emisję promieniowania (LASER Light Amplification by Stimulated Emision of Radiation). Jednak dopiero po kilkudziesięciu latach Maiman skonstruował pierwszy laser rubinowy (1960 r.). To odkrycie sprawiło, że wielu naukowców poszukiwało nowych rozwiązań. W 1962 r. Goldman był prekursorem zastosowania lasera w dermatologii, a w tym samym okresie Mester stosował laser He-Ne w leczeniu ran i owrzodzeń skóry. Promieniowanie laserowe jest: spójne (koherentne), monochromatyczne (jednobarwne), równoległe (skolimowane), intensywne. Współcześnie w gabinecie kosmetycznym mają zastosowanie lasery niskoenergetyczne (tzw. miękkie o mocy do 5 mw) oraz średnioenergetyczne, których moc mieści się w przedziale mw. Oba te typy laserów powodują efekt biostymulacyjny (fotobioaktywacji nietermicznej), czyli pobudzenia różnych struktur i funkcji naprawczych organizmu przy nieznacznym efekcie termicznym (od 0,5 do 1 C). W wyniku jego działania następuje pobudzenie fizjologicznych mechanizmów naprawczych w naszym organizmie charakteryzujących się hyperpolaryzacją błon komórkowych, przyspieszeniem podziałów jąder komórkowych. Dzięki tym działaniom uzyskuje się przebudowę, wzrost i odbudowę

2 komórek i tkanek. Obserwuje się przyspieszenie gojenia się ran, owrzodzeń, zmniejszenie obrzęków, efekt przeciwbólowy i przeciwzapalny. Zabiegi z zastosowaniem laserów kosmetycznych określa się w literaturze, jako LLLT (low level laser therapy) czyli terapię laserem małej mocy. W medycynie estetycznej i dermatologii mają zastosowanie również lasery wysokoenergetyczne (twarde), co wiąże się z dużym efektem termicznym powodującym koagulację, czyli niszczenie tkanek lub ich usuwanie, poprzez cięcie czy odparowanie. Zabiegi te muszą być wykonywane przez lekarzy specjalistów. Rozważając działanie biostymulacyjne należy zaznaczyć, iż wpływ na organizm człowieka będzie miała tylko ta ilość promieniowania, która zastanie pochłonięta (prawo Grotthusa- Drapera). Część promieniowania laserowego ulegnie rozproszeniu, odbiciu lub załamaniu przechodząc przez poszczególne warstwy skóry, (np. warstwa zrogowaciała naskórka odbije od 5 do7% światła). W celu uzyskania jak najlepszego efektu zabiegowego ważne jest, aby trafić w tzw. okienko terapeutyczne skóry, lub medyczne okno transmisyjne skóry. Mieści się ono w przedziale nm, a niektórzy autorzy podają, że nawet do 1300 nm. Dlatego też, najlepiej stosować lasery o długości fali z tego zakresu. W wyniku badań zauważono, iż lasery o długości około 632,8 nm posiadają najlepszą zdolność przenikania przez błony komórkowe, ponieważ przy ich zastosowaniu występują najmniejsze straty mocy głównie poprzez rozpraszanie. Efekty działania lasera są pochodną reakcji fotochemicznych, zachodzących w komórkach, czyli promieniowanie musi zostać pochłonięte (zaabsorbowane) przez barwniki (np. cytochromy w mitochondriach, melaninę, hemoglobinę lub enzymy). Obserwuje się także rezonans biochemiczny polegający na konformacji przestrzennej białek i enzymów (np. kolagenu), dzięki czemu uzyskuje się zwiększenie ich aktywności biologicznej. Promieniowanie laserowe przyczynia się do zwiększenia syntezy różnych białek, w tym między innymi kolagenu, poprzez pobudzenie aktywności fibroblastów. Działanie biostymulacyjne powoduje poprawę ukrwienia i odżywienia tkanek, pobudzenie regeneracji komórek i naczyń krwionośnych. Zwiększa się także odpływ nadmiaru limfy, co jest korzystne w zabiegach pielęgnacyjnych. Wykazuje także działanie przeciwzapalne oraz przeciwbólowe, poprzez stymulację wydzielania beta endorfin, czyli tzw. hormonów szczęścia. Efekty oddziaływania biostymulacyjnego promieniowania laserowego występują bezpośrednio po zabiegu, ale zauważa się także reakcje opóźnione, czyli na kilka godzin po zakończeniu ekspozycji. Zabiegi z zastosowaniem częstotliwości fal radiowych (RF) nazywane są także diatermią (DKF), radiage lub thermage. Diatermia (grec. ciepło przenikające) oznacza zabiegi, w

