Drodzy czytelnicy! w numerze: nasz fakultet. redakcja

Transkrypt

1

2

3 w numerze: AKTUALNOŚCI Kalendarium PWT na rok akad. 2006/2007 Strażnicy prawdy Małgorzata Stokłosa FIDKAR na PWT czyli łatwiejszy dostęp do wiedzy Rektorat Gaudeamus igitur! - radujmy się wiec! Inauguracja roku akademickiego 2006/2007 S. K. U grobu św. Jadwigi w intencji beatyfikacji Jana Pawła II Tomasz Ziółkowski Dom musi mieć mocne fundamenty Ewelina Minge Jan Paweł II o rodzinie Inauguracja posiedzenia WTT Małgorzata Stokłosa Dolnośląski Festiwal Nauki Małgorzata Stokłosa WYDARZENIA Benedykt XVI w Polsce J.K. Nie lękajcie się! słowa Benedykta XVI na Błoniach krakowskich Dar i tajemnica śmierci M. K. Teologiczne aspekty Ewangelii Judasza Marzena Ciszewska Pontyfikat, który zmienił świat Marzena Ciszewska Nowe władze kilka słów od Prezes Koła Naukowego PWT Agnieszka Kacała REFLEKSJE Serce pragnie sensu Ewelina Minge Pierwsze praktyki... jesteś już gotowy? Alicja Marcyniak OCZAMI STUDENTA Postawa chrześcijanina wobec Królestwa Bożego Marita Brychcy REFLEKSJE List do Pana Boga Mała L. Skąd się biorą słowa? Agnieszka Kulińska ŚWIĘCI Archaniołowie Ewelina Minge s. 15 RECENZJA Wychowanie seksualne w rodzinie i szkole. Cele, zasady, metody. Marita Brychcy s. 9 s. 7 Drodzy czytelnicy! Oddajemy w Wasze ręce nowy numer naszego uczelnianego pisma. Mamy nadzieję,że zamieszczone w nim artykuły nie tylko przypomną o tym, co działo się przez ostatnie miesiące na Papieskim Wydziale Teologicznym, czy też o ważnych dla nas wydarzeniach, w których braliśmy udział., ale że będą one również kierunkowskazem w rozpoczętym już roku akademickim 2006/2007. Papież Benedykt XVI, odwiedzający Polskę w maju 2006 roku, prosił nas, abyśmy odważnie składali świadectwo Ewangelii przed dzisiejszym światem. To zadanie my, przyszli teolodzy, powinniśmy wziąć sobie szczególnie do swoich serc. Mamy byś bowiem strażnikami prawdy i zarazem odważnym głosem w społeczeństwie, przypominającym, że cywilizacja, w której żyjemy powinna być cywilizacją miłości. s. 25 s. 19 s. 13 s. 17 s. 26 nasz fakultet redakcja Wydawca: Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu Koordynator numeru: ks. prof. Józef Pater - rektor PWT Opiekun numeru: dr Jan Wadowski Zespół redakcyjny: Małgorzata Stokłosa - red. naczelna - sentiero@wp.pl Marzena Ciszewska - sekretarz Ewelina Minge - redaktor Alicja Marcyniak - redaktor Kuba Łukowski - dział fotograficzny Sebastian Knychas - skład komputerowy Współpraca: Agnieszka Kulińska, Marita Brychcy, Agnieszka Kacała, Magdalena Kois, Joanna Kossowska, Tomasz Ziółkowski, Adres redakcji pl. Katedralny 14, Wrocław, tel. (071) naszfakultet@op.pl. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania tekstów i zmiany tytułów. Wszystkich chętnych do współpracy z naszym pismem zapraszamy na spotkania redakcji lub prosimy o składanie swoich propozycji oraz artykułów u dra Jana Wadowskiego, ul. Katedralna 9, Wrocław, pok. 11, tel , bądź drogą internetową na skrzynkę redakcji. 3

4 Aktualności Życzenia jubileuszowe Z okazji dziesiątej rocznicy święceń biskupich naszego Metropolity Wrocławskiego studenci Papieskiego Fakultetu Teologicznego składają najserdeczniejsze życzenia ks. abp. Marianowi Gołębiewskiemu. Życzymy wielu łask Bożych, światła Ducha Świętego, owocnej pracy duszpasterskiej oraz mocnego trwania w służbie Chrystusowi i Jego Kościołowi. studenci PWT K a l e n d a r i u m P W T na rok akad. 2006/2007, semestr zimowy WRZESIEŃ IX - IX Dolnośląski Festiwal Nauki wg programu IX - Konferencja Naukowa Towarzystwa Teologów Dogmatyków 24 IX - Wykład i koncert artystyczny w ramach Wieczorów Tumskich 25 IX - Posiedzenie rozszerzonej Rady Wydziału PWT we Wrocławiu g PAŹDZIERNIK 02 X - Początek zajęć na studiach dziennych Inauguracja R.A. 2006/2007 Uczelni Wrocławskich. Msza św. Katedra, godz X - Początek zajęć dydaktycznych na studiach zaocznych 09 X - Początek zajęć na Podyplomowych Studiach Dziennikarskich 10 X - Uroczysta inauguracja roku akademickiego 2006/ X - Pielgrzymka młodzieży do Trzebnicy X - XXIX Dni Kultury Chrześcijańskiej we Wrocławiu pod hasłem Rodzina wobec aktualnych przemian i wyzwań 23 X - Posiedzenie Rady Wydziału PWT we Wrocławiu g X - Inauguracyjne posiedzenie WTT 29 X - Wykład i koncert artystyczny w ramach Wieczorów Tumskich LISTOPAD 02 XI - Dzień Zaduszny 03 XI - Zajęcia dydaktyczne 11 XI - Święto Niepodległości 15 XI - Święto Nauki Wrocławskiej XI - XXII FORUM MŁODYCH 26 XI - Wykład i koncert w ramach Wieczorów Tumskich 30 XI - Posiedzenie Wrocławskiego Towarzystwa Teologicznego g rocznica sakry Bpa Edwarda Janiaka 30 XI - Posiedzenie Rady Wydziału PWT we Wrocławiu g GRUDZIEŃ 05 XII - Św. Mikołaja w MWSD 08 XII - Uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP Imieniny Ks. Arcybiskupa obłóczyny 11 XII - Egzamin ex universa theologia (bibl., dogm. 2 tezy) diakonów MWSD 18 XII - Posiedzenie Rady Wydziału PWT we Wrocławiu 20 XII - Posiedzenie Wrocławskiego Towarzystwa Teologicznego 19 XII - Posiedzenie Kolegium Rektorów w PWT (opłatek w MWSD) 21 XII - Wieczerza wigilijna w MWSD 21 XII - Urocz. opłatkowa dla młodzieży akademickiej PWT o g Msza św. w Kościele p.w. Piotra i Pawła 22 XII-8 I - Ferie świąteczne 23 XII - Koniec zajęć przed Bożym Narodzeniem, o godz Msza św. i opłatek (zaoczni) 26 XII - Wykład i koncert artystyczny w ramach Wieczorów Tumskich Kolędy STYCZEŃ 07 I - Opłatek nauczycieli akademickich uczelni wrocławskich w MWSD 09 I - Początek zajęć dydaktycznych dla dziennych 13 I - Początek zajęć dydaktycznych po feriach świątecznych dla zaocznych 17 I - Posiedzenie Wrocławskiego Towarzystwa Teologicznego 21 I - Po wykładach dla zaocznych koniec zajęć pierwszego semestru 22 I - Posiedzenie Rady Wydziału PWT we Wrocławiu 23 I-07 II - Zimowa sesja egzaminacyjna 27 I - Uroczystość św. Tomasza z Akwinu. Promocje doktorskie. Wręczenie dyplomów licencjackich i magisterskich 28 I - Wykład i koncert artystyczny w ramach Wieczorów Tumskich LUTY 02 II - Święto Ofiarowania Pańskiego, dzień osób życia konsekrowanego II - Przerwa semestralna 13 II - Początek zajęć dydaktycznych II semestru II - Sesja poprawkowa I semestru 27 II - Posiedzenie Rady Wydziału PWT we Wrocławiu 4

5 Aktualności STRAŻNICY PRAWDY Nowy rok akademicki już się rozpoczął. I trzeba nam sobie znów zadać pytanie: kim jest teolog? Kim ma być we współczesnym świecie? Bo chociaż dopiero (a nawet już) jesteśmy studentami Papieskiego Wydziału Teologicznego, to jednak my w przyszłości nazywani będziemy teologami. Może więc właśnie teraz, nim opuścimy mury uczelni powinniśmy wziąć sobie do serca słowa dokumentu Kongregacji Nauki Wiary, podpisanego w 1990r. przez kard. Ratzingera, obecnego papieża Benedykta XVI: Instrukcję o powołaniu teologa w Kościele - Donum veritatis. <<W każdej epoce teologia odgrywa ważną rolę w realizowaniu przez Kościół planu Boga, który chce, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy (1 Tm 2, 4). Jednak jej znaczenie wzrasta jeszcze bardziej w czasach duchowych i kulturowych wstrząsów, nawet jeżeli jest ona wystawiona na niebezpieczeństwo, musi bowiem dokładać wszelkich starań, by trwać w prawdzie (por. J 8, 31), zdając sobie równocześnie sprawę z nowych problemów, przed którymi staje ludzki umysł.>> A jakie problemy nękają dzisiejszy świat? Przed strażnikami prawdy staje niezwykle trudne zadanie. Bo oto jawią się przed nami czasy, w których religię, etykę, moralność, miłość próbuje się zagłuszyć, zniszczyć lub po prostu zastąpić obojętnością. I choć świat rzeczy materialnych czy świat kłamstwa wydaje się bardzo kuszącym (i po ludzku nazywany jest przez niektórych korzystnym), a świat duchowy wielu uważa za stratę czasu, to jednak i u samych teologów istnieje nieraz pokusa wygodnictwa. A jak czytamy dalej w Instrukcji: <<Ponieważ przedmiotem teologii jest Prawda, żywy Bóg i Jego objawiający się w Jezusie Chrystusie plan zbawienia, teolog - z racji swojego powołania - musi żyć intensywną wiarą i zawsze łączyć badania naukowe z modlitwą. Pozwoli mu to wyrobić sobie większą wrażliwość na nadprzyrodzony zmysł wiary, od którego wszystko zależy i w którym znajdzie niezawodną regułę kierującą jego refleksją oraz kryterium oceny poprawności jej wyników>>. Tak! Teolog musi być wrażliwy na to, kim jest. I powinien pamiętać, że strzeże depozytu Boskiego Objawienia. Co jeszcze znajdziemy w dokumencie Kongregacji Nauki Wiary? Myślę, że właśnie wskazanie właściwej drogi, jak być dobrym teologiem, jak stawać się sługą Słowa Bożego i Ludu Bożego, aby ten lud, trwając w nauce prawdy i wolności, jaką otrzymał od początku, trwał także w Synu i w Ojcu oraz otrzymał życie wieczne, będące wypełnieniem Obietnicy (por. 1 J 2, 24-25). Niech więc wyjaśnienie ks. prof. UAM dr hab. Pawła Bortkiewicza, który w jednym ze swoich wywiadów powiedział: tak naprawdę każdy chrześcijanin jest teologiem, z tym, że nie każdy uprawia teologię w sposób metodologicznie uporządkowany i świadomy. Ci, którzy to czynią, wnoszą w uprawianą przez siebie teologię bagaż osobistego doświadczenia. Teologowie świeccy są szczególnie predysponowani, aby ukazywać mistykę codzienności będzie dla nas zachętą do tego, by starać się jak najlepiej wykorzystać czas studiów, który nam jeszcze pozostał. Niech nie będzie to studiowanie od sesji do sesji, ale takie studium, które pozwoli nam w przyszłości sprostać zadaniom naszego powołania. Bądźmy strażnikami prawdy! Małgorzata Stokłosa F I D K A R n a P W T czyli łatwiejszy dostęp do wiedzy W czerwcu tego roku została uruchomiona na serwerze PWT multiwyszukiwarka FIDKAR dla komputerowych baz bibliotecznych środowiska wrocławskiego pod nazwą: FIDKAR Wrocławskich Bibliotek Naukowych. Na razie wyszukiwarka obejmuje katalogi i bazy bibliograficzne pięciu uczelni wrocławskich: Uniwersytetu, Politechniki, Akademii Rolniczej, Akademii Wychowania Fizycznego i Papieskiego Wydziału Teologicznego oraz Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej, ale jest otwarta dla innych bibliotek naukowych środowiska. Program FIDKAR został opracowany przez Federację Bibliotek Kościelnych FIDES, działa on w oparciu o protokół Z Inicjatorem uruchomienia FIDKAR-a Wrocławskich Bibliotek Naukowych jest ks. dr Jerzy Witczak, dyrektor Biblioteki PWT. Rektorat 5

