Znaczenie górnictwa węgla kamiennego dla gospodarki i regionów oraz bariery jego funkcjonowania

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Znaczenie górnictwa węgla kamiennego dla gospodarki i regionów oraz bariery jego funkcjonowania"

Patryk Kołodziej
6 lat temu
Przeglądów:

1 Znaczenie górnictwa węgla kamiennego dla gospodarki i regionów oraz bariery jego funkcjonowania Janusz Olszowski Prezes Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej Wiceprezydent Europejskiego Stowarzyszenia Węgla Kamiennego i Brunatnego EURACOAL Konferencja,,Surowce dla gospodarki Polski Kraków, 23 maja 2017 r. 1

2 POTENCJAŁ SEKTORA WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE Firmy usługowe SEKTOR WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE Producenci węgla kamiennego Zaplecze naukowo-badawcze Zasoby węgla Producenci maszyn i urządzeń górniczych 2

osób W otoczeniu branży pracuje dodatkowo ok. 400 tys.

3 MIEJSCA PRACY W POLSKIM SEKTORZE WĘGLA KAMIENNEGO W 2016 r. Zatrudnienie w polskim górnictwie węgla kamiennego: 84,6 tys. osób W otoczeniu branży pracuje dodatkowo ok. 400 tys. osób Polskie górnictwo węgla kamiennego generuje prawie 500 tys. miejsc pracy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ARP S.A. O/Katowice 3

4 LOKALIZACJA ZAGŁĘBI WĘGLOWYCH W POLSCE Morze Bałtyckie Rosja Litwa Niemcy Dolnośląskie Zagłębie Węglowe Lubelskie Zagłębie Węglowe Białoruś Węgiel brunatny Górnośląskie Zagłębie Węglowe Węgiel kamienny Czechy Ukraina Słowacja 4

5 ZASOBY BILANSOWE WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE (stan na 1 stycznia 2016 r.) ,48 mln ton 3 914,13 mln ton 7,0% ,05 mln ton 37,5% zagospodarowane niezagospodarowane Źródło:,,Bilans zasobów złóż kopalin 2016 PIG, Warszawa 55,5% ,31 mln ton o zaniechanej eksploatacji 5

PRODUCENCI WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE WG STANU Z DNIA 01.04.

A. 4 kopalnie Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. 12 kopalń lub ich części Tauron Wydobycie S.

z o.o. 1 kopalnia ZG,,SILTECH Sp. z o.o. 1 kopalnia ZG,,EKO-PLUS Sp.

6 PRODUCENCI WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE WG STANU Z DNIA Polska Grupa Górnicza Sp. z o.o. 9 kopalń Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. 4 kopalnie Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. 12 kopalń lub ich części Tauron Wydobycie S.A. 3 kopalnie Węglokoks Kraj Lubelski Węgiel 1 kopalnia Bogdanka S.A. 1 kopalnia PG,,SILESIA Sp. z o.o. 1 kopalnia ZG,,SILTECH Sp. z o.o. 1 kopalnia ZG,,EKO-PLUS Sp. z o.o. 1 kopalnia 6

7 mln ton WYDOBYCIE WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE W LATACH ,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10, ogółem 95,2 88,2 84,3 78,0 76,7 76,4 79,8 77,0 70,5 72,2 70,4 w. energetyczny 80,6 74,6 72,3 69,5 65,1 65,0 68,1 64,9 58,2 59,2 57,2 w. koksowy 14,6 13,6 12,0 8,5 11,7 11,4 11,7 12,1 12,2 13,0 13,2 Źródło:,,Informacja o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego( ) , Ministerstwo Gospodarki 7

8 mln ton IMPORT I EKSPORT WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE W LATACH ,0 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, Źródło:,, Instytut GSMiE PAN Kraków; ARP S.A. O/Katowice eksport import 8

mln ton EKSPORT WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE W LATACH 2006-2016 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 eksport 15,7 11,8 7,8 8,3 10,7 5,8 7,4

9 mln ton EKSPORT WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE W LATACH ,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, eksport 15,7 11,8 7,8 8,3 10,7 5,8 7,4 10,6 7,8 9,0 8,9 w.energetyczny 12,0 9,6 6,2 6,6 8,9 4,2 5,8 8,4 5,8 6,8 6,3 w.koksowy 3,7 2,2 1,6 1,7 1,8 1,6 1,6 2,2 2,0 2,2 2,6 Źródło Instytut GSMiE PAN Kraków, Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. Oddział Katowice 9

10 mln ton IMPORT WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE W LATACH ,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, Import 5,2 5,9 10,1 10,7 13,6 15,0 9,6 10,8 10,3 8,2 8,3 w.energetyczny 3,8 3,6 6,7 8,5 10,4 12,5 7,6 7,8 7,9 5,5 6,1 w.koksowy 1,4 2,3 3,4 2,2 3,2 2,5 2,0 3,0 2,4 2,7 2,2 Źródło Instytut GSMiE PAN Kraków, Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. Oddział Katowice 10

