Polski rynek płatności detalicznych

Transkrypt

1 Polski rynek płatności detalicznych Kompleksowe badania rynkowe dr hab. Michał Polasik Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu IV Digital Money & Blockchain Forum Warszawa, 1 czerwca 2017 r.

2 Mapa badań empirycznych zespół M. Polasika w latach Kompleksowe ujęcie problematyki rynku płatności detalicznych w Polsce 2 przekrojowe badania sektora handlu i usług (2008 SMG/KRC i 2013 TNS). 3 badania polskich sklepów internetowych (2008, 2010, 2012) 1 badanie globalne akceptacji bitcoin (2013) Handlowcy (sieć akceptacji) Pośrednicy finansowi (wydawcy, agenci rozliczeniowi, itd.) seria 4 badań ankietowych polskiego sektora bankowego ( ) 1 badanie w trakcie realizacji 1 badanie europejskiego sektora bankowego (2011) 3 przekrojowe badania na reprezentatywnych próbach społeczeństwa (2007 SMG/KRC i 2011, 2013 TNS) Płatnicy (konsumenci) 2 unikalne badania chronometrażu wideo obejmujące punkty handlowe i konsumentów (2009 i 2013) 2

3 Projekty badawcze Kierownik projektu pt. Analiza czynników determinujących rozwój elektronicznych płatności detalicznych w Polsce ; projekt badawczy własny nr N N finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego; 36 miesięcy, lata ; zespół 8 wykonawców z UMK, UW i Leicester University. Kierownik projektu pt. Modelowanie wykorzystania metod płatności detalicznych na rynku polskim ; projekt badawczy finansowany przez Komitet Badań Ekonomicznych Narodowego Banku Polskiego; 2010 r.; współwykonawcy: J. Marzec (UE w Krakowie), P. Fiszeder (UMK), J. Górka (UW). Kierownik projektu badawczego pt. Innowacyjne usługi płatnicze w Polsce i na świecie, zrealizowanego na zlecenie Departamentu Systemu Płatniczego Narodowego Banku Polskiego, ; współwykonawca: Krzysztof Maciejewski. Kierownik projektu badawczego pt. Rozwój przez innowacje czy efekt skali? Badanie uczestników polskiego systemu płatniczego, grant Warszawskiego Instytutu Bankowości nr WIB/2014/01, zespół trzyosobowy, , kompleksowe badania banków i agentów rozliczeniowych. 3

4 Porozumienia projektowe i badania statutowe BANKS & FUTURE Survey on the European Payments Market, ogólnoeuropejskie badania sektora bankowego obejmujące 15 krajów; Projekt realizowany w ramach współpracy opartej na międzynarodowej umowie podpisanej między Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz firmą Equens SE z Holandii; M. Polasik - koordynator projektu ze strony UMK, lata "Integracja europejska i innowacje na rynku usług płatniczych", badania ankietowe polskiego sektora bankowego zrealizowane we współpracy ze Związkiem Banków Polskich, ; M. Polasik - kierownik projektu, wykonawca: K. Przenajkowska. Płatności w polskim handlu internetowym, badania realizowane we współpracy z portalem Sklepy24.pl, lata 2010 i 2012; M. Polasik - kierownik projektu ze strony UMK, współwykonawca: J. Kunkowski. "BitCoin acceptance & usage survey 2013, pierwsze na świecie badanie globalnej akceptacji kryptowaluty bitcoin w handlu internetowym, zrealizowane w ramach badań statutowych WENiZ UMK, 2013, współautorzy: M. Polasik, A. Piotrowska, R. Kotkowski. Efektywność czasowa metod płatności stosowanych na stacjach paliwowych, badanie chronometrażowe zrealizowane we współpracy z siecią paliwową, próba 7700 transakcji zarejestrowanych wideo, 2013; M. Polasik - kierownik projektu, zespół kilkunastu wykonawców. Rynek płatności detalicznych w Polsce. Zasięg akceptacji - Wolumeny transakcji - Szanse dla innowacji, badania realizowane we współpracy z TNS Polska, 2013, próba N=1200 podmiotów z 20 branż handlu i usług, kierownik: M. Polasik. 4

