Indeks aktywnego starzenia - ujęcie regionalne

Transkrypt

1 Indeks aktywnego starzenia - ujęcie regionalne dr hab. Jolanta Perek-Białas Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Kraków, 5.IV.2017

2 Polityka senioralna ogół celowych działań organów administracji publicznej wszystkich szczebli oraz innych organizacji i instytucji, które realizują zadania i inicjatywy kształtujące warunki godnego i zdrowego starzenia się rozumiana szeroko jako ogół działań, w okresie całego życia człowieka, prowadzących do zapewnienia warunków wydłużenia aktywności, zarówno zawodowej, jak i społecznej, oraz samodzielnego, zdrowego, bezpiecznego i niezależnego życia osób starszych. [ ]

3 WHO, 2002 uznawanie szerokiej gamy możliwości i zasobów posiadanych przez osoby starsze przewidywanie i reagowanie w sposób elastyczny w stosunku do potrzeb i preferencji związanym z procesami starzenia się respektowanie decyzji i wyborów osób starszych dotyczących trybu życia ochronę tych osób, które są najbardziej narażone na negatywne czynniki promowanie włączenia społecznego tych osób i ich wkładu we wszystkie dziedziny życia

4 Wiele się dzieje, ale jak to ocenić? Global Age Watch Przykład z USA Wskaźnik aktywnego starzenia (Active Ageing Index): na poziomie kraju na poziomie województw/regionów na poziomie miast

5 Global Age Watch

6

7 AARP Livable Communities supports the efforts of neighborhoods, towns and cities to become great places for people of all ages. Jak przyjazna jest Twoja okolica? Livability Index AARP, USA

8

9 Wskaźnik aktywnego starzenia się (Zaidi et al., 2013, UNECE/European Commission, 2015, p. 13). Active Ageing Index project. Wskaźnik może być narzędziem do oceny efektów polityki senioralnej na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, uwzględniającym różny zakres odpowiedzialności decydentów za określone działania w ramach tej polityki (Karpinska, Dykstra 2014, 2015).

10 Indeks aktywnego starzenia jest narzędziem do pomiaru niewykorzystanego potencjału osób starszych oraz do oceny możliwości dla aktywnego i zdrowego starzenia, aby porównać różne kraje pomiar poziomu w jakim starsze osoby mogą prowadzić niezależne życie poprzez samodzielne funkcjonowanie, udział w rynku pracy w ramach pracy zarobkowej, ale też ocena aktywności społecznej oraz możliwości dla polityki aktywnego starzenia w danym kraju

11 Wskaźnik aktywnego starzenia (2012) Źródło: Active Ageing Index project.

12 Metodologia dla Polski syntetyczny wskaźnik, który pokazuje pozycję województwa w realizacji polityki aktywnego starzenia na poziomie kraju przełożenie definicji na obszary zainteresowań z definicji aktywnego starzenia ujęcie takie samo podobne jak w międzynarodowym indeksie aktywnego starzenia dot. osób 65+, ale też 55+

13 Koncepcja regionalnego wskaźnika aktywnego starzenia w Polsce AAI Zatrudnienie Aktywność społeczna Niezależność Zdolność do aktywnego starzenia Wskaźnik zatrudnienia Wskaźnik zatrudnienia 60+ Wolontariat Opieka nad wnukami Aktywność fizyczna Dostęp do opieki medycznej protezy zębowe Średnie dalsze oczekiwanie życia w wieku 55* Odsetek zdrowych osób w wieku 65+ Opieka nad innymi osobami Niezależne samodzielne zamieszkanie Dobrostan psychiczny 55+ Zaangażowanie polityczne Relacja emerytury do wynagrodzenia Korzystanie Internet 2011, 2013, 2015 Zadowolenie z sytuacji finansowej Bezpieczeństwo Używanie komputera Więzi społeczne Wyższe wykształcenie osób 50+

14 ZATRUDNIENIE Najwyższe wartości wskaźników zatrudnienia w 2013 roku (II edycja) zanotowano w województwach mazowieckim, lubelskim i podkarpackim, a najniższe w tym obszarze miały województwa: śląskie, warmińsko-mazurskie i lubuskie. W 2015 roku najwyższe wartości wskaźników zatrudnienia zanotowano w województwach mazowieckim, lubelskim i pomorskie. Najniższe wartości wskaźników w tym obszarze miały województwa: śląskie, warmińskomazurskie i podkarpackie.

15

16 % Zatrudnienie (2013) 60+ (2013) (2015) 60+ (2015)

17 AKTYWNOŚĆ W II edycji w tym obszarze na pierwszych pozycjach znajdują się województwa: podkarpackie, lubelskie i dolnośląskie. Najniższe wartości w tym obszarze mają województwa: łódzkie, podlaskie, warmińskomazurskie. W III edycji w tym obszarze na pierwszych pozycjach znów znajdują się województwa: podkarpackie, lubelskie i dolnośląskie. Najniższe wartości w tym obszarze mają województwa: kujawsko-pomorskie, podlaskie, warmińsko-mazurskie.