6 Aktualności G a u d e a m u s i g i t u r! - radujmy się więc! Inauguracja roku akademickiego 2006/2007 Wtorek, 10 października, był szczególnym dniem dla wielu osób. Trzydziestu dwóch alumnów seminarium duchownego we Wrocławiu oraz sześćdziesięciu sześciu studentów świeckich studiów dziennych i pięćdziesięciu sześciu świeckich studiów zaocznych (nie wliczając Świdnicy, Legnicy i Bagna) rozpoczęło oficjalnie swój trud studiowania na Papieskim Wydziale Teologicznym. Inauguracja roku akademickiego 2006/2007 rozpoczęła się ingresem Księży Biskupów i Senatów Akademickich z Rezydencji Arcybiskupów Wrocławskich do Archikatedry Wrocławskiej, w której została odprawiona Msza św. pod przewodnictwem JE ks. abpa Mariana Gołębiewskiego, Metropolity Wrocławskiego - Wielkiego Kanclerza PWT we Wrocławiu. Na samym początku Mszy arcybiskup odczytał telegram Ojca Świętego Benedykta XVI z gratulacjami dla szczególnego gościa uroczystości, JE ks. kard. prof. dra hab. Mariana Jaworskiego, arcybiskupowi metropolicie lwowskiemu, któremu Rektor PWT ks. prof. PWT dr hab. Józef Pater nadał tytuł doktora honoris causa naszego wydziału. Homilie wygłosił JE ks. kard. Henryk Gulbinowicz, w czasie której idąc śladami historii, podkreślił, jak wielki wpływ na rozwój Wrocławia (a także całej Polski) mieli ludzie nauki. Reflektując dalej, skierował słowa do wszystkich zgormadzonych, aby umieli ten dar wykorzystać i umocnić to, co Boże, co Polskie, bowiem nasz naród na to zasłużył. Kierując myśli ku Wschodowi, nakreślił charyzmatyczną 6 fot. Kuba Łukowski fot. Kuba Łukowski osobowość naszego szczególnego gościa, by podkreślić jego wpływ na rozwój nauki. Warte podkreślenia i ważne do zapamiętania są końcowe zdania kardynała: Wrocław miasto spotkań, dialogu, pokoju Wrocław, miasto wdzięczności Po Mszy św., około godz. 10:40, rozpoczęła się akademia inauguracyjna w auli PWT. Ksiądz Rektor witając kolejno przybyłych na uroczystość dostojnych gości, podkreślił znaczenie studiów teologicznych. Teologia, jak każda nauka, służy prawdzie, co więcej, formuje postawy człowieka. Uczelnia teologiczna powinna być autorytetem moralnym dla innych uniwersytetów. Jej zadanie jest nie tylko służyć, ale i wychowywać, kształcić ludzi bogatych w autentyczną mądrość. Sprawozdanie z minionego roku akademickiego przedstawił ks. Prorektor prof. PWT dr hab. Włodzimierz Wołyniec, a immatrykulacji studentów PWT dokonał ks. Prorektor prof. PWT dr hab. Wiesław Wenz. Jako pierwsi ślubowanie złożyli studenci świeccy, później - alumni MWSD. Następnie z rąk metropolity wrocławskiego swoje dyplomy habilitacyjne odebrali niektórzy wykładowcy PWT. Uroczystość nadania doktoratu honoris causa rozpoczął jego promotor, ks. Rektor PWT, laudacją. Ukazał on osobowość doktoranta, jego zaangażowanie na określonej płaszczyźnie działania, jak również ogrom dokonań w dziedzinie nauki, kultury, polityki, obrony godności i praw człowieka oraz trwałych wartości etycznych. Mottem dla studentów PWT, wartym podkreślenia, powinny stać się słowa samego ks. Kardynała Jaworskiego: Mamy przepowiadać Chrystusa i będziemy Go przepowiadać tam, gdzie tylko się da. I w każdym języku. Recenzentem dorobku naukowego i całokształtu działalności kościelnej ks. Kardynała Jaworskiego był ks. prof. dr hab. Jan Dyduch, Rektor PAT, natomiast opinię w sprawie nadania doktoratu wydał bp prof. dr hab. Ignacy Dec. Po nadaniu tytułu dra honoris causa, ks. Kardynał Jaworski wygłosił wykład inauguracyjny pt.: Kościół sam ma stanowić o swojej nauce. Tytuł ten stanowił dewizę i zasadę działania kardynała Karola Wojtyły, w czasie jego kadencji na stanowisku przewodniczącego komisji Episkopatu Polski. Pod koniec wykładu kardynał zwrócił się do studentów słowami św. Augustyna: Intellectum vatde ama tłumacząc Miłujcie pracę intelektualną nad depozytem wiary. Przez to wasza praca i nauczanie wiernych będzie cieszyło się prawdziwym autorytetem. Autorytetem wiary rozumnej, którą wyznaje Kościół. Spróbujmy zatrzymać się na powyższych słowach i pielęgnować je we własnych sercach tak, by być godnymi sługami w naśladowaniu Chrystusa. S. K. fot. Tomasz Ziółkowski

7 U grobu św. Jadwigi w intencji beatayfikacji Jana Pawła II Pod czujnym okiem naszego biskupa Andrzeja Siemieniewskiego wyruszyła o godz. 6:00 spod katedry wrocławskiej (14 października), kolejna piesza pielgrzymka mieszkańców Wrocławia i okolic do grobu swojej patronki - św. Jadwigi. Jej kierownikiem był jak powszechnie znany i lubiany ks. Orzechowski ( Orzech ). Towarzyszył on naszemu pielgrzymowaniu, mimo swego wątłego zdrowia. Choroba sprawiła, że musiał poruszać się małym elektrycznym meleksem, jednak jego słowa, jak i sama obecność sprawiały, iż każdy wiedział, że stawianie kroku za krokiem to za mało, że trzeba wzbudzić w sobie szlachetną intencję pielgrzymowania. Każdy z osobna, ale i wszyscy razem - jako pielgrzymka wrocławska. Intencją sztandarową całej pielgrzymki była modlitwa o szybką beatyfikację sługi Bożego Jana Pawła II. Mimo wolnej soboty i konieczności wczesnego wstawania oraz dość mocno odczuwalnego zimna, zwłaszcza z rana i wieczorem podczas Mszy, wielu młodych i starszych ludzi stworzyło kilkanaście grup pielgrzymów. Celem naszego pielgrzymowania była Trzebnica, miejsce świętego życia i przejścia do domu Ojca tej doświadczonej tajemnicą krzyża patronki Śląska, do której dotarliśmy po około ośmiu godzinach marszu, przerywanego kilkoma postojami, m. in.: przy tzw. wysokim kościele, moim ulubionym miejscu na trasie pielgrzymki, które dość szybko grupa, do której należałem, tj. harcerska 17 musiała opuścić i ruszyć drogę, ponieważ z końca pielgrzymki przesunięto nas bardziej w środek pielgrzymkowej kolumny. Grupa, w której szedłem, była najliczniejsza. I nie jest to tylko chwalenie się liczbami, ale ten fakt świadczy o czymś szczególnym, zwłaszcza dla harcerzy i harcerek. Pielgrzymka ta była połączona, a wręcz niejako wpisana w zlot harcerek Chorągwi Dolnośląskiej ZHR., który miał zakończyć trzyletni okres zdobywania sztandaru chorągwi, a tym samym patrona wzoru do naśladowania w harcerskim życiu. Jak łatwo się domyśleć, tym patronem jest właśnie św. Jadwiga. Przez trzy lata dziewczyny zdobywały sprawności związane ze św. Jadwigą: organizowały imprezy, konferencje, poznawały życie i działalność swojej przyszłej patronki. Były nawet w pewien sposób zobowiązane do uczestniczenia w pielgrzymkach do grobu św. Jadwigi przez cały okres zdobywania sztandaru. I dobrze się wywiązały z podjętych zadań. Tuż po przybyciu do Trzebnicy, podczas Mszy św. ks. biskup Andrzej Siemieniewski poświęcił nowy sztandar fot. Tomasz Ziółkowski Aktualności Chorągwi harcerek ZHR z wizerunkiem św. Jadwigi oraz dokonał uroczystego honorowego wbicia gwoździ w drzewa sztandaru, który druhny otrzymały na apelu po Mszy. Tegoroczna pielgrzymka miała bardzo symboliczne znaczenie. Była symbolem pamięci i czci dla św. Jadwigi, ale także w sposób szczególny dla Jana Pawła II papieża Polaka; przeniknięta nieustającą modlitwą w intencji jego beatyfikacji, jak również zagłębianiem się w jego naukę, którą nam pozostawił. Każdy nasz krok był i myślę, że wciąż jest modlitwą w tej intencji. Piesza pielgrzymka trzebnicka ma dla mnie zawsze szczególny wymiar wspólnotowy. Dzięki temu, że trasa jest dość krótka, choć chwilami męcząca i trudna, zwłaszcza, gdy jest zimno i pada deszcz, mogą w niej brać udział całkiem małe dzieci i osoby, które na Jasną Górę pójść nie mogą. Podczas wspólnego pielgrzymowania młodzi obserwują starszych. Po prostu widzą, że dziadek, kolega, mama, brat czy siostra szczerze się modlą. I to jest piękne w tego rodzaju formach życia religijnego jak pielgrzymka. Biskupa A. Siemieniewskiego zapewniam, że harcerze zrozumieli i pamiętają historię wieloryba. Tomek fot. Tomasz Ziółkowski 7

8 Aktualności W dniach sierpnia br., podczas refleksji nad aktualnym programem duszpastersko katechetycznym zatrzymaliśmy się nad centralną, podstawową instytucją społeczeństwa, nad samym sercem, przez które kroczy przyszłość ludzkości: nad rodziną. Benedykt XVI podczas V Światowego Spotkania Rodzin, które miało miejsce od 1 do 9 lipca br. w Walencji, mówił z tym samym, niezmiennym zatroskaniem, co jego wielki poprzednik, o tym, że rodzina jest rzeczywistością Bożą, a nie tylko ludzką, że jest kolebką życia i kolebką wiary. Wreszcie, że żarliwe wspieranie instytucji nierozerwalnego małżeństwa stanowi jedną z najistotniejszych posług, jakie można wyświadczyć dzisiaj dobru wspólnemu oraz prawdziwemu rozwojowi ludzi i społeczeństw. Dlatego też Papieski Wydział Teologiczny nie pozostał obojętny wobec takiego wezwania. Wyjaśnił to Rektor, ks. prof. Józef Pater otwierając XXXVI Dni Duszpasterskie, wspominając również o ogłoszonym przez Papieską Radę ds. Rodziny dokumencie z 6 czerwca br. Rodzina i prokreacja ludzka oraz o ogólnopolskim programie duszpasterskim na najbliższe lata, poruszającym problematykę rodziny. Rodzina istniała już w pierwotnym zamyśle Boga. Jest ona fundamentem społeczeństwa - mówił w homilii 8 podczas Mszy rozpoczynającej Dni Duszpasterskie abp Marian Gołębiewski. Rodzina jest powołana do tego, aby dawać świadectwo wiary, aby kształtować osoby wolne i odpowiedzialne. Człowiek jest obrazem Boga w komunii Osób, a u jego podstaw leży Boży plan miłości. Dlatego kontra wszelkim trudnościom, takim jak: hedonizm, dekadentyzm moralny, czy zagubienie tożsamości człowieka sięgające parlamentów wielkich państw, a dotykającym rodzinę, trzeba spojrzeć na budulec cywilizacji - na rodzinę - przez pryzmat Objawienia. Podczas tegorocznych Dni Duszpasterskich swoją obecnością zaszczycili nas: wspomniany abp Marian Gołębiewski, kard. Henryk Gulbinowicz, bp Stanisław Stefanek, bp Tadeusz Rybak, bp Ignacy Dec oraz bp Edward Janiak i bp Andrzej Siemieniewski. Mieliśmy możliwość wysłuchać wielu fascynujących wykładów, dotykających tematu rodziny z różnych stron, zaczynając od duchowości, poprzez konkretne wymagania stawiane rodzinie i trudności z jakimi się spotyka, aż po program duszpasterski i politykę prorodzinną. Popołudnia wypełnione zostały tematycznie zróżnicowanymi konwersatoriami, zaś wieczory - konferencjami o. Kazimierza Lubowickiego. D o m m u s i Co wynieśliśmy z tych spotkań? Na pewno wiemy już, że wygrać rozumienie sakramentalnego znaku małżeństwa w młodym człowieku, to wprowadzić go na drogę uświęcenia. Wciąż przecież pokutuje tendencja do zamykania świętości w czterech ścianach kościoła, klasztoru lub seminarium, jakby tylko tam dostępna była miłość Boża, gdy tymczasem spotykamy ją w codziennej, wzajemnej trosce członków rodziny, w zwyczajnej tkliwości i serdeczności, która wypełnia atmosferę domu, okupioną pracą i wyrzeczeniem. Dziś atakuje się ontologię małżeństwa przez etyczne obrazki ze współczesnych nauk. Nie mówi się homoseksualni, ale kochający inaczej, nie mówi się morderstwo, lecz usuwanie płodu; nie gwałt zadany naturze, tylko bezpieczny seks. Przeciw miażdżącemu ludzkość moralnemu zagubieniu Jan Paweł II mówił z zatroskaniem o cywilizacji miłości. Nie sposób do niej nie wracać, odkrywając na nowo rodzinę, gdyż budowana jest ona z cegiełek nieprzespanych nocy czuwającej nad dzieckiem matki, z dobrze przygotowanego posiłku, z pocałunku na dobranoc i radosnego dzień dobry, z kwiatów przyniesionych bez okazji, z zainteresowania szkolną nauką dzieci, z tysiąca wspólnie przemodlonych chwil, z każdego przeczytanego wspólnie fragmentu Pisma Świętego, aż wreszcie z każdego zanurzenia w Paschalnym Misterium Chrystusa podczas niedzielnej Eucharystii. Tylko w żywej i prawdziwej relacji z Chrystusem rodzina ma prawdziwą moc odradzać się i dawać świadectwo życia. Jeśli bowiem słyszymy ślubuję..., otrzymujemy zaproszenie Chrystusa do osobowej, żywej więzi z Nim samym. To właśnie w świeżości zachwytu drugim człowiekiem i w relacji z Bogiem można prowadzić katechezę młodego człowieka. Samego źródła rodziny trzeba szukać w Genesis, w pierwotnej myśli Bożej. Tam Stwórca wyraźnie dyktuje ludziom co i jak mają czynić. Bądźcie płodni i rozmnażajcie się, będą dwoje w jednym ciele - oto cała synteza służby życiu, na której straży ma stać rodzina. Już na kanwie tych dwóch zdań odsłania się nam obraz rodzicielstwa jako wielkiego i niepojętego daru, przez który małżonkowie uczestniczą w stwórczej mocy samego Boga. Widać też obraz kobiety rodzicielki, której wiele miejsca w swojej posłudze duszpasterskiej poświęcił Jan Paweł II oraz obraz mężczyzny - ojca, którego powołanie wymaga ogromnej odpowiedzialności, wysiłku rozumu i woli. Odkrywa fot. Małgorzata Stokłosa

