Diagnostyka ultrasonograficzna zmian torbielowatych nerek - torbielowatości Część 7
|
|
- Henryka Krupa
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 1 z :59 Diagnostyka ultrasonograficzna zmian torbielowatych nerek - torbielowatości Część 7 Andrzej Lewicki Agnieszka Chomicz Wiesław Jakubowski artykuł ukazał się w Przeglądzie Urologicznym 2015/6 (94) Streszczenie Mnogie zmiany torbielowate nerek obejmują szerokie spektrum nieprawidłowości o charakterze wrodzonym lub nabytym. Poszczególne schorzenia różnią się etiologią, okresem ujawnienia, lokalizacją, wielkością i liczbą torbieli, a także objawami klinicznymi, rokowaniem i wpływem na upośledzenie funkcji nerek. Mimo tych rozbieżności mogą tworzyć podobne obrazy morfologiczne. Jednocześnie ta sama patologia może prezentować się w badaniach obrazowych w różnych wariantach. Celem artykułu jest przedstawienie możliwości ultrasonografii oraz ewentualnych trudności, które mogą się pojawić w trakcie diagnostyki torbielowatości nerek. Mnogie torbiele mogą występować w wielu chorobach nerek. Chociaż obrazy morfologiczne mogą być do siebie zbliżone, poszczególne schorzenia różnią się etiologią, okresem ujawnienia, lokalizacją, wielkością i liczbą torbieli, a także objawami klinicznymi, rokowaniem i wpływem na upośledzenie funkcji nerek. Wyróżnia się dwie grupy torbielowatości: uwarunkowane dziedzicznie oraz pochodzenia niedziedzicznego (tab. 1) [1]. Poniżej przedstawiamy najczęściej występujące i najbardziej istotne torbielowatości. Torbielowatości nerek pochodzenia dziedzicznego Autosomalna dominująca torbielowatość nerek Autosomalna dominująca torbielowatość nerek (autosomal dominant polycystic kidney disease - ADPKD), dawniej nazywana typem dorosłych (adult policystic kidney disease), zwykle ujawnia się w dekadzie życia. Jest najczęstszą dziedziczną chorobą torbielowatą nerek. Częstość występowania szacuje się od 1:400 do 1:1000 urodzeń [1, 2, 3, 4]. Wyróżnia się dwa rodzaje ADPKD. W typie I (80-90% przypadków) przyczyną jest defekt genu PKD-1 w chromosomie 16. W typie II (10-20% przypadków) choroba wynika z defektu genu PKD-2 w chromosomie 4 [1, 2, 5]. Geny te produkują policystynę 1 i 2, które wchodzą w skład rzęsek nabłonka kanalików nerkowych i regulują wnikanie jonów wapnia do komórek. Zaburzenie tego procesu zwiększa sekrecję płynu i prowadzi do tworzenia się torbieli [1]. Tabela 1 Podział mnogich zmian torbielowatych nerek [1]
2 2 z :59 Nasilenie zmian w przebiegu ADPKD jest zbliżone w obu nerkach. Narząd może osiągnąć wagę kilku kilogramów i długość przekraczającą 30 cm. Morfologicznie składa się z licznych, stopniowo powiększających się torbieli kory i rdzenia. Mimo że zaczynają się one tworzyć już w trakcie rozwoju płodowego, choroba długo przebiega bezobjawowo [1, 3]. Wynika to z obecności obszarów czynnego miąższu między torbielami, który zanika i włóknieje wraz ze wzrostem ich wielkości i liczby. Prowadzi to do stopniowego pogorszenia funkcji nerek. Chorzy z ADPKD stanowią około 8-15% pacjentów leczonych nerkozastępczo [1, 2, 3]. Obrazy ultrasonograficzne (usg) nerek w przebiegu ADPKD charakteryzują się dużą zmiennością w zależności od stopnia zaawansowania choroby. U pacjentów poniżej 30. roku życia mogą być zupełnie prawidłowe. Odsetek fałszywie ujemnych wyników badań usg w tej grupie wynosi 14% [3, 6]. Po 30. roku życia torbiele są wykrywane w badaniu ultrasonograficznym niemal u wszystkich chorych. Czułość metody sięga w tym okresie % [7, 8, 9]. Charakterystyczne są mnogie, różnej wielkości obszary torbielowate, położone obustronnie, w korze i części rdzeniowej (ryc. 1). Rycina 1 Obrazy usg ADPKD u 24-letniej kobiety z prawidłową funkcją nerek: a) przekrój podłużny w prezentacji B-mode; b) przekrój podłużny w opcji dopplera mocy. Widoczna jest powiększona nerka z licznymi, różnej wielkości nieunaczynionymi torbielami i zachowanymi fragmentami prawidłowego miąższu Wraz ze wzrostem torbieli i zwiększaniem się ich liczby zwiększają się wymiary nerek. Początkowo miąższ Ryc. 1. Obrazy usg ADPKD u 24-letniej kobiety z prawidłową funkcją nerek: a) przekrój podłużny w prezentacji B-mode; b) przekrój podłużny w opcji dopplera mocy. Widoczna jest powiększona nerka z licznymi, różnej wielkości nieunaczynionymi torbielami i zachowanymi fragmentami prawidłowego miąższu Ryc. 2. Obrazy usg ADPKD u 44-letniego mężczyzny ze schyłkową niewydolnością nerek, przewlekle dializowanego (prezentacja B-mode): a) przekrój podłużny; b) przekrój poprzeczny. Widoczna jest znacznie powiększona nerka lewa z licznymi różnej wielkości torbielami, policyklicznym zarysem, bez warstwy miąższowej nerki jest zachowany, następnie wskutek ucisku ulega zwłóknieniu i zanikowi (ryc. 2). Stopniowo zatarciu ulega zróżnicowane pole centralne? warstwa miąższowa. Ucisk powiększających się torbieli na układ kielichowo- miedniczkowy (UKM) może prowadzić do zastoju moczu i wtórnej kamicy. Przy dużej liczbie torbieli ocena UKM i obecności złogów może być utrudniona [1, 2, 7]. Problematyczne jest odróżnienie zaawansowanej postaci ADPKD i długo trwającego wodonercza, w którym doszło do redukcji warstwy miąższowej [3]. Rycina 2 Obrazy usg ADPKD u 44-letniego mężczyzny ze schyłkową niewydolnością nerek, przewlekle dializowanego (prezentacja B-mode): a) przekrój podłużny; b) przekrój poprzeczny. Widoczna jest znacznie powiększona nerka lewa z licznymi różnej wielkości torbielami, policyklicznym zarysem, bez warstwy miąższowej
