Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIAŁ... Strona 2 z 22

Transkrypt

1 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIAŁ... Strona 1 z 22 zmiany: Dz.U wynik. z 1 pkt Dz.U wynik. z 3 ust. 3 pkt Dz.U art Dz.U art Dz.U wynik. z art. 3 pkt Dz.U art Dz.U art Dz.U art Dz.U art Dz.U art Dz.U wynik. z Dz.U art Dz.U art Dz.U art Dz.U Dz.U art Dz.U art. 32 USTAWA z dnia 25 lutego 1964 r. KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY Tytuł I. MAŁśEŃSTWO DZIAŁ I Zawarcie małŝeństwa. Art. 1. (1) 1. MałŜeństwo zostaje zawarte, gdy męŝczyzna i kobieta jednocześnie obecni złoŝą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia (2), Ŝe wstępują ze sobą w związek małŝeński. 2. MałŜeństwo zostaje równieŝ zawarte, gdy męŝczyzna i kobieta zawierający związek małŝeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małŝeństwa podlegającego prawu polskiemu i kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małŝeństwa. Gdy zostaną spełnione powyŝsze przesłanki, małŝeństwo uwaŝa się za zawarte w chwili złoŝenia oświadczenia woli w obecności duchownego. 3. Przepis paragrafu poprzedzającego stosuje się, jeŝeli ratyfikowana umowa międzynarodowa lub ustawa regulująca stosunki między państwem a kościołem albo innym związkiem wyznaniowym przewiduje moŝliwość wywołania przez związek małŝeński podlegający prawu wewnętrznemu tego kościoła albo innego związku wyznaniowego takich skutków, jakie pociąga za sobą zawarcie małŝeństwa przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. 4. (3) MęŜczyzna i kobieta, będący obywatelami polskimi przebywającymi za granicą, mogą zawrzeć małŝeństwo równieŝ przed polskim konsulem lub przed osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula. Art. 2. (4) JeŜeli mimo niezachowania przepisów artykułu poprzedzającego został sporządzony akt małŝeństwa, kaŝdy, kto ma w tym interes prawny, moŝe wystąpić z powództwem o ustalenie nieistnienia małŝeństwa. Art. 3. (5) 1. Osoby zamierzające zawrzeć małŝeństwo powinny złoŝyć lub przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokumenty niezbędne do zawarcia małŝeństwa, określone w odrębnych przepisach. 2. JeŜeli otrzymanie dokumentu, który osoba zamierzająca zawrzeć małŝeństwo jest obowiązana złoŝyć lub przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego, napotyka trudne do przezwycięŝenia przeszkody, sąd moŝe zwolnić tę osobę od obowiązku złoŝenia lub przedstawienia tego dokumentu. 3. (6) Kierownik urzędu stanu cywilnego wyjaśnia osobom zamierzającym zawrzeć małŝeństwo doniosłość związku małŝeńskiego, przepisy regulujące prawa i obowiązki małŝonków oraz przepisy o nazwisku małŝonków i o nazwisku ich dzieci. Art. 4. (7) MałŜeństwo przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego nie moŝe być zawarte przed upływem

2 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIAŁ... Strona 2 z 22 miesiąca od dnia, kiedy osoby, które zamierzają je zawrzeć, złoŝyły kierownikowi urzędu stanu cywilnego (8) pisemne zapewnienie, Ŝe nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie tego małŝeństwa. JednakŜe kierownik urzędu stanu cywilnego moŝe zezwolić na zawarcie małŝeństwa przed upływem tego terminu, jeŝeli przemawiają za tym waŝne względy. Art (9) 1. Osobom zamierzającym zawrzeć małŝeństwo w sposób określony w art. 1 2 i 3 kierownik urzędu stanu cywilnego wydaje zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających zawarcie małŝeństwa oraz treść i datę złoŝonych przed nim oświadczeń w sprawie nazwisk przyszłych małŝonków i ich dzieci. 2. Zaświadczenie traci moc po upływie trzech miesięcy od dnia jego wydania. 3. Wydając zaświadczenie kierownik urzędu stanu cywilnego informuje strony o dalszych czynnościach koniecznych do zawarcia małŝeństwa. Art. 5. (10) Kierownik urzędu stanu cywilnego, który dowiedział się o istnieniu okoliczności wyłączającej zawarcie zamierzonego małŝeństwa, odmówi przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek małŝeński lub wydania zaświadczenia, o którym mowa w art. 4 1, a w razie wątpliwości zwróci się do sądu o rozstrzygnięcie, czy małŝeństwo moŝe być zawarte (11). Art (12) Z waŝnych powodów sąd moŝe zezwolić, Ŝeby oświadczenie o wstąpieniu w związek małŝeński lub oświadczenie przewidziane w art. 1 2 zostało złoŝone przez pełnomocnika. 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym i wymieniać osobę, z którą małŝeństwo ma być zawarte. Art. 7. (13) 1. JeŜeli małŝeństwo jest zawierane przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, oświadczenia o wstąpieniu w związek małŝeński powinny być złoŝone publicznie w obecności dwóch pełnoletnich świadków. 2. Kierownik urzędu stanu cywilnego zapytuje męŝczyznę i kobietę, czy zamierzają zawrzeć ze sobą małŝeństwo, a gdy oboje odpowiedzą na to pytanie twierdząco, wzywa ich do złoŝenia oświadczeń o wstąpieniu w związek małŝeński oraz oświadczeń w sprawie nazwisk małŝonków i ich dzieci. 3. KaŜda z osób zawierających małŝeństwo składa oświadczenie o wstąpieniu w związek małŝeński, powtarzając za kierownikiem urzędu stanu cywilnego treść oświadczenia lub odczytując je na głos. Osoba nie mogąca mówić składa oświadczenie o wstąpieniu w związek małŝeński podpisując akt małŝeństwa. 4. Po złoŝeniu oświadczeń o wstąpieniu w związek małŝeński przez obie strony kierownik urzędu stanu cywilnego ogłasza, Ŝe wskutek zgodnych oświadczeń obu stron małŝeństwo zostało zawarte. Art. 8. (14) 1. Duchowny, przed którym zawierany jest związek małŝeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego, nie moŝe przyjąć oświadczeń przewidzianych w art bez uprzedniego przedstawienia mu zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małŝeństwa, sporządzonego przez kierownika urzędu stanu cywilnego. 2. Niezwłocznie po złoŝeniu oświadczeń, o których mowa w 1, duchowny sporządza zaświadczenie stwierdzające, Ŝe oświadczenia zostały złoŝone w jego obecności przy zawarciu związku małŝeńskiego podlegającego prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego. Zaświadczenie to podpisują duchowny, małŝonkowie i dwaj pełnoletni świadkowie obecni przy złoŝeniu tych oświadczeń. 3. (15) Zaświadczenie, o którym mowa w 2, wraz z zaświadczeniem sporządzonym przez kierownika urzędu stanu cywilnego na podstawie art duchowny przekazuje do urzędu stanu cywilnego przed upływem pięciu dni od zawarcia małŝeństwa; nadanie jako przesyłki poleconej w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego jest równoznaczne z przekazaniem do urzędu stanu cywilnego. JeŜeli zachowanie tego terminu nie jest moŝliwe z powodu siły wyŝszej, bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas trwania przeszkody. Art. 9. (16) 1. W razie niebezpieczeństwa groŝącego bezpośrednio Ŝyciu jednej ze stron, oświadczenia o wstąpieniu w związek małŝeński mogą być złoŝone niezwłocznie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego bez złoŝenia lub przedstawienia dokumentów niezbędnych do zawarcia małŝeństwa. JednakŜe i w tym wypadku strony są obowiązane złoŝyć zapewnienie, Ŝe nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małŝeństwa. 2. W razie niebezpieczeństwa groŝącego bezpośrednio Ŝyciu jednej ze stron, oświadczenia przewidziane w art. 1 2 mogą być złoŝone przed duchownym bez przedstawienia zaświadczenia sporządzonego przez kierownika urzędu stanu cywilnego, stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małŝeństwa. W takim wypadku strony składają przed duchownym zapewnienie, Ŝe nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie małŝeństwa. Przepisy art. 1 3 oraz art. 2 i art. 8 2 i 3 stosuje się odpowiednio. Art. 10. (17) 1. Nie moŝe zawrzeć małŝeństwa osoba nie mająca ukończonych lat osiemnastu. JednakŜe z waŝnych powodów sąd opiekuńczy moŝe zezwolić na zawarcie małŝeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, Ŝe zawarcie małŝeństwa będzie zgodne z dobrem załoŝonej rodziny. 2. (18) UniewaŜnienia małŝeństwa zawartego przez męŝczyznę, który nie ukończył lat osiemnastu, oraz przez kobietę, która nie ukończyła lat szesnastu albo bez zezwolenia sądu zawarła małŝeństwo po ukończeniu lat szesnastu, lecz przed ukończeniem lat osiemnastu, moŝe Ŝądać kaŝdy z małŝonków. 3. Nie moŝna uniewaŝnić małŝeństwa z powodu braku przepisanego wieku, jeŝeli małŝonek przed