3 których na tkanki ustroju oddziałują elektryczne, magnetyczne i elektromagnetyczne pola wielkiej częstotliwości powodując głębokie wewnętrzne przegrzanie. W kosmetyce urządzenia bazują na mechanizmach diatermii krótkofalowej metody kondensatorowej. Drgania elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości uzyskuje się dzięki zastosowaniu specjalnych układów elektronicznych, których działanie jest podobne do funkcjonowania oscylatora. Układ wytwarzający drgania elektromagnetyczne oraz obwód zabiegowy stanowią dwa obwody, z których pierwszy wzbudza drgania w drugim. Warunkiem wzbudzania drgań jest zgodność częstotliwości w obu układach, (zjawisko rezonansu czyli zestrojenia). Na rozkład linii sił pola elektrycznego zawartego pomiędzy dwiema elektrodami kondensatorowymi, a zatem na ilość wydzielanego ciepła, wpływają rozmiary elektrod w stosunku do obiektu przegrzewanego, oddalenie elektrod od obiektu, wzajemne ułożenie elektrod, oraz rodzaj dielektryku znajdującego się między elektrodami, a skórą. Wszystkie te zależności mają wpływ na sposób wykonywania zabiegów z zastosowaniem RF i możemy wyróżnić metodę bipolarną, monopolarną lub unipolarną. Obecnie na rynku dostępne są aparaty emitujące fale o częstotliwości w przedziale 450 khz do 6 MHz. Zastosowanie takich parametrów pozwala na głęboką penetrację promieniowania w głąb skóry, a stosowanie specjalnie dobranych kształtem i wielkością elektrod do okolicy zabiegowej selektywne, precyzyjne i miejscowe działanie. W fizjoterapii pod wpływem diatermii uzyskuje się efekt przeciwbólowy, przeciwzapalny i przeciwobrzękowy. Główne działanie biologiczne w kosmetyce polega na przegrzewaniu włókien kolagenowych do temperatury około C. Pod wpływem ogrzania ulegają one skurczeniu (skracanie włókien), a wtórnie także napięciu. Kolagen charakteryzuje się niewielkim zakresem tolerancji na wysoką temperaturę. Temperatura do 58 C powoduje skracanie i pozaginanie włókien kolagenowych, ale już 61 C nieodwracalne zmiany. Przegrzanie przyczynia się do denaturacji kolagenu, a tym samym przyspieszonego syntezowania przez fibroblasty białek niezbędnych do produkcji nowego kolagenu i elastyny. Dzięki temu zjawisku uzyskuje się efekt zwiększonego napięcia skóry oraz poprawy jej elastyczności. Pod wpływem zewnętrznego pola elektrycznego następuje w atomach i cząsteczkach przesunięcie ładunku, zwane polaryzacją. Każda zmiana powoduje ruch ładunków, zwany prądem przesunięcia. Podczas ruchu dochodzi do tarcia i powstaje ciepło. Ten rodzaj ciepła nazywany jest ciepłem endogennym, czyli wytwarzanym wewnątrz tkanek. Taki proces naprawczy (remodeling) może trwać przez kilka tygodni, co odpowiada za pojawienie się

4 oczekiwanych wyników terapeutycznych. W tkankach zawierających dużą ilość elektrolitów, których jony są nośnikami elektryczności, tworzenie się ciepła pod wpływem pola elektrycznego wielkiej częstotliwości będzie większe aniżeli w tkankach o małej ich zawartości. Promieniowanie RF w znacznym stopniu jest absorbowane w podskórnej tkance tłuszczowej, mięśniach, płynach ustrojowych i narządach miąższowych. Fale mogą być generowane w sposób ciągły lub impulsowy. Przy terapii impulsowej uzyskuje się mniejszy efekt termiczny i głębszą penetrację. Szybkość wytwarzania się ciepła w tkankach nie jest jednakowa. Najsilniej pod wpływem promieniowania RF w metodzie kondensatorowej przegrzaniu ulegnie tkanka tłuszczowa, a najmniej tkanka mięśniowa. Stąd wynika jednej z najbardziej istotnych walorów tego typu terapii. RF przyczynia się to do selektywnej termolipolizy, a tym samym stymulacji przemian w tkance tłuszczowej. Mechanizm działania tej postaci energii sprowadza się w znacznym stopniu do wpływu na potencjał elektryczny błon komórkowych, co prowadzi do wielu zmian w czynności komórek. Kolejnym korzystnym efektem jest poprawa cyrkulacji krążenia (rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz zwiększenie ich przepuszczalności). Zwiększenie przepływu krwi tętniczej poprawia utlenowanie komórek, przyspiesza proces wchłaniania tkankowego, a także przyspiesza komórkową przemianę materii. Zgodnie z prawem Vant Hoffa chemiczne zmiany w tkankach ulegają przyspieszeniu wraz ze wzrostem temperatury. Przyspieszenie to jest największe w miejscu poddawanemu zabiegowi. Wzmożenia tempa przemiany materii, a co za tym idzie podwyższenie temp. o 1 C powoduje wzrost tempa przemiany materii o 3,6%. Wzrost temperatury wywołuje rozluźnienie mięśni i usprawnienie odruchów prioprioceptywnych. Zapewnia to optymalne warunki do skurczu mięśni. Ciepło zmniejsza lepkość krwi i zmniejsza opory hemodynamiczne. Zastosowanie RF w stanach bólowych wywiera efekt przeciwbólowy (teoria Walla i Melzaka) oraz stymuluje wytwarzanie endorfin. Wzrasta także liczba leukocytów w przegrzewanych tkankach. Zgodnie ze wspomnianym już wcześniej prawem Grotthusa-Drapera skutki biologiczne może wywołać w tkankach tylko energia pochłoniętego przez nie promieniowania (tj. około 70%). Dawkowanie RF określa się na podstawie odczuwania ciepła, czasu trwania zabiegu, miejsca aplikacji fal, oraz obserwacji podczas wykonywania zabiegu. Zastosowanie przegrzania przy wykorzystaniu diatermii w kosmetyce przynosi pozytywne efekty w redukcji nadmiaru tkanki tłuszczowej, zmniejszenia widoczności cellulitu, ujędrniania skóry, poprawy elastyczności skóry, zmniejszeniu widoczności zmarszczek, modelingu ciała i konturów twarzy. W fizjoterapii DKF przynosi pozytywne rezultaty