3 3 z :59 Torbiele w przebiegu ADPKD charakteryzują się zwiększonym ryzykiem krwawienia do światła. W usg stwierdza się wtedy obecność gęstszej zawartości i elementów litych w świetle zmiany. Obraz krwiaka i przyklejonych do ścian skrzepów może być interpretowany jako rozrost w torbieli (ryc. 3) [1, 2]. Rycina 3 Obrazy usg torbieli pokrwotocznych w przebiegu ADPKD (prezentacja B-mode): a), b), c), d) przyklejone skrzepy (strzałki) imitują obraz rozrostu w torbieli; d) sedymentacja warstwy płynowej (grot strzałki) i elementów morfotycznych (strzałka przerywana) w świetle torbieli Uważa się, że ADPKD nie zwiększa ryzyka występowania nowotworów nerek. Dotychczas opisano kilkadziesiąt przypadków różnych guzów nerek u chorych z torbielowatością typu dorosłych (ryc. 4) [1, 2]. Pomocne w różnicowaniu torbieli powikłanych i zmian rozrostowych może być usg z użyciem technik dopplerowskich lub środków kontrastujących, a także tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny z kontrastem (ryc. 5). Przydatne jest również śledzenie ewolucji zmian w czasie poprzez porównanie uprzednio wykonanych wyników z aktualnymi badaniami obrazowymi. Rycina 4 Obrazy usg gruczolaka kwasochłonnego (onkocytoma) nerki (strzałki oraz markery pomiaru) u osoby z ADPKD (prezentacja B-mode): a) przekrój podłużny; b) przekrój poprzeczny
4 4 z :59 Rycina 5 Obrazy usg torbieli pokrwotocznej w przebiegu ADPKD (strzałki); skrzepy wypełniają całe światło, imitując zmianę litą: a) przekrój podłużny w prezentacji B-mode; b) przekrój podłużny w opcji dopplera mocy - naczynia w zmianie nie są widoczne. Wątrobę oznaczono grotami strzałek Warto pamiętać, że tej wadzie mogą towarzyszyć torbiele innych narządów: wątroby (30-80%), trzustki (10%), śledziony (3%), jajników, jąder, tarczycy, opony pajęczej (ryc. 6) [1, 2, 3]. Rycina 6 Obrazy usg współistniejących torbielowatości (prezentacja B-mode): a) wątroby (groty strzałek); b) nerki (strzałki) Do elementów istotnych w klinicznym rozpoznaniu ADPKD należą: wywiad rodzinny, wiek chorego oraz badania obrazowe. Złotym standardem jest analiza DNA. Ocena wyniku badania ultrasonograficznego w diagnostyce ADPKD może mieć miejsce w dwóch sytuacjach klinicznych. W przypadku chorych z dodatnim wywiadem rodzinnym różnicowanie pomiędzy torbielami prostymi a ADPKD zależy od wariantu choroby. Dla ADPKD typu I stosuje się kryteria Ravine'a (tab. 2) [8]. Dla typu II kryteria rozpoznania ultrasonograficznego zostały opracowane przez Demetriou (tab. 3) [9]. Tabela 2 Kryteria Ravine'a używane w ultrasonograficznej diagnostyce ADPKD typ I [8] Tabela 3 Kryteria Demetriou używane w ultrasonograficznej diagnostyce ADPKD typ II
5 5 z :59 [9] Drugą sytuacją kliniczną jest stwierdzenie mnogich torbieli nerek u osoby bez uwarunkowań genetycznych lub z nieznanym wywiadem rodzinnym. Może być to związane z mutacją de novo (ryzyko populacyjne 1:1000) lub defektem genu PKD-2 z niewielką penetracją kliniczną i niezdiagnozowaną ADPKD typu II o łagodnym przebiegu. Przy podejrzeniu ADPKD bez obecności obciążeń dziedzicznych sugeruje się zaostrzenie kryteriów Revine?a poprzez podniesienie znamiennej liczby torbieli do co najmniej 5 w każdej z nerek w przedziale wiekowym lat i co najmniej 8 w każdej z nerek w populacji powyżej 60. roku życia [7]. Ważnymi elementami diagnostycznymi w tej grupie są zwiększenie wymiarów nerek oraz obecność mnogich zmian torbielowatych w innych narządach, przede wszystkim w wątrobie i trzustce [5, 7]. Autosomalna recesywna torbielowatość nerek Autosomalna recesywna torbielowatość nerek (autosomal recessive polycystic kidney disease - ARPKD), dawniej nazywana typem niemowlęcym (infantile policystic kidney disease - IPKD), występuje z częstością od 1:10000 do 1:40000 żywo urodzonych niemowląt. Wadzie często towarzyszą patologie dróg żółciowych, włóknienie wątroby oraz wtórny do niewydolności nerek niedorozwój płuc. Choroba charakteryzuje się zmiennym nasileniem ekspresji klinicznej. Wyróżnia się cztery podtypy ARPKD: okołoporodowy, noworodkowy, niemowlęcy i młodzieńczy. Im młodszy wiek ujawnienia, tym cięższy przebieg kliniczny [1, 2, 3]. W przebiegu ARPKD nerki są znacznie powiększone, palpacyjnie wyczuwalne jako guzy nadbrzusza o gładkiej powierzchni. Na przekroju sekcyjnym stwierdza się liczne drobne torbiele o średnicy do 2 mm, wywodzące się z kanalików zbiorczych. Oddzielają je fragmenty prawidłowego miąższu i tkanka włóknista [1, 2, 3]. Rozpoznanie ciężkich postaci opiera się na prenatalnych badaniach ultrasonograficznych. Na charakterystyczny obraz składają się obustronnie powiększone, hiperechogeniczne nerki, małowodzie i pusty pęcherz moczowy [1, 10]. Również w ocenie poporodowej nerki są znacznie powiększone, prawidłowego kształtu i o gładkim konturze. Nierównomierne podwyższenie echogeniczności miąższu wynika z odbić fali ultradźwiękowej od licznych powierzchni granicznych tworzonych przez ściany mikrotorbieli. Granica między korą a rdzeniem nerki jest zatarta. Przy zastosowaniu głowic o wyższej częstotliwości możliwe jest uwidocznienie wąskiego, hipoechogenicznego rąbka na obwodzie nerki, odpowiadającego warstwie uciśniętej kory (ryc. 7) [1, 2, 3]. Rycina 7 Obrazy usg ARPKD (prezentacja B-mode, przekroje podłużne): a) nerka prawa; b) nerka lewa. Nierównomierne podwyższenie echogeniczności rdzenia wynika z odbić fali ultradźwiękowej od licznych powierzchni granicznych tworzonych przez ściany mikrotorbieli (strzałki). Hipoechogeniczny rąbek na obwodzie nerki (groty strzałek) odpowiada warstwie uciśniętej kory. Zdjęcia ze zbiorów dr med. Agnieszki Brodzisz