3 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIA... Strona 3 z 22 wytoczeniem powództwa ten wiek osiągnął. 4. (19) JeŜeli kobieta zaszła w ciąŝę, jej mąŝ nie moŝe Ŝądać uniewaŝnienia małŝeństwa z powodu braku przepisanego wieku. Art Nie moŝe zawrzeć małŝeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. 2. UniewaŜnienia małŝeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia moŝe Ŝądać kaŝdy z małŝonków. 3. Nie moŝna uniewaŝnić małŝeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia, jeŝeli ubezwłasnowolnienie zostało uchylone. Art Nie moŝe zawrzeć małŝeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. JeŜeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraŝa małŝeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeŝeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd moŝe jej zezwolić na zawarcie małŝeństwa. 2. UniewaŜnienia małŝeństwa z powodu choroby psychicznej albo niedorozwoju umysłowego jednego z małŝonków moŝe Ŝądać kaŝdy z małŝonków. 3. Nie moŝna uniewaŝnić małŝeństwa z powodu choroby psychicznej jednego z małŝonków po ustaniu tej choroby. Art Nie moŝe zawrzeć małŝeństwa, kto juŝ pozostaje w związku małŝeńskim. 2. UniewaŜnienia małŝeństwa z powodu pozostawania jednego z małŝonków w poprzednio zawartym związku małŝeńskim moŝe Ŝądać kaŝdy, kto ma w tym interes prawny. 3. Nie moŝna uniewaŝnić małŝeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małŝonków w poprzednio zawartym związku małŝeńskim, jeŝeli poprzednie małŝeństwo ustało lub zostało uniewaŝnione, chyba Ŝe ustanie tego małŝeństwa nastąpiło przez śmierć osoby, która zawarła ponowne małŝeństwo pozostając w poprzednio zawartym związku małŝeńskim. Art Nie mogą zawrzeć ze sobą małŝeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo ani powinowaci w linii prostej. JednakŜe z waŝnych powodów sąd moŝe zezwolić na zawarcie małŝeństwa między powinowatymi. 2. UniewaŜnienia małŝeństwa z powodu pokrewieństwa między małŝonkami moŝe Ŝądać kaŝdy, kto ma w tym interes prawny. 3. UniewaŜnienia małŝeństwa z powodu powinowactwa między małŝonkami moŝe Ŝądać kaŝdy z małŝonków. Art Nie mogą zawrzeć ze sobą małŝeństwa przysposabiający i przysposobiony. 2. UniewaŜnienia małŝeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małŝonkami moŝe Ŝądać kaŝdy z małŝonków. 3. Nie moŝna uniewaŝnić małŝeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małŝonkami, jeŝeli stosunek ten ustał. Art (20) 1. MałŜeństwo moŝe być uniewaŝnione, jeŝeli oświadczenie o wstąpieniu w związek małŝeński lub oświadczenie przewidziane w art. 1 2 zostało złoŝone: 1) przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyraŝenie woli, 2) pod wpływem błędu co do toŝsamości drugiej strony, 3) pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeŝeli z okoliczności wynika, Ŝe składający oświadczenie mógł się obawiać, Ŝe jemu samemu lub innej osobie grozi powaŝne niebezpieczeństwo osobiste. 2. UniewaŜnienia małŝeństwa z powodu okoliczności wymienionych w 1 moŝe Ŝądać małŝonek, który złoŝył oświadczenie dotknięte wadą. 3. Nie moŝna Ŝądać uniewaŝnienia małŝeństwa po upływie sześciu miesięcy od ustania stanu wyłączającego świadome wyraŝenie woli, od wykrycia błędu lub ustania obawy wywołanej groźbą - a w kaŝdym wypadku po upływie lat trzech od zawarcia małŝeństwa. Art. 16. W razie zawarcia małŝeństwa przez pełnomocnika mocodawca moŝe Ŝądać uniewaŝnienia małŝeństwa, jeŝeli brak było zezwolenia sądu na złoŝenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małŝeński przez pełnomocnika albo jeŝeli pełnomocnictwo było niewaŝne lub skutecznie odwołane. JednakŜe nie moŝna z tego powodu Ŝądać uniewaŝnienia małŝeństwa, jeŝeli małŝonkowie podjęli wspólne poŝycie. Art. 17. (21) MałŜeństwo moŝe być uniewaŝnione tylko z przyczyn przewidzianych w przepisach działu niniejszego. Art. 18. Nie moŝna uniewaŝnić małŝeństwa po jego ustaniu. Nie dotyczy to jednak uniewaŝnienia z powodu pokrewieństwa między małŝonkami oraz z powodu pozostawania przez jednego z małŝonków w chwili zawarcia małŝeństwa w zawartym poprzednio związku małŝeńskim. Art JeŜeli jeden z małŝonków wytoczył powództwo o uniewaŝnienie małŝeństwa, uniewaŝnienie moŝe

4 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIA... Strona 4 z 22 nastąpić takŝe po śmierci drugiego małŝonka, na którego miejsce w procesie wstępuje kurator ustanowiony przez sąd. 2. W razie śmierci małŝonka, który wytoczył powództwo o uniewaŝnienie małŝeństwa, uniewaŝnienia mogą dochodzić jego zstępni. Art Orzekając uniewaŝnienie małŝeństwa, sąd orzeka takŝe, czy i który z małŝonków zawarł małŝeństwo w złej wierze. 2. Za będącego w złej wierze uwaŝa się małŝonka, który w chwili zawarcia małŝeństwa wiedział o okoliczności stanowiącej podstawę jego uniewaŝnienia. Art. 21. Do skutków uniewaŝnienia małŝeństwa w zakresie stosunków małŝonków do wspólnych dzieci oraz w zakresie stosunków majątkowych między małŝonkami stosuje się odpowiednio przepisy o rozwodzie, przy czym małŝonek, który zawarł małŝeństwo w złej wierze, traktowany jest tak, jak małŝonek winny rozkładu poŝycia małŝeńskiego. Art. 22. Powództwo o uniewaŝnienie oraz ustalenie istnienia lub nieistnienia małŝeństwa moŝe wytoczyć takŝe prokurator. DZIAŁ II Prawa i obowiązki małŝonków. Art. 23. MałŜonkowie mają równe prawa i obowiązki w małŝeństwie. Są obowiązani do wspólnego poŝycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek załoŝyli. Art. 24. MałŜonkowie rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny; w braku porozumienia kaŝdy z nich moŝe zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. Art. 25. (22) 1. O nazwisku, które kaŝdy z małŝonków będzie nosił po zawarciu małŝeństwa, decyduje jego oświadczenie (23) złoŝone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie moŝe być złoŝone bezpośrednio po zawarciu małŝeństwa albo przed sporządzeniem przez kierownika urzędu stanu cywilnego zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małŝeństwa. 2. MałŜonkowie mogą nosić wspólne nazwisko będące dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich. KaŜdy z małŝonków moŝe równieŝ zachować swoje dotychczasowe nazwisko albo połączyć z nim dotychczasowe nazwisko drugiego małŝonka. Nazwisko utworzone w wyniku połączenia nie moŝe składać się z więcej niŝ dwóch członów. 3. W razie niezłoŝenia oświadczenia w sprawie nazwiska, kaŝdy z małŝonków zachowuje swoje dotychczasowe nazwisko. Art. 26. Z małŝeństwa wynika powinowactwo między małŝonkiem a krewnymi drugiego małŝonka; trwa ono mimo ustania małŝeństwa. Art. 27. Oboje małŝonkowie obowiązani są, kaŝdy według swych sił oraz swych moŝliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek załoŝyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi moŝe polegać takŝe, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Art (24) JeŜeli jeden z małŝonków pozostających we wspólnym poŝyciu nie spełnia ciąŝącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd moŝe nakazać, aŝeby wynagrodzenie za pracę lub inne naleŝności przypadające temu małŝonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małŝonka. 2. (25) Nakaz, o którym mowa w paragrafie poprzedzającym, zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego poŝycia małŝonków. Sąd moŝe jednak na wniosek kaŝdego z małŝonków nakaz ten zmienić albo uchylić. Art (26) JeŜeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małŝonkowi, drugi małŝonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego. Art. 29. W razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małŝonków pozostających we wspólnym poŝyciu, drugi małŝonek moŝe za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności moŝe bez pełnomocnictwa pobierać przypadające naleŝności, chyba Ŝe sprzeciwia się temu małŝonek, którego przeszkoda dotyczy. Względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, jeŝeli był im wiadomy. Art Oboje małŝonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich

5 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIA... Strona 5 z 22 w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. 2. Z waŝnych powodów sąd moŝe na Ŝądanie jednego z małŝonków postanowić, Ŝe za powyŝsze zobowiązania jest odpowiedzialny tylko ten małŝonek, który je zaciągnął. Postanowienie to moŝe być uchylone w razie zmiany okoliczności. 3. Względem osób trzecich wyłączenie odpowiedzialności solidarnej jest skuteczne, jeŝeli było im wiadome. DZIAŁ III MałŜeńskie ustroje majątkowe (27) Rozdział I. (28) Ustawowy ustrój majątkowy (29) Art. 31. (30) 1. Z chwilą zawarcia małŝeństwa powstaje między małŝonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małŝonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową naleŝą do majątku osobistego kaŝdego z małŝonków. 2. Do majątku wspólnego naleŝą w szczególności: 1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej kaŝdego z małŝonków, 2) dochody z majątku wspólnego, jak równieŝ z majątku osobistego kaŝdego z małŝonków, 3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego kaŝdego z małŝonków. Art. 32. (31) Art. 33. (32) Do majątku osobistego kaŝdego z małŝonków naleŝą: 1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, 2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba Ŝe spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił, 3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, 4) przedmioty majątkowe słuŝące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małŝonków, 5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, 6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty naleŝnej poszkodowanemu małŝonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość, 7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małŝonków, 8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małŝonków, 9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy, 10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba Ŝe przepis szczególny stanowi inaczej. Art. 34. Przedmioty zwykłego urządzenia domowego słuŝące do uŝytku obojga małŝonków są objęte wspólnością ustawową takŝe w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba Ŝe spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. Art (33) KaŜdy z małŝonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małŝonka. Art. 35. W czasie trwania wspólności ustawowej Ŝaden z małŝonków nie moŝe Ŝądać podziału majątku wspólnego. Nie moŝe równieŝ rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach naleŝących do tego majątku. Art. 36. (34) 1. Oboje małŝonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciąŝających majątek wspólny. 2. KaŜdy z małŝonków moŝe samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba Ŝe przepisy poniŝsze stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych naleŝących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. 3. Przedmiotami majątkowymi słuŝącymi małŝonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małŝonek ten zarządza samodzielnie. W razie przemijającej przeszkody drugi małŝonek moŝe dokonywać niezbędnych bieŝących czynności.

6 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIA... Strona 6 z 22 Art (35) 1. MałŜonek moŝe sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małŝonka, z wyjątkiem czynności w bieŝących sprawach Ŝycia codziennego lub zmierzającej do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanej w ramach działalności zarobkowej. 2. Sprzeciw jest skuteczny wobec osoby trzeciej, jeŝeli mogła się z nim zapoznać przed dokonaniem czynności prawnej. 3. Przepis art. 39 stosuje się odpowiednio. Art. 37. (36) 1. Zgoda drugiego małŝonka jest potrzebna do dokonania: 1) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciąŝenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub uŝytkowania wieczystego, jak równieŝ prowadzącej do oddania nieruchomości do uŝywania lub pobierania z niej poŝytków, 2) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciąŝenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal, 3) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciąŝenia, odpłatnego nabycia i wydzierŝawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa, 4) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. 2. WaŜność umowy, która została zawarta przez jednego z małŝonków bez wymaganej zgody drugiego, zaleŝy od potwierdzenia umowy przez drugiego małŝonka. 3. Druga strona moŝe wyznaczyć małŝonkowi, którego zgoda jest wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. 4. Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małŝonka jest niewaŝna. Art. 38. JeŜeli na podstawie czynności prawnej dokonanej przez jednego małŝonka bez wymaganej zgody drugiego osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie osób, które w dobrej wierze dokonały czynności prawnej z osobą nie uprawnioną do rozporządzania prawem. Art. 39. (37) JeŜeli jeden z małŝonków odmawia zgody wymaganej do dokonania czynności, albo jeŝeli porozumienie z nim napotyka trudne do przezwycięŝenia przeszkody, drugi małŝonek moŝe zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności. Sąd udziela zezwolenia, jeŝeli dokonania czynności wymaga dobro rodziny. Art. 40. (38) Z waŝnych powodów sąd moŝe na Ŝądanie jednego z małŝonków pozbawić drugiego małŝonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym; moŝe równieŝ postanowić, Ŝe na dokonanie czynności wskazanych w art zamiast zgody małŝonka będzie potrzebne zezwolenie sądu. Postanowienia te mogą być uchylone w razie zmiany okoliczności. Art. 41. (39) 1. JeŜeli małŝonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małŝonka, wierzyciel moŝe Ŝądać zaspokojenia takŝe z majątku wspólnego małŝonków. 2. JeŜeli małŝonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małŝonka albo zobowiązanie jednego z małŝonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel moŝe Ŝądać zaspokojenia z majątku osobistego dłuŝnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłuŝnika z innej działalności zarobkowej, jak równieŝ z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeŝeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, takŝe z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. 3. JeŜeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małŝonków, wierzyciel moŝe Ŝądać zaspokojenia z majątku osobistego dłuŝnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłuŝnika z innej działalności zarobkowej, jak równieŝ z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9. Art. 42. (40) Wierzyciel małŝonka nie moŝe w czasie trwania wspólności ustawowej Ŝądać zaspokojenia z udziału, który w razie ustania wspólności przypadnie temu małŝonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach naleŝących do tego majątku. Art Oboje małŝonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. 2. (41) JednakŜe z waŝnych powodów kaŝdy z małŝonków moŝe Ŝądać, aŝeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym kaŝdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małŝonka mogą wystąpić z takim Ŝądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o uniewaŝnienie małŝeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji. 3. Przy ocenie, w jakim stopniu kaŝdy z małŝonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się takŝe nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Art. 44. (42) Art. 45. (43) 1. KaŜdy z małŝonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące

7 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIA... Strona 7 z 22 dochód. MoŜe Ŝądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie moŝna Ŝądać zwrotu wydatków i nakładów zuŝytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba Ŝe zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. 2. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakŝe sąd moŝe nakazać wcześniejszy zwrot, jeŝeli wymaga tego dobro rodziny. 3. Przepisy powyŝsze stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małŝonków został zaspokojony z majątku wspólnego. Art. 46. (44) W sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak równieŝ do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Rozdział II. (45) Umowne ustroje majątkowe. Oddział 1. Przepisy ogólne. Art MałŜonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka moŝe poprzedzać zawarcie małŝeństwa. 2. Umowa majątkowa małŝeńska moŝe być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małŝeństwa, powstaje między małŝonkami wspólność ustawowa, chyba Ŝe strony postanowiły inaczej. Art MałŜonek moŝe powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małŝeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Oddział 2. Wspólność majątkowa. Art. 48. Do ustanowionej umową wspólności majątkowej stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej, z zachowaniem przepisów niniejszego oddziału. Art Nie moŝna przez umowę majątkową małŝeńską rozszerzyć wspólności na: 1) przedmioty majątkowe, które przypadną małŝonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny, 2) prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom, 3) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie, 4) wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak równieŝ wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, 5) niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej kaŝdego z małŝonków. 2. W razie wątpliwości uwaŝa się, Ŝe przedmioty słuŝące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małŝonków nie zostały włączone do wspólności. Art. 50. JeŜeli wierzytelność powstała przed rozszerzeniem wspólności, wierzyciel, którego dłuŝnikiem jest tylko jeden małŝonek, moŝe Ŝądać zaspokojenia takŝe z tych przedmiotów majątkowych, które naleŝałyby do majątku osobistego dłuŝnika, gdyby wspólność majątkowa nie została rozszerzona. Art W razie ustania wspólności, udziały małŝonków są równe, chyba Ŝe umowa majątkowa małŝeńska stanowi inaczej. Przepis ten nie wyłącza zastosowania art i 3. Oddział 3. Rozdzielność majątkowa. Art. 51. W razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, kaŝdy z małŝonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Art KaŜdy z małŝonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.

8 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIA... Strona 8 z 22 Oddział 4. Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Art Do rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków stosuje się przepisy o rozdzielności majątkowej, z zachowaniem przepisów niniejszego oddziału. Art Dorobkiem kaŝdego z małŝonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. 2. JeŜeli umowa majątkowa nie stanowi inaczej, przy obliczaniu dorobków pomija się przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem umowy majątkowej i wymienione w art. 33 pkt 2, 5-7, 9 oraz przedmioty nabyte w zamian za nie, natomiast dolicza się wartość: 1) darowizn dokonanych przez jednego z małŝonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małŝonków oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób, 2) usług świadczonych osobiście przez jednego z małŝonków na rzecz majątku drugiego małŝonka, 3) nakładów i wydatków na majątek jednego małŝonka z majątku drugiego małŝonka. 3. Dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia. Art Po ustaniu rozdzielności majątkowej małŝonek, którego dorobek jest mniejszy niŝ dorobek drugiego małŝonka, moŝe Ŝądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa. 2. Z waŝnych powodów kaŝdy z małŝonków moŝe Ŝądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków. 3. W razie braku porozumienia między stronami co do sposobu lub wysokości wyrównania, rozstrzyga sąd. Art W razie śmierci jednego z małŝonków, wyrównanie dorobków następuje między jego spadkobiercami a małŝonkiem pozostałym przy Ŝyciu. 2. Spadkobiercy małŝonka mogą wystąpić z Ŝądaniem zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków tylko wtedy, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o uniewaŝnienie małŝeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji. Rozdział III. (46) Przymusowy ustrój majątkowy. Art Z waŝnych powodów kaŝdy z małŝonków moŝe Ŝądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. 1a. (47) Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej moŝe Ŝądać takŝe wierzyciel jednego z małŝonków, jeŝeli uprawdopodobni, Ŝe zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małŝonków. 2. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd moŝe ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niŝ dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeŝeli małŝonkowie Ŝyli w rozłączeniu. 3. (48) Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd na Ŝądanie jednego z małŝonków nie wyłącza zawarcia przez małŝonków umowy majątkowej małŝeńskiej. JeŜeli rozdzielność majątkowa została ustanowiona na Ŝądanie wierzyciela, małŝonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małŝeńską po dokonaniu podziału majątku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo zaspokojenia wierzytelności, lub po upływie trzech lat od ustanowienia rozdzielności. Art Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa, w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małŝonków. 2. W razie uchylenia ubezwłasnowolnienia, a takŝe umorzenia, ukończenia lub uchylenia postępowania upadłościowego, między małŝonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy. Art Orzeczenie separacji powoduje powstanie między małŝonkami rozdzielności majątkowej. 2. Z chwilą zniesienia separacji powstaje między małŝonkami ustawowy ustrój majątkowy. Na zgodny wniosek małŝonków sąd orzeka o utrzymaniu między małŝonkami rozdzielności majątkowej. DZIAŁ IV Ustanie małŝeństwa. Art W razie uznania jednego z małŝonków za zmarłego domniemywa się, Ŝe małŝeństwo ustało z