5 Cykl badań nad determinantami wykorzystania kart płatniczych i gotówki przez klientów Potencjał rynkowy i skala dominacji gotówki dla segmentów rynku usług płatniczych gotówka 89,1% karta debetowa 8,6% karta kredytowa 1,5% Transakcje gotówkowe POS Transakcje bezgotówkowe 89,1% 10,9% Liczba transakcji w miesiącu per capita 21,8 karta przedpłacona 0,4% Rachunek 57,3% 42,7% 5,3 inne 0,4% P2P 96,0% 4,0% 0,9 Wybrane publikacje: e-commerce 46,7% 53,3% 0,7 0% 20% 40% 60% 80% 100% M. Polasik, J. Marzec, P. Fiszeder, J. Górka, Modelowanie wykorzystania metod płatności detalicznych na rynku polskim, Materiały i Studia, Nr 265/2012, Narodowy Bank Polski, Warszawa 2012, 91 s. J. Marzec, M. Polasik, P. Fiszeder, Wykorzystanie gotówki i karty płatniczej w punktach handlowo-usługowych w Polsce: zastosowanie dwuwymiarowego modelu Poissona, Bank i Kredyt, Nr 4/2013, s P. Fiszeder, M. Polasik, Modelowanie liczby transakcji dokonywanych przy użyciu gotówki i kart płatniczych na rynku polskim, Acta Universitatis Nicolai Copernici Ekonomia XXXIX, Zeszyt specjalny Dynamiczne modele ekonometryczne, Nr 389, Toruń 2009, s M. Polasik, Innowacje płatnicze stosowane w fizycznych punktach sprzedaży - szansa dla 5 obrotu bezgotówkowego w Polsce, [w:] Obrót bezgotówkowy w Polsce, red. Helena Żukowska, Marian Żukowski, Wydawnoctwo KUL, Lublin 2013, s

6 Łączna liczba terminali EFT-POS Cykl badań nad procesem wdrażania innowacji płatniczych, w tym kart zbliżeniowych Theoretical Framework: Technology Acceptance Model External Variables Perceived Usefulness Perceived Ease of Use Wybrane publikacje: Attitude Toward Using Modelling the Behavioural Intention to Use: Ordered Logit Estimates Panel B: Determinants of Behavioral_Intention_to_Use Contactless Cards Perceived_Ease_of_Use *** (1) (2) (3) (4) (5) (0.0372) Perceived_Usefulness *** (0.0272) Udział terminali zbliżeniowych w łącznej terminali płatniczych POS w Polsc ,4% ,8% ,3% ,0% ,5% Q2 M. Polasik, T.P. Wisniewski and G. Lightfoot, Modelling customers intentions to use contactless cards, International Journal Banking, Accounting and Finance, Vol. 4, No. 3, 2012, pp M. Polasik, J. Kunkowski, Application of Contactless Technology in the Payment Cards Market, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Nr 205, Advanced Information Technologies for Management AITM 2011, J. Korczak, H. Dudycz, M. Dyczkowski (red.), Wrocław 2011, s M. Polasik, K. Przenajkowska, E. Starogarska, K. Maciejewski, Usage of Mobile Payments in Point-Of-Sale Transactions, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Nr 205, Advanced Information Technologies for Management * (0.0395) Area_of_Residence (0.0415) Gender (0.1540) Education *** (0.0321) Behavioral Actual Single ** Intention System to Use Use (0.1572) Income (0.0687) Senior * (0.3647) *** (0.0288) (0.0417) (0.1547) *** (0.0321) *** (0.1574) (0.0691) (0.3660) * (0.0399) *** (0.0606) (0.0417) (0.1550) *** (0.0321) *** (0.1585) (0.0697) (0.3689) γ γ γ γ LR statistic Prob(LR statistic) Percentage of Outcomes Predicted Correctly

7 Time Efficiency of Point-Of-Sale Payment Methods: Empirical Results for Cash, Cards, and Mobile Payments Przełom na rynku płatności dowód na pierwszy w historii elektroniczny instrument płatniczy szybszy od gotówki w fizycznym POS. Chrono-metrix: Stworzono unikatową infrastrukturę badawczą służącą do analizy efektywności procesy sprzedaży i płatności w fizycznych punktach sprzedaży Porównanie przebiegu etapów procesu zakupu i płatności Konferencje: Ottawa, Bank of Canada, 2012 Barcelona, 2011 Gotówka Karty zbliżeniowe offline* Rejestracja wideo 3,7 tys. transakcji zakupu w sklepach i 7,7 tys. transakcji na stacjach paliw. Polasik M., Górka J., Wilczewski G., Kunkowski J., Przenajkowska K. and Tetkowska N., Time Efficiency of Point-of-Sale Payment Methods: Empirical Results for Cash, Cards and Mobile Payments, Lecture Notes in Business Information Processing, Vol. 141, Springer-Verlag Berlin Heidelberg,

8 EUROPEAN TREND SURVEY»BANKS & FUTURE 2012«Survey on the European Payments Market Bas Peeters Claus-Peter Praeg Gabriele Korge Michał Polasik Karolina Przenajkowska Badanie 15 krajów europejskich EUROPEAN TREND SURVEY, BANKS & FUTURE 2012, Survey on the European Payments Market, Fraunhofer-Institute for Industrial Engineering IAO, Equens SE and Nicolaus Copernicus University, 2012; N=55 respondentów. 8