6 6 z :59 Torbiele nerek związane ze współistnieniem nieprawidłowości chromosomalnych Torbiele nerek mogą stanowić jedną ze składowych zespołów genetycznych. Do najczęściej występujących jednostek chorobowych w tej grupie należą uwarunkowane autosomalnie dominująco: stwardnienie guzowate (tuberous sclerosis complex - TSC) oraz zespół von Hippla-Lindaua (VHL). Rzadziej spotykane są uwarunkowane autosomalnie recesywne zespoły: Meckela, Jeune, Zellwegera. Mnogimi torbielami może też objawiać się związany z chromosomem X zespół ustno-twarzowo-palcowy (orofaciodigital syndrome) [1]. Stwardnienie guzowate (zespół Bourneville'a-Pringle'a) Stwardnienie guzowate jest wielonarządową chorobą uwarunkowaną autosomalnie dominująco. Występuje z częstością 1:6800-1: urodzeń. Należy do tzw. fakomatoz, czyli grupy zaburzeń rozwojowych tkanek pochodzących z trzech listków zarodkowych. Prowadzi do powstania zmian w nerkach, sercu, gałkach ocznych, mózgu, płucach, skórze, wątrobie i kościach. Często związane jest z upośledzeniem umysłowym i padaczką. Przyczyną stwardnienia guzowatego jest mutacja w genie TSC1 (chromosom 9. - kodowane białko hamartyna) lub TSC2 (chromosom kodowane białko tuberyna) [1, 2, 3, 6]. Zmiany w obrębie nerek obejmują: - torbiele - występują u 20-30% chorych z TSC, zwykle powstają wcześnie i bywają uchwytne ultrasonograficznie przed 3. rokiem życia; mogą być zlokalizowane zarówno w obrębie kory, jak i rdzenia nerki; - torbielowatość typu dorosłych - występuje u około 2-3% chorych z TSC, co związane jest z sąsiedztwem genów PKD1 i TSC2 na chromosomie 16.; - naczyniakomięśniakotłuszczaki (angiomyolipoma - AML) - niezłośliwe guzy hamartomatyczne występujące u około 40-80% chorych z TSC; są one zazwyczaj małe, mnogie, często obustronne; w badaniu usg przedstawiają się jako dobrze odgraniczone zmiany ogniskowe o echogeniczności równej lub przewyższającej echogeniczność pola centralnego nerki (ryc. 8); - raka nerkowokomórkowego (renal cell carcinoma - RCC) - ryzyko wystąpienia zwiększone o 2-3%; RCC w TSC rozwijają się wcześniej, częściej u kobiet i w postaci obustronnej; częściej niż w populacji ogólnej spotyka się rzadsze podtypy RCC, takie jak rak brodawkowaty czy chromofobowy [1, 2, 3, 6]. Rycina 8 Obrazy usg nerek u kobiety z TSC (prezentacja B-mode): a) nerka prawa z obecnością pięciu małych guzów o cechach AML (strzałki); b) nerka lewa z obecnością dwóch małych guzów o cechach AML (strzałki); c) dodatkowy przekrój skośny ujawnia dwie torbiele proste w nerce lewej (groty strzałek) Zespół von Hippla-Lindaua Zespół von Hippla-Lindaua jest rzadką chorobą dziedziczoną autosomalnie dominująco, podobnie jak TSC należącą do grupy fakomatoz. Występuje z częstością od 1: do 1: Jest najczęstszą postacią rodzinnie uwarunkowanego raka nerki. Przyczyną jest mutacja w genie VHL, zlokalizowanym blisko wierzchołka krótkiego
7 7 z :59 ramienia chromosomu 3. (3p25-26). Należy on do tzw. antyonkogenów (genów supresorowych). Działa hamująco na procesy proliferacji komórkowej, a jego rola w procesie karcynogenezy ujawnia się dopiero po inaktywacji obu alleli genu. VHL charakteryzuje się występowaniem mnogich torbieli i nowotworów różnych narządów i układów, takich jak: - ośrodkowy układ nerwowy - naczyniak płodowy (hemangioblastoma); - gałki oczne - naczyniak płodowy (hemangioblastoma); - nerki - torbiele i rak jasnokomórkowy; - trzustka - torbiele, torbielogruczolaki, guzy neuroendokrynne; - nadnercza i ciała przyzwojowe - guzy chromochłonne (pheochromocytoma); - najądrza - torbiele i torbielogruczolaki brodawczakowate; - więzadło szerokie macicy - APMO (brodawczakowaty guz przydatków, najprawdopodobniej wywodzący się z przewodów śródnercza); - narząd słuchu i równowagi - guzy worka śródchłonki (ELST) [1, 2, 3, 6]. Zmiany w obrębie nerek morfologicznie mogą mieć charakter torbielowany, przyściennych rozrostów w torbieli lub guzów litych (ryc. 9). Torbiele są najczęstszą i najwcześniej pojawiającą się manifestacją choroby, obserwowaną u 60-85% chorych. Są obustronne (75% przypadków), wieloogniskowe (87% przypadków), zlokalizowane głównie w obrębie kory. Ich wielkość wynosi zwykle od 5 do 30 mm. Średnie ryzyko rozwoju RCC w przebiegu VHL zależy od wieku. W 30. roku życia wynosi 5%, podczas gdy w 60. roku życia już 69%. Histologicznie guzy niemal zawsze mają charakter nowotworów jasnokomórkowych. Istnieją liczne doniesienia wskazujące, że znaczna część torbieli w VHL może zawierać ogniska atypii i stanowić punkt wyjścia RCC. Dane uzyskane z programów badań przesiewowych w rodzinach z VHL wskazują, że rak nerki może rozwijać się zarówno na podłożu istniejących torbieli, jak i uprzednio niezmienionego miąższu [1, 2, 3, 6]. Rycina 9 Obrazy usg torbieli (strzałki) i RCC (groty strzałek) nerki lewej w przebiegu VHL (prezentacja B-mode): a), b) przekroje poprzeczne; c) przekrój podłużny; d) przekrój poprzeczny Torbielowatość nerek pochodzenia niedziedzicznego Dysplazja wielotorbielowata nerki Dysplazja wielotorbielowata nerki (multicystic dysplastic kidney - MCDK) jest niedziedziczną wadą wrodzoną. Jej przyczyną jest zahamowanie rozwoju pączka moczowodowego. Brak połączenia prawidłowo wykształconych nefronów z kielichami nerkowymi prowadzi do powstania licznych, różnej wielkości torbieli i postępującej atrofii miąższu. Wielkość nerki jest zmienna. Obserwuje się zarówno zmniejszenie wymiarów, jak też obecność rozległej masy wypełniającej jamę brzuszną. Zaburzeniu ulegają też kształt i zarysy nerek. Najbardziej typowe obrazy przypominają kiść winogron. Odmiana obustronna jest spotykana rzadko, 1: urodzeń. Częstość występowania jednostronnej postaci MCDK jest trudna do ustalenia. Przy prawidłowej funkcji drugiej nerki często przebiega bezobjawowo i jest wykrywana przypadkowo w badaniach obrazowych. Szacuje się, że wynosi około 1:450 żywo urodzonych dzieci [1, 2, 3]. Rozwój badań prenatalnych umożliwił diagnostyakę MCKD już w życiu płodowym. W usg widoczny jest twór o
