Nazwa patronimiczna od imienia Reinhord (por. pierwotne brzmienie nazwy); pochodzenia niemieckiego.

Transkrypt

1 Rynarcice 1.1. Dawne nazwy wsi. Reynhertsdorf r. i 1319 r., Reynhartsdorf r., Rimersdorf GroB -1789r. i potem zamiennie z GroB Rimersdorf do 1945r. Odtąd Rynarcice Etymologia nazwy wsi. Nazwa patronimiczna od imienia Reinhord (por. pierwotne brzmienie nazwy); pochodzenia niemieckiego. 1 / 17

2 1.3. Historia wsi i dóbr. Pierwsze wzmianki o Rynarcicach pochodzą z dokumentów książęcych z lat i 1319r. wydanych przez księżną Matyldę Głogowską i jej synów Henryka i Jana, gdzie wymienieni są Zwoto i Preczlaus z Reynhersdof. Istnieje przypuszczenie, iż już w tym czasie znajdowała się we wsi jakaś siedziba, brak jednak na to potwierdzenia w źródłach. W dokumencie z 1357r. wymieniony był natomiast Nickel von Rinherdsdorf, który wraz z okolicznym rycerstwem i mieszczaństwem lubińskim złożył hołd księżniczce Agnieszce. W XIV w, wzniesiono w Rynarcicach kościół p.w. św. Marcina. Z 1360r. pochodzi informacja, iż Bernhard Schlidow odkupił od Reinharda von Susk patronat nad kościołem. Ołtarz główny datowany dokumentami na 1494r. zawierał wizerunki patronów kościoła: NM Panny i św. Marcina. W 1524r. został przejęty przez ewangelików, którzy utworzyli szkołę. W XVI w. dobra tutejsze należały do rodziny von Stoschów wywodzących się z Mojęcic. Na skutek kilkakrotnego podziału majątku rodziny w 2 poł. Tegoż stulecia Rynarcice przypadły w udziale w 1595r. Friedrichowi von Stosch, który 1586r. pojął za żonę Susannę von Zedlitz, zmarł zaś w 1615r. i zostal pochowany w grobowcu w tutejszym kościele. O siedzibie wówczas także nic nie wiadomo. Skoro jednak właściciel dóbr zasłużył sobie na tak okazały pochówek, wnioskować można, iż siedziba ta była na miarę jego zasług. W czasach Friedricha von Stoscha majątek nie stanowił lenna książęcego. Wojna trzydziestoletnia przyniosła wsi duże straty; spłonął wówczas, m.in. dom parafialny. W 1719r. majętność zakupił Abraham, Friedrich von Pamwitz z Piotrowic. Nie wiadomo jak długo był jej właścicielem. Kolejno posiadali Rynarcice von Reder oraz Heinrich Ferdinand von Nickisch (1789r.), którego główną siedzibą były Miłoradzice. Jak się zdaje istniejąca wówczas siedziba zachowała w swym zasadniczym zrębie swój kształt do dziś. W 1830r. dobra należały Kraube go, w 1841r. zakupił je Britt. W 1876r. właścicielem dóbr był Anton Schlieben, w 1886r.- Bruno Lobbecke z Brunszwiku, który 1894r. sprzedał majątek hrabiemu Friedrichowi von der Asseburg- Falkenhein (w tym także drugi folwark na przeciwległym krańcu wsi). W 1917r. nabył dobra fabrykant fortepianów z Berlina- Edwin Bechstein, jednakże już po roku zbył je na rzecz doktora praw Wilhelma Guttlera. Ten zachował je aż do wybuchu II wojny światowej, doprowadzając do wysokiej stabilizacji, był udziałowcem mleczarni w Rudnej. W czasie wojny majątek należał do barona von Botelenberga. Obecny dwór w Rynarcicach, jakkolwiek istnieją pewne przesłanki co do jego średniowiecznej proweniencji, pochodzi w swym zrębie z 2 poł. XVII w. Jest to założona na planie prostokąta 2 / 17

