Przegląd rynków globalnych według Roberta Parkera

Transkrypt

1 Czerwiec 2009 Przegląd rynków globalnych według Roberta Parkera 12 czerwca 2009 r. Aktualne informacje o kryzysie kredytowym W maju na rynkach kredytowych zasadniczo utrzymały się pozytywne trendy: 3-miesięczna stawka LIBOR USD obniżyła się o kolejne 65 pkt. bazowych i przez przynajmniej najbliższe trzy miesiące ma szansę utrzymywać się w przedziale pkt. bazowych. Unormowanie się sytuacji na rynku pożyczek międzybankowych. 3-miesięczny stawka LIBOR EUR spadła do 1,25% i powininna zbliżać się do poziomu 1%. Indeks Markit iboxx Corporate obniżył się do 162 pkt. bazowych a spready dla papierów klasy inwestycyjnej zmniejszyły się do ok. 60 pkt. bazowych na przestrzeni ostatnich trzech miesięcy. Nadal trwa ożywienie na rynku papierów dłużnych rynków wschodzących: indeks Markit 5 year EM osiągnął poziom 375 pkt. bazowych, co oznacza zmniejszenie spreadu o 175 pkt. bazowych od marca. Kontynuowane są przepływy środków inwestorów do Ameryki Łacińskiej i Azji, podczas gdy rynek dyskontuje skuteczną restrukturyzację w Europie Środkowo-Wschodniej przeprowadzaną przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Robert Parker Wiceprezes Działu Zarządzania Aktywami w Credit Suisse Podsumowanie Prawdopodobny wzrost amerykańskiego PKB w ciągu następnych 6 miesiący, przed oczekiwanym spowolnieniem w roku Możliwa istotna zmiana tendencji w zakresie wzrostu PKB w strefie euro w pozostałych miesiącach 2009 i w 2010 roku. Gospodarka japońska również wykazuje oznaki odbicia. Zmniejszenie zagrożenia deflacją i spodziewana kontynuacja liberalnej polityki monetarnej pomimo poprawy danych gospodarczych. Możliwa konsolidacja rynków akcji w następnych kilku miesiącach, ale argumenty przemawiające za ponownym ożywieniem pod koniec roku pozostają aktualne. Wyprzedanie rynków obligacji rządowych i ich możliwa stabilizacja w bardzo bliskim okresie, choć wraz z pojawianiem się kolejnych dowodów na poprawę koniunktury prawdopodobny jest kolejny wzrost rentowości. Utrzymuje się ożywienie w zakresie papierów o wysokiej rentowności; indeks itraxx Crossover osiągnął poziom 670 pkt. bazowych co oznacza poprawę o 400 pkt. bazowych od marca. Ożywienie to miało miejsce pomimo wyraźnego spadku stóp odzysku oraz wzrostu stóp niewypłacalności dla papierów o wysokiej rentowności. Rynki papierów ABS i MBS w dalszym ciągu odnotowują poprawę płynności, pomimo dowodów na rosnące stopy niewypłacalności na rynku CMBS. VIX utrzymywał poziom poniżej 30, odzwierciedlając zainteresowanie inwestorów lokowaniem środków na rynkach akcji oraz pozytywnych wyników tych papierów wartościowych. Odpisy banków, firm ubezpieczeniowych i GSE (przedsiębiorstw sponsorowanych przez rząd amerykański) wynoszą teraz łącznie 1,48 biliona USD. Banki odpowiadają za 1,05 biliona USD, co oznacza wzrost o 210 miliardów USD na przestrzeni ostatnich trzech miesięcy. Warto jednak zauważyć, że kapitał pozyskany przez banki przekracza obecnie USD 1 bilion, a tempo dokonywania odpisów nieco zmalało. Nadal wzrastają kursy akcji banków, choć obecnie pojawiły się dowody na realizację zysków (np. sprzedaż udziałów w Barclays firmy International Petroleum Investment Company z Abu Dhabi) oraz repozycjonowanie inwestorów w stronę pewnych