5 leczenia we wszystkich tych przypadkach, w których korzystne jest stosowanie ciepła. Znajduje głównie zastosowanie w różnego rodzaju podostrych i przewlekłych stanach zapalnych. W celu prawidłowego i bezpiecznego wykonywania zabiegów z zastosowaniem promieniowania RF należy przestrzegać przeciwwskazań do których zaliczamy: rozrusznik serca, nowotwory i stany po leczeniu promieniowaniem jonizującym (do 5 lat po zakończonym leczeniu), ostre stany zapalne, zaburzenia czucia, zaburzenie ukrwienia obwodowego, gruźlica, ciąża, karmienie piersią, skłonność do krwawień z przewodu pokarmowego, zaćma, metalowe implanty w okolicy zabiegowej. Ostrożność zalecana jest w przypadku zaburzeń hormonalnych (cukrzycy, nadczynności tarczycy) oraz przy nadciśnieniu. Dzięki wielu innowacyjnym rozwiązaniom urządzenia są bezpieczne dla obsługi oraz nie zakłócają pracy innych urządzeń (poprzez zakłócenia radiowe). Nowoczesne aparaty nie wymagają stosowania specjalistycznych ekranów w pomieszczeniach. Wystarczy przestrzegać podstawowe przepisy BHP. Podsumowanie Lasery o małej mocy są bardzo bezpieczne i zaliczane są do urządzeń o nieznacznym ryzyku. Oddziaływanie biostymulacji laserowej w terapii opiera się przede wszystkim na efekcie przeciwbólowym, przeciwzapalnym oraz pobudzającym procesy regeneracyjne. Szczególnie to ostatnie działanie znalazło swoje zastosowanie w kosmetyce. Główne wskazania trudno gojące się rany i owrzodzenia (odleżyny), przewlekłe stany zapalne, zespoły bólowe, zespoły przeciążeniowe, zmniejszanie blizn i zapobiegania powstawania bliznowców, neuropatia cukrzycowa, trądzik pospolity, opryszczka, łysienie, utrwalanie przeszczepów skórnych, leczenie stanów zapalnych wału paznokciowego towarzyszące wrastaniu się paznokci. Biostymulacja laserowa charakteryzuje się niewielką liczbą przeciwwskazań, wśród których należy wymienić chorobę nowotworowa, gruźlicę, wysokie stany gorączkowe, wyniszczenie organizmu, ciążę, wiek niemowlęcy, nadczynność gruczołów dokrewnych, oraz terapię i wrażliwość na leki światłouczulające. Dlatego bardzo istotnym elementem jest przeprowadzenie przed seria zabiegów laserowych oraz RF dokładnego wywiadu z klientem. Jeżeli nasz klient sam nie jest w stanie ocenić stanu swojego zdrowia, warto poprosić aby skontaktował się ze swoim lekarzem w celu wykluczenia przeciwwskazań.

6 Można przypuszczać, iż łączna aplikacja tych dwóch rodzajów bodźców fizykalnych będzie miała charakter wspomagający w zabiegach kosmetycznych. Wstępne działanie promieniowania laserowego przygotuje nam tkanki na silny efekt upiększający i terapeutyczny w postaci oddziaływania RF.