3 dwukondygnacyjna budowla z naczółkowym mansardowym dachem. Nie uległa ona na przestrzeni dziejów zasadniczej przebudowie. Prawdopodobnie na początku XIX w. dobudowano na osi elewacji zachodniej dwukondygnacyjne skrzydła. W tej formie dwór przetrwał do końca XIX w. Wówczas od południa dostawiono skrzydło a korpus przybudówkę z urządzeniami sanitarnymi. Na osi fasady wzniesiono przedsionek, przebudowano otwory okienne, zaś skrzydło uzyskało szczyt z dekoracją sztukatorską. Przebudowa dotyczyła również układu komunikacyjnego; zagospodarowano do celów mieszkalnych poddasze. Kolejna generalna przebudowa zmieniająca układ miała miejsce w 1973r. Od zachodu, na tyłach pałacu, przylegał do terenu folwarku ogród ozdobny. Śladami po nim są dwa buki purpurowe, cisy i modrzewie. Biorąc pod uwagę wiek tych drzew datować go można na połowę XIX w. Natomiast w latach 70-tych XIX w. otaczającą ogród łąkę zadrzewiono tworząc niewielki park typu swobodnego, przed pałacem zaś gazon z lipami i modrzewiami. Wówczas też nastąpiło wydzielenie części przypałacowej od majdanu gospodarczego Układ przestrzenny wsi. Rynarcice są w swym historycznym układzie wsią wielodrożną. Na zachodnim jej krańcu, przy zakolu drogi wschód- zachód, znajduje się drugi folwark z pałacem, których historię omówiono powyżej. Wiedzie doń brukowany granitową kostka dojazd od owej głównej drogi; wybrukowany jest również dziedziniec gospodarczy. W zabudowie, ułożony w kształt wydłużonego czworoboku występują pewne braki. Część należąca do pałacu jest wygrodzona drewnianym płotem na ceglanej podmurówce (scheda po przebudowie z k. XIX w.). Zabudowa gospodarcza pochodzi z lat od początku XIX w. do lat 20-tych XX w; wśród niej zwraca uwagę powozownia oraz obok niej obora z data 1905r. i inicjałami G. v.d. A. W centrum wsi, na wzniesieniu terenu położonym po północnej stronie wspomnianej drogi wiejskiej, znajduje się kościół otoczony terenem d. cmentarza obwiedzionego kamiennym murem. Na wschodnim krańcu wsi, na południe od tejże drogi, widoczne są pozostałości drugiego, wspomnianego w części historycznej, folwarku z domem zarządcy. Droga zaś wiedze dalej na wschód ku wzniesieniom w pocz. XX w. zabudowaniom stacji kolejowej położony przy lini Rudna Gwizdanów- Lubin. 3 / 17

4 Postuluje się objęcie wsi strefa obrony krajobrazowej. Dla folwarku i pałacu z parkiem przewiduje się strefę ochrony konserwatorskiej B. Słusznie również wydaje się wyznaczenie strefy ochrony ekspozycji na wzgórze kościelne z drogi na odcinku przy folwarku z pałacem Tabelaryczne zestawienie danych. Gmina wiejska Dobra Instytucje publiczne i przemysł Rok Areał Domy Ludność 4 / 17

5 Areał Ludność *114 Kościół ewangelicki + szkoła, 2 browary, 2 karczmy, 4 młyny. 5 / 17

6 * *142 cegielnia 6 / 17

7 * *164 Kuźnia, 2 warsztaty lniarskie / 17

8 437 * * * / 17

9 +* * * * * / 17

10 +* * *34 gorzelnia * * / 17

11 +* * * * / 17

12 Tartak, hodowla wdrożeniowa nowych odmian ziemniaków Płatkarnia ziemniaków 12 / 17

13 2.1. wykaz zabytków architektury i budownictwa. Kościół filialny p. w świętego Marcina, XV, XVIII wpisany do rejestru zabytków pod nr 544/ L, dnia Mur cmentarza przykościelnego Pałac cmentarza z folwarkiem i parkiem Pałac IX 36, XVIII, XiX wpisany do rejestru zabytków pod nr 641/L dnia Oficyna mieszkalna I,nr 33,XX wpisana do rejestru zabytków pod nr 641/L dnia / 17

14 Oficyna mieszkalna II, nr 33,XX wpisana do rejestru zabytków pod nr 641/L dnia Chlew i cielętnik,xx wpisany do rejestru zabytków pod nr 641/L dnia Obora,XX wpisana do rejestru zabytków pod nr 641/L dnia Park krajobrazowy wpisana do rejestru zabytków pod nr 628/L dnia Zabudowa wsi Dom mieszkalny nr 1, kolejowy PKP 14 / 17

15 Dom mieszkalny nr 3 Dom mieszkalny nr 7 Dom mieszkalny nr 9 Dom mieszkalny nr 11 Dom mieszkalny nr 12 Dom mieszkalny nr 14 Dom mieszkalny nr 16 Dom mieszkalny nr 18 Budynek gospodarczy przy nr 24 Dom mieszkalno- gospodarczy nr 25 Dom mieszkalny nr / 17

16 inne elementy objęte ochroną Cmentarz przy kościelny,1 poł. XIV wieku z późniejszymi poszerzeniami. aleja przy drodze z wsi do stacji kolejowej oraz aleja prostopadła do niej. Aleja prowadząca do wsi od południa i aleja kasztanowców wychodząca od wsi na północ do folwarku w kierunku szkoły stanowiska archeologiczne 467. osada chronologia: późne średniowiecze 468. osada chronologia: wczesne średniowiecze 469. osada chronologia: późne średniowiecze 16 / 17

17 470. grodzisko chronologia : późne średniowiecze Otoczono strefą W ochrony archeologicznej 471. punkt osadniczy chronologia: 2 połowa XIII-XIV wiek punkt osadniczy chronologia: VI -1 połowa X wiek 473. punkt osadniczy chronologia: 2 połowa XIII-XIV wiek 17 / 17