zwycięzców. Utrzymała się poprawa wyników funduszy hedgingowych, a kapitał zaczął ponownie przepływać w stronę tej branży w 2009 r. raport Barcap przewiduje napływ kapitału rzędu 50 miliardów dolarów. Pozytywna krótkoterminowa sytuacja w USA... Gospodarka amerykańska nadal wykazuje pozytywne oznaki ożywienia w krótkim okresie. Przykładowo, gwałtownie odbiło się zaufanie konsumentów w maju wskaźnik Michigan Consumer Sentiment Index odnotował poprawę trzeci miesiąc z rzędu, osiągając poziom 68,7 oznacza to roczny wzrost o 8,9%. Wyraźną poprawę odnotował również wskaźnik Conference Board Index ze swojego najniższego poziomu 25,3 w lutym do 54,9 w maju. Co istotne, wskaźnik oczekiwań podskoczył do 72,3, w porównaniu do 27,3 w lutym. Należy jednak zauważyć, że wskaźnik zaufania konsumentów kłóci się z ostatnimi danymi dotyczącymi sprzedaży detalicznej, które odbiegają nieco od tej pozytywnej tendencji. Zanotowany został spadek o 1,3% na przestrzeni ostatnich trzech miesięcy, podczas gdy dane wyłączające sprzedaż samochodów wskazują na spadek o 0,6% w tym samym okresie. W ciągu następnych kilku miesięcy wydatki detaliczne wspierane będą niższymi kosztami odsetek i szczególnie niskim poziomem rat kredytów hipotecznych. Jednocześnie mogą być ograniczone wysokim poziomem bezrobocia (obecnie 8,9%, do końca roku przewidywany wzrost do 9,5%), rosnącym wskaźnikiem oszczędności (obecnie 5,6%, do końca roku przewidywany wzrost do 6-7%) oraz słabym wzrostem wynagrodzeń.

2 Poprawie ulegają także wskaźniki dotyczące działalności gospodarczej. Po tym jak w grudniu wskaźnik sektora przemysłowego ISM osiągnął rekordowo niski poziom 32,9, w maju piąty miesiąc z rzędu odnotował on poprawę - do 42,8. Natomiast w sektorze usług wskaźnik ISM wzrósł do 45,2 w porównaniu do 33,3 w listopadzie zeszłego roku. W międzyczasie wskaźnik New York Fed Empire State dotyczący poziomu produkcji wzrósł do -4,5 w porównaniu do swojego najniższego jak dotąd, lutowego poziomu -34,6. Jednocześnie wskaźnik wiodący w kwietniu po raz pierwszy od pięciu miesięcy odnotował poprawę i obecnie znajduje się na niezmienionym poziomie w porównaniu do listopada ubiegłego roku. Ponadto polepszeniu uległy również dane dotyczące zamówień. W kwietniu zamówienia na dobra trwałe wzrosły o 1,9% w skali miesiąca, a zamówienia na środki transportu, komputery oraz produkty elektryczne i maszyny wykazały poprawę tendencji na przestrzeni ostatnich trzech miesięcy. Spadek w ostatnich dwóch miesiącach odnotowano jednak w zakresie zamówień na niemilitarne dobra kapitałowe, przy spadku rocznym o 2%. Wyraźnie utrzymuje się też tendencja spadkowa dla zamówień na metale pierwotne, które w ostatnich trzech miesiącach wykazały spadły o 10,2% ale pozostaje wciąż wiele niepewnych obszarów Sektor mieszkaniowy pozostaje zagrożony, przy spadku indeksu Case Shiller 20 Cities o ok. 19% i niższej o 54,2% w skali roku liczbie nowych, prywatnych inwestycji budowlanych. Sprzedaż nowych domów spadła o 34%. Jednak w ubiegłym miesiącu sprzedaż domów będących w trakcie budowy wzrosła o 6,7%. W obliczu poprawy wskaźnika dostępności domów i wzrostu liczby wniosków kredytowych, rynek mieszkaniowy powinien uformować bazę na przełomie czerwca i lipca, choć jakakolwiek poprawa sytuacji będzie ograniczona. Jednym z zagrożeń