8 8 z :59 strukturze torbielowato-litej. Wielkość torbieli waha się od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Zwykle większe zmiany są położone bardziej obwodowo, podczas gdy mniejsze torbiele dominują w przyśrodkowej części narządu. Torbiele nie łączą się ze sobą ani z UKM. Oddzielają je pasma hiperechogenicznego, dysplastycznego miąższu. Obecne mogą być też łukowatego kształtu zwapnienia [10]. W badaniu usg z użyciem technik dopplerowskich nie stwierdza się przepływu krwi po stronie wady. Badania izotopowe (99m Tc DMSA) wykazują brak wychwytu radioznacznika przez miąższ nerkowy. Zdrowa nerka ulega kompensacyjnemu przerostowi. MCDK może też dotyczyć tylko jednej części nerki podwójnej, zwykle górnej. Wówczas należy ją różnicować z mnogimi torbielami lub torbielą wielokomorową nerki. Dziedziczne choroby torbielowate nerek w przeciwieństwie do MCDK występują zwykle obustronnie, symetrycznie i cechuje je prawidłowe unaczynienie nerek oraz dróg moczowych (ryc. 10) [1, 2, 3, 6]. Rycina 10 Obrazy usg torbieli w przebiegu dysplazji wielotorbielowatej nerki lewej (prezentacja B-mode): a) przekrój podłużny - torbiele większe są położone bardziej obwodowo, podczas gdy torbiele mniejsze dominują w przyśrodkowej części narządu; b) przekrój poprzeczny - obraz przypominający kiść winogron. Zdjęcia ze zbiorów dr med. Agnieszki Brodzisz Rycina 11 Obrazy usg nerki gąbczastej (prezentacja B-mode): a) przekrój podłużny; b) przekrój poprzeczny. Zwraca uwagę odwrócenie zróżnicowania korowo-rdzeniowego z obecnością hiperechogenicznych piramid nerkowych (strzałki). Warstwa korowa pozostaje hipoechogeniczna (groty strzałek) Rycina 12 Obrazy usg nerek w ARCD (prezentacja B-mode, przekroje podłużne): a) nerka lewa; b) nerka prawa. Obustronnie widoczne są liczne, niewielkie torbiele zlokalizowane podtorebkowo (groty strzałek)
9 9 z :59 Nerka gąbczasta Nerka gąbczasta (medullary sponge kidney - MSK) jest zaburzeniem rozwojowym polegającym na poszerzaniu się kanalików zbiorczych piramid nerkowych z tworzeniem się torbieli lub uchyłków łączących się z kielichami. Średnica torbieli wynosi 1-8 mm. Częstość występowania tej nieprawidłowości w populacji ogólnej jest szacowana na 1:5000 osób. Choroba zwykle zajmuje obie nerki (75% przypadków). W sporadycznych przypadkach może być ograniczona do pojedynczej piramidy [1, 2, 3]. U większości chorych MSK pozostaje bezobjawowa. Nieprawidłowość jest często wykrywana incydentalnie w badaniach obrazowych wykonywanych z powodu niespecyficznych dolegliwości. W badaniu usg wymiary nerek są prawidłowe lub powiększone. Stwierdza się odwrócenie zróżnicowania korowo-rdzeniowego z obecnością hiperechogenicznych piramid nerkowych. Wzrost echogeniczności jest najlepiej widoczny na obwodzie piramid. W ich obrębie mogą być widoczne drobne obszary hipoechogeniczne odpowiadające torbielowato poszerzonym kanalikom zbiorczym (ryc. 11). Ze względu na niewielkie rozmiary depozytów soli wapnia najczęściej nie towarzyszą im cienie akustyczne [1, 2, 3, 10]. Nabyta torbielowatość nerek Nabyta torbielowatość nerek (acquired renal cystic disease - ARCD) polega na powstawaniu torbieli w pierwotnie niezmienionych nerkach u chorych w schyłkowej fazie ich niewydolności. Kryterium rozpoznania jest ujemny wywiad w kierunku dziedzicznych postaci postaci torbielowatości oraz stwierdzenie w każdej z nerek co najmniej trzech torbieli, które nie były obecne w okresie wydolności. Częstość występowania i nasilenie schorzenia zwiększają się wraz z nasileniem stopnia niewydolności nerek oraz czasem trwania dializoterapii [1, 2, 3, 6]. W badaniu usg nerki są niepowiększone, najczęściej o zmniejszonych wymiarach. Zróżnicowanie korowo-rdzeniowe jest zatarte. Torbiele występują obustronnie i najczęściej lokalizują się podtorebkowo (ryc. 12). Ich wielkość wynosi zwykle kilka milimetrów, bardzo rzadko przekraczają 3 cm. Często spotykane są inkrustacje szczawianami wapnia. U większości chorych ARCD pozostaje bezobjawowa. Najczęstszym powikłaniem jest krwawienie do światła torbieli. Występowania ARCD predysponuje do powstawania nowotworów nerek o różnym charakterze: gruczolaków, onkocytoma, RCC. Ryzyko w tej grupie jest 5-50 razy większe niż w populacji ogólnej. Szacuje się, że około 5?20% pacjentów przewlekle dializowanych rozwinie raka nerki, często na podłożu zmian torbielowatych. Z tego powodu, poczynając od 3. roku dializ, zalecane jest wykonywanie w tej grupie chorych ultrasonograficznych badań przesiewowych raz do roku [1, 2, 3]. Podsumowanie Torbielowatości stanowią niejednorodną grupę zaburzeń charakteryzującą się obecnością licznych zmian torbielowatych w nerkach. W zależności od etiologii dzieli się je na: uwarunkowane genetycznie, wynikające z zaburzeń rozwojowych, bądź nabyte. Postępy biologii molekularnej i cytogenetyki umożliwiły identyfikację wielu genów odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie nabłonka nefronów. Potencjalne cele leczenia oraz działające na nie substancje są w chwili obecnej sprawdzane w II i III fazie badań klinicznych. Badanie ultrasonograficzne jest cennym uzupełnieniem panelu diagnostycznego, dostarczając informacji pomocnych w wykrywaniu, wstępnym różnicowaniu, prognozowaniu i monitorowaniu przebiegu tych chorób, a także w ocenie odpowiedzi na podjęte leczenie. dr n. med. Andrzej Lewicki, FEBU Oddział Urologii, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie kierownik oddziału: dr hab. n. med. Artur Antoniewicz, FEBU Zakład Diagnostyki Obrazowej, II Wydział Lekarski Warszawski Uniwersytet Medyczny kierownik zakładu: prof. dr hab. n. med. Wiesław Jakubowski