9 Aktualności m i e ć m o c n e FUNDAMENTY się tu wreszcie tożsamość dziecka, którego życie w dzisiejszym, zdegradowanym przez hedonizm świecie, staje się złem koniecznym, niechcianym, odrzucanym i niszczonym. Wobec takiego stanu rzeczy Kościół pochyla się ze współczuciem nad rodziną, powtarzając po raz kolejny: ucz się miłości od Boga, bo On jest samą Miłością. To co w swej fundamentalnej prawdzie stanowi o bogactwie rodziny, kryje się pod hasłem: dar. Mąż jest darem dla żony, a żona darem dla męża. W momencie, gdy któreś z nich o tym zapomina, rodzi się egoizm i powstają konflikty. Tymczasem ani eros, ani agape, (wyjaśnione przez Benedykta XVI w encyklice Deus Caritas est ) nie mogą się nawzajem zwalczać lub całkowicie oddzielać. Małżonkowie przyjmując się i obdarowując nawzajem, kontynuują Boży zamysł stworzenia, sięgając do głębin Genesis. Przekraczając próg najwyższej odpowiedzialności, rodzą nowe życie, którego historia ma być również wyścielona drogą miłości, jako bezinteresownego daru. To właśnie pojęcie daru każe myśleć w kategoriach: przyjmuję ciebie, jako żonę/męża, i ślubuję ci..., zamiast biorę ciebie. Takie wyrażenie głębiej pozwala oddać to, co kryje się w polskim rytuale małżeńskim. Podkreśla właściwe spojrzenie na ten sakrament. Widzimy bezspornie, że nigdy w ludzkich dziejach małżeństwo i rodzina nie były tak bardzo atakowane i zagrożone jak dziś. Mówi o tym wspomniany dokument Rodzina a prokreacja ludzka, który wyraża sprzeciw m.in. wobec fali rozwodów, istnieniu wolnych związków oraz kulturowemu dążeniu do akceptacji par homoseksualnych. Sięga on do istoty prokreacji i uzasadnia dlaczego rodzina jest jedynym miejscem jej realizacji. Przypomina jednocześnie, że manipulacje genetyczne i sztuczne zapłodnienie są sprzeczne z poszanowaniem godności osoby. Domaga się, by morderstwa nienarodzonych dzieci były karane, przypomina o zakazie stosowania środków antykoncepcyjnych, krytycznie ocenia szkolną edukację seksualną. Słowem - dokument ten ogarnia wszystko co dotyczy praktycznych trudności i tragedii jakie przeżywają na świecie małżeństwa i rodziny, na skutek braku świadomości i uznania, że rodzina jest obrazem Trójcy Świętej, podstawą Kościoła i miejscem ewangelizacji. Odkrywając na nowo rodzinę, musimy na nowo odkrywać nasze powołanie. Bóg kieruje do nas swoje wezwanie tak przez odczytywane karty Ewangelii, jak i przez znaki czasu. Odpowiadając na to wezwanie, budujemy cywilizację miłości, żyjemy Ewangelią nadziei, celebrujemy ją, służymy jej i realizujemy w naszej codzienności, gdzie każdego dnia dokonuje się historia zbawienia. Musimy być też świadomi, że w dużej mierze nie tylko odpowiedzialność prawną, ale i moralną, za rodziny ponosi państwo. Jeśli jego polityka prorodzinna ma być właściwa, to musi opierać się ona na obiektywnej prawdzie o życiu rodzinnym, a nie na lansowanych modach, modelach rodziny, czy jakimś przeczącym zdrowemu rozsądkowi stylowi narzucanemu przez grupy społeczne. Nie ma innej drogi do obiektywnego wzorca kulturowego rodziny, jak prawo naturalne pozytywnie zweryfikowane doświadczeniem cywilizacyjnym ludzkości. Mimo przemijalności, niezmiennymi zawsze pozostaną dwa zadania małżeństwa: jednoczenie w miłości i prokreacja. Państwo musi taką właśnie obiektywną wizję życia rodzinnego i małżeńskiego upowszechniać, musi chronić prawnie rodziny, troszczyć się o rozwój demograficzny kraju, pomagać w przezwyciężaniu jakichkolwiek patologii gnieżdżących się w podstawowych komórkach społecznych i wspierać je wychowawczo, aktywizować kulturowo oraz otoczyć opieką zdrowotną i ekonomiczną. O tym wszystkim i o wielu innych zagadnieniach rozmawialiśmy i usłyszeliśmy podczas tegorocznych Dni Duszpasterskich. Oby wszystko to, co usłyszeliśmy i pojęliśmy oraz zatrzymaliśmy w sercach zaowocowało w naszej codzienności. Oby rosło w naszych rodzinach i w spotkaniach z innymi rodzinami, oby dojrzewało i przynosiło obfite plony. Zgodnie z tym, co mówił papież Benedykt XVI chwila historyczna, w której żyjemy wymaga od chrześcijańskich rodzin odważnego i konsekwentnego świadectwa. Dlatego nie można dziś przechodzić bezinteresownie obok Chrystusowego wezwania do świętości w rodzinie, ale trzeba z odwagą budować na skale dom. Ewelina Minge 9

10 Aktualności Nie odbuduje się zachwianej więzi rodzinnej bez powrotu do Chrystusa. Nie odbuduje się zachwianej więzi rodzinnej, nie uleczy się ran powstających z ludzkich słabości i grzechu bez powrotu do Chrystusa, do sakramentu. I ja wołam do was, bracia i siostry, byście rozpalali na nowo Boży charyzmat małżonków i rodziców, jaki jest w was przez sakrament małżeństwa. J a n P a w e ł I I o r o d z i n i e Jedynym źródłem miłości małżeńskiej jest Jezus Chrystus, nieustannie obecny w sakramencie małżeństwa. Tak wielki jest ten sakrament! I małżonkowie mogą być pewni, że wraz z nim otrzymują siłę płynącą od Boga oraz łaskę, która będzie im towarzyszyła przez całe życie; tę rękojmię daje im wiara. Oby nigdy nie zaprzestali czerpać z tego źródła, które wytryska z nich samych. Rodzina, która odmawia razem różaniec, odtwarza poniekąd klimat domu w Nazarecie: Jezusa stawia się w centrum, dzieli się z Nim radości i cierpienia, w Jego ręce składa się potrzeby i projekty, od Niego czerpie się nadzieję i siłę na drogę. Czymś pięknym i owocnym jest także powierzenie tej modlitwie drogi wzrastania dzieci. Coraz trudniej jest dziś rodzicom nadążyć za dziećmi na różnych etapach ich życia. W społeczeństwie rozwiniętej technologii, środków masowego przekazu i globalizacji wszystko stało się Poprzez modlitwę we wspólnocie rodzin zapraszamy Chrystusa, aby był pośrodku nas: małżonków, rodziców i dzieci. Z całego serca zachęcam was usilnie, aby wasze domy były miejscami modlitwy; domami, w których rodziny pogodnie żyją w obecności Boga; domami, które dzielą się z bliźnimi gościnnością, modlitwą i oddawaniem chwały Bogu. Niewiele jest wspólnie podejmowanych działań, które miałyby na rodzinę wpływ głębszy niż wspólna modlitwa. Życie uczy nas, że miłość, miłość małżeńska, jest zawsze szczególną próbą całego życia. Nie wtedy jest wielka i prawdziwa, kiedy zdaje się łatwa i przyjemna. Wtedy, gdy potwierdza się w próbach życia, podobnie jak złoto w ogniu. Bardzo ubogie pojęcie o ludzkiej i małżeńskiej miłości miałby ten, kto by myślał, że gdy nadchodzi czas próby, kończy się miłość i radość. To właśnie wtedy uczucia ludzkie ukazują swoją trwałość; to właśnie wtedy umacnia się oddanie i czułość, bo prawdziwa miłość nie myśli o sobie, lecz o tym, jak przyczynić się do dobra ukochanej osoby; jej największą radością jest szczęście tych, których kocha. Różaniec to skarb, który trzeba odkryć Trzeba powrócić do modlitwy w rodzinie. Trzeba powrócić do modlitwy w rodzinie i do modlitwy za rodziny, wykorzystując nadal tę formę modlitwy. Rodzina, która modli się zjednoczona, zjednoczona pozostaje. Różaniec święty zgodnie z dawną tradycją jest modlitwą, która szczególnie sprzyja gromadzeniu się rodziny. fot. Małgorzata Stokłosa tak szybkie, a różnice kulturowe między pokoleniami coraz bardziej się zwiększają. Najróżniejsze przesłania i doświadczenia najmniej dające się przewidzieć prędko wkraczają w życie dzieci i młodzieży, a rodzice przeżywają nieraz udrękę, stając wobec grożących im niebezpieczeństw. Nierzadko doznają bolesnych rozczarowań, obserwując niepowodzenia swych dzieci ulegających ułudzie narkotyków, powabom rozpasanego hedonizmu, pokusom przemocy, najprzeróżniejszym przejawom bezsensu i rozpaczy. Przyjmujcie dar życia jako największą łaskę Boga Trzeba zmienić stosunek do dziecka poczętego. Nawet jeśli pojawiło się ono nieoczekiwanie, nigdy nie jest intruzem ani agresorem. Jest ludzką osobą, zatem ma prawo do tego, aby rodzice nie skąpili mu daru z samych siebie, choćby wymagało to od nich szczególnego poświęcenia. Szczęśliwy małżonek, który z bojaźnią Bożą podejmuje wielki dar miłości żony i go odwzajemnia. Szczęśliwi oboje, gdy ich małżeńskie zjednoczenie przeniknięte jest odpowiedzialnością za dar życia, który w zjednoczeniu tym bierze początek. Jest to naprawdę wielka tajemnica i wielka odpowiedzialność: dawać życie nowym istotom, stworzonym na obraz i podobieństwo Boga. Nigdzie indziej Bóg nie uobecnia się we właściwym sobie działaniu wobec człowieka tak radykalnie i nigdzie indziej nie ujawnia się wobec człowieka tak namacalnie, jak w swoim stwórczym działaniu, czyli jako Dawca daru życia ludzkiego. 10

11 Aktualności Inauguracja posiedzenia Wrocławskiego Towarzystwa Teologicznego Dolnośląski Festiwal NAUKI Istotą bioterroryzmu jest bezprawne i nielegalne użycie broni biologicznej. Jest to broń masowej zagłady. O zagrożeniach, które niesie ze sobą ten typ terroryzmu, o rodzajach jego występowania na przestrzeni wieków oraz o tym, czy jest on modą czy realnym zagrożeniem dzisiejszych czasów opowiadał nam na inauguracyjnym posiedzeniu fot. Małgorzata Stokłosa Wrocławskiego Towarzystwa Teologicznego prof. dr hab. Paweł Kafarski z Zakładu Chemii Bioorganicznej (Wydział Chemii Politechniki Wrocławskiej). Spotkanie odbyło się dnia 25 października w auli Papieskiego Wydziału Teologicznego. Prelegent przy pomocy prezentacji multimedialnej opowiadał nam o kategoriach zagrożeń biologicznych, przedstawiając mikroorganizmy używane w bioterroryźmie, takie jak laseczki wąglika oraz wirusy (np. ospy prawdziwej) i bakterie. Poznaliśmy historię epidemii dżumy, czyli tzw. czarnej śmierci, która rozprzestrzeniła się na całą Europę oraz próby wyizolowania rycyny, czyli białka, którego 1 gram potrafiłby zniszczyć mieszkańców wielkiego miasta. Nie ulega wątpliwości, że broń biologiczna jest niewidoczna i że pierwsze jej oznaki mogą pojawić się dopiero kilka dni po ataku. Bioterroryzm stanowi zagrożenie bezpieczeństwa wielu państw, a przede wszystkim ludności cywilnej. Poznaliśmy, jak bardzo jest on niebezpieczny. Szczególnie po ataku na World Trade Center ludzkość zdała sobie sprawę, jak wielkim zagrożeniem są wszelkie przejawy terroryzmu i jak wielki psychologiczny wpływ na społeczeństwo on ze sobą niesie. Powinniśmy więc pamiętać, że cywilizacja nasza nie może być cywilizacją śmierci i strachu, ale powinna bronić życia ludzkiego, stając się cywilizacją miłości. Małgorzata Stokłosa Tegoroczny Dolnośląski Festiwal Nauki był już dziewiątym festiwalem z kolei, zachęcającym wszystkich uczestników do tego, by być odważnym i nie bać się wiedzy. Wrocławska edycja odbyła się w dniach od 14 do 21 września i wypełniona została dużą ilością wykładów i pokazów pogrupowanych w tzw. pasaże tematyczne. Mogliśmy pogłębić swoją wiedzę o informacje z dziedzin anatomii, fizyki, matematyki, chemii, astronomii, techniki, języka, cywilizacji, kultury, ochrony środowiska i wielu innych. Papieski Wydział Teologiczny, jak co roku czynnie zaangażował się w Festiwal. Należał do nas pasaż tematyczny Chrześcijańska fobia w Europie. Kierował nim ks. prof. PWT dr hab. Wiesław Wenz. Podczas wykładów poruszono wiele trudnych i aktualnych tematów, nurtujących współczesne społeczeństwo. O chrystianofobii, czyli owocach tzw. wielokulturowości opowiadał ks. dr Jarosław M. Lipniak, o apelu Jana Pawła II dotyczącym współpracy rozumu i wiary przypomniał ks. bp prof. dr hab. Andrzej Siemieniewski, a o powszechnym powołaniu do świętości ks. prof dr hab. Włodzimierz Wołyniec. Nasz ks. Rektor prof. dr hab. Józef Pater przedstawił zabytki na Ostrowie Tumskim i ich kulturowe znaczenie, a ks. dr hab. Mariusz Rosik ukazał czym są najnowsze odkrycia archeologii biblijnej. Rola chrześcijaństwa w Europie, o której tak często przypominał Jan Paweł II jest nieoceniona: << Można zatem powiedzieć, że wiara chrześcijańska ukształtowała kulturę Europy, splotła się nierozerwalnie z jej dziejami.. Tego dziedzictwa nie wolno roztrwonić. Przeciwnie, trzeba pomagać nowej Europie w jej budowaniu, ożywiając chrześcijańskie korzenie, z których wyrosła >>. Dlatego też Papieski Wydział Teologiczny poprzez swoje istnienie, działalność, a szczególnie udział w Dolnośląskim Festiwalu Nauki stara się wykonywać misję, która została mu powierzona, pokazując jednoczesnie, że wiara i rozum są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy. Małgorzata Stokłosa 11

12 Wydarzenia Benedykt XVI w Polsce Za znaczącą wizytę można chyba uznać podróż Benedykta XVI do Oświęcimia. Budziła ona zainteresowanie całego świata. Nasz nowy papież w ciszy i skupieniu przekroczył znaną bramę obozu zagłady z napisem Arbeit macht frei (praca czyni wolnym), a swoje przemówienie wygłosił siedząc na skromnym fotelu - nie życzył sobie żadnych wygód. Zwracając się do byłych mieszkańców obozu i wszystkich zgromadzonych osób powiedział, że przybył do Oświęcimia jako syn narodu niemieckiego, narodu, który został zwiedziony przez grupę zbrodniarzy. Benedykt XVI prosił o łaskę pojednania, o to, aby Bóg oczyścił i otworzył ludzkie serca, także tych, którzy tam cierpieli i aby nigdy się to cierpienie się nie powtórzyło. W dniach maja bieżącego roku, odbyła się pierwsza pielgrzymka Benedykta XVI do Polski. Papież z radością odwiedził ojczyznę swojego wielkiego poprzednika. Był w Warszawie i udał się do miejsc, które były z Janem Pawłem II związane, tzn. do Częstochowy, Kalwarii Zebrzydowskiej, Wadowic, Krakowa, a także Oświęcimia. Modlił się wraz z wiernymi w miejscach, które ukochał papież Polak, zwiedzał, a nawet starał się mówić po polsku. Bardzo szybko zjednał sobie serca Polaków, chociażby słowami wygłoszonymi w Krakowie: Kraków Karola Wojtyły i Kraków Jana Pawła II jest również moim Krakowem. Często też nawiązywał do słów Jana Pawła II, np. podczas głoszenia homilii na placu Piłsudskiego w Warszawie powtórzył zdanie, które jego wielki poprzednik skierował do Polaków podczas swojej pierwszej pielgrzymki do ojczyzny: Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi! W spotkaniu z młodzieżą na Krakowskich Błoniach, które odbyło się 27 maja i którego mottem były słowa: Tu es Petrus, przemawiał do młodych ludzi w języku polskim i poświęcił kamień węgielny pod budowę Centrum Jana Pawła II: Nie lękajcie się! O c z y w i - ście na spotkaniu tym nie zabrakło studentów naszej uczelni, zarówno dziennych, jak i zaocznych. Wyjechali do Krakowa o 9.00 rano i podróżowali pociągiem przez 4,5 godziny. W pociągu panował radosny nastrój i gdy dotarli na miejsce, czekali w napięciu na przyjazd Ojca Świętego. Niestety mogli go zobaczyć tylko na telebimach, bowiem stali zbyt daleko i wiele przesłaniał podest dla fotoreporterów. Jednak niesamowitym uczuciem - jak zdradziła naszej redakcji studentka PWT Iga Łabaczuk - były radosne okrzyki tłumu Kochamy Ciebie! skierowane do papieża. - Wspaniałe uczucie, gdyż rok po śmierci naszego papieża ludzie potrafili tak ciepło przywitać jego następcę - relacjonuje Iga. fot archiwum D.A. Redemptor Pielgrzymka nowego papieża miała dla nas wszystkich bardzo ważne znaczenie, tym bardziej, że wyznaczona była szlakiem miejsc tak bliskich sercu Jana Pawła II. Możemy pozazdrościć tym, którym udało się uczestniczyć w spotkaniach z Benedyktem XVI, lecz mamy wielką nadzieję, że niedługo Ojciec Święty znowu nas odwiedzi. J. K. fot. Łukasz Bednarz 12