9 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIA... Strona 9 z 22 chwilą, która w orzeczeniu o uznaniu tego małŝonka za zmarłego została oznaczona jako chwila jego śmierci. 2. JeŜeli po uznaniu jednego z małŝonków za zmarłego drugi małŝonek zawarł nowy związek małŝeński, związek ten nie moŝe być uniewaŝniony z tego powodu, Ŝe małŝonek uznany za zmarłego Ŝyje albo Ŝe jego śmierć nastąpiła w innej chwili aniŝeli chwila oznaczona w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. Przepisu tego nie stosuje się, jeŝeli w chwili zawarcia nowego związku małŝeńskiego strony wiedziały, Ŝe małŝonek uznany za zmarłego pozostaje przy Ŝyciu. Art JeŜeli między małŝonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład poŝycia, kaŝdy z małŝonków moŝe Ŝądać, aŝeby sąd rozwiązał małŝeństwo przez rozwód. 2. JednakŜe mimo zupełnego i trwałego rozkładu poŝycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeŝeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małŝonków albo jeŝeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współŝycia społecznego. 3. Rozwód nie jest równieŝ dopuszczalny, jeŝeli Ŝąda go małŝonek wyłącznie winny rozkładu poŝycia, chyba Ŝe drugi małŝonek wyrazi zgodę na rozwód albo Ŝe odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współŝycia społecznego. Art Orzekając rozwód sąd orzeka takŝe, czy i który z małŝonków ponosi winę rozkładu poŝycia. 2. JednakŜe na zgodne Ŝądanie małŝonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby Ŝaden z małŝonków nie ponosił winy. Art (49) W wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małŝonków oraz orzeka, w jakiej wysokości kaŝdy z małŝonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd moŝe powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. 2. (50) JeŜeli małŝonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka takŝe o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małŝonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małŝonków swym raŝąco nagannym postępowaniem uniemoŝliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd moŝe nakazać jego eksmisję na Ŝądanie drugiego małŝonka. Na zgodny wniosek stron sąd moŝe w wyroku orzekającym rozwód orzec równieŝ o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małŝonków, jeŝeli drugi małŝonek wyraŝa zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małŝonków są moŝliwe. 3. (51) Na wniosek jednego z małŝonków sąd moŝe w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeŝeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. 4. (52) Orzekając o wspólnym mieszkaniu małŝonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małŝonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej. Art. 59. (53) W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małŝonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małŝeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, moŝe przez oświadczenie złoŝone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego (54) powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małŝeństwa. Art MałŜonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu poŝycia i który znajduje się w niedostatku, moŝe Ŝądać od drugiego małŝonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz moŝliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. 2. JeŜeli jeden z małŝonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu poŝycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małŝonka niewinnego, sąd na Ŝądanie małŝonka niewinnego moŝe orzec, Ŝe małŝonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małŝonka niewinnego, chociaŝby ten nie znajdował się w niedostatku. 3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małŝonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małŝonka nowego małŝeństwa. JednakŜe gdy zobowiązanym jest małŝonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu poŝycia, obowiązek ten wygasa takŝe z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba Ŝe ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na Ŝądanie uprawnionego, przedłuŝy wymieniony termin pięcioletni. Art. 61. Z zastrzeŝeniem przepisu artykułu poprzedzającego do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małŝonków rozwiedzionych drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi. DZIAŁ V. (55) Separacja Art JeŜeli między małŝonkami nastąpił zupełny rozkład poŝycia, kaŝdy z małŝonków moŝe Ŝądać, aŝeby sąd orzekł separację.

10 Dz.U (U) Kodeks rodzinny i opiekuńczy.tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIA... Strona 10 z JednakŜe mimo zupełnego rozkładu poŝycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeŝeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małŝonków albo jeŝeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współŝycia społecznego. 3. JeŜeli małŝonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd moŝe orzec separację na podstawie zgodnego Ŝądania małŝonków. Art JeŜeli jeden z małŝonków Ŝąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i Ŝądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód. 2. JeŜeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a Ŝądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację. Art Przy orzekaniu separacji stosuje się przepisy art. 57 i art Orzekając separację na podstawie zgodnego Ŝądania małŝonków, sąd nie orzeka o winie rozkładu poŝycia. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby Ŝaden z małŝonków nie ponosił winy. Art Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małŝeństwa przez rozwód, chyba Ŝe ustawa stanowi inaczej. 2. MałŜonek pozostający w separacji nie moŝe zawrzeć małŝeństwa. 3. JeŜeli wymagają tego względy słuszności, małŝonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy. 4. Do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małŝonków pozostających w separacji drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy art. 60, z wyjątkiem Przepisu art. 59 nie stosuje się. Art (56) Art Na zgodne Ŝądanie małŝonków sąd orzeka o zniesieniu separacji. 2. Z chwilą zniesienia separacji ustają jej skutki. 3. (57) Znosząc separację, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem małŝonków. Tytuł II. POKREWIEŃSTWO DZIAŁ I Rodzice i dzieci. Rozdział I. Pochodzenie dziecka. Art (58) JeŜeli dziecko urodziło się w czasie trwania małŝeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub uniewaŝnienia, domniemywa się, Ŝe pochodzi ono od męŝa matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeŝeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji. 2. JeŜeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub uniewaŝnienia małŝeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małŝeństwa, domniemywa się, Ŝe pochodzi ono od drugiego męŝa. 3. Domniemania powyŝsze mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. Art. 63. MąŜ matki moŝe wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez Ŝonę. Art JeŜeli mąŝ matki został całkowicie ubezwłasnowolniony z powodu choroby psychicznej lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, na które zapadł w ciągu terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, powództwo moŝe wytoczyć jego przedstawiciel ustawowy. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku sześć miesięcy od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego, a jeŝeli przedstawiciel powziął wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później - sześć miesięcy od dnia, w którym tę wiadomość powziął. 2. JeŜeli przedstawiciel ustawowy męŝa całkowicie ubezwłasnowolnionego nie wytoczył powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, mąŝ moŝe wytoczyć powództwo po uchyleniu ubezwłasnowolnienia. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku sześć miesięcy od dnia uchylenia ubezwłasnowolnienia, a jeŝeli mąŝ powziął