10 10 z :59 lek. Agnieszka Chomicz Oddział Urologii, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie kierownik oddziału: dr hab. n. med. Artur Antoniewicz prof. dr hab. n. med. Wiesław Jakubowski Zakład Diagnostyki Obrazowej, II Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny kierownik zakładu: prof. dr hab. n. med. Wiesław Jakubowski Autorzy składają serdeczne podziękowania dr med. Agnieszce Brodzisz za udostępnienie zdjęć ultrasonograficznych wykorzystanych jako ryc. 7 i 10. Piśmiennictwo: 1. Campbell-Walsh, et al.: Urology. 10 th ed. International Edition Elsevier. 2. Borkowski A, Czaplicki M: Nowotwory i torbiele nerek. PZWL Cieszanowski A.: Diagnostyka obrazowa. Układ moczowo-płciowy, gruczoł piersiowy i gruczoły wewnętrznego wydzielania. PZWL Sułowicz W, Jasik P [w:] Książek A, Rutkowski B, red.: Nefrologia. Wyd. I, Czelej, Lublin 2004, s Pei Y: Diagnostic approach in autosomal dominant polycystic kidney disease. Clin J Am Soc Nephrol 2006 Sep; 1(5): Epub 2006 Aug Dogra VS: Ultrasound Clinics. Elsevier Wołyniec W, Jankowska MM, Król E, Czarniak P, Rutkowski B: Nowoczesna diagnostyka wielotorbielowatego zwyrodnienia nerek typu dorosłych. Pol Arch Med Wewn 2008; 118 (12): Ravine D, Gibson RN, Walker RG, Sheffield LJ, Kincaid-Smith P, Danks DM: Evaluation of ultrasonographic diagnostic criteria for autosomal dominant polycystic kidney disease 1. Lancet 1994 Apr 2; 343(8901): Demetriou K, Tziakouri C, Anninou K, Eleftheriou A, Koptides M, Nicolaou A, Deltas CC, Pierides A: Autosomal dominant polycystic kidney disease-type 2. Ultrasound, genetic and clinical correlations. Nephrol Dial Transplant 2000 Feb; 15(2): Wieczorek P: Łagodne zmiany ogniskowe nerek w diagnostyce ultrasonograficznej. Ultrasonografia 2004, nr 16, s
Pytanie 3 W powyższym przypadku jeśli kielichy byłyby poszerzone przy miedniczce normalnej wielkości jakie byłoby najbardziej prawdopodobne
Pytanie 3 W powyższym przypadku jeśli kielichy byłyby poszerzone przy miedniczce normalnej wielkości jakie byłoby najbardziej prawdopodobne rozpoznanie? Wrodzone wodokielisze (megacalycosis) Pytanie 4
Bardziej szczegółowoULTRASONOGRAFIA UKŁADU MOCZOWEGO
Sonografia układu moczowego u płodu Stwierdzenia poszerzenia miedniczki nerkowej Potwierdzenia lub wykluczenie zmian torbielowatych Ocena wielkości, obrysu i echogenności nerek Obecność pęcherza moczowego
Bardziej szczegółowoTorbiele w nerkach u dziecka w wieku 3 lat
Torbiele w nerkach u dziecka w wieku 3 lat Prof. Ryszard Grenda Klinika Nefrologii, Transplantacji Nerek i Nadciśnienia Tętniczego Instytut- Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Przypadek 1. Chłopiec 3 - letni
Bardziej szczegółowoTorbiele przymiedniczkowe nie mogą być mylone z wodonerczem i torbielami okołomiedniczkowymi.
Torbiele przymiedniczkowe nie mogą być mylone z wodonerczem i torbielami okołomiedniczkowymi. Przypadek kliniczny 9 Case courtesy of Dr Ahmed Abd Rabou rid: 24528 Dziewczynka, 8 lat Bóle w lewej okolicy
Bardziej szczegółowoTorbiele w nerkach u dziecka w wieku 3 lat
Torbiele w nerkach u dziecka w wieku 3 lat Prof. Ryszard Grenda Klinika Nefrologii, Transplantacji Nerek i Nadciśnienia Tętniczego Instytut- Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Przypadek 1. Chłopiec 3 - letni
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa
DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa 1 PROBLEMY DIAGNOSTYCZNE Wady rozwojowe Wole Guzki tarczycy Nowotwory tarczycy Zaburzenia
Bardziej szczegółowoNIE nowotworom u dzieci
NIE nowotworom u dzieci Ogólnopolski Program Przesiewowych Badań Ultrasonograficznych Fundacji Ronalda McDonalda realizowany na pokładzie specjalistycznego ambulansu Zestawienie wyników badań przeprowadzonych
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ
FIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ A.JAKUBOWSKA, M.BRZEWSKI, M.GRAJEWSKA-FERENS, A.MARCIŃSKI, J.MĄDZIK ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ I KLINIKA ENDOKRYNOLOGII
Bardziej szczegółowoWczesne wykrywanie metodą ultrasonograficzną wad wrodzonych układu moczowego
Wczesne wykrywanie metodą ultrasonograficzną wad wrodzonych układu moczowego Małgorzata Placzyńska, Anna Jung Klinika Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej Wojskowy Instytut Medyczny Badanie ultrasonograficzne
Bardziej szczegółowoWRODZONE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO W PRZESIEWOWYM BADANIU USG U NOWORODKÓW URODZONYCH W SZPITALU POWIATOWYM
WRODZONE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO W PRZESIEWOWYM BADANIU USG U NOWORODKÓW URODZONYCH W SZPITALU POWIATOWYM Tomasz Jarmoliński 1, Barbara Marszalska 1,2, Hanna Marciniak 1, Joanna Boroń 3 Oddział Dziecięcy
Bardziej szczegółowoRak nerki. Patrycja Tudrej Biotechnologia, II rok USM
Rak nerki Patrycja Tudrej Biotechnologia, II rok USM Budowa nerki (http://www.cancerresearchuk.org/; zmodyfikowano) 2 Charakterystyka epidemiologiczna raka nerki 3 pod względem występowania nowotwór urologiczny
Bardziej szczegółowoWytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Bardziej szczegółowoZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU
ZBYT PÓŹNE WYKRYWANIE RAKA NERKI ROLA LEKARZA PIERWSZEGO KONTAKTU 14 czerwca 2012 r dr n. med. Piotr Tomczak Klinika Onkologii U.M. Poznań Epidemiologia raka nerki RCC stanowi 2 3% nowotworów złośliwych
Bardziej szczegółowoWady układu moczowego diagnostyka pre- i postnatalna
Wady układu moczowego diagnostyka pre- i postnatalna dr Agnieszka Szafrańska (1) prof. dr hab. Katarzyna Kiliś- Pstrusińska(2) prof. dr hab. Barbara Królak Olejnik (1) Katedra i Klinika Neonatologii UM
Bardziej szczegółowoLECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia
Bardziej szczegółowoCHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO
CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO Dariusz Moczulski Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM ul. Żeromskiego 113, Łódź Cukrzycowa choroba nerek
Bardziej szczegółowoTomograficzne obrazowanie zmian ogniskowych w nerkach
Tomograficzne obrazowanie zmian ogniskowych w nerkach Zmiany ogniskowe w nerkach torbielowate łagodne guzy lite złośliwe guzy lite Torbielowate Torbiel prosta (niepowikłana) 50% populacji powyżej 50 r.ż.