13 Wydarzenia Nie lękajcie się! Zanim powrócę do Rzymu, by kontynuować moją posługę, kieruję do was wszystkich tę zachętę, nawiązując do słów wypowiedzianych na tym miejscu przez Jana Pawła II w 1979 roku: Musicie być mocni, drodzy Bracia i Siostry! Musicie być mocni tą mocą, którą daje wiara! Musicie być mocni mocą wiary! Musicie być wierni! Dziś tej mocy bardziej wam potrzeba niż w jakiejkolwiek epoce dziejów. Musicie być mocni mocą nadziei, która przynosi pełną radość życia i nie dozwala zasmucać Ducha Świętego. Musicie być mocni mocą miłości, która jest potężniejsza niż śmierć (...). Musicie być mocni (...) mocą tej wiary, nadziei i miłości świadomej, dojrzałej, odpowiedzialnej, która nam pomaga podejmować (...) wielki dialog z człowiekiem i światem na naszym etapie dziejów - dialog z człowiekiem i światem, zakorzeniony w dialogu z Bogiem samym - z Ojcem przez Syna w Duchu Świętym: dialog zbawienia ( ). Ja, Benedykt XVI, następca Papieża Jana Pawła II, proszę was: byście stojąc na ziemi, wpatrywali się w niebo - w Tego, za którym od dwóch tysięcy lat podążają kolejne pokolenia żyjące na naszej ziemi, odnajdując w Nim ostateczny sens istnienia; proszę was, byście umocnieni wiarą w Boga, angażowali się żarliwie w umacnianie Jego Królestwa na ziemi, Królestwa dobra, sprawiedliwości, solidarności i miłosierdzia; proszę was, byście odważnie składali świadectwo Ewangelii przed dzisiejszym światem, niosąc nadzieję ubogim, cierpiącym, opuszczonym, zrozpaczonym, łaknącym wolności, prawdy i pokoju; proszę was, byście czyniąc dobro bliźniemu i troszcząc się o dobro wspólne, świadczyli, że Bóg jest miłością; proszę was w końcu, byście skarbem wiary dzielili się z innymi narodami Europy i świata, również przez pamięć o waszym Rodaku, który jako Następca św. Piotra czynił to z niezwykłą mocą i skutecznością; proszę was także, byście pamiętali o mnie w waszych modlitwach i ofiarach, tak jak pamiętaliście o moim wielkim Poprzedniku, bym wypełnił misję powierzoną mi przez Chrystusa. Proszę was, trwajcie mocni w wierze! Trwajcie mocni w nadziei! Trwajcie mocni w miłości! Benedykt XVI Kraków, Błonia,

14 Wydarzenia K o ł o n a u k o w e P W T fot. archiwum NF Śmierć bywa nieraz dla tych, którzy się z nią spotykają, momentem przytłaczającym; przygnębia, bo niesie pewną stratę, zakłada jakąś zmianę, dlatego odsuwają myśli o niej na dalszy plan. Innych skłania do refleksji, zatrzymania się w biegu doczesności, do nabrania dystansu wobec tego, co przemijające. Wiemy jak my, chrześcijanie, powinniśmy patrzeć na śmierć, ponieważ znamy cel do którego zmierzamy. A jednak w jej obliczu pozostajemy bezradni z całą swoją wiedzą. Przypomnijmy chociażby jedno wydarzenie Dnia 2 kwietnia 2005r. o czas nagle zatrzymał się w miejscu. Uczucie pustki wypełniło serca ludzi na całym świecie. Po pierwszym wstrząsie zadawaliśmy sobie pytanie: co teraz będzie? Jak żyć bez Jana Pawła II, Ojca i Przewodnika? 14 Dar i tajemnica śmierci Relacja z XXXVIII Tygodnia Eklezjologicznego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Potem zrozumieliśmy ostatnią daną nam lekcję od Tego, który uczył jak żyć i jak umierać. Śmierć jest darem i tajemnicą! Nie można mówić i myśleć o niej inaczej. Hasło XXXVIII Tygodnia Eklezjologicznego organizowanego przez Koło Teologów KUL Dar i Tajemnica śmierci zawierało w sobie następujące zagadnienia, które stanowiły temat rozważań przez kolejne trzy dni: Dojrzewanie ku śmierci, Misterium Paschalne - przejście i Nieśmiertelna nadzieja. Nasz pobyt na KUL rozpoczęliśmy od Eucharystii sprawowanej w kościele akademickim pod przewodnictwem Wielkiego Kanclerza KUL ks. arcybiskupa Józefa Życińskiego. Duże wrażenie zrobiła na nas frekwencja i zaangażowanie uczestniczących w niej przyszłych teologów. W wygłoszonej homilii arcybiskup podkreślił, jak wielki lęk przed śmiercią towarzyszy współczesnemu światu, który stara się bagatelizować śmierć bądź spychać ją na dalszy plan. Po Eucharystii mieliśmy okazję porozmawiać z księdzem arcybiskupem, który wyraził swe zdumienie i miłe zaskoczenie gośćmi przybyłymi z drugiego końca Polski. Tak nawiązaliśmy pierwszy, ale jak się okazało nie ostatni kontakt na,,wysokim szczeblu. Poczuliśmy się dostrzeżeni, ale nadal nie bardzo wiedzieliśmy gdzie się udać. Zdezorientowanie nie trwało jednak zbyt długo, bo już po chwili prowadzeni wskazówkami Prezes Koła Teologów KUL, Izabeli Kowalskiej, przechodziliśmy przez dziedziniec uczelni do punktu informacyjnego. Tam otrzymaliśmy adres naszego miejsca noclegowego i chociaż byliśmy zmęczeni, nikt nie myślał o obejrzeniu pokoi i odpoczynku. Pozostawiwszy jedynie swoje bagaże, kierowaliśmy się do auli Kard. S. Wyszyńskiego, gdzie odbywały się wykłady. Aula mieściła ponad sześćset osób. W czasie krótkiego powitania wygłoszonego przez wspomnianą już prezes Koła Teologów oraz Dziekana Wydziału Teologii, ks. prof. dra. hab. J. Pałuckiego, raz jeszcze zapoznaliśmy się z programem dnia. Wkrótce miejsca przy stole prezydialnym zostały zajęte. Prezes Koła przedstawiła zebranym słuchaczom prelegentów oraz scharakteryzowała ich działalność naukową. Pierwszy wykład rozpoczął ks. prof. dr hab. Henryk Witczyk. Poruszył ważne zagadnienie,,modlitwa Jezusa ( i chrześcijanina ) w obliczu śmierci. Wskazał na aktywną postawę Jezusa wobec nadchodzącej śmierci, która przejawiała się w: modlitwie, uległej miłości, posłuszeństwie. Ukazał on, że modlitwa wyrasta z cierpienia jako synowskie wyznanie wiary. W krótkim opisie sceny w Ogrójcu św. Marek trzy razy mówi o modlitwie Jezusa jako Jego podstawowym czynie wobec śmierci. Chrystus głośno modli się do Tego, który może Go od śmierci wybawić. Płacz i głośne wołanie to główny nurt modlitwy Hebrajczyków - wymawiane słowa są manifestacją wnętrza. Uległa miłość nie oznacza nieświadomego poddaństwa, ale pełen miłości respekt, szczere oddanie się osobie umiłowanej i podziwianej. Natomiast w odniesieniu do śmierci Jana Pawła II ks. prof. Witczyk podjął krótką refleksję na temat: czy każda śmierć może być odejściem do domu Ojca? Jest to możliwe, od momentu, gdy Jezus odkupił ludzką śmierć, zmieniając jej sens i kierunek. Człowiek nie idzie już do szeolu, ale do domu Ojca, w którym jest mieszkań wiele. Wykład księdza profesora bardzo nas poruszył i pozostawił w zadumie. Następny prelegent o. dr Grzegorz Chrzanowski OP podjął zagadnienie,,śmierci jako granicy i przejściu w ujęciu Karla Jaspersa i Mircea Eliade. Po tej prelekcji przyszła pora na krótką przerwę i upragnioną kawę oraz ciastka. Posileni, wróciliśmy do sali wykładowej. O. dr Marian Zawada OCD, jako kolejny z prelegentów, przedstawił w niezwykle interesujący sposób temat Umieranie z miłości - mistyczny wymiar śmierci. Po filozoficzno - teologicznych refleksjach o umieraniu, znaczeniu śmierci, wciąż jeszcze trwając w zadumie nad jej wielką tajemnicą, wysłuchaliśmy przejmującej opowieści o odchodzeniu małego chłopca na podstawie książki Erica Emmanuela Schmidta Oskar i pani Róża. Przesłaniem Oskara, może nie bezpośrednim, ale wynikającym z jego działania jest fakt, że o śmierci trzeba mówić, że nie można unikać rozmowy o niej z osobą chorą nieuleczalnie. Jak jednak podjąć taki temat? Na ten problem między innymi starali się odpowiedzieć biorący udział w dyskusji panelowej: ks. dr Piotr Krakowiak - krajowy

15 Wydarzenia Teksty Nowego Testamentu w opisach ukazywania się Zmartwychwstałego dają kontynuację Osoby - Zmartwychwstał ten sam, który w Wielki Piątek umierał na krzyżu. Ksiądz profesor ukazał też dwa sposoby widzenia zmartwychwstania: horyzontalno - linearny, który zakłada paruzję jako zdarzenie w dalekiej przyszłości, a zmarli znajdują się w stanie pośrednim i wertykalny, w którym spotkanie z paruzją dokonuje się w momencie śmierci - wewnątrz istoty rozumnej. Czas,,po tamtej stronie jest przemieniony przez wieczność, dlatego wszystkie modlitwy wstawiennicze zawsze dochodzą na czas. Nigdy nie jest za późno, by przyczyniać się za zmarłymi. Teologia śmierci to część teologii paschalnej. Przejście Chrystusa pomaga uwalniać się od lęku przed śmiercią. Ojcowie Kościoła mawiali, że śmierć jest dobrodziejstwem - Bóg nie dopuszcza w swoim miłosierdziu wiecznego trwania w doczesności. Po zakończonej prelekcji przez kilka minut rozbrzmiewały gromkie brawa ze strony licznego audytorium. Był to moim zdaniem najciekawszy wykład całego sympozjum. Ks. Hryniewicz dosłownie porwał nas swoją wiedzą. W przerwie spotkał nas zaszczyt bliższego kontaktu z Ks. profesorem, który na nasze zaproszenie usiadł z nami przy stoliku. Okazał się człowiekiem bardzo sympatycznym i skromnym, co sprawiło, że nie czuliśmy się skrępowani naszą bez porównania mniejszą wiedzą. Rozpoczęta przy stole rozmowa znalazła swoją kontynuację w późniejszej dyskusji na sali wykładowej, podczas której wraz z innymi zadawaliśmy pytania. Ks. dr Sławomir Pawłowski SAC w wykładzie Między czasem a wiecznością - współczesne inspiracje filozoficzno-teologiczne podjął problem realności czasu, pojmowania wieczności wśród filozofów i teologów. Ukazał m.in. modele czasu w czyśćcu: czas taki jak na ziemi, czas aevum i czas nieciągły oraz wydarzenie momentalne. Kolejny wykład pana prof. Karola Klauze Czyściec w ikonografii, wzbogacony został prezentacją multimedialną. Wraz z prelegentem prześledziliśmy wizje czyśćca wśród artystów od czasów średniowiecza po współczesność. Byliśmy zdumieni, jak wielu twórców inspirował temat czyśćca i jak różne są jego interpretacje. Po tym ostatnim wykładzie mieliśmy kilka godzin by zwiedzić Lublin. Zaczęliśmy od Biblioteki KUL. Budynek okazał się kilkupiętrowy, a wydział teologii posiadał własną czytelnię. Ogromne regały zawierały publikacje na jeden temat, często w kilku językach. Aż się rozmarzyliśmy i żałowaliśmy, że nie możemy zostać dłużej. Następnie rozpoczęliśmy (jak na studentów teologii przystało) zwiedzanie lubelskich świątyń, począwszy od katedry, a na kościele dominikanów z relikwiami Krzyża Jerozolimskiego skończywszy. Po drodze wstępowaliśmy do księgarni, aby przyjrzeć się tamtejszym publikacjom. Czas niestety naglił, bowiem wieczorem czekało nas spotkanie z Kołem Teologów KUL. Przy pizzy i ciasteczkach zapoznaliśmy się bliżej z ich strukturą i organizacją. Rozmawialiśmy też ze znanym już nam ks. dr Pawłowskim, opiekunem Koła. Kolejny, ostatni już dzień spędziliśmy na walizkach i w dużym pośpiechu. Po Eucharystii sprawowanej w tym dniu przez dziekana wydziału teologii wysłuchaliśmy jeszcze tylko dwóch wykładów, po czym musieliśmy wracać do Wrocławia. fot. archiwum NF Duże wrażenie zrobił na nas pan prof. dr hab. Wojciech Chudy, który mówił o odchodzeniu z nadzieją. Wspomniał o zależności ludzi chorych, sparaliżowanych od innych - zdrowych i sprawnych. Mówił o tym z wielkim autentyzmem, jako że sam jest człowiekiem poruszającym się na wózku inwalidzkim i nie mogącym samodzielnie nawet ustawić sobie mikrofonu. duszpasterz hospicjów oraz wolontariusze na co dzień pracujący z umierającymi. Stwierdzili oni, że wyznacznikiem jest miłość i to ona powinna być fundamentem mówienia o śmierci. Dziecko potrzebuje takiej rozmowy, która pomoże mu zrozumieć i przygotować się na śmierć. W dyskusję zaproszonych gości bardzo żywo włączali się słuchacze, nierzadko tylko po to, by podzielić się swoimi trudnymi przeżyciami związanymi z odchodzeniem kogoś bliskiego. Dotykając posługi w hospicjach ks. Krakowiak podał bardzo piękną definicję hospicjum: to miejsce, gdzie do końca celebruje się życie. Podsumowując pierwszy dzień wykładów nasuwa mi się jedna refleksja: o śmierci można mówić w kategoriach pewnej nadziei, a umieranie może być wielką wartością. Drugi dzień okazał się ciekawszym i bogatym w doświadczenia. Po Eucharystii i powitaniu przez zastępcę prezesa Koła Teologów, głos zabrał ks. prof. dr hab. Wacław Hryniewicz OMI. Ukazał on Chrystusa, który jest Nową Paschą i misterium przejścia. Zwrócił uwagę na eliminowanie myśli o śmierci przez kulturę naszych czasów, modę anonimowych pochówków i zamieniania cmentarzy w olbrzymie łąki. Przedstawił śmierć i Zmartwychwstanie jako dwa oblicza ikony Chrystusa. Ta prelekcja powiązana była w moim odczuciu z czytelnym dawaniem świadectwa. O nadziei umierania mówił też ks. prof. Marek Chmielewski. Niestety nie mogliśmy zostać już na całości wykładu ks. dra. Jacka Nowaka SAC Celebracja nadziei w chrześcijańskim pogrzebie, gdyż czekała nas podróż powrotna. Do Wrocławia wracaliśmy wzbogaceni wiedzą, pełni pomysłów na dalszą działalność naszego Koła i mocno zbudowani atmosferą minionego sympozjum. Podsumowując mogę stwierdzić, że śmierć, kiedy będzie rozumiana jako dar i tajemnica, jest łatwiejsza do przyjęcia. Zaś mówienie o śmierci wcale nie musi być przykre. Tajemnica przecież nigdy do końca nie zostaje odsłonięta... M.K 15