18 Wolontariat osób 55+ analiza dla 2013 i 2015 Mniejsze zaangażowanie w wolontariat około 17% Większe zaangażowanie w wolontariat ponad 21%

19 2.2 Opieka nad dziećmi, 2.3 Opieka nad innymi Udział w życiu społecznym wnukami (55+) osobami (55+) Lp Województwo PNZ 2011 PNZ Dolnośląskie 12,0 1,0 2 Kujawsko-pomorskie 11,0 2,0 3 Lubelskie 22,0 4,0 4 Lubuskie 17,0 3,0 5 Łódzkie 10,0 1,0 6 Małopolskie 15,0 1,0 7 Mazowieckie 11,0 3,0 8 Opolskie 9,0 3,0 9 Podkarpackie 9,0 2,0 10 Podlaskie 14,0 3,0 11 Pomorskie 9,0 4,0 12 Śląskie 11,0 7,0 13 Świętokrzyskie 8,0 3,0 14 Warmińsko-mazurskie 14,0 3,0

20 NIEZALEŻNE FUNKCJONOWANIE W edycji II (2014, dla wyliczeń 2013) najwyższe wskaźniki dla tego obszaru zanotowano dla województw: śląskiego, opolskiego i zachodniopomorskiego. Z kolei, najniższe wartości w tym obszarze mają województwa: warmińsko-mazurskie i podlaskie oraz podkarpackie. W edycji III (2016, dla wyliczeń 2015) najwyższe wskaźniki dla tego obszaru zanotowano dla tych samych województw: śląskiego, opolskiego i zachodniopomorskiego. Z kolei, najniższe wartości w tym obszarze mają województwa: warmińsko-mazurskie i świętokrzyskie oraz podkarpackie.

21 Obszar IV (Zdolność i przygotowanie otoczenia do wykorzystania potencjału starzejącego się społeczeństwa) W II edycji wskaźnika w tym obszarze najwyższe wartości mają województwa: pomorskie, śląskie i dolnośląskie, a najniższe podlaskie, świętokrzyskie, lubelskie. Z kolei w III edycji wskaźnika najwyższe wartości mają województwa: pomorskie, śląskie i zachodniopomorskie, a najniższe tak jak w II edycji podlaskie, świętokrzyskie, lubelskie. Perek-Białas, Zwierzchowski, 2014 oraz 2016

22 Średnie dalsze trwanie życia LATA przeciętne dalsze trwania życia mężczyzn w wieku 55 lat M przeciętne dalsze trwania życia kobiet w wieku 55 lat K

23 Co robi różnicę, że w tym obszarze są różnice między regionami? Ocena stanu zdrowia (zadowolenie) Tzw. dobrostan psychiczny Korzystanie z Internetu Więzi społeczne

24 Aktywne starzenie ogółem w ujęciu wojewódzkim 2015

25 Podsumowanie Możliwa ocena dynamiki poszczególnych wskaźników i tym samym ocena skuteczności prowadzonych celowych polityk publicznych w obszarze starzenia (seniorów) Czy cele postawione na poziomie regionu zostały osiągnięte w określonej perspektywie czasowej? Przykładowo, chcemy by 50% osób w wieku 60+ do 2020 korzystało z komputera oraz z Internetu

26 Na zakończenie Analizy dla miast, nie tylko regionów (np. Niemcy)

27 Adaptacja wskaźnika AAI na poziomie lokalnym przykład Najwyższe wartości: Niemiec Esslingen, Stuttgart, Rhein-Neckar, Rems-Murr, Nürnberg, Frankufurt am Main Najniższe wartości: Zwickau (Region), Dortmund, Duisburg AAI jako wartość referencyjna dla miast, aby zobaczyć zmiany w czasie działań i porównywać efekty (każdy obszar niezależnie) Źródło: Extending the active ageing index to the local level in Germany, UNECE/EC, 2016

28 Na zakończenie Analizy dla miast, nie tylko regionów (np. Niemcy) Analizy wg płci, ale i Analizy wg wykształcenia, miejsca zamieszkania i dochodu (projekt UNECE, Polska-Niemcy)

29 Dziękuję za uwagę! Perek-Białas J., (2016), Tradycyjne i uzupełniające podejścia do ewaluacji efektów polityki senioralnej w Polsce, Problemy Polityki Społecznej, Nr 34/2016, , Perek-Bialas J., Mysińska E., (2013), Indeks aktywnego starzenia w ujęciu regionalnym, Departament Polityki Senioralnej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa. Perek-Białas J., Zwierzchowski J., (2014), Indeks aktywnego starzenia w ujęciu regionalnym (II edycja), Departament Polityki Senioralnej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa. Perek-Białas J., Zwierzchowski J., (2016), Indeks aktywnego starzenia w ujęciu regionalnym (II edycja), Departament Polityki Senioralnej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa [w akceptacji]