w tym zakresie jest wzrost rentowności obligacji z dłuższym terminem do wykupu. Nadal wzrasta poziom bezrobocia, choć w kwietniu spadek zatrudnienia w sektorze pozarolniczym był niższy od oczekiwanego ( ); jak dotąd w bieżącym roku zanualizowany spadek zatrudnienia wynosi 7,98 miliona, a zatrudnienie pracowników cywilnych od września ubiegłego roku zmniejszyło się z 145 milionów do 141 milionów pracowników. Po lutowym ożywieniu, w marcu eksport spadł o 3% w ujęciu miesięcznym, co oznacza, że spadek roczny wynosi obecnie 21,9%. Również wolumen eksportu wykazał pogorszenie, odnotowując obniżkę roczną rzędu 14,2%. Zważywszy jednak na poprawę globalnego popytu oraz słabość dolara, tendencja zniżkowa w eksporcie powinna w najbliższym czasie formować bazę. Produkcja przemysłowa spada, obniżając się o 12,5% rocznie i o 8,6% od października ubiegłego roku. Jednocześnie wykorzystanie mocy produkcyjnych obniżyło się do 69,1, czyli o 10,1% w skali roku, podczas gdy produkcja przemysłowa w sektorze produkcyjnym spadła o 14,3%, a produkcja trwałych dóbr konsumpcyjnych o 16,4%. Prognozy dla PKB Stanów Zjednoczonych Choć dane gospodarcze w trzecim kwartale tego roku powinny pozytywnie zaskoczyć rynki, ze względu na ekspansywną politykę monetarną i fiskalną oraz ich wpływ na popyt końcowy, prognozy dotyczące słabnącego ożywienia gospodarczego w pierwszej połowie 2010 r. pozostają aktualne. Czynniki hamujące ożywienie wzrostu obejmują: Prawdopodobieństwo utrzymania się bezrobocia znacznie powyżej 9% przez większość 2010 roku. Prawdopodobieństwo wzrostu stopy oszczędności do 6-7%, przy niskim poziomie pożyczek konsumenckich. Spodziewana konieczność ograniczenia deficytu budżetu amerykańskiego od końca 2010 roku. Wpływ zaostrzenia krzywej rentowności na rynek mieszkaniowy. Wpływ przynajmniej umiarkowanie wyższych cen ropy, przy prawdopodobnych docelowych cenach ropy w krajach OPEC w przedziale USD za baryłkę do końca roku. Dylematy czekające Fed, dotyczące sposobu i terminu ograniczenia polityki łagodzenia ilościowego (quantitative easing) oraz stopniowych podwyżek stóp procentowych. W efekcie za aktualne należy uznać argumenty przemawiające za możliwym spowolnieniem wzrostu gospodarczego w pierwszej połowie przyszłego roku do poziomu 1-2% w ujęciu rocznym można porównać to ze spodziewanym wzrostem PKB o 2-3% w ujęciu rocznym w drugiej połowie 2009 roku. 2

3 Zmniejszenie ryzyka deflacji Inflacja zasadnicza cen konsumenta (CPI) jest obecnie ujemna i znajduje się na poziomie -0,7% w ujęciu rocznym, ale miesięcznie wzrosła o 0,2%. Głównych powodów zmiany w ubiegłym miesiącu należy upatrywać we wskaźniku cen importowych, który pomimo kwietniowego rocznego spadku o 16,3% odnotował wzrost o 1,6% w ujęciu miesięcznym. Wyłączając ceny żywności i energii, inflacja bazowa CPI wzrosła jedynie o 1,9% rocznie. Mimo iż inflacja zasadnicza cen producenta (PPI) spadła o 3,7%, wzrost miesięczny wyniósł 0,6%. Wyłączając ceny żywności i energii, inflacja bazowa PPI utrzymała się na stałym poziomie od stycznia, co sprowadziło jej wzrost rok do roku do umiarkowanego poziomu 3,4%. Presja na koszty wynagrodzeń pozostaje minimalna, a luka mocy wytwórczych jest w dalszym ciągu znacząca. Za wcześnie jeszcze, aby mówić o możliwym wzroście inflacji na skutek