16 Wydarzenia Teologiczne aspekty Ewangelii Judasza Uczestnicy kolejnego spotkania Koła Teologicznego, które odbyło się w środę r. poruszali temat Teologiczne kontrowersje wokół Ewangelii Judasza. Zaproszonym gościem, który przybliżał przybyłym to zagadnienie był ks. bp Andrzej Siemieniewski. Rozpoczął od przeczytania prasowych nagłówków dotyczących odkrycia wspomnianej wyżej Ewangelii. Powód wielkiego zainteresowania wokół tego odkrycia był bardziej medialny niż merytoryczny, jak stwierdził bp Siemieniewski. Odkrycie kościoła w Megiddo na terenie Izraela (najstarsza budowla chrześcijańska) rzucało bardziej rewolucyjne światło na początki chrześcijaństwa, ale nie nadawało się ono na atakowanie Kościoła. Następnie ksiądz biskup odniósł się do komentarzy zawartych w Gazecie Wyborczej. Pisano w niej, że po zmartwychwstaniu Jezusa powstało wiele ewangelii, a cztery kanoniczne wyodrębniono z mnogości już powstałych poprzez burzliwą dyskusję. Ewangelia Judasza powstała jednak w II w. Dzieli ją od wydarzeń Jezusa przynajmniej 150 lat. Nie jest to relacja naocznego świadka. Ewangelie kanoniczne powstały w I w., apokryfy są późniejsze. Decyzja o czterech Ewangeliach kanonicznych zapadła od razu po ich powstaniu. Kryterium wyboru było pochodzenie apostolskie. Nasz prelegent nie zgodził się także na stwierdzenie, że Kościół chciał ukryć teksty apokryfów. Kościół przecież nigdy ich nie ukrywał, ale publikował ich treść. Kolejnym etapem spotkania była charakterystyka apokryfów. Stanowią one prawie wyłącznie dialogi. Najczęściej odwołują się do jednej postaci (Ewangelia Tomasza, Ewangelia Judasza). Po wykreśleniu z Ewangelii Judasza takich słów jak: pascha, Judea, kapłan i uczeni w Piśmie, nie zawiera ona nic charakterystycznego, co byłoby związane z Jezusem. Te wydarzenia mogły dziać się wszędzie. Apokryfy są pozbawione realiów historycznych (brak informacji o osobach w danym czasie sprawujących władzę), geograficznych (brak nazw miast, rzek, gór), kulturowych (brak informacji o społecznościach napływowych). Świadczy to, że powstały one poza opisywanym środowiskiem. Całe spotkanie miało charakter dyskusji. Każdy mógł wypowiedzieć swoje osobiste zdanie. Uczestnicy spotkania omówili powody powszechnego, a zwłaszcza medialnego zainteresowania Ewangelią Judasza oraz prawdziwość apokryfów. Marzena Ciszewska fot. archiwum NF 16 Pontyfikat, który zmienił świat Nadszedł nowy rok akademicki, a z nim nowe obowiązki, zadania, ale także kontynuacja podjętych wcześniej przedsięwzięć, które zawiesiły swoją działalność na czas wakacji. Do pracy zabrało się, po letniej przerwie, Koło Naukowe Papieskiego Wydziału Teologicznego. Jego członkowie zorganizowali wykład pt. Pontyfikat, który zmienił świat.odbył się w środę ( r.) o godz , a zaproszonym gościem był ks. dr Jarosław M. Lipniak. Spotkanie rozpoczęło się modlitwą, następnie ks. doktor scharakteryzował cały pontyfikat jak i samą osobę Jana Pawła II. Papież Polak przyciągnął ludzi swoją innością, łamał zasady. Włosi mówili, że jest papieżem ufności. Rewolucyjne było jego stwierdzenie w encyklice Redemptor hominis, że to człowiek jest drogą Kościoła, ponieważ do tej pory uważano, że jest na odwrót. Swoją nauką ukazywał on, że to Kościół powinien służyć człowiekowi, dlatego sam zajmował się apostolstwem, bo właśnie św. Piotr otrzymał polecenie umacniania swoich braci w wierze. Jan Paweł II kierował Kościołem przy pomocy Kurii Rzymskiej, a swoim stylem pontyfikatu (liczne podróże i pielgrzymki) pokazywał, jak bardzo był pasterzem wszystkich. To dlatego tak porywał młodych. No i najważniejsze: zawsze sprzeciwiał się wojnie i krzywdzie niewinnych. Niestrudzenie bronił życia ludzkiego od poczęcia aż do śmierci. Zawsze czymś intrygował, inspirował. Był pierwszym papieżem po św. Piotrze, który wszedł do synagogi. Wykład został zakończony wspólną modlitwą i podsumowaniem, że nauka Jana Pawła II była i jest niezwykle cenna. Dlatego też powinniśmy nią żyć, zwłaszcza jako studenci Papieskiego Wydziału Teologicznego. Marzena Ciszewska

17 Wydarzenia Nowe władze - kilka słów od Prezes Koła Naukowego Teologów Byłam zaskoczona, kiedy dowiedziałam się, że mam objąć urząd Prezesa Koła Teologicznego naszej Uczelni. Przeżyłam to w swoisty sposób. Powiem szczerze broniłam się przed tym, tak po ludzku, bo towarzyszyła mi świadomość ogromu zadań, wielu funkcji, spraw, i tych wewnętrznych, i tych zewnętrznych. Jest to przecież Koło Naukowe świętej teologii, przed którą staje dziś wiele wyzwań. Jakże rodzi się dziś potrzeba odważnych debat teologicznych, potrzeba uduchowienia i ubiblijnienia, potrzeba także odniesień do rzeczywistych problemów, z którymi zmagają się ludzie. Teologia powinna być z natury twórcza. Ona nie może być jedynie komentarzem Urzędu Nauczycielskiego Kościoła, ale jest wiedzą ustalającą i wyjaśniającą tajemnicę zbawiającego Boga (misterium salutis in historia salutis), a jednocześnie ma dostarczać mądrości i służyć ludzkiej wierze. Musi podejmować badania, wykraczające poza dotychczasowe status quo kościelnej świadomości, przynoszące nowe spojrzenia, coraz głębsze rozumienie wiary, zwłaszcza dzisiaj w dobie globalizacji i tak mocnej degradacji ludzkiej kultury. Jak powiedział w jednej ze swoich książek kard. Joseph Ratzinger, obecnie papież Benedykt XVI, teolog musi być o czubek nosa do przodu przed Magisterium Kościoła. Magisterium sankcjonuje, a nie kreuje. Innymi słowy: zatwierdza jakieś proponowane przez teologów rozwiązania lub rozstrzyga spory, samo nie tworzy jednak rozwiązań. My nie możemy stanąć w miejscu, musimy ciągle iść do przodu. W naszej drodze niech nie brakuje zaufania Panu Bogu Miłosiernemu, który jest pierwszym Gospodarzem tego miejsca, a Maryja Gospodynią. Ja modlę się, aby wypełnić to swoje powołanie, tę swoją misję jak najlepiej. Ufam, że również Wy pragniecie odpowiedzieć jak najpełniej na Boże wezwanie, aby być świętymi, świętymi teologami. Wiem, że po mojej nominacji, niektórzy zastanawiali się: czy coś się powinno zmienić w przeciągu kadencji? Ja myślę, że zawsze zmiany są dobre. Uczą nas tego sobory w Kościele i różne podejmowane działania duszpasterskie przez księży biskupów w diecezjach. Taką swoistą wspólnotą jest koło naukowe i na pewno tutaj także potrzebne są zmiany, w różnorakiej formie, np. w formie przygotowania sympozjum ogólnopolskiego. Mam nadzieję, że w porozumieniu z Zarządem, Opiekunem Koła i Władzami Uczelni oraz Wami wszystkimi będziemy próbowali dokonać zmian, które będą potrzebne. fot Małgorzata Stokłosa Często zapominamy, że modlitwa i kontemplacja pomagają nam zrealizować plan Boży, a świadectwo życia przybliża nas i innych do Boga. Dziś ważne jest, aby pamiętać, że Teologia to wiedza doświadczenia chrześcijańskiego, to wiedza charyzmatu teologa. Bogu potrzebni są ludzie - potrzebni są dobrzy teologowie - wewnętrznie wolni. Pan zaś jest Duchem, a gdzie jest Duch Pański - tam wolność (2 Kor 3,17). Rodzi się także potrzeba poszukiwania nowych dróg dotarcia do ludzi. Rodzi się pytanie, kim powinien być dobry teolog? Dobry teolog powinien być zarówno adwokatem papieża, jak i tej kobiety, która niedawno przyszła do kancelarii z bolesnym problemem. Już jako dojrzała osoba przyjęła chrzest. Żyje w związku niesakramentalnym. Bardzo chce być matką chrzestną dziecka. W świetle prawa kanonicznego nie może, gdyż nie gwarantuje katolickiego wychowania. Zadaniem teologa jest opowiedzieć Magisterium o bólu tej kobiety. Może, będąc matką chrzestną, jeszcze bardziej zbliżyłaby się do Chrystusa? Ale z drugiej strony, rolą teologa jest wyjaśnić tej kobiecie racje Kościoła - w taki sposób, by nie czuła się odtrącona. W teologu spotykają się zatem obie perspektywy. On musi je próbować pogodzić. Wiele przemawia za tym u teologa, aby określił on przedmiot badań teologii szeroko - zdarzenie chrześcijańskie, brane zarówno w aspekcie dziejowym, jak również w jego zawartości kulturowej oraz pod kątem przyrodzonym i nadprzyrodzonym. Objawienie Boże i funkcjonowanie Kościoła są bowiem częścią całego zdarzenia chrześcijańskiego. W punkcie wyjścia współczesna teologia winna integralnie obejmować zdarzenie zbawcze, całe życie chrześcijańskie: obecne, przeszłe i przyszłe. Teolog winien znać język nie tylko, którym tłumaczy realia świata, lecz także język, na który chce je przetłumaczyć. Nie uda mu się tego dokonać bez modlitwy. Więcej czasu spędzonego nad Biblią, modlitewnego wżywania się w wiarę ludu Bożego, duchowej medytacji, cierpliwego i stopniowego trudu intelektu, ale i odważnej i samodzielnej refleksji dadzą gwarancję autentyczności jego pracy. Życiem tłumaczyć objawienie - oto cel i zadania teologa. Nowy rok akademicki to nowe wyzwania. Jakie zadania stawiam sobie? Chcę być przede wszystkim otwarta na Was i wszelkie wyzwania, zadania, które stają przed nami. Mam nadzieję, że uda nam się stworzyć wspólnotę, bo nawet w takiej organizacji, jak Koło Naukowe jest potrzeba wspólnoty. We wspólnocie bowiem człowiek się modli, we wspólnocie rozmawia, przeżywa najpiękniejsze chwile... Wspólnota jest także miejscem przebaczenia. Dla mnie bardzo istotne jest to kontaktowanie się ze wspólnotą, która ma wiele inicjatyw oczekujących wcielenia w życie. Dlatego za drugie najważniejsze zadanie uważam bycie organizatorem życia w kole naukowym, przy pomocy łaski Bożej. Nie może być w nim chaosu. To jest dla mnie najistotniejsze zadanie. Inne na pewno pomoże odkryć z czasem Bóg. Przez Maryję, Stolicę Mądrości, zawierzam Nas Bogu w Trójcy Jedynemu. Sedes sapientiae ora pro nobis! Agnieszka Kacała O spotkaniach Koła Naukowego będzie wywieszana informacja na uczelni. Można również pytać swoich Przedstawicieli z roku, wchodzących w Skład Zarządu oraz przedstawiać im propozycje na kolejne spotkania. 17