11 mln t ZUŻYCIE WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE W LATACH ,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0, zużycie węgla kam. 83,5 84,2 80,3 73,8 81,9 79,1 75,2 77,3 72,8 72,3 Źródło:,,Zużycie paliw i nośników energii w 2006( )2015, GUS 11

12 osoby ZATRUDNIENIE W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE W LATACH (osoby) ogółem Źródło:,,Informacja o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego( ) , Ministerstwo Gospodarki; rok 2016 wstępne dane ARP S.A. O/Katowice 12

13 WPŁYW DZIAŁALNOŚCI GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO NA SEKTOR PUBLICZNY Wpłaty na państwowe fundusze celowe Wpłaty do budżetu państwa Składki na ZUS GÓRNICTWO WĘGLA KAMIENNEGO Inne obciążenia Opłaty za korzystanie ze środowiska Opłaty i podatki lokalne 13

PŁATNOŚCI PUBLICZNOPRAWNE GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH 2007-2015 Opłaty i kary ekologiczne na rzecz funduszy ochrony środowiska i

mln zł Składki wobec ZUS, FP, FGŚP i FEP; 28 551,90 mln zł Wpłaty wobec budżetu państwa ogółem; 30 886,10 mln zł Źródło:,,Informacja o

14 PŁATNOŚCI PUBLICZNOPRAWNE GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH Opłaty i kary ekologiczne na rzecz funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej; 926,8 mln zł Podatki, opłaty i kary na rzecz gmin (w tym opłata eksploatacyjna na rzecz gminy; 2 518,40 mln zł ,7 mln zł Składki wobec ZUS, FP, FGŚP i FEP; ,90 mln zł Wpłaty wobec budżetu państwa ogółem; ,10 mln zł Źródło:,,Informacja o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego( ) Ministerstwo Gospodarki, rok ARP S.A. O/Katowice Wpłaty na PFRON; 890,6 mln zł 14

CAŁKOWITA POMOC UDZIELONA POLSKIEMU SEKTOROWI GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH 2007-2015 Odroczenia; 239,66 mln zł

4614,31 mln zł *) konwersja wierzytelności na akcje, zaniechanie poboru wpłat z zysku, dotacje i pożyczki NFOŚ Źródło: opracowanie

15 CAŁKOWITA POMOC UDZIELONA POLSKIEMU SEKTOROWI GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH Odroczenia; 239,66 mln zł Dokapitalizowanie; 416,00 mln zł Zwolnienie z opłat i kar; 229,46 mln zł Inne*; 76,35 mln zł 5 575,78 mln zł Dotacja budżetowa; 4614,31 mln zł *) konwersja wierzytelności na akcje, zaniechanie poboru wpłat z zysku, dotacje i pożyczki NFOŚ Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji o przebiegu restrukturyzacji i funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego za lata od 2007 do 2014 MG; rok 2015 ARP S.A.O/Katowice 15

PŁATNOŚCI PUBLICZNOPRAWNE GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W ROKU 2015 * wpłata z zysku przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa oraz dywidenda z zysku wpłacona do budżetu państwa; 2 186,00 tys.

zł 2% podatki, opłaty i kary na rzecz gmin (w tym opłata eksploatacyjna na rzecz gminy); 339 098,40 tys. zł 5% Łącznie wpłaty w 2015 r. 6 275 174,6 tys. zł VAT i akcyza; 1 710 469,90 tys.

16 PŁATNOŚCI PUBLICZNOPRAWNE GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W ROKU 2015 * wpłata z zysku przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa oraz dywidenda z zysku wpłacona do budżetu państwa; 2 186,00 tys. zł 0,1% opłaty i kary na narodowy i wojew. FOŚiGW (w tym opłata eksploatacyjna na rzecz NFOŚiGW); ,30 tys. zł 2% podatki, opłaty i kary na rzecz gmin (w tym opłata eksploatacyjna na rzecz gminy); ,40 tys. zł 5% Łącznie wpłaty w 2015 r ,6 tys. zł VAT i akcyza; ,90 tys. zł 27% ubezp. społeczne, zdrowotne; ,80 tys. zł 48% Źródło: ARP Oddział Katowice podatek doch. od osób prawnych; ,00 tys. zł 1% podatek doch. od osób fizycznych; ,70 tys. zł 13% *) dane nie uwzględniają ZG Siltech Sp. z o.o., Eko-Plus Sp. z o.o. i PG Silesia Sp. z o.o. PFRON; ,90 tys. zł 1% FP, FGŚP, FEP; ,60 tys. zł 3% Dotacje na finansowanie reformy w roku tys. zł 16