9 Dostępność metody wśród internautów Wybrane publikacje: Cykl badań z zakresu bankowości internetowej i płatności w handlu internetowych M. Polasik, T.P. Wiśniewski, Empirical analysis of Internet banking adoption in Poland, International Journal of Bank Marketing, Vol. 27 No. 1, 2009, Artykuł uzyskał nagrodę Highly Commended Award przyznanej przez wydawnictwo Emerald w ramach konkursu The Literati Network Awards for Excellence W marcu 2014 r. artykuł był 23. cytowany w zagranicznych czasopismach naukowych wg międzynarodowej bazy bibliometrycznej SCOPUS. M. Polasik, P. Fiszeder, Factors determining the acceptance of payment methods by online shops in Poland, [w:] Retail Payments: Integration & Innovation, A joint conference of the European Central Bank & De Nederlandsche Bank, Frankfurt n. Menem, % 80% 60% 40% 20% serwis wirtualny e-przelew karta płatnicza pobranie odbiór osobisty przelew bankowy 0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zasięg akceptowania przez sklepy internetowe 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Odsetek wartości sprzedaży obsługiwanych przez daną metodę płatności w roku 2010 i % 2,2% 2,5% 4,9% 5,5% 11,5% 6,2% 7,8% 35,4% 37,9% 6,6% 4,8% 6,7% 38,6% 29,3% wartość sprzedaży inne e-przelew karta płatnicza integrator płatności* odbiór osobisty przelew bankowy płatność za pobraniem 9

10 Badania uwarunkowań rozwoju sieci akceptacji płatności detalicznych w Polsce Badaniem zostały objęte wszystkie branże handlu i usług detalicznych w Polsce. Dotyczyło wszystkich istotnych aspektów związanych z akceptacją i stosowaniem tradycyjnych i innowacyjnych metod płatności. Zostało zrealizowane w 2013 r. i obejmowało wszystkie znaczące typy transakcji na rynku płatności detalicznych, tj. transakcje typu consumer-to-business oraz citizen-to-government. Uwzględnione instrumenty płatnicze: karty płatnicze, gotówka, przelewy bankowe, inne (płatności mobilne, kredyt kupiecki, kredyt ratalny itp.); Uzyskano ogólnopolską reprezentatywną próbę N=1200 podmiotów handlowo-usługowych; Próba kwotowa - 20 branż; wywiady metodą CATI, TNS Polska. Zainteresowanie rozpoczęciem akceptowania kart w przypadku obniżenia poziomu opłaty akceptanta (MSC = IF + marża i koszty agenta rozliczeniowego) 1.2% wartości transakcji 1% wartości transakcji 0.8% wartości transakcji Efekt łączny Zdecydowanie TAK 4% 1% 0.2% 4% 6% 5% Raczej TAK 19% 27% 26% 27% Raczej NIE 23% 19% Zdecydowanie NIE 51% 50% Nie wiem, trudno powiedzieć 39% 36% Odmowa odpowiedzi 13% 16% 17% 12% P10. Jeżeli poziom opłaty akceptanta zostałby obniżony do około % wartości transakcji to czy Pana(i) przedsiębiorstwo byłoby zainteresowane akceptacją płatności kartami? Wyniki podawane w %, Baza: Nieakceptujący płatności kartami płatniczymi; N=593 -->N=447 -->N=418, administracja publiczna wyłączona z analizy 10

11 Badania dotyczące zastosowań bitcoin i innych kryptowalut Seria badań wspólnie z A. I. Piotrowską: Akceptanci płatności w bitcoin na rynku globalnym e-commerce Rynek kryptowalut z perspektywy użytkownika bitcoin Kryptowaluty w ocenie ekspertów polskiego sektora finansowego Price Fluctuations and the Use of Bitcoin: An Empirical Inquiry Michal Polasik a, Anna I. Piotrowska a, Tomasz P. Wisniewski b Radoslaw Kotkowski c, Geoffrey Lightfoot b a Nicolaus Copernicus University in Toruń, b University of Leicester, c Warsaw School of Economics Published in International Journal of Electronic Commerce 2016, Vol. 20, No. 1, pp (Impact Factor ISI: 1.872, 45 pkt. MNiSW) 11

12 dr hab. Michał Polasik Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania J. Gagarina 13A, Toruń michal.polasik@umk.pl IV Digital Money & Blockchain Forum Warszawa, 1 czerwca 2017 r. 12