18 Refleksje SERCE PRAGNIE SENSU Ku czemu idzie współczesny człowiek? To pytanie jest znane naszym sercom. Znało je zwłaszcza serce człowieka, które dostrzegało potrzeby świata, ogarniało je każdego dnia i sięgało z niezgłębioną wnikliwością w samotność i w poszerzającą się rozpacz wielu ludzi i całych narodów. Człowiek ten globalnym zasięgiem ze Stolicy Piotrowej pochylał się nad najmniejszymi i dotykał każdego swoją troskliwą modlitwą. On, jak wrażliwy i mądry ojciec, stawiał nam trudne pytania i kierował nas ku prawdzie, wymagając radykalnej i zdecydowanej postawy. Dawał przykłady. Wyjaśniał co oznacza wolność bycia człowiekiem i czym w istocie swojej jest samo człowieczeństwo. Znał lęk trawiący dzisiejszą ludzkość i przeogromną potrzebę sensu, jaka na tej podstawie się rodzi. Dostrzegał wielki postęp twórczej pracy i inteligencji najdoskonalszego ze stworzeń. Miał świadomość jedności rodzaju ludzkiego, co ukazywał poprzez uznawanie wzajemnej zależności w ramach prawdziwej solidarności, lecz widział też niepojęte zachwianie równowagi całego świata. Znał doskonale najgłębszą przyczynę tego rozdarcia, czyli wewnętrzną ranę człowieka, którą jest grzech. Potrafił po imieniu nazwać różne oblicza bolesnych zjawisk społecznych naszych czasów: przemoc, deptanie podstawowych praw osoby ludzkiej, nędzę, głód, mechanizm alienacji, materializm oraz wszelkie środki i wytwory człowieka nakierowane przeciw bliźniemu. Wszystko to nosił w swoim sercu cierpiąc z najuboższymi i dodając siły najsłabszym. Zwracał uwagę na to, jak ważny przy tak szybkim, gwałtownym postępie techniki jest postęp etyki i duchowy wzrost osoby ludzkiej. Wiedział, że niepokój, jakiego doświadczamy, sięga głębi sensu istnienia, zaś środki cywilizacji kompensują lęk na powierzchni. Podkreślał niezłomnie, iż konsumpcja gubi głębszy sens życia, że człowiek stworzony jest do szczęścia, które to bynajmniej nie wiąże się z użyciem. Nie można żyć dla przyszłości, nie mając poczucia sensu, który jest większy od doczesności. Uświadamiał nam, że obecna epoka odkrywa przed nami z całą wyrazistością głód duchowy i ogrom nadziei umysłów. Ten znakomity pasterz będąc człowiekiem wielkiej nadziei pobudzał nas do refleksji. Mówił, że w nadziei wyraża się zasadnicze poczucie sensu naszego życia. To poczucie zależy od stopnia naszej świadomości, wartości naszego człowieczeństwa, naszej ludzkiej godności. Na pytanie o swoje ostateczne przeznaczenie może człowiek odpowiedzieć na różne sposoby; nie odnajdzie jednak nigdy właściwego, ostatecznego sensu swojego życia bez Chrystusa. Przyszłość bowiem tkwi w Bogu. Cała nieskończoność, ku której zmierzamy przekracza granice egzystowania ziemskiego. Nadzieja, którą obdarza nas Chrystus, jest silniejsza niż śmierć. Takie właśnie orędzie niósł i głosił całym swoim życiem ten, którego ukochaliśmy i pozostaliśmy z nim do końca. Widzieliśmy to gromadząc się na Placu Świętego Piotra i towarzysząc mu w najtrudniejszych dniach jego ostatnich cierpień, czy też pozostając w domach, w kościołach i w naszej szkole, z myślami o nim, modlitwami za niego i z jego wciąż poznawaną nauką. Również na wykładach odkrywaliśmy i odkrywamy sens jego nauki. Większości z nas studentów, nie było jeszcze na świecie, gdy on został papieżem, lecz ochoczym sercem trwaliśmy przy nim przez znaczną część jego pontyfikatu. Papieski Wydział Teologiczny, będący przez tak wiele lat pod jego patronatem, przyzwyczaił się do jego wizerunków na ścianach, do jego szczególnie zapadających w pamięć słów kierowanych do Polaków i do całego świata, do jego charakterystycznej i zdumiewającej postawy wobec wszystkich ludzi, czerpiąc i ucząc się od niego nowego tchnienia kościelnej, braterskiej miłości. Wszyscy bardzo przeżywaliśmy jego cierpienia, zwłaszcza te w ostatnich tygodniach marca minionego roku, jak również piątkowy wieczór dnia drugiego kwietnia, gdy ukochany nasz ojciec narodził się dla nieba. I chociaż nastały nowe czasy, jego nauka rozbrzmiewa w salach naszego Wydziału, liczne jego książki rozczytywane kartka po kartce przez nas studentów oraz modlitwy i wiara w jego orędownictwo za nami przed Panem, ożywia ducha wspomnień i pobudza ku pielęgnowaniu tych wartości, które przez całe życie nam przekazywał. Jan Paweł II zawsze pozostanie w naszej pamięci. Ewelina Minge 18

19 Refleksje fot. archiwum NF pierwsze PRAKTYKI... jesteś już gotowy??? Strach, niepokój, a może radość i niecierpliwe oczekiwanie. Jakie uczucia towarzyszą nam, gdy myślimy o pierwszych praktykach?... Pierwsze praktyki to chyba dla każdego studenta, bez względu na kierunek, który studiuje, punkt zwrotny w trakcie studiów. Dotychczas każdy z nas sprawdzał swoją zdobytą wiedzę w czasie sesji: pisząc kolokwia, czy odpowiadając na pytania podczas ustnych egzaminów. Ale praktyczny egzamin sprawdzający wszystkie nasze zdobyte umiejętności i wiedzę dopiero przed nami... Zdaje się, że to chyba najważniejszy egzamin. Dlatego też w głowie każdego studenta czwartego roku teologii pojawiają się różnorakie pytania: czy sobie poradzę? Czy jestem odpowiednio przygotowany? Jednak mimo niepokoju na pewno każdy oczekuje pierwszych praktyk z niecierpliwością, bo przecież chce wreszcie poznać swoje możliwości oraz sprawdzić zdobyte już umiejętności. Niebawem większość z nas rozpocznie pracę jako katecheta (-ka), a praktyki są bezpośrednim przygotowaniem do niej. Trzeci rok na studiach teologii: katechetyka i dydaktyka - to były nasze pierwsze małe kroczki na drodze wprowadzającej do zawodu katechety. Przygotowując się do egzaminów, pisząc referaty, mogliśmy zapoznać się już po części z wymaganiami stawianymi katechecie. Czytając lektury do referatu pt.: Osobowość katechety poznawaliśmy jego dzisiejszą sylwetkę: kim jest, jakie zadanie ma do wykonania, jakie wymogi musi spełnić, itd. Wiemy już, że z jednej strony potrzebna jest ogromna teoretyczna wiedza, ale z drugiej strony - co jest o wiele ważniejsze, to na pewno odpowiednia formacja duchowa. Bo przecież katecheta ma być świadkiem Chrystusa, a to jakże wielka odpowiedzialność i zadanie! I choć to dopiero pierwsze praktyki, to jednak już przygotowują nas one bezpośrednio do tego odpowiedzialnego zadania. Myśląc o praktykach konkretniej i poważniej, zastanawiamy się nad samym zawodem, który już niebawem będziemy wykonywać. Coraz częściej sięgamy po dokumenty, książki, artykuły skierowane do katechetów. fot. archiwum NF Katecheta Świadek Chrystusa... i rozpoczynamy rewizję swojego życia. Bo czy będziemy w stanie mówić o Panu Jezusie, o zaufaniu Mu, powierzeniu się Jego Osobie, jeśli sami nie żyjemy w ścisłej więzi z Nim i nie powierzamy się Jemu samemu? Dlatego oprócz systematycznej i rzetelnej nauki trzeba przede wszystkim rozwijać i pogłębiać swoją relację z Panem Bogiem. Choć to dopiero pierwsze praktyki, to przecież będziemy musieli przeprowadzić sami określoną liczbę jednostek lekcyjnych i najmłodszym słuchaczom zanieść to, co chce im powiedzieć o sobie samym Pan Bóg. Sama pamiętam, że jako uczennica pierwszych już lat podstawówki bardzo czekałam na lekcję religii i na słowa, które skieruje do nas siostra. Pamiętam też, że nie bez znaczenia było to, w jakim humorze przychodziła ona do nas i jakim tonem mówiła. Mając te wspomnienia w głowie chciałabym, aby dzieci z którymi się spotkam na praktykach, dobrze wspominały katechezy z młodą praktykantką. A co najważniejsze: aby jak najwięcej z tych lekcji zapamiętały i wyniosły. Dlatego te, wydawałoby się pozornie nieważne pierwsze praktyki naprawdę odgrywają istotną rolę i to nie tylko dla nas. Na pewno każdy po tych praktykach będzie mógł zrobić sobie małą rewizję pod kątem sprawdzenia swojej wiedzy i stanu duchowego, a dzięki temu powziąć również pewne działania, by stawać się coraz lepszym w tym, czym chce się zajmować w życiu. Może łatwiej będzie się również zmobilizować... Z całego serca życzę każdemu z nas dużo odwagi do praktykowania. Wiele radości podczas pracy z dziećmi, wytrwałości, opanowania, łagodności i dużo, dużo siły!!! A po praktykach samych dobrych wspomnień, zadowolenia, satysfakcji i mobilizacji do dalszej pracy na drodze wiodącej ku katechizacji. Alicja Marcyniak 19

20 Oczami studenta POSTAWA Królestwo Boże... Któż z nas nie dąży do tego, by mieć w nim swój udział? Kto z chrześcijan nie zastanawia się nad tym - co zrobić?- By dostąpić tego zaszczytu. Gdzie, jak nie właśnie w Ewangelii należy szukać wskazań? Jedno z nich znajduje się w perykopie Ewangelii według św. Marka 10, To tutaj Jezus udziela nam jakże to ważnej dla nas wskazówki. Wskazówka ta dotyczy postawy, jaką powinien przyjąć chrześcijanin wobec Królestwa Bożego. Jeśli chcesz ją poznać, zapraszam do lektury...,,królestwo występuje w Ewangeliach synoptycznych 99 razy, w czym aż 90 razy pada z ust samego Jezusa. Jezus przepowiadając prawdę o Królestwie Bożym nie zatrzymywał się nad wyjaśnianiem tego terminu gdyż był on w Jego czasach pojęciem ogólnie znanym. Jednak w nauczaniu Jezusa Królestwo to nabiera nowych, dynamicznych cech i eschatologicznych treści. Zwrot,,Królestwo Boże nie oznacza jakiegoś terytorium czy jakiegoś ludu, nad którymi Bóg sprawuje władzę, ale chce tylko wskazać na Boże królowanie i zbawczy charakter działań Boga.,,Królestwo odnosi się przede wszystkim do końca czasów, a rzeczywistość, którą określa ma charakter wspólnotowy. Nowością Królestwa Boga jest to, iż domaga się ono radykalnej zmiany od tego, kto je przyjmuje tj. nowego pojmowania Boga oraz Jego obecności w świecie, czego konsekwencją jest nowy styl życia. W ujęciu chrześcijańskim Królestwo jest rzeczywistością teraźniejszą i przyszłą zarazem. Jest już obecne i działa w historii. Od chrześcijanina wymaga się postawy otwarcia się na Królestwo, które przychodzi. Pierwszoplanową w nim postacią jest Bóg. Królestwo jest więc własnością Boga, nie człowieka. Obecność Królestwa odczuwamy przez czytanie Pisma Świętego. Cała tradycja biblijna, a szczególnie wyraźnie chrześcijanina wobec KRÓLESTWA BOŻEGO Jezus w swym nauczaniu przekazywanym przez Ewangelię, za specjalnie uprzywilejowanych słuchaczy słowa Bożego uważa maluczkich w oczach świata. Jezus oświadczył, że sprawy zakryte przed uczonymi i mędrcami zostały objawione prostaczkom (por. Mt 11,25; Łk 10,21), i że Królestwo Boże należy do tych, którzy stali się jak dzieci (Mk 10, 14 i paralelne). Właściwością perykop dziesiątego rozdziału Mk jest forma konkretnych i żywych scen z życia Jezusa. Taką przedstawia także fragment o błogosławieniu przez Jezusa dzieci. Brak danych o miejscu i czasie, wprowadzenie perykopy przez (kaj) oraz krótkie zdania pozwalają przypuszczać, że istniała ona w tradycji jako odizolowana całość. Nic też nie stoi na przeszkodzie, że tradycja ta opiera się na rzeczywistym wydarzeniu. Największą trudność sprawia werset 15. Wydaje się, że stanowi on centrum perykopy. Jest to jednak logion Jezusa nie związany od początku z naszą sceną. Potwierdza to zresztą Mt 18,13, który umieszcza go w innym kontekście. 1 Trzeba więc zastanowić się, co skłoniło Marka do włączenia wersetu 15 w zwartą całość, jaką tworzą wersety: 13, 14 i 16. Perykopa o Jezusie i dzieciach została przekazana w postaci prawie identycznej przez wszystkich trzech synoptyków (Mk 10,13-16; Mt 19,13-15; Łk 18,15-17). Marek wyraźniej niż Mateusz przedstawia niezadowolenie Jezusa z powodu postępowania uczniów, nie dopuszczających dzieci do Niego: mówi o oburzeniu Jezusa. W sposób również bardziej stanowczy niż w pierwszej Ewangelii zobowiązuje Jezus u Marka ludzi dorosłych do przyjmowania postawy dziecięcej, gdyż inaczej nie będą mogli wejść do Królestwa Bożego. Z relacji Marka jednakże nie wynika, na czym w przekonaniu Jezusa polega istota dziecięctwa. Wreszcie Jezus u Marka jest bardziej niż w Ewangelii Mateusza czuły względem dzieci: nie tylko wkłada na nie ręce, lecz także bierze je w objęcia i błogosławi. Nawet Łukasz zwany,,ewangelistą łagodności Jezusa nie zdobywa się na tyle uczucia w przedstawianiu stosunku Zbawiciela do dzieci. Nie ma najmniejszych podstaw by posądzać Marka - realistę o retuszowanie rzeczywistości: Jezus był z pewnością właśnie tak czuły i delikatny względem dzieci. Mateusz i Łukasz, teologizujący bardziej niż Marek, nie przekazali nam tych szczegółów. Werset 13 Pierwsze pytanie, które nasuwa mi się podczas analizy to: gdzie ta scena mogła mieć miejsce? Tego jednak trudno się domyślić. Przypuszczalnie chodzi tu o małe dzieci. Takich jednak nie zabierano do Jerozolimy z pielgrzymką. Widocznie w czasie podróży przyniesiono do Jezusa dzieci by je błogosławił. Zwyczaj błogosławienia dzieci przez rodziców w każdy szabat, a przez uczonych w Piśmie w Dniu Przebłagania był u Żydów dość rozpowszechniony. Nie powinno więc dziwić nas, że ludzie szczerze wielbiący Jezusa przyprowadzali do Niego własne dzieci i prosili o pobłogosławienie ich. Werset 13 mówi o tym, że Jezus tylko dotknął dzieci. Uważa się, że albo uczniowie chcieli Jezusa obronić przed oblężeniem przez matki łącznie z dziećmi albo też kojarzą z napieraniem matek chęć,,magicznego dotyku ich dzieci przez Jezusa (por. 5,27-31). Nie można jednak powiedzieć że dziecko było otaczane szacunkiem w świecie żydowskim. Dawano mu wprawdzie to, co konieczne do życia, ale dłuższą rozmowę z nim uważano za stratę czasu. Z tak rozumianej postawy wobec dziecka wypływały zapewne protesty i niezadowolenie uczniów patrzących na to, jak coraz większe gromady dzieci cisnęły się do Jezusa. Lecz Jezus wnosi coś nowego do dotychczasowego sposobu traktowania dzieci. Nie wyklucza się też Fragment Mk 10,13-16: (13) Przynosili Mu również dzieci, żeby ich dotknął; lecz uczniowie szorstko zabraniali im tego. (14) A Jezus, widząc to, oburzył się i rzekł do nich: Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im; do takich bowiem należy królestwo Boże. (15) Zaprawdę, powiadam wam: Kto nie przyjmie królestwa Bożego jak dziecko, ten nie wejdzie do niego. (16) I biorąc je w objęcia, kładł na nie ręce i błogosławił je. 20