Bardziej szczegółowoTorbielowatość rdzenia nerek
Forum Nefrologiczne 2012, tom 5, nr 2, 148 152 Copyright 2012 Via Medica ISSN 1899 3338 Program edukacyjny Zagadnienia współczesnej nefrologii www.fn.viamedica.pl Wojciech Wołyniec Klinika Nefrologii Transplantologii
Bardziej szczegółowoNIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1
NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 Niewydolność nerek Niewydolność nerek charakteryzuje się utratą zdolności do oczyszczania organizmu
Bardziej szczegółowoAnatomia nerek i miednicy w badaniu USG
Anatomia nerek i miednicy w badaniu USG Anna Torres clinical_anat@imul.pl Chair of Anatomy, Department of Didac;cs and Medical Simula;on, imul.pl; www.csmlublin.pl Plan na dziś Wiedza Przekroje anatomiczne
Bardziej szczegółowoPraktyczne aspekty ultrasonografii jamy brzusznej u małych zwierząt
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Polska Wydział Medycyny Weterynaryjnej Pracownia Radiologii i Ultrasonografii Praktyczne aspekty ultrasonografii jamy brzusznej u małych zwierząt Piotr Dębiak Ultrasound
Bardziej szczegółowoUkład moczowy metody diagnostyczne
Układ moczowy metody diagnostyczne Ultrasonografia (USG) Tomografia komputerowa Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej Urografia Angiografia Cystografia mikcyjna Pielografia wstępujaca Tomografia rezonansu
Bardziej szczegółowoPodstawowe badania obrazowe. Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii
Podstawowe badania obrazowe Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Prawidłowe myślenie lekarskie Zebranie podstawowych danych (badanie podmiotowe i przedmiotowe)
Bardziej szczegółowoULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci
ULTRASONOGRAFIA SUTKÓW u dzieci Katarzyna Czerwińska Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej WUM WSKAZANIA DO BADANIA USG SUTKÓW GINEKOMASTIA PRZEDWCZESNE POWIĘKSZENIE SUTKÓW ZNACZĄCA ASYMETRIA
Bardziej szczegółowoDiagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł
Diagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł Joanna Anioł Wykształcenie: wyższe Studia na Wydziale Lekarskim Collegium Medium UJ w Krakowie 1989 1995 Kształcenie podyplomowe: Specjalizacja
Bardziej szczegółowoMężczyzna, 60 lat Bóle w lewej okolicy lędźwiowej z promieniowaniem do pachwiny. W wywiadzie kamica nerkowa.
Mężczyzna, 60 lat Bóle w lewej okolicy lędźwiowej z promieniowaniem do pachwiny. W wywiadzie kamica nerkowa. W dystalnej części lewego moczowodu widoczny złóg o wymiarach 6 x 5 x 5 mm. Niewielkie poszerzenie
Bardziej szczegółowoDiagnostyka i klasyfikacja raka nerki
Informacje dla pacjentów Język polski 32 Diagnostyka i klasyfikacja raka nerki Podkreślone słowa znajdują się w słowniczku. W większości przypadków rak nerki jest bezobjawowy, co oznacza, że u chorego
Bardziej szczegółowoBADANIA OBRAZOWE UK ADU MOCZOWEGO U DZIECI ZAK AD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
BADANIA OBRAZOWE UK ADU MOCZOWEGO U DZIECI ZAK AD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WSKAZANIA DO OCENY NEREK I DRÓG MOCZOWYCH Wady wrodzone (badania prenatalne) Wodonercze Zaka enie
Bardziej szczegółowoCZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Bardziej szczegółowo7. Układ moczowy. Nerki Nadnercza Układ wydalniczy: - moczowody - pęcherz moczowy - cewka moczowa. Prostata
7. Układ moczowy Nerki Nadnercza Układ wydalniczy: - moczowody - pęcherz moczowy - cewka moczowa Prostata Metody badania obrazowego Zdjęcie przeglądowe rtg Badania kontrastowe: - urografia / pyelografia
Bardziej szczegółowoMożliwości diagnostyczne w nowotworach nerki - rola wczesnego wykrywania
Możliwości diagnostyczne w nowotworach nerki - rola wczesnego wykrywania Rak nerki stanowi około 3% wszystkich nowotworów złośliwych u człowieka. Najczęściej rozwija się w starszym wieku, aczkolwiek coraz
Bardziej szczegółowoJAKIE SĄ RZADKIE CHOROBY NEREK? Informacje dla pacjentów, członków rodzin i opiekunów prawnych
JAKIE SĄ RZADKIE CHOROBY NEREK? Informacje dla pacjentów, członków rodzin i opiekunów prawnych Drodzy Pacjenci, drodzy członkowie Rodzin, rzadką chorobą jest określone takie schorzenie, którego występowanie,
Bardziej szczegółowoOtyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku
Otyłość i choroby nerek groźny problem XXI wieku Dr Lucyna Kozłowska SGGW, Wydział Nauk o śywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra Dietetyki e-mail: lucyna_kozlowska@sggw.pl Nadwaga + otyłość 25% 27% Nadwaga
Bardziej szczegółowoDz. U. z 2013 poz. 1347 Brzmienie od 5 grudnia 2013. I. Osoby dorosłe
Dz. U. z 2013 poz. 1347 Brzmienie od 5 grudnia 2013 Załącznik nr 1 WYKAZ NIEULECZALNYCH, POSTĘPUJĄCYCH, OGRANICZAJĄCYCH ŻYCIE CHORÓB NOWOTWOROWYCH INIENOWOTWOROWYCH, W KTÓRYCH SĄ UDZIELANE ŚWIADCZENIA
Bardziej szczegółowoI. STRESZCZENIE Cele pracy:
I. STRESZCZENIE Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest przewlekłym procesem zapalnym, powodującym postępujące i nieodwracalne włóknienie trzustki. Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, prowadząc
Bardziej szczegółowoCO TO JEST STAWARDNIENIE GUZOWATE (TSC)
CO TO JEST STAWARDNIENIE GUZOWATE (TSC) Stwardnienie Guzowate (Tuberous Sclerosis Complex) jest chorobą genetyczną, wywołaną przez mutację jednego z dwóch genów-tsc1, położonego na chromosomie 9, lub-tsc2,
Bardziej szczegółowoNowoczesna diagnostyka wielo torbielowatego zwyrodnienia nerek typu dorosłych
ARTYKUŁ POGLĄDOWY Nowoczesna diagnostyka wielo torbielowatego zwyrodnienia nerek typu dorosłych Wojciech Wołyniec 1, Magdalena Maria Jankowska 1, Ewa Król 1, Piotr Czarniak 2, Bolesław Rutkowski 1 1 Klinika
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Leczenie choroby Hurler
Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY HURLER ICD-10 E-76.0 - Mukopolisacharydoza typu I (MPS I) Dziedzina medycyny: pediatria załącznik nr 23 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoMichał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie
DIAGNOSTYKA CHORÓB NARZĄDÓW MIEDNICY MNIEJSZEJ U DZIEWCZĄT Michał Brzewski, Andrzej Marciński, Agnieszka Biejat Zakład Radiologii Pediatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie 1 2 2 Cele wykładu Zaprezentowanie
Bardziej szczegółowoLECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E
załącznik nr 19 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu: LECZENIE CHOROBY GAUCHERA ICD-10 E 75 Zaburzenia przemian sfingolipidów i inne zaburzenia spichrzania
Bardziej szczegółowoCzym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?
Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI Przedmowa Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia Objawy radiologiczne zmian nowotworowych kości Guzy z tkanki kostnej
SPIS TREŚCI Przedmowa... 7 1. Mięsaki kości charakterystyka kliniczna i metody leczenia... 9 Zbigniew I. Nowecki, Piotr Rutkowski 1.1. Wstęp... 9 1.2. Epidemiologia i etiologia...... 9 1.3. Objawy kliniczne
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka przerwania ciągłości torebki
GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY Praca na stopień doktora nauk medycznych wykonana w Katedrze i Klinice Otolaryngologii Kierownik: prof. dr hab. med. Czesław Stankiewicz Krzysztof Kiciński Czynniki ryzyka
Bardziej szczegółowoCzy mogą być niebezpieczne?
Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i
Bardziej szczegółowoMUTACJE GENETYCZNE. Wykonane przez Malwinę Krasnodębską kl III A
MUTACJE GENETYCZNE Wykonane przez Malwinę Krasnodębską kl III A Mutacje - rodzaje - opis Mutacje genowe powstają na skutek wymiany wypadnięcia lub dodatnia jednego albo kilku nukleotydów. Zmiany w liczbie
Bardziej szczegółowoUkład moczowy. Przypadki kliniczne
Układ moczowy Przypadki kliniczne 2015-2016 Przypadek 1 Case courtesy of Dr Frank Gaillard rid: 16699 Mężczyzna, 40 lat lewostronna kolka brzuszna Ból w okolicy lędźwiowej Pytanie 1 Podaj prawdopodobne
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 12
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 12 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku Pacjent lat 72 skierowany do poradni endokrynologicznej
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 5 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program badań prenatalnych
Program badań prenatalnych 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU BADAŃ PRENATALNYCH, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego W ostatnich latach wzrasta systematycznie średni wiek
Bardziej szczegółowoMateriał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
Bardziej szczegółowoJakie są przyczyny uszkodzenia słuchu?
Jakie są przyczyny uszkodzenia słuchu? Pruszewicz według kryterium etiologicznego podzielił zaburzenia słuchu u dzieci na trzy grupy: 1. głuchota dziedziczna i wady rozwojowe, 2. głuchota wrodzona, 3.
Bardziej szczegółowoLek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci
Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Bardziej szczegółowoWykaz filmów wideo... xi Wstęp... xv Autorzy...xvii Objaśnienie skrótów... xix
Wykaz filmów wideo.............................................................. xi Wstęp........................................................................... xv Autorzy........................................................................xvii
Bardziej szczegółowoTab. 2. Charakterystyka zbadanej populacji w latach 1998-1999 w grupach płci i wieku. Grupy wiekowe. 18-28 29-39 40-49 50-59 >60 r.
. WYIKI Analizie poddano wyniki badań 89 osób, 7 kobiet i mężczyzn w wieku 8-78 lat. Średnia wieku kobiet wynosiła,8 ±,6 lat, średnia wieku mężczyzn wynosiła,89 ± 7, lat. Średnia wieku dla obu płci wynosiła,6
Bardziej szczegółowoCZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 do zarządzenia Nr 53/2006 Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Program profilaktyki raka piersi
Program profilaktyki raka piersi 1 I. UZASADNIENIE CELOWOŚCI WDROŻENIA PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA PIERSI, zwanego dalej Programem. 1. Opis problemu zdrowotnego. Rak piersi jest najczęściej występującym
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 15
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 15 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 28-letnia kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowou Czynniki ryzyka wystąpienia zakrzepicy? - przykłady cech osobniczych i stanów klinicznych - przykłady interwencji diagnostycznych i leczniczych
1 TROMBOFILIA 2 Trombofilia = nadkrzepliwość u Genetycznie uwarunkowana lub nabyta skłonność do występowania zakrzepicy żylnej, rzadko tętniczej, spowodowana nieprawidłowościami hematologicznymi 3 4 5
Bardziej szczegółowoLp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi
Choroby układu nerwowego 1 Zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym * X 2 Choroby nerwów obwodowych X 3 Choroby mięśni X 4 Zaburzenia równowagi X 5 Guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni X 6
Bardziej szczegółowoChoroby nerek. uwarunkowane genetycznie
Choroby nerek Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu uwarunkowane genetycznie Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klinicznej Kliknij, aby edytować format
Bardziej szczegółowoUrząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Bardziej szczegółowoReumatoidalne zapalenie stawów
9 Reumatoidalne zapalenie stawów W praktyce reumatologicznej uznaje się reumatoidalne zapalenie stawów za pospolite schorzenie. Jest to symetryczna artropatia kośćca obwodowego bez uszkodzenia kośćca osiowego
Bardziej szczegółowoW dniu 09.01.2004 odbyło się posiedzenie grupy ekspertów powołanych przez Zarząd
W dniu 09.01.2004 odbyło się posiedzenie grupy ekspertów powołanych przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego wraz z reprezentantami genetyków polskich. W wyniku dwudniowej dyskusji opracowano
Bardziej szczegółowoCzęstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.
GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ 2019 Endokrynologia/ Nefrologia Obowiązujące podręczniki: 1. Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red.), Pediatria, wyd. I, Warszawa, PZWL, 2013. 2. Pediatria
Bardziej szczegółowoOdrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Bardziej szczegółowoBIOPSJA NERKI czy Rubikon został przekroczony?
BIOPSJA NERKI czy Rubikon został przekroczony? Bartosz Misterek, Jerzy Siekiera Oddział Kliniczny Urologii Onkologicznej Centrum Onkologii w Bydgoszczy Jastrzębia Góra 11.05.2012 DEFINICJA Biopsja nerki
Bardziej szczegółowoDiagnostyka układu moczowego, przestrzeni zaotrzewnowej i narządu rodnego
Diagnostyka układu moczowego, przestrzeni zaotrzewnowej i narządu rodnego Współcześnie stosowane metody diagnostyki obrazowej 1. Ultrasonografia, USG dopplerowska (USG/USG-CD) 2. Zdjęcie przeglądowe jamy
Bardziej szczegółowoZMIANY OGNISKOWE TRACZYCY POSTĘPOWANIE
ZMIANY OGNISKOWE TRACZYCY POSTĘPOWANIE Guzkową chorobę tarczycy rozpoznaje się po wykryciu pojedynczej zmiany lub mnogich zmian ogniskowych lub guzków, niezależnie od ich stanu czynnościowego. Wolem określa
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoPodstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
Bardziej szczegółowoZapytaj swojego lekarza.
Proste, bezpieczne badanie krwi, zapewniające wysoką czułość diagnostyczną Nieinwazyjne badanie oceniające ryzyko wystąpienia zaburzeń chromosomalnych, takich jak zespół Downa; opcjonalnie umożliwia również
Bardziej szczegółowo1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi
Płód w płodzie fetus in fetu. Hanna Moczulska 1, Maria Respondek-Liberska 2 1. Studia Doktoranckie Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Genetyki Klinicznej i Laboratoryjnej w Łodzi, UM w Łodzi 2. Zakład
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Część A - Opis przedmiotu kształcenia. II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Lekarski
SYLABUS Nazwa modułu/przedmiotu : Wydział: Kierunek studiów: Część A - Opis przedmiotu kształcenia. Nefrologia Kod modułu LK.3.E.008 II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Lekarski Specjalności:
Bardziej szczegółowoAPARAT DO MONITOROWANIA FUNKCJI MÓZGU W INTENSYWNEJ TERAPII NOWORODKÓW EEG DigiTrack Trend (Color Cerebral Function Monitor)
APARAT DO MONITOROWANIA FUNKCJI MÓZGU W INTENSYWNEJ TERAPII NOWORODKÓW EEG DigiTrack Trend (Color Cerebral Function Monitor) W Polsce rodzi się około 24 000 wcześniaków z masą ciała poniżej 2500 g. W ciągu
Bardziej szczegółowoWarszawa, r.