rozluźnienia polityki monetarnej. Przy słabej pozycji dolara i rosnących cenach surowców, do końca trzeciego kwartału inflacja zasadnicza CPI powinna znów przyjąć wartości dodatnie, ale przy utrzymaniu się inflacji bazowej CPI w przedziale 1,5-2% obawy inwestorów przed rychłym wzrostem inflacji są przedwczesne. Dotychczasowa polityka Fed zostanie prawdopodobnie utrzymana Choć Bank Rezerwy Federalnej (Fed) wielokrotnie wskazywał na poprawę koniunktury, stopa podstawowa (Fed Funds rate) pozostanie prawdopodobnie na poziomie 0-25 pkt. bazowych przynajmniej przez pozostałe miesiące 2009 roku. Bank będzie kontynuował politykę łagodzenia ilościowego, próbując zapobiec dalszemu zaostrzeniu krzywej rentowności. Bez zmian pozostanie również polityka Fed w zakresie wsparcia dla przemysłu motoryzacyjnego. Oznaki osłabienia recesji w Europie... Dane gospodarcze publikowane w Europie nareszcie zawierają pewne pozytywne sygnały. Pomimo odnotowanego w marcu spadku produkcji przemysłowej w Niemczech o 20,4% rocznie, w ujęciu miesięcznym nie zarejestrowano poważniejszych zmian, a wartość nowych zamówień (spadek o 34,5%) wzrosła o 3,3% w skali miesiąca. O 3,3% wzrósł również wolumen nowych zamówień (spadek roczny o 33,1%). Wolumen zamówień zagranicznych, po spadku rocznym o 36%, wzrósł o 5,6% w skali miesiąca. Pomimo silnej pozycji euro, w marcu eksport wykazał nieznaczny wzrost (+0,6%), a spadek roczny wyhamował do 21,1%. Utrzymują się jednak trudności w obszarze eksportu do państw Europy Środkowo-Wschodniej. Jednocześnie pojawiły się dowody na poprawę eksportu do krajów Bliskiego Wschodu i Azji. Na jakże ważnym obszarze wydatków konsumenckich, sprzedaż detaliczna wykazuje oznaki formowania bazy, a spadek wolumenu sprzedaży detalicznej wyhamował do 0,3% w ujęciu roku. Na przestrzeni kwietnia wolumen sprzedaży detalicznej odnotował poprawę o 0,5%. Rządowy program wymiany starych pojazdów w dalszym ciągu napędza zakupy samochodów liczba rejestracji nowych pojazdów wzrosła o 19,4%. Jednakże w obliczu wysokiego bezrobocia, które obecnie wynosi w Niemczech 8,2% i może wzrosnąć do 9%, oraz podwyżek godzinowych stawek wynagrodzeń o mniej niż 3%, jakakolwiek poprawa w obszarze konsumpcji pozostanie ograniczona. W świecie korporacji wydatki inwestycyjne pozostają zagrożone, przy spadku realnej wartości inwestycji o 0,8% w ujeciu rocznym w pierwszym kwartale 2009 roku. Jednak wraz z formowaniem bazy w zakresie popytu końcowego, wydatki inwestycyjne w drugiej połowie roku powinny powoli wzrastać. Również wskaźniki nastrojów zaczynają wykazywać poprawę; indeks IFO w maju wyniósł 84,2 w porównaniu do odnotowanego w marcu poziomu 82,2, przy jednoczesnym wyhamowaniu spadku rocznym do 19%. Ponadto indeks Future Expectations wzrósł do 85,9 z rekordowo niskiego poziomu 77 w grudniu ubiegłego roku, dzięki czemu spadek roczny wyhamował do 10,9%. Tak jak w przypadku wielu innych krajów na całym świecie, inflacja w Niemczech jest stłumiona, a wskaźnik kosztów utrzymania w maju w ujęciu roku pozostawał na względnie stałym poziomie. Od lutego wskaźnik ten spadł o 0,2%, podczas gdy spadek cen producenta wynosi 2,7%. Wpływ rosnących cen surowców na inflację został zniwelowany silną pozycją euro. Po skurczeniu się w pierwszej połowie bieżącego roku amerykańskiego realnego