21 Oczami studenta wśród egzegetów możliwości wprowadzenia uczniów do całej sceny, by słowu Jezusa nadać większą wagę oraz na tle niepojętności uczniów ukazać prawdziwą postawę wobec dzieci, którą prezentuje Jezus. W każdym razie nie chodzi o liryczną scenę, w której ujawnia się miłość Jezusa do ludzi, a szczególnie do dzieci, lecz o pouczenie gminy, jaka powinna być jej postawa wobec dzieci. Żeby ich dotknął : z zakończenia opowiadania (10,16) wynika, że ludzie, którzy przyprowadzili dzieci, pragnęli, by Jezus je pobłogosławił przez nałożenie rąk. Dzieci mogły być w wieku od niemowlęctwa do dwunastu lat. Werset 14 Stosunek uczniów do dzieci jest niepoprawny. Wynika to najpierw z reakcji Jezusa: oburzył się - mamy tu kolejny opis uczuć Jezusa. Łączy się on z niezrozumieniem przez uczniów Jego osoby oraz natury głoszonego przez Niego Królestwa. Niezadowolenie z postawy uczniów można także wyczytać ze słów Jezusa. W podwójny sposób chce On przełamać nastawienie uczniów:,,pozwólcie im nie przeszkadzajcie im, równocześnie uzasadnia swoje postępowanie:,,gdyż takich jest Królestwo Boże. Jezus więc dzieciom obiecuje Królestwo Niebieskie jako przyszłe dobro zbawienia. Główną cechą dzieci jest otwartość. Królestwo musi zostać przyjęte jako dar, ponieważ żadna ludzka władza, ani zajmowana pozycja nie mogą nam go zagwarantować. Reakcja Jezusa na zachowanie uczniów godne nagany, o którym mówi werset 14 ujawnia, jak bardzo Jezus ceni dzieci, dlatego że ich udziałem jest Królestwo Niebieskie. Werset 15 Werset ten kontynuuje myśl o wyróżnieniu dzieci. Przerywa go drugie słowo Jezusa: kto nie przyjmie Królestwa Bożego jak dziecko - wypowiedź ta jest wyjaśnieniem drugiej części 10,14: jedynie Ci, którzy przyjmą Królestwo Boże jako dar, będą mogli do niego wejść.,,jest to rodzaj tzw. orzeczeń wejściowych zachodzących częściej w synoptycznej tradycji. Zdania te składają się zazwyczaj z dwóch części. W pierwszej przedstawiony jest warunek wejścia, a w drugiej za pomocą powtarzającej się formy sam fakt. W naszym wierszu sformułowanie negatywne j......, jest właściwe silnym stwierdzeniem. Kto więc nie przyjmuje Królestwa Bożego jak dziecko - na pewno do niego nie wejdzie. Patrząc na treść logionu zauważa się podwójne użycie zwrotu Królestwa Bożego oraz (w pierwszej jego części) połączonego z czasownikiem x drugi raz (w drugiej części) w jego zastępstwie występuje zaimek j połączony z czasownikiem q 2. Czy przypadkiem te dwa pojęcia zachodzące w jednym logionie nie mają odmiennych znaczeń? Przy wejściu do Królestwa Bożego chodzi pewnie o przyszłe Królestwo Boże. Natomiast postulat przyjęcia Królestwa Bożego jak dziecko ma na uwadze obecne zbawienie. Jezus bowiem wyraźnie powiada uczniom, że powinni przyjąć Królestwo Boże w postawie dziecka. Uczniowie nie tylko powinni umożliwić dzieciom dojście do Jezusa oraz im w tym nie przeszkadzać, lecz sami powinni przyjąć wieść o Królestwie Bożym jak dzieci. Widać wyraźnie stopniowanie wypowiedzi wersetu 15-stego. Wydaje się, że było ono rzeczowym punktem wyjścia dla ewangelisty, gdy włączył właśnie werset 15-sty w perykopę o dzieciach. Werset 16 Kładł na nie ręce i błogosławił je : W pismach pochodzących z tego okresu przedstawiano dzieci jako przykład głupiego postępowania lub osób potrzebujących nauczania. W tym fragmencie (zobacz też 9,33-37) dzieci są traktowane tak samo jak inne osoby - cieszą się ze wspólnoty z Jezusem i nadchodzącego Królestwa. Epizod z dziećmi tematycznie bliski jest problematyce małżeńskiej. Wymowne jest również umieszczenie go po fragmencie poświęconym sprawie rozwodu. Po wyjaśnieniu kwestii dotyczącej małżeństwa rodziców przystępuje do określenia pozycji dzieci w Kościele powołując się w jednym i drugim przypadku na Pana. Wydaje się, że umieszczenie fragmentu o dzieciach jest właściwą kontynuacją tematu małżeństwa. Jednak w rzeczywistości chodzi tutaj o Królestwo Boże i o to, kto może do niego wejść. Jedynie Ci, którzy uznają Królestwo za dar i przyjmą je tak jak dziecko, mogą oczekiwać, że zostaną uznani za jego członków. Bo jest ono dla ludzi, którzy nie powołują się na swoją władzę czy zajmowaną pozycję - przewyższa wszelkie ludzkie godności. Porównując inne logia Jezusa poruszające zbliżoną tematykę jak np. o małoletnich (Mt 11,25) lub o małych (Mk 9,42; Mt 18,10), nasuwa się przypuszczenie, że dziecko staje się symbolem człowieka prostego, bez pretensji, pełnego zaufania Jezusowi i Jego orędziu zbawczemu. Epizod z dziećmi jest tłem, na którym Jezus wypowiada ważne stwierdzenie:,,trzeba Królestwo Boże przyjąć jak dziecko, aby wejść do niego,,,do takich należy bowiem Królestwo Boże. W wypowiedziach Jezusa o dziecku Marek pragnie zwrócić uwagę na inne cechy, postawy chrześcijanina niż w poprzedniej nauce, tj. Mk 9, Zachować postawę dziecka wobec Królestwa Bożego - cóż to oznacza? To nic innego jak przyjąć słowo, życie Jezusa z prostotą, bez uprzedzeń i podejrzeń, szczerze - z pełnym zaufaniem oraz wiarą. Postawa dziecka oznacza poczucie bycia prawdziwym dzieckiem Boga, do którego możemy wołać,,ojcze. W scenie błogosławieństwa dzieci trudno nie dostrzec wielkiej miłości, którą Jezus je obdarza. Marek dwukrotnie wspomina o tym, że Jezus wziął dzieci w swoje ramiona ( 9,36 oraz 10, 16). Świadczy to o tym, że ewangelista w obu scenach widzi coś wspólnego. Scena błogosławieństwa dzieci posiada także swoją wymowę dla pierwotnego Kościoła. Marek w tym celu naświetlił odpowiednio tę perykopę. Do dzieci należy Królestwo Boże. Są one pełnymi członkami gminy. Nie wiemy, co konkretnie skłoniło Marka do zaakcentowania ważności dzieci w życiu gminy. W każdym razie słowa Jezusa o dzieciach musiały znaleźć szeroki posłuch, skoro w pierwotnym Kościele przyjmowano całe rodziny łącznie ze służbą do społeczności chrześcijańskiej. Św. Marek nie opowiada nam wzruszającej sceny pt.:,,jezus przyjacielem dzieci, lecz przekazuje nam bardzo ważną prawdę. Ludzie dorośli, którzy chcą wejść do Królestwa Bożego, muszą być świadomi, że przed Bogiem są jak dzieci, oczekujące wszystkiego od Tego, który jest Wielki i Doskonały. Tej postawy Jezus uczył nas całym swoim życiem. W swej męce i śmierci stał się całkiem bezbronny, słaby, pokazał jak całkowicie zdać się na Boga - czym zwyciężył. Marita Brychcy 1. H. Langkammer, Ewangelia według św. Marka. Wstęp i komentarz, Poznań Warszawa 1977, s Tamże, s

22 Refleksje list do Pana Boga I dlaczego tak się dzieje Umiłowany, że zaraz po zachwycie i wzruszeniu nadchodzi upadek? Dlaczego tak jest, że gdy dochodzę do przekonania i niemal pewności, że nigdy już Cię nie opuszczę, znów się potykam i popełniam te same i kolejne błędy? Jakże naiwna jest ta zakochana, która woła w Pieśni nad Pieśniami: Znalazłam umiłowanego mej duszy, pochwyciłam go i nie puszczę (PnP 3,4). O duszo, któraś ugrzązła na mieliznach, która boisz się wypłynąć na głębię! Jak płochliwe pisklę uciekasz przed wodą. Rozproszyły się moje myśli i snute cichutko na klęczniku marzenia. Grzech mój jak skała wyrósł przede mną i zakrywa mi spojrzenie na światło. W cieniu jego błądzę w bezładzie. Z tej perspektywy ile razy się podnoszę, tyleż razy upadam. Odrzuciwszy precz najcięższe przewinienia, potykam się o kolejne, które jak małe lisy, pustoszą kwieciste już winnice (por. PnP 2,15). I grzech, który wydawał mi się wcześniej być kamyczkiem, staje się głazem, trudniejszym do skruszenia i ominięcia. Błądzą moje owce po wszystkich górach i po wszelkim wysokim pagórku (Ez 34,6) mówi Pan. I rozumiem już co oznacza głos wołającego na pustyni: przygotujcie drogę Panu, prostujcie ścieżki dla Niego!. Ten, który chce mnie napełnić Sobą bez granic jakże ma się przedzierać przez przepaście i kotliny mojego serca? Jak daleka i kręta staje się droga ku naszemu spotkaniu. Dlatego cieszą mnie stare kraty konfesjonału, i ciepły głos za nimi, który zrównuje każdą górę i pagórek, prostuje i wygładza moje drogi. Do posad gór zstąpiłem, zawory ziemi zostały poza mną na zawsze. Ale Ty wyprowadziłeś życie moje z przepaści, Panie, mój Boże! (Jon 2:7). Rozumiem już tak wiele. Jak tu nie oszaleć z radości, kiedy Bóg swoje dary kładzie przed nami na wyciągnięcie ręki? Czyż można nie podnieść się, kiedy serce usycha z tęsknoty? Czyż można nie zaczerpnąć ze Źródła Życia, gdy wiem, skąd ono tryska? Przychodzę więc i z wyciągniętymi jak dziecko rękoma, pokazuję Ojcu moją wiarę jak ziarenko gorczycy i wołam do moich gór: przesuńcie się!, fot. archiwum NF a te są mi posłuszne (por. Mt 17,20). Czyli zwycięstwo? Delikatne pukanie w ścianę konfesjonału. Powoli odchodzę. Cichutko klękam przed tabernakulum. Wycisz, Jezu, moje emocje, bo szaleję za Tobą! Uwielbiam dziękuję przepraszam proszę tak się cieszę, a jednocześnie odczuwam przerażający lęk. Boję się, że w swej słabości znów upadnę. Przygnębia mnie już sama myśl o tym. Lecz i teraz miłość mi wszystko wyjaśniła, bo gdybym miał wszelką [możliwą] wiarę, tak iżbym góry przenosił, a miłości bym nie miał, byłbym niczym (1 Kor 13,2). O zaiste miłość ponad wszystko! Mała L. 22

23 Refleksje czym jest słowo? skąd pochodzi? kiedy powstało? czy przetrwało? jak stosować? ile ma znaczeń? które właściwe? czy jest prawdziwe? skąd się biorą SŁOWA? Wypowiadamy średnio 150 słów na minutę. Czy zastanawiamy się co one znaczą, jaka jest ich geneza? Raczej nie. Czasami jednak warto przyjrzeć się etymologii słów, by odkryć nowe i ciekawe pokłady wyrazów znanych i utartych. przez co mówione? komu darowane? ile kosztuje? czy nim się miłuje? miłuje, bliźniego nic nie chcąc od niego Bogu darowane sercem wypowiadane. nie jest fałszywe trudne, lecz właściwe ma jedno znaczenie stosować sercem,... milczeniem. trwa i trwało na początku powstało od Boga pochodzi z miłości się rodzi. Jednym z ważniejszych w języku polskim jest słowo Bóg, pisane oczywiście wielką literą, jako określenie Stwórcy. Jednak nasi słowiańscy przodkowie używali go w nieco innym znaczeniu, a mianowicie słowo to oznaczało szczęście, pomyślność, a następnie osobę, która to szczęście daje. Ponieważ takie istoty były zwykle obiektem kultu, więc słowo to zaczęto odnosić właśnie do tych, których ludzie obdarzali czcią. Stąd dziś mamy Boga, czyli dawniej istotę, która obdarza nas szczęściem i pomyślnością. A człowiek, który miał boga, czyli szczęście był bogaty. Przeciwieństwem bogatego jest oczywiście człowiek ubogi. Słowo to również pochodzi od wyrazu bóg, a składa się z przedrostka u-, które pełniło kiedyś taką funkcję, jak dzisiejsze np. a- (aspołeczny) i cząstki bog-. Ciekawe jest tylko to, że nasi przodkowie utożsamili szczęście z dobrem materialnym, bo przecież dziś człowiek bogaty to ten, który posiada wiele pieniędzy, a nie człowiek szczęśliwy. Czy bogaty czy ubogi, chyba każdy boi się piekła. Ciekawe jest to, że kiedyś piekło było rodzaju męskiego, ten piekł, a dopiero później od dopełniacza piekła utworzono dzisiejsze piekło. Najprawdopodobniej miało to na celu zrównanie nieba i piekła pod względem rodzaju. Dziś mamy to niebo i to piekło. Gdyby zapytać kogoś jak wyobraża sobie piekło, to pewnie odpowiedź zawierałaby sugestie o diabełkach i oczywiście smole. Nic dziwnego, ponieważ piekło wywodzi się od wyrazu oznaczającego właśnie smołę. A niebo? Cóż! Dla naszych przodków było to miejsce chyba mniej przyjemne niż dla nas. Oznaczało bowiem miejsce pochmurne, mgliste (od nebula mgła i nubes chmura) Na szczęście dziś nie widzimy na niebie tylko chmur, ale także, a może przede wszystkim słońce. Miejscem, gdzie można spotkać Boga, Dawcę szczęścia, jest oczywiście kaplica. Źródłem tego zapożyczenia było słowo płaszczyk. Zmiana znaczenia jest związana z osobą świętego Marcina z Tours (ok ). Przeciął on swój płaszcz żołnierski, aby podzielić się nim ze zmarzniętym nędzarzem. Zachowana część odzienia św. Marcina była czczona przez pierwszych władców Francji jak relikwie. Nazwa zaczęła oznaczać miejsce, w którym te relikwie przechowywano, a następnie uogólniono to słowo na każdą małą świątynię. Niech kaplica będzie dla nas miejscem, w którym będziemy mogli się ukryć pod płaszczem Pana Boga, w cieniu Jego skrzydeł, by stawać się bogatym, ale nie materialnie, tylko bogatym w szczęście! Agnieszka Kulińska Bibliografia: 1. K. Kłosińska, Skąd się biorą słowa?, Warszawa A., Bruckner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa

24 Święci Archaniołowie Z niezliczonej liczby aniołów wyróżnia się siedmiu. Znajdują się oni najbliżej tronu Boga. Zajmują się sprawami, które dotyczą społeczności czy większej ilości osób, a ich imiona nie są znane. Wiemy jedynie o Archaniele Rafale (Tb 12,15), a Ojcowie Kościoła i teologowie zaliczają do ich grona też Gabriela i Michała. Rafał (hbr. Bóg uleczył ) w Księdze Tobiasza występuje pod postacią ludzką i towarzyszy młodemu Tobiaszowi z Niniwy do Rega. W podróży pomógł mu w wielu różnych sprawach. Ponieważ Tobiasz był nieśmiały i bardzo młody, Rafał zapoznał go z przyszłą żoną Sarą i ożenił go z nią. Była to rodzina, z której później narodził się Chrystus. Sarę prześladował demon, który zabijał jej wszystkich mężów, aby nie mógł narodzić się potomek. Archanioł przegnał diabła do Egiptu, a na koniec uzdrowił niewidomego ojca Tobiasza. Postacie skrzydlate, z aureolą, w starożytnych ubraniach i ze swoimi atrybutami różnie wyobrażamy sobie tych wyjątkowych aniołów, którymi są archaniołowie. Kim jednak naprawdę są ci, o których Pismo Święte mówi że są książętami nieba i wchodzą przed majestat Pański, a których święto Kościół obchodzi 29 września? Kościół nazywa Archanioła Rafała patronem podróżnych, obrońcą przed czarcimi zasadzkami i lekarzem ciała. Choroba duchowa czy fizyczna często wywołuje w nas egoizm, a nam potrzeba nieustannie lekarza, bowiem: od Najwyższego pochodzi uzdrowienie (Syr 38,2). Potrzeba nam też przewodnika w drodze, byśmy nie chodzili jak ślepi, błądząc i potykając się. Bóg poprzez Rafała obdarzył wieloma łaskami tych, którzy przyjęli uległym sercem jego kierownictwo i pomoc. Rafał uczy też okazywania wdzięczności Bogu za Jego dzieła: A teraz uwielbiajcie Pana na ziemi i dziękujcie Bogu! (Tb 12,20). W ikonografii św. Rafał Archanioł przedstawiany jest jako młodzieniec, pielgrzym w typowym stroju anioła - tunice i chlamidzie. Jego atrybutami są: krzyż, laska pielgrzyma, niekiedy ryba i naczynie. W ujęciu bizantyjskim ukazywany jest z berłem i globem. MODLITWA Panie Boże, racz zesłać nam na pomoc świętego Rafała Archanioła; ponieważ, jak wierzymy, przebywa on zawsze w obecności Twego majestatu, niech przedstawia Tobie nasze prośby i wyjedna nam Twoje błogosławieństwo. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen. Michał (hbr. Mika el Któż jak Bóg ) według tradycji chrześcijańskiej jest pierwszym i najważniejszym spośród aniołów, obdarzony przez Boga szczególnym zaufaniem i kluczami do nieba. Mówi się, że kiedy Lucyfer zbuntował się przeciwko Bogu i do buntu namówił część aniołów, archanioł Michał miał wtedy wystąpić i z okrzykiem Któż jak Bog i wypowiedzieć wojnę szatanowi. Jego okrzyk jest mistycznym przeżyciem wielkości i dobroci Boga. Pismo św. wspomina o nim pięć razy. W księdze Daniela jest nazwany jednym z przedniejszych książąt nieba (Dn 13, 21) oraz obrońcą ludu izraelskiego (Dn 12, 1). Św. Jan Apostoł określa go w Apokalipsie jako stojącego na czele duchów niebieskich, walczącego z szatanem (Ap 12, 7). Św. Juda Apostoł podaje, że jemu właśnie zostało zlecone, by strzegł ciała Mojżesza po jego śmierci (Jud 9). Św. Paweł Apostoł również o nim wspomina (2 Tes 4, 16). Jest uważany za anioła sprawiedliwości, sądu, łaski i zmiłowania. Aniołowie są stworzeni dla chronienia ludzi w ich drodze do zbawienia. Św. Michał jest obrońcą ludzi w walce z szatanem. Św. Papież Bonifacy I w V wieku poświęcił św. Michałowi bazylikę w Rzymie i nakazał corocznie, dnia 29 września obchodzić rocznicę tego faktu. Święto rozciągnięto na Kościół powszechny i do dziś je obchodzimy. W Polsce kult św. Michała Archanioła był bardzo żywy. św. Rafał Archanioł św. Michał Archanioł Powstały dwa zgromadzenia zakonne pod wezwaniem św. Michała: męskie i żeńskie, założone przez bł. Bronisława Markiewicza: michaelici i michaelitki. Znane są przysłowia ludowe związane z imieniem lub świętem św. Michała 24

25 Święci Archanioła: Gdy noc jasna na Michała, to nastąpi zima trwała, Na Michała łowcy chwała, Jaki Michał, taka wiosna. W modlitwach kapłańskich Kościół wyznaje, że jako stróżowi owczarni Chrystusowej, Pan Bóg powierzył mu czuwanie nad wszystkimi duszami ludzkimi. On przydziela każdej duszy własnego Anioła Stróża, nie przestając dbać osobiście i bronić jej przed piekielnymi potęgami. Ze szczególną mocą walczy o duszę w chwili śmierci człowieka. Potem przeprowadza ją do nieba i jako godną wiekuistej światłości przedstawia Najwyższemu. Czuwa nawet nad grobami ciał ludzkich na ziemi. Michał Archanioł jest pewnym przewodnikiem błądzących, pociechą i pokrzepieniem dla upadłych, obrońcą i pocieszycielem strapionych dusz, dzielnym pogromcą duchów piekielnych i gorszycieli żyjących na ziemi, jest przyjacielem i opiekunem ludzi schodzących z tego świata, a nawet po ich śmierci. Co więcej, wiele państw i regionów obiera go za swojego patrona. Jest on też patronem mierniczych, radiologów, rytowników, szermierzy, szlifierzy, złotników, żołnierzy, a także patronem dobrej śmierci. W ikonografii św. Michał Archanioł przedstawiany jest w tunice i paliuszu, w szacie władcy, jako wojownik w zbroi. Skrzydła św. Michała są najczęściej białe. Włosy ma upięte opaską lub diademem. Jego atrybutami są: globus, krzyż, laska, lanca, miecz, oszczep, puklerz. Przedstawia się go walczącego z szatanem,który w postaci smoka leży skrępowany u jego nóg, z tarczą z napisem: Quis ut Deus - Któż jak Bóg, albo wagą, na której odmierza on ciężar dobrych i złych uczynków zmarłego. MODLITWA Święty Michale Archaniele, broń nas w walce; przeciw niegodziwości i zasadzkom złego ducha bądź naszą obroną. Niech go Bóg pogromić raczy, pokornie o to prosimy; a Ty, Wodzu niebieskich zastępów, szatana i inne duchy złe, które na zgubę dusz ludzkich po tym świecie krążą, mocą Bożą strąć do piekła. Amen. Gabriel znaczy tyle co Moc Boża lub Bóg jest moją mocą. Tłumaczy on Danielowi znaczenie tajemniczej wizji Barana i Kozła, ilustrującej podbój przez Grecję potężnych państw Medów i Persów oraz wyjaśnia mu przepowiednię Jeremiasza o 70 tygodniach lat. (Dn 8, 15-26; 9, 21-27). Wszyscy go jednak dobrze znamy z momentu wcielenia Chrystusa, gdy przyniósł Maryi dobrą nowinę, oraz gdy zapowiedział Zachariaszowi narodziny jego syna Jana. (Łk 1, ) Według niektórych pisarzy kościelnych Gabriel był aniołem stróżem Świętej Rodziny. Przychodził w snach do Józefa (Mt 1, 20-24; 2, 13; 2, 19-20). Miał być aniołem pocieszenia w Ogrójcu (Łk 22, 43) oraz zwiastunem przy zmartwychwstaniu Pana Jezusa (Mt 28, 5-6) i przy Jego wniebowstąpieniu (Dz 1, 10). Jest on głosicielem potężnego, mocnego działania Boga w sytuacjach po ludzku niemożliwych. Określenie: Bóg jest moją mocą - zwiera w sobie prawdę o słabości stworzenia w stosunku do Stwórcy. Jesteśmy podobni do Gabriela, gdy przyjmujemy tę prawdę i zawierzamy się Bogu. Pius XII 1 kwietnia 1951 r. ogłosił św. Gabriela patronem telegrafu, telefonu, radia i telewizji. Św. Gabriel jest ponadto czczony jako patron dyplomatów, filatelistów, posłańców i pocztowców. W 1705 r. św. Ludwik Grignion de Montfort założył św. Gabriel Archanioł rodzinę zakonną pod nazwą Braci św. Gabriela. Zajmują się oni głównie opieką nad głuchymi i niewidomymi. W ikonografii św. Gabriel Archanioł występuje niekiedy jako młodzieniec, przeważnie uskrzydlony i z nimbem. Odziany w tunikę i paliusz, z laską w ręku, czasami nosi szaty liturgiczne. Na włosach ma przepaskę lub diadem. Szczególnie ulubioną sceną, w której był i jest przedstawiany w ciągu wieków, jest scena zwiastowania. Niekiedy przekazuje Maryi, jako herold Boży, zapieczętowany list lub zwój. Za atrybut służy mu berło, lilia, gałązka palmy lub oliwki. MODLITWA Boże, Ty spośród wszystkich Aniołów wybrałeś Archanioła Gabriela na zwiastuna tajemnicy Twojego Wcielenia; spraw łaskawie, abyśmy wspominając jego imię na ziemi, doznali jego opieki z Nieba. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen Dlaczego tyle możemy powiedzieć jedynie o trzech Archaniołach, skoro jest ich siedmiu? Myślę, że nie jest istotne to, ilu ich znamy z imienia i działania. W końcu liczba 7 w symbolice biblijnej oznacza pełnię, a i liczba 3 jest doskonała. Powinno więc nam to wystarczyć. A za ciekawostkę niech posłuży fakt, że gdy Stolica Apostolska zaczęła używać Internetu jako kolejnego sposobu prowadzenia dialogu ze światem, nazwała trzy komputery obsługujące system internetowy i pocztę elektroniczną w Watykanie nie inaczej, jak tylko: Rafał, Michał i Gabriel. Ewelina Minge 25

26 Recenzja Józef Augustyn SJ Wychowanie seksualne w rodzinie i w szkole. Cele, zasady, metody Wydawnictwo WAM, Kraków 1997 W okresie gorącej dyskusji w Polsce nad wychowaniem do życia w rodzinie prowadzonym w ramach zajęć szkolnych o. J. Augustyn został zaangażowany zarówno przez Komisję Episkopatu Polski ds. Wychowania Katolickiego, jak również Ministerstwo Edukacji Narodowej w prace przygotowujące program wychowania prorodzinnego dla szkół podstawowych oraz ponad podstawowych. Od 1996 roku jest rzeczoznawcą podręczników w zakresie wychowania do życia w rodzinie. W roku 1998 był członkiem Zespołu Opiniodawczo - Doradczego do spraw wprowadzenia przedmiotu: wychowanie do życia w rodzinie do Nauczania Szkolnego Ministerstwa Edukacji Narodowej, który przygotował program Wychowania Prorodzinnego. O. J. Augustyn prowadził zlecone wykłady na podyplomowych studiach wychowania rodzinnego na kilku wyższych uczelniach (m.in. w Instytucie Rodziny ATK w Warszawie). Jest współautorem podręczników dla szkół średnich: Przygotowanie do życia w małżeństwie i w rodzinie (pod red. Ks. bp. Edwarda Materskiego, Wydawnictwo Diecezjalne, Sandomierz 1997) oraz Wędrując ku dorosłości. Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych (pod red. Teresy Król, Wydawnictwo Rubikon, Kraków 2002). Dwie książki o. J. Augustyna: Integracja seksualna oraz Wychowanie seksualne w rodzinie i szkole zostały włączone na listę książek dla nauczycieli polecanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej (1999). Rozważania Wychowanie seksualne w rodzinie i w szkole stanowią kontynuację książki Integracja seksualna. Autor nie przedstawia tu tylko swoich poglądów, ale prezentuje także stanowisko Stolicy Apostolskiej, o czym świadczy częste powoływanie się na dokument Papieskiej Rady ds. Rodziny: Ludzka płciowość prawda i znaczenie. Wskazania dla wychowania w rodzinie opublikowanego wydany w 1995 roku. W ten sposób chce zachęcić czytelnika by sam sięgnął do tego dokumentu. Treści zawarte w książce Wychowanie seksualne w rodzinie i w szkole przeznaczone są dla rodziców, wychowawców i katechetów. Książka, choć niewielkiego formatu w swoich ośmiu rozdziałach zawiera bardzo interesujące treści. Na końcu książki znajdują się dodatki, które z pewnością przydadzą się nauczycielowi prowadzącemu zajęcia z wychowania do życia w rodzinie. Rozdział pierwszy: DAR I ZADANIE w sposób pozytywny ukazuje ludzką seksualność i Boże prawa w nią wpisane. Rozdział drugi: RELA- CJE DZIECKA Z RODZICAMI podkreśla ważność relacji zarówno między samymi rodzicami, jak i dzieckiem a matką oraz dzieckiem i ojcem. To rodzice mają pomóc dziecku w budowaniu obrazu siebie jako istoty seksualnej, a dokona się to, gdy dziecko będzie świadkiem wzajemnej miłości rodziców, jak również przez wyrażanie miłości rodziców do dziecka. Poruszone są tutaj także ważniejsze problemy seksualne młodzieży. Rozdział trzeci: RODZINA I SZKOŁA opisuje, jak wygląda wychowanie seksualne dzisiaj. Przedstawia prawa i obowiązki rodziców w wychowaniu swoich dzieci, zwraca uwagę na potrzebę towarzyszenia przez rodziców w rozwoju dziecka oraz opisuje wychowanie seksualne w szkole i zachęca do współpracy między rodzicami a wychowawcami szkolnymi. W rozdziale czwartym: ZADA- NIA WYCHOWANIA SEKSUALNEGO mowa jest o potrzebie całościowego spojrzenia na człowieka i pobudzeniu młodych ludzi do odpowiedzialnego traktowania swojej seksualności. Zasadniczym celem wychowania seksualnego jest przygotowanie do życia małżeńskiego i rodzinnego. Jedna z ważniejszych kwestii jest poruszona w rozdziale piątym: WY- CHOWANIE DO CZYSTOŚCI. Podejmuje on problematykę formacji sumienia tj. uczenia młodych ludzi uczciwej i odpowiedzialnej oceny moralnej własnych zachowań seksualnych. Podkreśla się tu, iż darem w ludzkiej miłości może być nie tylko aktywność seksualna, ale także zdolność do powstrzymania się od niej. Cechy charakterystyczne osób prowadzących zajęcia z wychowania seksualnego znajdujemy w rozdziale szóstym OSOBY PROWADZĄCE WYCHOWA- NIE SEKSUALNE. Powinny one być kompetentne, a wiedzę, którą posiadają powinny przekazywać z wyczuciem i delikatnością, proporcjonalnie do etapu rozwoju dzieci. Przedostatni rozdział to METODY WY- CHOWANIA SEKSUALNEGO. Uzależnione są one od zaangażowania młodzieży i stopnia wzajemnej szczerości pomiędzy uczniami a wychowawcą. Dwie z proponowanych tutaj metod są bliżej omówione w dodatku. Ostatni rozdział: GŁOS W DYSKUSJI dotyczy dyskusji, jaka toczy się wokół problemu wychowania seksualnego. Książkę tę powinien przeczytać każdy, kto wiąże swoją przyszłość z pracą wśród dzieci i młodzieży, gdyż stanowi ona vademecum wiedzy o seksualności. Marita Brychcy Treść książki dostępna również pod adresem internetowym: 26