11 Strona 11 z 22 wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później - sześć miesięcy od dnia, w którym tę wiadomość powziął. Art. 65. JeŜeli mąŝ matki zapadł na chorobę psychiczną lub innego rodzaju zaburzenia psychiczne w ciągu terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa i mimo istnienia podstaw do ubezwłasnowolnienia całkowitego nie został ubezwłasnowolniony, moŝe on wytoczyć powództwo w ciągu sześciu miesięcy od ustania choroby lub zaburzeń, a gdy powziął wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później - w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym tę wiadomość powziął. Art. 66. MąŜ matki powinien wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a jeŝeli matka nie Ŝyje - przeciwko dziecku. Art. 67. JeŜeli dziecko urodziło się po upływie sto osiemdziesiątego dnia od zawarcia małŝeństwa, a przed upływem trzechsetnego dnia od jego ustania lub uniewaŝnienia, obalenie domniemania ojcostwa moŝe nastąpić tylko przez wykazanie niepodobieństwa, Ŝeby mąŝ mógł być ojcem dziecka. Art JeŜeli dziecko urodziło się przed upływem sto osiemdziesiątego dnia od zawarcia małŝeństwa, do obalenia domniemania ojcostwa wystarcza, jeŝeli w procesie o zaprzeczenie ojcostwa mąŝ złoŝy oświadczenie, Ŝe nie jest ojcem dziecka. 2. JeŜeli jednak mąŝ obcował z matką dziecka nie dawniej niŝ w trzechsetnym, a nie później niŝ w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka albo jeŝeli zawierając małŝeństwo wiedział, Ŝe Ŝona jest w ciąŝy, obalenie domniemania ojcostwa moŝe nastąpić tylko wtedy, gdy zachodzi niepodobieństwo, Ŝeby mąŝ mógł być ojcem dziecka. Art Matka moŝe wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męŝa w ciągu sześciu miesięcy od urodzenia dziecka. 2. Matka powinna wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko męŝowi i dziecku, a jeŝeli mąŝ nie Ŝyje - przeciwko dziecku. 3. Obalenie domniemania ojcostwa moŝe nastąpić tylko przez wykazanie niepodobieństwa, Ŝeby mąŝ mógł być ojcem dziecka. Art Dziecko po dojściu do pełnoletności moŝe wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męŝa swojej matki, nie później jednak jak w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletności. 2. Dziecko powinno wytoczyć powództwo przeciwko męŝowi swojej matki i matce, a jeŝeli matka nie Ŝyje - przeciwko jej męŝowi. JeŜeli mąŝ matki nie Ŝyje, powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. 3. Obalenie domniemania ojcostwa moŝe nastąpić tylko przez wykazanie niepodobieństwa, Ŝeby mąŝ matki mógł być ojcem dziecka. Art. 71. Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka. Art. 72. JeŜeli nie zachodzi domniemanie, Ŝe ojcem dziecka jest mąŝ jego matki, albo gdy domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa moŝe nastąpić albo przez uznanie dziecka przez ojca albo na mocy orzeczenia sądu. Art. 73. Przedstawiciel ustawowy ojca nie mającego pełnej zdolności do czynności prawnych nie moŝe w jego imieniu dziecka uznać. Art. 74. Do uznania dziecka przez ojca mającego ograniczoną zdolność do czynności prawnych potrzebna jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego. Art. 75. MoŜna uznać dziecko nawet nie urodzone, jeŝeli zostało juŝ poczęte. Art. 76. (59) Art JeŜeli dziecko jest małoletnie, do jego uznania potrzebna jest zgoda matki. JeŜeli matka nie Ŝyje albo jeŝeli nie przysługuje jej władza rodzicielska, albo jeŝeli porozumienie się z matką napotyka trudne do przezwycięŝenia przeszkody, zamiast jej zgody potrzebna jest zgoda ustawowego przedstawiciela dziecka. 2. Do uznania dziecka poczętego potrzebna jest zgoda matki. 3. Do uznania dziecka pełnoletniego potrzebna jest jego zgoda oraz zgoda matki, chyba Ŝe matka nie Ŝyje albo porozumienie się z nią napotyka trudne do przezwycięŝenia przeszkody. Art Zgoda osób wymienionych w artykule poprzedzającym powinna być wyraŝona w formie przewidzianej dla uznania dziecka albo na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. 2. Zgoda moŝe być wyraŝona bądź przed uznaniem, bądź jednocześnie z nim, bądź w ciągu trzech miesięcy

12 Strona 12 z 22 od daty uznania. Art (60) Uznanie dziecka moŝe nastąpić przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego (61) albo przed sądem opiekuńczym, a za granicą - przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeŝeli uznanie dotyczy dziecka, którego rodzice są obywatelami polskimi. 2. (62) W razie niebezpieczeństwa groŝącego bezpośrednio Ŝyciu ojca lub dziecka, uznanie dziecka moŝe nastąpić takŝe przed notariuszem. Art MęŜczyzna, który dziecko uznał, moŝe w ciągu roku od daty uznania Ŝądać jego uniewaŝnienia z powodu wady swego oświadczenia woli. 2. Przepis powyŝszy stosuje się odpowiednio do oświadczenia osoby, której zgoda jest potrzebna do waŝności uznania. Art Dziecko, które zostało uznane przed osiągnięciem pełnoletności, moŝe Ŝądać uniewaŝnienia uznania, jeŝeli męŝczyzna, który je uznał, nie jest jego ojcem. 2. Z Ŝądaniem tym dziecko moŝe wystąpić po dojściu do pełnoletności, nie później jednak jak w ciągu trzech lat od jej osiągnięcia. Art JeŜeli męŝczyzna, który dziecko uznał, Ŝąda uniewaŝnienia swego uznania, powództwo powinno być wytoczone przeciwko dziecku i matce, a jeŝeli matka nie Ŝyje - przeciwko dziecku. 2. JeŜeli matka Ŝąda uniewaŝnienia Ŝądania, powództwo powinno być wytoczone przeciwko dziecku i męŝczyźnie, który dziecko uznał, a jeŝeli męŝczyzna ten nie Ŝyje - przeciwko dziecku. 3. JeŜeli dziecko Ŝąda uniewaŝnienia uznania, powództwo powinno być wytoczone przeciwko męŝczyźnie, który dziecko uznał, i przeciwko matce, a jeŝeli matka nie Ŝyje - przeciwko męŝczyźnie, który dziecko uznał. JeŜeli męŝczyzna ten nie Ŝyje, powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. Art. 83. Po śmierci dziecka uniewaŝnienie uznania nie jest dopuszczalne. Art. 84. (63) 1. Sądowego ustalenia ojcostwa moŝe Ŝądać dziecko, jego matka oraz domniemany ojciec dziecka. JednakŜe matka ani domniemany ojciec nie mogą wystąpić z takim Ŝądaniem po śmierci dziecka lub po osiągnięciu przez nie pełnoletności. 2. Dziecko albo matka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko domniemanemu ojcu, a gdy ten nie Ŝyje - przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. 3. Domniemany ojciec dziecka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a gdy matka nie Ŝyje - przeciwko dziecku. 4. W razie śmierci dziecka, które było powodem w sprawie o ustalenie ojcostwa, ustalenia mogą dochodzić jego zstępni. Art Domniemywa się, Ŝe ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką nie dawniej niŝ w trzechsetnym, a nie później niŝ w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka. 2. Okoliczność, Ŝe matka w tym okresie obcowała takŝe z innym męŝczyzną, moŝe być podstawą do obalenia domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, Ŝe ojcostwo innego męŝczyzny jest bardziej prawdopodobne. Art. 86. Powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka oraz o uniewaŝnienie uznania dziecka moŝe wytoczyć takŝe prokurator. Rozdział II. Stosunki między rodzicami a dziećmi. Oddział 1. Przepisy ogólne. Art. 87. Rodzice i dzieci obowiązani są wspierać się wzajemnie. Art (64) Dziecko, co do którego istnieje domniemanie, Ŝe pochodzi ono od męŝa matki, nosi jego nazwisko, chyba Ŝe małŝonkowie oświadczyli, Ŝe dziecko nosić będzie nazwisko matki. Oświadczenia w tej sprawie składane są jednocześnie ze złoŝeniem oświadczeń w sprawie nazwisk przyszłych małŝonków. 2. Przepis powyŝszy stosuje się odpowiednio do nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małŝeństwo po urodzeniu się dziecka. JeŜeli rodzice zawarli małŝeństwo po ukończeniu przez dziecko trzynastego roku Ŝycia, do

13 Strona 13 z 22 zmiany nazwiska dziecka potrzebne jest takŝe wyraŝenie zgody przez dziecko osobiście. Art JeŜeli ojcostwo zostało ustalone przez uznanie dziecka, dziecko nosi nazwisko ojca, chyba Ŝe ten za zgodą osób, których zgoda jest potrzebna do waŝności uznania, złoŝył przy uznaniu dziecka oświadczenie, Ŝe nosić ono będzie nazwisko matki; jeŝeli w chwili uznania dziecko ukończyło juŝ trzynasty rok Ŝycia, potrzebne jest takŝe wyraŝenie zgody przez dziecko osobiście. 2. (65) Sąd w wyroku ustalającym ojcostwo albo sąd opiekuńczy w wydanym później postanowieniu nadaje dziecku na jego wniosek albo na wniosek jego przedstawiciela ustawowego nazwisko ojca. JeŜeli dziecko ukończyło lat trzynaście, do nadania nazwiska ojca potrzebne jest takŝe wyraŝenie zgody przez dziecko osobiście. 3. JeŜeli ojcostwa dziecka nie ustalono, dziecko nosi nazwisko matki. JeŜeli oboje rodzice są nieznani, sąd opiekuńczy nadaje dziecku nazwisko. Art JeŜeli matka małoletniego dziecka zawarła małŝeństwo z męŝczyzną, który nie jest ojcem tego dziecka, małŝonkowie mogą złoŝyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego (66) oświadczenie, Ŝe dziecko będzie nosiło nazwisko męŝa matki. JeŜeli dziecko ukończyło lat trzynaście, do nadania nazwiska męŝa matki potrzebne jest wyraŝenie zgody przez dziecko osobiście. 2. Nadanie dziecku nazwiska męŝa matki nie jest dopuszczalne, jeŝeli nosi ono nazwisko ojca, chyba Ŝe nazwisko ojca zostało nadane na podstawie sądowego ustalenia ojcostwa. Art Dziecko, które ma dochody z własnej pracy, powinno przyczyniać się do pokrywania kosztów utrzymania rodziny, jeŝeli mieszka u rodziców. 2. Dziecko, które pozostaje na utrzymaniu rodziców i mieszka u nich, jest obowiązane pomagać im we wspólnym gospodarstwie. Oddział 2. Władza rodzicielska. Art. 92. Dziecko pozostaje aŝ do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Art Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. 2. JednakŜe w razie sądowego ustalenia ojcostwa władza rodzicielska przysługuje ojcu tylko wtedy, gdy przyzna mu ją sąd w wyroku ustalającym ojcostwo. Sąd opiekuńczy moŝe ojcu przyznać władzę takŝe po ustaleniu ojcostwa. Art JeŜeli jedno z rodziców nie Ŝyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska ulega zawieszeniu. 2. JeŜeli ojcostwo nie zostało ustalone albo jeŝeli zostało ustalone sądownie bez przyznania ojcu władzy rodzicielskiej, władza rodzicielska przysługuje matce. 3. JeŜeli Ŝadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeŝeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę. Art Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka. 2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo. 3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Art. 96. Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je naleŝycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień. Art JeŜeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, kaŝde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. 2. JednakŜe o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Art Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. JeŜeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, kaŝde z nich moŝe działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. 2. JednakŜe Ŝadne z rodziców nie moŝe reprezentować dziecka: 1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską; 2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małŝonkiem, chyba Ŝe czynność