PKB o -4% w ujęciu rocznym, w trzecim kwartale PKB w regionie może przejawiać umiarkowane ożywienie, wykazując wzrost na poziomie nieprzekraczającym 1%. Ożywienie to ma szansę utrzymać się w końcu 2009 i na początku 2010 roku. W całym 2009 roku inflacja prawdopodobnie utrzyma się na poziomie zbliżonym do zera. Europejski Bank Centralny prawdopodobnie utrzyma stopy procentowe na poziomie 1%, będzie stopniowo wprowadzać politykę łagodzenia ilościowego (prawdopodobnie poprzez sieć krajowych banków centralnych) i kontynuować znaczne zastrzyki płynności. 3

4 ...a poprawę koniunktury odnotowuje również Japonia Delikatne oznaki poprawy koniunktury wykazuje również gospodarka japońska. Mimo iż wskaźnik Tankan Survey w drugim kwartale wyniósł -59, Bank Japonii oświadczył, iż dostrzega sygnały świadczące o zaniku ostrej recesji na przełomie 2008 i 2009 r., co wiąże się ze spodziewanym gwałtownym wzrostem wskaźnika Tankan w trzecim kwartale. W marcu wskaźnik ogólnej działalności gospodarczej obniżył się o 11,9% w skali roku, choć wskaźnik wiodący już piąty miesiąc z rzędu wykazuje poprawę, a jego wzrost wynosi obecnie 10,6%. Powoli polepszają się dane dotyczące konsumpcji. Wydatki gospodarstw domowych wzrosły o 1,1% rocznie, podczas gdy kwietniowa sprzedaż domów towarowych w Tokio wykazała wzrost o 13,7% w porównaniu do lutego. Poprawa na rynkach akcji ma umiarkowany, pozytywny efekt, który pomaga niwelować negatywny wpływ wzrostu bezrobocia, wynoszącego obecnie 5%. Od dwóch miesięcy odnotowuje się wzrost produkcji przemysłowej, która od lutego wzrosła łącznie o 6,9% (choć spadek roczny zmniejszył się jedynie do 31,2%). W marcu utrzymał się spadek nowych zamówień, choć w ujęciu roku wyhamował on do poziomu 22%, w porównaniu do poziomu 39,7% zanotowanego w styczniu. W marcu odnotowano również wzrost eksportu: o 5,3% miesięcznie przy jednoczesnym zwiększeniu się wolumenu eksportu (dane nieskorygowane), w kwietniu łącznie o 22% w porównaniu ze styczniem. Mimo iż jen pozostaje przeszacowany względem pozostałych walut azjatyckich, poprawa w zakresie eksportu to częściowo efekt odbicia po gwałtownym spadku (wolumen eksportu nadal wykazuje spadek o 35,9% w ujęciu roku), odzwierciedlająca pewne ożywienie w zakresie popytu końcowego. Obecnie zmniejsza się ryzyko poważnej deflacji w Japonii. W maju ceny konsumpcyjne w Tokio spadły o 0,8% rocznie, jednak w kwietniu wskaźnik cen importowych wzrósł miesięcznie o 0,8%. W kwietniu ceny konsumpcyjne na poziomie krajowym wykazały spadek o 0,1% r/r, a na przestrzeni ostatnich trzech miesięcy inflacja zasadnicza ma szansę pozostać bliska zeru. W trzecim kwartale realny wzrost PKB może przekroczyć 1% w ujęciu rocznym, ale negatywne czynniki w postaci wysokiego bezrobocia, ograniczonej konsumpcji i przeszacowania jena w stosunku do głównych azjatyckich konkurentów Japonii ograniczą możliwości poprawy tendencji w tym zakresie. Bank Japonii będzie kontynuował politykę utrzymania stóp procentowych na poziomie w okolicach 0-10 pkt. bazowych oraz będzie starał się zwiększyć wzrost podaży pieniądza. Implikacje dla rynku Po dobrych wynikach rynków akcji w ostatnich trzech miesiącach istnieją silne argumenty przemawiające za ich konsolidacją lub nieznaczną korektą w najbliższym okresie. Rynki są technicznie