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.
Bardziej szczegółowolek. Łukasz Mądry Oddział urologii Szpital Miejski Nr 4 w Gliwicach
Profilaktyka Raka Stercza lek. Łukasz Mądry Oddział urologii Szpital Miejski Nr 4 w Gliwicach Stercz (prostata, gruczoł krokowy) Stercz, gruczoł krokowy lub prostata to różne nazwy tego samego narządu
Bardziej szczegółowoPrzemysław Pyda. Przeszczepianie trzustki
Przemysław Pyda Przeszczepianie trzustki Przeszczepianie trzustki na świecie Wskazania i rodzaj przeszczepu (I) Cukrzyca powikłana nefropatią; podwójny przeszczep nerka trzustka jednoczasowo z nerką SPK
Bardziej szczegółowoDIAGNOSTYKA USG UKŁADU MOCZOWEGO U DZIECI. Przemysław Bombiński ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
DIAGNOSTYKA USG UKŁADU MOCZOWEGO U DZIECI Przemysław Bombiński ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY RODZAJE BADAŃ OBRAZOWYCH ULTRASONOGRAFIA (USG) CYSTOURETROGRAFIA MIKCYJNA
Bardziej szczegółowoPROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT
PROGRAM WCZESNEGO WYKRYWANIA ZABURZEŃ WIDZENIA PROWADZĄCYCH DO INWALIDZTWA WZROKOWEGO SKIEROWANY DO DZIECI W WIEKU 1-6 LAT Joanna Sowińska-Szkocka Zespół Poradni Okulistycznych SPS ZOZ ZDROJE Cele programu
Bardziej szczegółoworezonans magnetyczny informacje dla pacjentów
rezonans magnetyczny informacje dla pacjentów MR 1 najważniejsze jest zdrowie Dla wygody naszych pacjentów stworzyliśmy portal Wyniki Online, gdzie, bez wychodzenia z domu, można odebrać wyniki badania
Bardziej szczegółowoSpis treści VII. Wprowadzenie. Prawidłowy gruczoł piersiowy: porównanie budowy makroskopowej z obrazami mammograficznymi... 1
Spis treści Wprowadzenie. Prawidłowy gruczoł piersiowy: porównanie budowy makroskopowej z obrazami mammograficznymi..................................... 1 Wprowadzenie. Prawidłowy gruczoł piersiowy: porównanie
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Bardziej szczegółowoNON-HODGKIN S LYMPHOMA
NON-HODGKIN S LYMPHOMA Klinika Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku We Wrocławiu Aleksandra Bogucka-Fedorczuk DEFINICJA Chłoniaki Non-Hodgkin (NHL) to heterogeniczna grupa nowotworów charakteryzująca
Bardziej szczegółowoOstra niewydolność serca
Ostra niewydolność serca Prof. dr hab. Jacek Gajek, FESC Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Niewydolność serca Niewydolność rzutu minutowego dla pokrycia zapotrzebowania na tlen tkanek i narządów organizmu.
Bardziej szczegółowoUwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
Bardziej szczegółowoCHIRURGICZNE LECZENIE GUZÓW NEUROENDOKRYNNYCH (NET) UKŁADU POKARMOWEGO:
Andrzej W. SZAWŁOWSKI CHIRURGICZNE LECZENIE GUZÓW NEUROENDOKRYNNYCH (NET) UKŁADU POKARMOWEGO: Żołądka Jelit Trzustki GEP z Kliniki Nowotworów Górnego Odcinka Układu Pokarmowego -Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie
Bardziej szczegółowoNabyte torbiele nerek
Program edukacyjny Zagadnienia współczesnej nefrologii Forum Nefrologiczne 2012, tom 5, nr 2, 153 157 Copyright 2012 Via Medica ISSN 1899 3338 Andrzej Kraśniak www.fn.viamedica.pl Katedra i Klinika Nefrologii
Bardziej szczegółowoSłużba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000. Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi. Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk
Służba Zdrowia nr 24-26 z 23 marca 2000 Znaczenie badań przesiewowych w zwalczaniu raka piersi Zbigniew Wronkowski, Wiktor Chmielarczyk Korzystny wpływ skryningu na zmniejszenie umieralności z powodu raka
Bardziej szczegółowoLECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 511 Poz. 42 Załącznik B.4. LECZENIE ZAAWANSOWANEGO RAKA JELITA GRUBEGO (ICD-10 C 18 C 20) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY 1. Leczenie zaawansowanego
Bardziej szczegółowoCentrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie ul. Wawelska 15B, Warszawa, Polska
C ertyfikat N r: 2 5 8 756-2018-AQ-POL-RvA Data pierws zej c ertyfikacji: 0 6 kwietnia 2 012 Ważnoś ć c ertyfikatu: 2 7 maja 2 0 1 9-0 5 kwietnia 2 021 Niniejszym potwierdza się, że system zarządzania
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych
Aneks III Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych Uwaga: Zmiany do odpowiednich punktów druków informacyjnych są rezultatem postępowania arbitrażowego. Druki informacyjne mogą zostać zaktualizowane
Bardziej szczegółowoNIE nowotworom u dzieci
NIE nowotworom u dzieci Ogólnopolski Program Przesiewowych Badań Ultrasonograficznych Fundacji Ronalda McDonalda realizowany na pokładzie specjalistycznego ambulansu. Zestawienie wyników badań przeprowadzonych
Bardziej szczegółowoPrzegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz
Bardziej szczegółowoBADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia
Bardziej szczegółowoZdjęcie rentgenowskie oraz tomografia komputerowa u chorych z mechanicznym wspomaganiem oddychania
Zdjęcie rentgenowskie oraz tomografia komputerowa u chorych z mechanicznym wspomaganiem oddychania Jan Głowacki Współcześnie stosowane metody w diagnostyce chorób KLP: -zdjęcie sumacyjne P-A i boczne -zdjęcie
Bardziej szczegółowoMłodzieńcze Idiopatyczne Zapalenie Stawów
www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Młodzieńcze Idiopatyczne Zapalenie Stawów Wersja 2016 2. RÓŻNE POSTACI MIZS 2.1 Czy istnieją różne postaci tej choroby? Istnieje kilka postaci MIZS. Różnią
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu
Dz.U.06.79.556 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagań dla kandydata na dawcę komórek, tkanek lub narządu Na podstawie art. 12 ust. 6 ustawy z dnia 1 lipca 2005
Bardziej szczegółowo