14 Strona 14 z 22 prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo Ŝe dotyczy naleŝnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania. 3. Przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym. Art. 99. JeŜeli Ŝadne z rodziców nie moŝe reprezentować dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy. Art Sąd opiekuńczy i inne organy państwowe obowiązane są udzielać pomocy rodzicom, jeŝeli jest ona potrzebna do naleŝytego wykonywania władzy rodzicielskiej; w szczególności kaŝde z rodziców moŝe zwrócić się do sądu opiekuńczego o odebranie dziecka zatrzymanego przez osobę nieuprawnioną. Art Rodzice obwiązani są sprawować z naleŝytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. 2. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego uŝytku. 3. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyraŝać zgody na wykonywanie takich czynności przez dziecko. Art W umowie darowizny albo w testamencie moŝna zastrzec, Ŝe przedmioty przypadające dziecku z tytułu darowizny lub testamentu nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców. W wypadku takim, gdy darczyńca lub spadkodawca nie wyznaczył zarządcy, sprawuje zarząd kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy. Art Czysty dochód z majątku dziecka powinien być przede wszystkim obracany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim, nadwyŝka zaś za inne uzasadnione potrzeby rodziny. Art JeŜeli władza rodzicielska przysługuje tylko jednemu z rodziców, sąd opiekuńczy moŝe mu nakazać, Ŝeby sporządził inwentarz majątku dziecka i przedstawił go sądowi oraz Ŝeby zawiadamiał sąd o waŝniejszych zmianach w stanie tego majątku. Art Po ustaniu zarządu rodzice obowiązani są oddać dziecku lub jego przedstawicielowi ustawowemu zarządzany przez nich majątek dziecka. Na Ŝądanie dziecka lub jego przedstawiciela ustawowego, zgłoszone przed upływem roku od ustania zarządu, rodzice obowiązani są złoŝyć rachunek z zarządu. śądanie to nie moŝe jednak dotyczyć dochodów z majątku pobranych w czasie wykonywania władzy rodzicielskiej. Art JeŜeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy, w razie zmiany okoliczności, moŝe zmienić zawarte w wyroku orzekającym rozwód orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania. Art JeŜeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom nie pozostającym ze sobą w związku małŝeńskim, sąd opiekuńczy moŝe powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z nich, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. 2. Przepis powyŝszy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy rodzice pozostają ze sobą w związku małŝeńskim, lecz Ŝyją w rozłączeniu. Art Rodzice, którzy wykonywają władzę rodzicielską nad dzieckiem ubezwłasnowolnionym całkowicie, podlegają takim ograniczeniom, jakim podlega opiekun. Art (67) 1. JeŜeli dobro dziecka jest zagroŝone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia. 2. Sąd opiekuńczy moŝe w szczególności: 1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń, 2) określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun, 3) (68) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego, 4) skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi, 5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej. 3. Sąd opiekuńczy moŝe takŝe powierzyć zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi. 4. (69) W przypadku, o którym mowa w 2 pkt 5, sąd opiekuńczy zawiadamia powiatowe centrum pomocy rodzinie, które udziela rodzinie małoletniego odpowiedniej pomocy i składa sądowi opiekuńczemu sprawozdania dotyczące sytuacji rodziny i udzielanej pomocy, w terminach określonych przez sąd, a takŝe współpracuje z kuratorem sądowym. Sąd opiekuńczy, ze względu na okoliczności uzasadniające umieszczenie małoletniego w

15 Strona 15 z 22 rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, rozwaŝy takŝe ustanowienie nadzoru kuratora sądowego nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim. Art W razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy moŝe orzec jej zawieszenie. 2. Zawieszenie będzie uchylone, gdy jego przyczyna odpadnie. Art JeŜeli władza rodzicielska nie moŝe być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeŝeli rodzice naduŝywają władzy rodzicielskiej lub w sposób raŝący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej moŝe być orzeczone takŝe w stosunku do jednego z rodziców. 1a. (70) Sąd moŝe pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeŝeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem. 2. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy moŝe władzę rodzicielską przywrócić. Art Pozbawienie władzy rodzicielskiej lub jej zawieszenie moŝe być orzeczone takŝe w wyroku orzekającym rozwód lub uniewaŝnienie małŝeństwa. Art (71) JeŜeli sąd opiekuńczy nie postanowi inaczej, obowiązek i prawo wykonywania bieŝącej pieczy nad osobą małoletniego umieszczonego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, jego wychowania oraz reprezentowania w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb jego utrzymania naleŝą do rodziny zastępczej albo placówki opiekuńczo-wychowawczej. Inne obowiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej naleŝą do rodziców małoletniego. Art (72) Sprawy doboru rodzin zastępczych oraz współdziałania sądów opiekuńczych z organami administracji państwowej w tych sprawach, a takŝe zakresu i form pomocy Państwa na rzecz dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych i zasady odpłatności rodziców za pobyt ich dzieci w tych rodzinach oraz postępowanie w tych sprawach - regulują odrębne przepisy. Art (73) JeŜeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy zakaŝe rodzicom pozbawionym władzy rodzicielskiej osobistej styczności z dzieckiem. 2. (74) W wyjątkowych wypadkach sąd opiekuńczy moŝe ograniczyć osobistą styczność z dzieckiem rodziców, których władza rodzicielska została ograniczona, przez umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej. DZIAŁ II (75) Przysposobienie Art Przysposobić moŝna osobę małoletnią, tylko dla jej dobra. 2. Wymaganie małoletniości powinno być spełnione w dniu złoŝenia wniosku o przysposobienie. Art Przysposobić moŝe osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, jeŝeli jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, Ŝe będzie naleŝycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego. 2. Między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia róŝnica wieku. Art Przysposobienie, które spowoduje zmianę dotychczasowego miejsca zamieszkania przysposabianego w Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie, moŝe nastąpić wówczas, gdy tylko w ten sposób moŝna zapewnić przysposabianemu odpowiednie zastępcze środowisko rodzinne. 2. Przepis 1 nie ma zastosowania, jeŝeli między przysposabiającym a przysposabianym istnieje stosunek pokrewieństwa lub powinowactwa albo gdy przysposabiający juŝ przysposobił siostrę lub brata przysposabianego. Art Przysposobić wspólnie mogą tylko małŝonkowie. 2. Przysposobienie ma skutki przysposobienia wspólnego takŝe wtedy, gdy osoba przysposobiona przez jednego z małŝonków zostaje następnie przysposobiona przez drugiego małŝonka. 3. Sąd opiekuńczy moŝe na wniosek przysposabiającego orzec, Ŝe przysposobienie ma skutki przysposobienia wspólnego, jeŝeli przysposabiający był małŝonkiem osoby, która wcześniej dziecko przysposobiła, a małŝeństwo ustało przez śmierć małŝonka, który juŝ dokonał przysposobienia. Art Przysposobienie przez jednego z małŝonków nie moŝe nastąpić bez zgody drugiego małŝonka, chyba Ŝe ten nie ma zdolności do czynności prawnych albo Ŝe porozumienie się z nim napotyka trudne do przezwycięŝenia przeszkody.