wykupione, niskie dotąd wyceny wykazują obecnie dosyć wysoki poziom i mimo iż pozycje gotówkowe pozostają wysokie, widać wyraźne dowody na napływ kapitału na rynek w ostatnich trzech miesiącach, szczególnie na rynki wschodzące. Prawdopodobnie wzrośnie liczba nowych emisji, a relacja obligacji do akcji staje się coraz mniej korzystna. Mimo to aktualne pozostają prognozy ponownego ożywienia na rynku akcji pod koniec trzeciego kwartału oraz w czwartym kwartale, ze względu na przewidywaną na drugą połowę roku poprawę koniunktury, prawdopodobne polepszenie zysków przedsiębiorstw, kontynuację liberalnej polityki monetarnej, 4 wysoki poziom pozycji gotówkowych inwestorów. W maju i na początku czerwca obserwowano dalsze zaostrzenie krzywych rentowności dla obligacji rządowych rentowność dla 10-letnich amerykańskich obligacji skarbowych (US Treasury) przekroczyła 3,6%, dla 10-letnich obligacji rządu niemieckiego (Bunds) zbliżyła się do poziomu 3,7% a dla japońskich obligacji rządowych do 1,6%. Zaostrzenie krzywej rentowności spowodowane było przesunięciem kapitału na rynki akcji, pogorszeniem prognoz inflacyjnych oraz znaczną liczbą nowych emisji w momencie, gdy aktywa inwestorów ulokowane były głównie w obligacjach z krótkim i średnim terminem wykupu.

5 Z wyjątkiem rynku japońskiego, wszystkie rynki obligacji rządowych są w znacznej mierze wyprzedane i w perspektywie miesiąca-dwóch powinny wykazać techniczną stabilizację lub umiarkowane ożywienie. Bez zmian pozostanie jednak trend dotyczący papierów o wysokiej rentowności przez najbliższe trzy-sześć miesięcy, w szczególności w przypadku pojawienia się bardziej korzystnych danych gospodarczych w trzecim kwartale oraz pogorszenia oczekiwań dotyczących inflacji (choć dane dotyczące inflacji zasadniczej pozostają na niskim poziomie). Do końca roku rentowność 10-letnich amerykańskich obligacji skarbowych może osiągnąć poziom 4%, w przypadku niemieckich obligacji rządowych wyniesie 3,8-4%, a dla japońskich obligacji rządowych od 1,7% do 2%. Istnieje ryzyko, że utrzymają się obawy dotyczące możliwych obniżek ratingów kredytowych. Prawdopodobnie też utrzymają się przepływy kapitału inwestorów w kierunku obligacji klasy inwestycyjnej oraz rynku EMD, choć wzrost stóp niewypłacalności CMBS oraz papierów o wysokiej rentowności może skutkować zanikiem ożywienia w tych sektorach. Jeżeli chodzi o rynki walutowe, dolar amerykański jest silnie wyprzedany w stosunku do wszystkich walut i powinien obecnie wykazywać techniczną konsolidację, choć za wcześnie jeszcze aby mówić o odwróceniu tendencji dotyczącej ceny amerykańskiej waluty. Argumenty przemawiające za słabością dolara w stosunku do walut Ameryki Łacińskiej i Azji w średnim okresie pozostają aktualne, jednak prognozy dla euro i walut Europy Środkowo-Wschodniej są potencjalnie negatywne. W Europie Środkowo-Wschodniej możliwa dewaluacja na Łotwie może spowodować dewaluacje w kolejnych krajach oraz wzbudzić wątpliwości co do tego, czy słabsze gospodarki szczególnie Grecja powinny pozostać w strefie euro. Inne negatywne czynniki dotyczące euro obejmują odpisy przeprowadzane przez banki w strefie euro, związane z ich ekspozycją na państwa Europy Środkowo-Wschodniej oraz trwającą recesję mniejszych gospodarek regionu. Dlatego też dalsza silna