17 Bariery funkcjonowania i rozwoju górnictwa węgla kamiennego 17

18 NIEKTÓRE BARIERY WYNIKAJĄCE Z PRAWA UNIJNEGO Decyzja Rady UE z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie pomocy państwa ułatwiającej zamykanie niekonkurencyjnych kopalń węgla (2010/787/UE) Pomoc publiczna dopuszczalna jedynie na pokrycie kosztów likwidacji kopalń do roku 2018 oraz tzw. skutków przeniesionych do roku Wykluczona jest pomoc na inwestycje początkowe i zapewnienie dostępu do zasobów. Przeciwdziała wysiłkom na rzecz zwiększania konkurencyjności. Nie pomoc, lecz doping dla szybkiej likwidacji górnictwa. 18

19 NIEKTÓRE BARIERY WYNIKAJĄCE Z PRAWA PRACY KODEKS PRACY Przestarzałe i nieracjonalne przepisy dotyczące np. związkowej reprezentatywności, strajków czy obowiązków konsultacyjnych ze związkami zawodowymi USTAWA O ZWIAZKACH ZAWODOWYCH USTAWA O ROZWIĄZYWANIU SPORÓW ZBIOROWYCH 19

20 NIEKTÓRE BARIERY WYNIKAJĄCE Z PRAWA PODATKOWEGO Generowanie wysokich kosztów zewnętrznych Na górnictwo nałożono 34 różnego rodzaju obciążenia, z czego 25 dotyczy wszystkich przedsiębiorców, a 9 jest specyficznych dla branży górniczej. Te ostatnie nie wynikają z prawodawstwa unijnego, a są wprowadzone aktami krajowymi. 20

21 NIEKTÓRE BARIERY WYNIKAJĄCE Z PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA brak strategii gospodarowania surowcami mineralnymi, a zwłaszcza skutecznej ochrony udokumentowanych, lecz niezagospodarowanych złóż rygorystyczne normy środowiskowe stawki opłat za korzystanie ze środowiska (np. w zakresie gospodarowania wodami) możliwość zbyt szerokiego udziału społeczeństwa i organizacji tzw. ekologicznych w postępowaniach administracyjnych wymogi wynikające z obowiązku wdrażania unijnej polityki energetycznoklimatycznej 21

22 NIEKTÓRE BARIERY WYNIKAJĄCE Z PRAWA GEOLOGICZNEGO I GÓRNICZEGO opłata eksploatacyjna fundusz likwidacji zakładu górniczego wynagrodzenie za korzystanie z informacji geologicznej odpowiedzialność za szkody wyrządzone ruchem zakładu górniczego proces koncesyjny 22

23 GŁÓWNE PROBLEMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GÓRNICZEJ WYNIKAJĄCE Z OTOCZENIA PRAWNEGO wysokie koszty zewnętrzne czasochłonność procedur biurokracja uznaniowość w działaniach organów administracji publicznej niepewność wyników postępowań administracyjnych 23

24 PODSUMOWANIE (1) Polska dysponuje bogatymi zasobami węgla, które przez wiele lat mogą być stabilizatorem bezpieczeństwa energetycznego kraju i Unii Europejskiej. Polskie fabryki maszyn i urządzeń górniczych, górnicze firmy usługowe oraz jednostki naukowo-badawcze gwarantują kompleksowość działań sektora górniczego. Sektor górnictwa węgla kamiennego generuje prawie 500 tys. miejsc pracy. W latach górnictwo węgla kamiennego wpłaciło do budżetu państwa, budżetów lokalnych oraz państwowych funduszy,,parabudżetowych kwotę ,7 mln zł. 24

25 PODSUMOWANIE (2) Polskie górnictwo węgla kamiennego funkcjonuje w nieprzyjaznym otoczeniu prawnym, które skutecznie blokuje jego rozwój i powoduje obniżenie konkurencyjności tej branży. Nieprzychylna i restrykcyjna polityka fiskalna państwa wobec górnictwa węgla kamiennego doprowadziła do takiego poziomu obligatoryjnych obciążeń branży, że skutecznie blokuje jego rozwój, a nawet uniemożliwia utrzymanie rentowności przy obecnej dekoniunkturze na rynkach węgla. 25

26 Warunkami determinującymi dalsze funkcjonowanie polskiego górnictwa węgla kamiennego są m.in. weryfikacja polityki fiskalnej państwa tak, by dostosować poziom obligatoryjnych obciążeń branży do jej możliwości płatniczych oraz likwidacja barier prawnych utrudniających prowadzenie działalności górniczej. 26

27 Dziękuję za uwagę Janusz Olszowski Prezes Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej Wiceprezydent Europejskiego Stowarzyszenia Węgla Kamiennego i Brunatnego EURACOAL 27

Podobne dokumenty

Wpływ obciążeń publicznoprawnych na konkurencyjność polskiego węgla

Wpływ obciążeń publicznoprawnych na konkurencyjność polskiego węgla Janusz Olszowski Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa Spotkanie Narodowej Rady Rozwoju Warszawa, 22 lipca 2016 r. Potencjał sektora węglowego