16 Strona 16 z 22 Art Przysposobienie następuje przez orzeczenie sądu opiekuńczego na Ŝądanie przysposabiającego. 2. Orzeczenie nie moŝe być wydane po śmierci przysposabiającego lub osoby, która ma być przysposobiona. 3. Po śmierci przysposabiającego orzeczenie o przysposobieniu moŝe być wydane wyjątkowo, jeŝeli z Ŝądaniem przysposobienia wystąpili oboje małŝonkowie, jeden z nich zmarł po wszczęciu postępowania, a drugi Ŝądanie przysposobienia wspólnie przez małŝonków podtrzymuje oraz gdy przez dłuŝszy czas przed wszczęciem postępowania przysposabiany pozostawał pod pieczą wnioskodawców lub tylko zmarłego wnioskodawcy i między stronami powstała więź jak między rodzicami a dzieckiem. 4. Na miejsce zmarłego w postępowaniu wstępuje kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy. 5. Przysposobienie, o którym mowa w 3, ma takie same skutki jak orzeczone przed śmiercią małŝonka. Art Przysposobienie nie stoi na przeszkodzie ponownemu przysposobieniu po śmierci przysposabiającego. Art Do przysposobienia potrzebna jest zgoda przysposabianego, który ukończył lat trzynaście. 2. Sąd opiekuńczy powinien wysłuchać przysposabianego, który nie ukończył lat trzynastu, jeŝeli moŝe on pojąć znaczenie przysposobienia. 3. Sąd opiekuńczy moŝe wyjątkowo orzec przysposobienie bez Ŝądania zgody przysposabianego lub bez jego wysłuchania, jeŝeli nie jest on zdolny do wyraŝenia zgody lub jeŝeli z oceny stosunku między przysposabiającym a przysposabianym wynika, Ŝe uwaŝa się on za dziecko przysposabiającego, a Ŝądanie zgody lub wysłuchanie byłoby sprzeczne z dobrem przysposabianego. Art Do przysposobienia potrzebna jest zgoda rodziców przysposabianego, chyba Ŝe zostali oni pozbawieni władzy rodzicielskiej lub są nieznani albo porozumienie się z nimi napotyka trudne do przezwycięŝenia przeszkody. Nie jest teŝ potrzebna zgoda ojca, jeŝeli jego ojcostwo zostało ustalone przez sąd, a władza rodzicielska nie została mu przyznana. 2. Sąd opiekuńczy moŝe, ze względu na szczególne okoliczności, orzec przysposobienie mimo braku zgody rodziców, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, jeŝeli odmowa zgody na przysposobienie jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka. Art Rodzice mogą przed sądem opiekuńczym wyrazić zgodę na przysposobienie swego dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego. Zgodę tę mogą odwołać przez oświadczenie złoŝone przed sądem opiekuńczym, nie później jednak niŝ przed wszczęciem sprawy o przysposobienie. 2. Przepisy o przysposobieniu za zgodą rodziców bez wskazania osoby przysposabiającego stosuje się odpowiednio, jeŝeli jedno z rodziców wyraziło taką zgodę, a zgoda drugiego nie jest do przysposobienia potrzebna. Przepisu tego nie stosuje się, jeŝeli porozumienie się z drugim rodzicem napotyka trudne do przezwycięŝenia przeszkody. 3. Przepisy o przysposobieniu za zgodą rodziców bez wskazania osoby przysposabiającego stosuje się odpowiednio równieŝ wtedy, gdy rodzice przysposabianego są nieznani albo nie Ŝyją, jeŝeli sąd opiekuńczy w orzeczeniu o przysposobieniu tak postanowi. Art Zgoda rodziców na przysposobienie dziecka nie moŝe być wyraŝona wcześniej niŝ po upływie sześciu tygodni od urodzenia się dziecka. Art JeŜeli dziecko pozostaje pod opieką, do przysposobienia potrzebna jest zgoda opiekuna. JednakŜe sąd opiekuńczy moŝe, ze względu na szczególne okoliczności, orzec przysposobienie nawet mimo braku zgody opiekuna, jeŝeli wymaga tego dobro dziecka. Art Przed orzeczeniem przysposobienia sąd opiekuńczy moŝe określić sposób i okres osobistej styczności przysposabiającego z przysposabianym. 2. W wypadku określenia styczności w formie pieczy nad dzieckiem stosuje się odpowiednio przepisy o rodzinach zastępczych, z tym Ŝe całkowite koszty utrzymania przysposabianego obciąŝają przysposabiającego. 3. JeŜeli jednak przez przysposobienie przysposabiany ma zmienić dotychczasowe miejsce zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie, przysposobienie moŝe być orzeczone po upływie określonego przez sąd opiekuńczy okresu osobistej styczności przysposabiającego z przysposabianym w dotychczasowym miejscu zamieszkania przysposabianego lub w innej miejscowości w Rzeczypospolitej Polskiej. 4. Przy wykonywaniu nadzoru nad przebiegiem styczności przysposabiającego z przysposabianym sąd opiekuńczy moŝe korzystać z pomocy ośrodka adopcyjno-opiekuńczego lub organu pomocniczego w sprawach opiekuńczych. Art Przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. 2. Przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego. 3. Ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak równieŝ prawa i obowiązki tych krewnych względem niego.

17 Strona 17 z Skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego. Art Przepisu art nie stosuje się względem małŝonka, którego dziecko zostało przysposobione przez drugiego małŝonka, ani względem krewnych tego małŝonka, takŝe w razie przysposobienia po ustaniu małŝeństwa przez śmierć tego małŝonka. 2. W wypadku gdy małŝonek przysposobił dziecko swego małŝonka po śmierci drugiego z rodziców przysposobionego, przepisu art nie stosuje się względem krewnych zmarłego, jeŝeli w orzeczeniu o przysposobieniu sąd opiekuńczy tak stanowi. Art Przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiającego, a jeŝeli został przysposobiony przez małŝonków wspólnie albo jeŝeli jeden z małŝonków przysposobił dziecko drugiego małŝonka - nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małŝeństwa. 2. Na Ŝądanie osoby, która ma być przysposobiona, i za zgodą przysposabiającego sąd opiekuńczy w orzeczeniu o przysposobieniu postanawia, Ŝe przysposobiony nosić będzie nazwisko złoŝone z jego dotychczasowego nazwiska i nazwiska przysposabiającego. JeŜeli przysposabiający albo przysposobiony nosi złoŝone nazwisko, sąd opiekuńczy rozstrzyga, który człon tego nazwiska wejdzie w skład nazwiska przysposobionego. Przepisu tego nie stosuje się w razie sporządzenia nowego aktu urodzenia przysposobionego z wpisaniem przysposabiających jako jego rodziców. 3. Na wniosek przysposabiającego sąd opiekuńczy moŝe w orzeczeniu o przysposobieniu zmienić imię lub imiona przysposobionego. JeŜeli przysposobiony ukończył lat trzynaście, moŝe to nastąpić tylko za jego zgodą. Przepis art stosuje się odpowiednio. Art Przez przysposobienie ustaje dotychczasowa władza rodzicielska lub opieka nad przysposobionym. 2. JeŜeli jeden z małŝonków przysposobił dziecko drugiego małŝonka, władza rodzicielska przysługuje obojgu małŝonkom wspólnie. Art Na Ŝądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sąd opiekuńczy orzeka, Ŝe skutki przysposobienia polegać będą wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym. JednakŜe i w tym wypadku skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego. 2. Nie jest dopuszczalne ograniczenie skutków przysposobienia w wypadku, gdy rodzice przysposobionego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę na przysposobienie dziecka bez wskazania osoby przysposabiającego. 3. Na Ŝądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sąd opiekuńczy moŝe w okresie małoletniości przysposobionego zmienić przysposobienie orzeczone stosownie do 1 na przysposobienie, którego skutki podlegają przepisom art Art W wypadku gdy rodzice przysposobionego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę na jego przysposobienie bez wskazania osoby przysposabiającego, nie jest dopuszczalne uznanie przysposobionego, uniewaŝnienie uznania, sądowe ustalenie lub zaprzeczenie jego pochodzenia. Art Z waŝnych powodów zarówno przysposobiony, jak i przysposabiający mogą Ŝądać rozwiązania stosunku przysposobienia przez sąd. Rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne, jeŝeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka. Orzekając rozwiązanie stosunku przysposobienia, sąd moŝe, stosownie do okoliczności, utrzymać w mocy wynikające z niego obowiązki alimentacyjne. 2. Po śmierci przysposobionego lub przysposabiającego rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne, chyba Ŝe przysposabiający zmarł po wszczęciu sprawy o rozwiązanie stosunku przysposobienia. W wypadku takim na miejsce przysposabiającego w procesie wstępuje kurator ustanowiony przez sąd. Art Nie jest dopuszczalne rozwiązanie przysposobienia, na które rodzice przysposobionego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę bez wskazania osoby przysposabiającego. 2. Takie przysposobienie nie stoi na przeszkodzie ponownemu przysposobieniu za Ŝycia przysposabiającego. Art Z chwilą rozwiązania stosunku przysposobienia ustają jego skutki. JeŜeli rozwiązanie nastąpiło po śmierci przysposabiającego, uwaŝa się, Ŝe skutki przysposobienia ustały z chwilą jego śmierci. 2. Przysposobiony zachowuje nazwisko nabyte przez przysposobienie oraz otrzymane w związku z przysposobieniem imię lub imiona. JednakŜe z waŝnych powodów sąd na wniosek przysposobionego lub przysposabiającego moŝe w orzeczeniu o rozwiązaniu stosunku przysposobienia postanowić, Ŝe przysposobiony powraca do nazwiska, które nosił przed orzeczeniem przysposobienia. Na wniosek przysposobionego sąd orzeka o jego powrocie do poprzednio noszonego imienia lub imion. Art Powództwo o rozwiązanie przysposobienia moŝe wytoczyć takŝe prokurator. DZIAŁ III

18 Strona 18 z 22 Obowiązek alimentacyjny. Art Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby takŝe środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąŝa krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Art Obowiązek alimentacyjny obciąŝa zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeŝeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąŝa bliŝszych stopniem przed dalszymi. 2. Krewnych w tym samym stopniu obciąŝa obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich moŝliwościom zarobkowym i majątkowym. Art (76) Obowiązek jednego małŝonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małŝonkowi po rozwiązaniu lub uniewaŝnieniu małŝeństwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małŝonka. Art JeŜeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym, obowiązek alimentacyjny względem przysposobionego obciąŝa przysposabiającego przed wstępnymi i rodzeństwem przysposobionego, a obowiązek alimentacyjny względem wstępnych i rodzeństwa obciąŝa przysposobionego dopiero w ostatniej kolejności. 2. JeŜeli jeden z małŝonków przysposobił dziecko drugiego małŝonka, przysposobienie nie ma wpływu na obowiązek alimentacyjny między przysposobionym a tym drugim małŝonkiem i jego krewnymi. Art Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliŝszej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemoŝliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Art Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba Ŝe dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. 2. Poza powyŝszym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Art W stosunku do rodzeństwa zobowiązany moŝe uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, jeŝeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliŝszej rodziny. Art Zakres świadczeń alimentacyjnych zaleŝy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych moŝliwości zobowiązanego. 2. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, moŝe polegać takŝe, w całości lub części, na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie. Art JeŜeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była juŝ do tych świadczeń zobowiązana, bez Ŝadnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeŝeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych. Art Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech. Art W razie zmiany stosunków moŝna Ŝądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Art Obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego. Art Osoba, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, Ŝe uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliŝszej lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemoŝliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, moŝe Ŝądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić. 2. Roszczenie przewidziane w paragrafie poprzedzającym przedawnia się z upływem lat trzech. Art Ojciec nie będący męŝem matki obowiązany jest przyczynić się w rozmiarze odpowiadającym okolicznościom do pokrycia wydatków związanych z ciąŝą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Z waŝnych powodów matka moŝe Ŝądać udziału ojca w kosztach swego utrzymania przez czas dłuŝszy niŝ trzy miesiące. JeŜeli wskutek ciąŝy lub porodu matka poniosła inne konieczne wydatki albo

19 Strona 19 z 22 szczególne straty majątkowe, moŝe ona Ŝądać, aŝeby ojciec pokrył odpowiednią część tych wydatków lub strat. Roszczenia powyŝsze przysługują matce takŝe w wypadku, gdy dziecko urodziło się nieŝywe. 2. Roszczenia matki przewidziane w paragrafie poprzedzającym przedawniają się z upływem lat trzech od dnia porodu. Art JeŜeli ojcostwo męŝczyzny nie będącego męŝem matki zostało uwiarygodnione, matka moŝe Ŝądać, aŝeby męŝczyzna ten jeszcze przed urodzeniem się dziecka wyłoŝył odpowiednią sumę pienięŝną na koszty utrzymania matki przez trzy miesiące w okresie porodu oraz na koszty utrzymania dziecka przez pierwsze trzy miesiące po urodzeniu. Termin i sposób zapłaty tej sumy określa sąd. Art JeŜeli ojcostwo męŝczyzny, który nie jest męŝem matki, nie zostało ustalone, zarówno dziecko, jak i matka mogą dochodzić roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem tylko jednocześnie z dochodzeniem ustalenia ojcostwa. Nie dotyczy to roszczeń matki, gdy dziecko urodziło się nieŝywe. Art Dziecko moŝe Ŝądać świadczeń alimentacyjnych od męŝa swojej matki, nie będącego jego ojcem, jeŝeli odpowiada to zasadom współŝycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje dziecku w stosunku do Ŝony swego ojca, nie będącej jego matką. 2. MąŜ matki dziecka, nie będący jego ojcem, moŝe Ŝądać od dziecka świadczeń alimentacyjnych, jeŝeli przyczyniał się do wychowania i utrzymania dziecka, a Ŝądanie jego odpowiada zasadom współŝycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje Ŝonie ojca dziecka, nie będącej matką dziecka. 3. Do obowiązku świadczeń przewidzianego w poprzedzających paragrafach stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi. Tytuł III. OPIEKA I KURATELA DZIAŁ I Opieka nad małoletnim. Rozdział I. Ustanowienie opieki. Art Opiekę ustanawia się dla małoletniego w wypadkach przewidzianych w tytule II niniejszego kodeksu. 2. Opiekę ustanawia sąd opiekuńczy, skoro tylko poweźmie wiadomość, Ŝe zachodzi prawny po temu powód. Art (77) Opiekę sprawuje opiekun. Wspólne sprawowanie opieki nad dzieckiem sąd moŝe powierzyć tylko małŝonkom. Art JeŜeli dobro pozostającego pod opieką tego wymaga, sąd opiekuńczy wydaje niezbędne zarządzenia dla ochrony jego osoby lub majątku aŝ do czasu objęcia opieki przez opiekuna; w szczególności sąd opiekuńczy moŝe ustanowić w tym celu kuratora. Art Nie moŝe być ustanowiony opiekunem, kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, jak równieŝ ten, kto został pozbawiony praw publicznych albo praw rodzicielskich lub praw opiekuńczych. 2. Nie moŝe być ustanowiony opiekunem ten, w stosunku do kogo zachodzi prawdopodobieństwo, Ŝe nie wywiąŝe się naleŝycie z obowiązków opiekuna. Art Gdy wzgląd na dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem małoletniego powinna być ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matkę, jeŝeli nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej. 2. JeŜeli opiekunem nie została ustanowiona osoba wymieniona w paragrafie poprzedzającym, opiekun powinien być ustanowiony spośród krewnych lub innych osób bliskich pozostającego pod opieką albo jego rodziców. 3. W braku takich osób sąd opiekuńczy zwraca się o wskazanie osoby, której opieka mogłaby być powierzona, do właściwego organu prezydium rady narodowej (78) albo do organizacji społecznej, do której naleŝy piecza nad małoletnimi, a jeŝeli pozostający pod opieką przebywa w zakładzie wychowawczym, moŝe się zwrócić takŝe do tego zakładu. 4. (79) W wypadku potrzeby ustanowienia opieki dla małoletniego umieszczonego w rodzinie zastępczej - sąd

20 Strona 20 z 22 powierzy sprawowanie tej opieki przede wszystkim rodzicom zastępczym. Art Minister Sprawiedliwości (80) moŝe w drodze rozporządzenia wydanego w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami określić zasady i tryb powierzania opieki zakładom wychowawczym lub innym instytucjom i organizacjom społecznym oraz sposób wykonywania przez nie opieki. 2. W razie powierzenia opieki zakładowi wychowawczemu lub innej instytucji albo organizacji społecznej sąd opiekuńczy moŝe wyłączyć z zakresu obowiązków opiekuna zarząd majątkiem pozostającego pod opieką i powierzyć ten zarząd ustanowionemu przez siebie kuratorowi. Art Sąd opiekuńczy moŝe ustanowić jednego opiekuna dla kilku osób, jeŝeli nie ma sprzeczności między ich interesami. Opieka nad rodzeństwem powinna być w miarę moŝności powierzona jednej osobie. Art KaŜdy, kogo sąd opiekuńczy ustanowi opiekunem, obowiązany jest opiekę objąć. Z waŝnych powodów sąd opiekuńczy moŝe zwolnić od tego obowiązku. Art Objęcie opieki następuje przez złoŝenie przyrzeczenia przed sądem opiekuńczym. Opiekun powinien objąć swe obowiązki niezwłocznie. Rozdział II. Sprawowanie opieki. Art Opiekun obowiązany jest wykonywać swe czynności z naleŝytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny. Art Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego. 2. Do sprawowania opieki stosuje się odpowiednio przepisy o władzy rodzicielskiej z zachowaniem przepisów poniŝszych. Art Opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich waŝniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego. Art JeŜeli opiekun doznaje przemijającej przeszkody w sprawowaniu opieki, sąd opiekuńczy moŝe ustanowić kuratora. Art Opiekun powinien przed powzięciem decyzji w waŝniejszych sprawach wysłuchać pozostającego pod opieką, jeŝeli pozwala na to jego rozwój umysłowy i stan zdrowia, oraz uwzględniać w miarę moŝności jego rozsądne Ŝyczenia. Art Opiekun nie moŝe reprezentować osób pozostających pod jego opieką: 1) przy czynnościach prawnych między tymi osobami; 2) przy czynnościach prawnych między jedną z tych osób a opiekunem albo jego małŝonkiem, zstępnymi, wstępnymi lub rodzeństwem, chyba Ŝe czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką. 2. Przepisy powyŝsze stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym. Art Niezwłocznie po objęciu opieki opiekun obowiązany jest sporządzić inwentarz majątku osoby pozostającej pod opieką i przedstawić go sądowi opiekuńczemu. Przepis powyŝszy stosuje się odpowiednio w razie późniejszego nabycia majątku przez osobę pozostającą pod opieką. 2. Sąd opiekuńczy moŝe zwolnić opiekuna od obowiązku sporządzenia inwentarza, jeŝeli majątek jest nieznaczny. Art Sąd opiekuńczy moŝe zobowiązać opiekuna do złoŝenia do depozytu sądowego kosztowności, papierów wartościowych i innych dokumentów naleŝących do pozostającego pod opieką. Przedmioty te nie mogą być odebrane bez zezwolenia sądu opiekuńczego. 2. Gotówka pozostającego pod opieką, jeŝeli nie jest potrzebna do zaspokajania jego uzasadnionych potrzeb, powinna być złoŝona przez opiekuna w instytucji bankowej. Opiekun moŝe podejmować ulokowaną gotówkę tylko za zezwoleniem sądu opiekuńczego. Art Opiekun sprawuje opiekę bezpłatnie. 2. JeŜeli z opieką związany jest zarząd majątkiem wymagający znacznego nakładu pracy, sąd opiekuńczy