pozycja euro może okazać się jedynie przejściowa, ale przesłanki przemawiające za utrzymywaniem długich pozycji euro wobec funta brytyjskiego pozostają aktualne. Zwiększona gotowość do ryzyka po stronie inwestorów oraz przewartościowanie jena wobec innych walut azjatyckich może w logiczny sposób doprowadzić do ponownego spadku jena poniżej 100, ale technicznie powinno nastąpić to pod koniec trzeciego/na początku czwartego kwartału. Prawdopodobnie utrzyma się tendencja zwyżkowa w zakresie cen surowców, choć przyszłe zyski mogą być ograniczone, np. cena ropy może osiągnąć swój górny punkt oporu na poziomie USD za baryłkę. Przygotowany przez CREDIT SUISSE ASSET MANAGEMENT LIMITED, One Cabot Square, Londyn, E14 4QJ Autoryzowany i regulowany przez Financial Services Authority przy 25 The North Colonnade, Canary Wharf, Londyn, E145HS. Niniejszy dokument został sporządzony przez firmę CREDIT SUISSE (zwaną dalej CS ) z zachowaniem należytej staranności oraz zgodnie z jej najlepszą wiedzą. CS nie udziela żadnych gwarancji w odniesieniu do treści i kompletności dokumentu oraz nie ponosi odpowiedzialności za straty powstałe na skutek wykorzystania informacji w nim zawartych. Opinie wyrażone w niniejszym dokumencie odzwierciedlają opinie CS na chwilę ich sporządzania, które jednak mogą w każdej chwili ulec zmianie w sposób niezapowiedziany. Niniejszy dokument pełni jedynie funkcje informacyjne i jest przeznaczony do wyłącznego użytku odbiorcy. Nie stanowi oferty ani rekomendacji zakupu lub sprzedaży instrumentów finansowych lub produktów inwestycyjnych ani nie zachęca do przyjęcia strategii inwestycyjnej. W szczególności zaleca się sprawdzenie, czy informacje podane w dokumencie są zgodne z własną sytuacją odbiorcy w zakresie prawnych, kontrolnych, podatkowych i innych skutków transakcji, w razie konieczności z pomocą profesjonalnego doradcy. Zabrania się powielania dokumentu w całości lub części bez pisemnej zgody CS. Wyraźnie zabrania się udostępniania dokumentu osobom, które na mocy prawa lokalnego nie mają dostępu do takich informacji ze względu na swoją narodowość lub miejsce zamieszkania. Każda inwestycja wiąże się z ryzykiem, w szczególności z ryzykiem z tytułu wahań wartości oraz stopy zwrotu. Inwestycje w walutach obcych obejmują dodatkowe ryzyko utraty wartości przez walutę obcą w stosunku do waluty referencyjnej inwestora. Dane historyczne oraz scenariusze rozwoju sytuacji na rynkach finansowych nie stanowią gwarancji bieżących lub przyszłych wyników. Podawane wyniki nie uwzględniają prowizji pobieranych przy subskrypcji lub umorzeniu. Ponadto nie gwarantuje się osiągnięcia lub przekroczenia wyników benchmarku. Credit Suisse Asset Management (Polska) S.A. jest spółką z siedzibą w Warszawie przy ul. Grójeckiej 5 ( Warszawa), wpisaną do Rejestru Przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS Kapitał zakładowy Spółki wynosi złotych i został wpłacony w całości. Spółce nadano numer identyfikacji podatkowej NIP Spółka prowadzi działalność maklerską na podstawie zezwolenia udzielonego przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd. Spółka podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. Dodatkowe informacje nt. Spółki i świadczonych przez nią usług mogą Państwo uzyskać na stronie lub pod nr telefonu: