PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z CHEMII W GIMNAZJUM W POPIELAWACH

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z CHEMII W GIMNAZJUM W POPIELAWACH opracowany w oparciu o Wewnątrzszkolny System Oceniania Opracowany przez: mgr Ewę Jędrzejec I. Cele przedmiotowego systemu oceniania: 1. Informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w zakresie fizyki. 2. Motywowanie ucznia do dalszej pracy. 3. Dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i nauczycielom - wychowawcom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia. 4. Wdrażanie do systematyczności, samokontroli i samooceny. 5. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu własnego rozwoju. 6. Dostarczanie nauczycielowi informacji na temat skuteczności jego metod w celu doskonalenia własnego warsztatu pracy. II. Kryteria, formy, zasady i częstotliwość oceniania. 1. Na lekcjach fizyki uczniowie oceniani są za: Wiedzę przedmiotową i umiejętności określone w podstawie programowej; Wiedzę użyteczną i praktyczną mającą zastosowanie w życiu codziennym; Wiedzę konieczną do kontynuowania nauki na kolejnym etapie edukacyjnym; Aktywność, czyli postawę ucznia przejawiającą się w komunikacji, pracy w grupach oraz gromadzeniu i przetwarzaniu informacji; 2. Na ogólną ocenę (semestralną i roczną), którą uczeń uzyska składają się: Prace pisemne; Odpowiedzi ustne; Prace domowe; Zaangażowanie w zajęciach; Ocenianie uczniów dokonuje się na podstawie szczegółowych wymagań edukacyjnych sformułowanych w sposób operacyjny (załącznik dalej).

2 3. Narzędzia pomiaru dydaktycznego sprawdzające wiedzę i umiejętności uczniów: FORMA TREŚĆ CZĘSTOTLIWOŚĆ ZASADA Sprawdzian pisemny (np. test) Materiał z danego działu nauczania Przynajmniej jeden w semestrze Termin ustala się na tydzień przed, zapisując do dziennika ołówkiem. Kartkówka zapowiadana Niewielka ilość materiału, z trzech ostatnich lekcji. Przynajmniej jedna, dwie w semestrze Termin ustala się na lekcji poprzedzającej. Kartkówka niezapowiedziana Materiał z dwóch ostatnich lekcji W miarę potrzeb Bez zapowiedzi. Odpowiedź ustna Niewielka ilość materiału, maks. z dwóch tematów. Przynajmniej jedna w semestrze Bez zapowiedzi. Aktywność na zajęciach Materiał bieżący i wskazany przez nauczyciela. Indywidualnie w zależności od zaangażowania ucznia trzy +" - ocena 5; dwa +"- ocena 4; jeden +"- ocena 3; trzy -" - ocena 1 ; Prace domowe Materiał bieżący i wskazany przez nauczyciela. Możliwa jedna w semestrze Bez zapowiedzi. Prace dodatkowe Materiał bieżący i ponadprogramowy wskazany przez nauczyciela lub z inicjatywy ucznia. Indywidualnie w zależności od zaangażowania ucznia W zależności od potrzeb programowych Dopuszcza się stosowanie znaków +" i,,-" w ocenach bieżących. Jeżeli uczeń spełnia wszystkie wymogi na dana ocenę szkolna oraz dodatkowo jeden wymóg z oceny wyższej to otrzymuje daną ocenę z plusem,,+"; natomiast, jeżeli spełnia wymogi na dana ocenę oprócz jednego z nich to otrzymuje te ocenę z minusem -".

3 Postanowienia dodatkowe: 1. W przypadku sprawdzianów pisemnych przyjmuje się skalę punktową przeliczana na oceny cyfrowe wg kryteriów: 100% - ocena celująca; 99% - 96% - ocena bardzo dobra; 95% - 90% - ocena bardzo dobra -"; 89% - 85% - ocena dobra +"; 84% - 80% - ocena dobra; 79% - 75% - ocena dobra -"; 74% - 70% - ocena dostateczna +"; 69% - 60% - ocena dostateczna; 59% - 55% - ocena dostateczna -"; 54% - 50% - ocena dopuszczająca +"; 49% - 40% - ocena dopuszczająca; 39% - 30% - ocena dopuszczająca -"; 29% - 25% - ocena niedostateczna +"; 24% - 0% - ocena niedostateczna. 2. Ocenę celującą może uzyskać uczeń, który osiągnie 100% punktów i rozwiąże zadanie dodatkowe, wykazując się logicznym i samodzielnym myśleniem. 3. Zapowiedziane prace pisemne są obowiązkowe. Uczniowie, którzy nie pisali takiej pracy zobowiązani są to uczynić w terminie nie przekraczającym dwóch tygodni od daty pisania w/w pracy. 4. Uczeń na własną prośbę może poprawić zapowiedzianą pracę pisemną w uzgodnionym z nauczycielem terminie. Dla wszystkich chętnych ustala się jeden termin poprawy, poza lekcjami wynikającymi z rozkładu zajęć. Do dziennika obok oceny uzyskanej poprzednio wpisuje się ocenę z poprawy. 5. Nauczyciel oddaje sprawdzone prace pisemne w ciągu dwóch tygodni. Sprawdzone i ocenione prace pisemne uczeń otrzymuje do wglądu i oddaje je z powrotem nauczycielowi, ponieważ są one przechowywane w szkole do końca roku szkolnego. Rodzice mają prawo wglądu do prac pisemnych swoich dzieci na zebraniach szkolnych. 6. Nie można prac pisemnych poprawiać ustnie. 7. Przy ocenie odpowiedzi ustnej uczniów oprócz poprawności merytorycznej uwzględnia się stopień samodzielności jej formułowania. 8. W semestrze uczeń może zgłosić dwa nieprzygotowania. Nieprzygotowania te zgłasza dyżurnemu przed lekcją, który to zapisuje je na kartce i przedkłada ją nauczycielowi na biurku, na początku lekcji. Nieprzygotowań nie można zgłaszać na lekcji powtórzeniowej, sprawdzianie oraz w momencie wywoływania do odpowiedzi. 9. Za każdorazowe nie przystąpienie do odpowiedzi ustnej uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną. 10. Nauczyciel ma prawo sprawdzić nowo poznane wiadomości na lekcji i ocenić ucznia za posiadaną wiedzę i zdolność przyswajania nowych wiadomości. 11. Nauczyciel ma prawo kontroli zeszytu przedmiotowego ucznia. W przypadku braku wcześniejszych zadań domowych lub notatek z lekcji, nauczyciel ma prawo postawić takiemu uczniowi ocenę niedostateczną. 12. Oceny cząstkowe są jawne, oparte o opracowane kryteria.

4 13. Wystawienie oceny semestralnej i na koniec roku szkolnego dokonuje się na podstawie ocen cząstkowych, przy czym największą wagę mają oceny ze sprawdzianów, w drugiej kolejności są kartkówki i odpowiedzi ustne, pozostałe oceny są wspomagające. 14. Nauczyciel chętnie udzieli pomocy uczniowi, który zgłosi chęć uzupełnienia braków. 15. Uczeń, który opuści powyżej 50% zajęć może być nieklasyfikowany. III. Informowanie i współdziałanie: Uczeń jest informowany każdorazowo o otrzymanej na lekcji ocenie. Na prośbę ucznia w dowolnym czasie, nauczyciel ma obowiązek poinformować go o ocenach. Informacje dla rodziców przekazywane są: - na zebraniach ogólnych, - w dzienniczkach uczniowskich, - w czasie indywidualnych spotkań nauczycieli z rodzicami. W przypadku zagrożenia oceną niedostateczną semestralną lub roczną rodzic ucznia informowany jest na miesiąc przed posiedzeniem klasyfikacyjnym rady pedagogicznej, w celu współdziałania w pokonywaniu trudności dydaktycznych z chemii jego dziecka. Jeżeli uczeń otrzymał ocenę semestralną niedostateczną z chemii to ma obowiązek zaliczyć materiał programowy z I semestru w ciągu dwóch pierwszych miesięcy II semestru. O terminie poprawy uczeń i jego rodzice są informowani przez nauczyciela uczącego. IV. Ewaluacja PSO. Modyfikacja PSO jest przewidziana po całym cyklu kształcenia, czyli po trzech latach. Ewaluacja nastąpi na podstawie obserwacji prowadzonych przez nauczyciela, ankiety przeprowadzonej wśród uczniów po zakończeniu cyklu nauczania oraz sugestii z ich strony. ZAŁĄCZNIK WYMAGANIA NA STOPNIE SZKOLNE Z CHEMII GIMNAZJUM Wymagania edukacyjne zostały opracowane do programu nauczania chemii w gimnazjum Nr DKW /99. Wymagania edukacyjne są opracowane dla poszczególnych działów, ale kryteria uzyskania oceny celującej i niedostatecznej są takie same w toku całej nauki. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który posiada wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania i osiąga sukcesy w konkursach i olimpiadach chemicznych szczebla wyższego niż szkolny. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował wiadomości określonych programem nauczania, nie zna symboliki chemicznej, nie umie pisać prostych wzorów chemicznych, nie umie zdefiniować praw i pojęć chemicznych.

5 I. Substancje chemiczne i ich przemiany wie co to jest substancja chemiczna, mieszanina, pierwiastek chemiczny, związek chemiczny; umie wymieniać poznane mieszaniny; zna skład powietrza; wie jakie właściwości fizyczne ma tlen, azot, wodór, woda i dwutlenek węgla; zna definicję: reakcji chemicznych, utleniania i redukcji, utleniacza, reduktora, reagentów, substratów, produktów; potrafi wymienić typy reakcji chemicznych oraz je opisać, a także wskazać rodzaj na podstawie przedstawionych przykładów; umie zapisać słownie równania reakcji i zaznaczyć substraty i produkty; posiada ogólne wiadomości na temat zanieczyszczenia powietrza i efektu cieplarnianego. potrafi dokonać podziału substancji na proste i złożone oraz podać większość ich właściwości fizycznych; dokonać rozdziału mieszanin; wie jaka jest różnica między zjawiskiem fizycznym a przemianą chemiczną; zna podstawowe zastosowania gazów występujących w powietrzu; wie jak otrzymuje się doświadczalnie składniki powietrza; sam potrafi określić typ reakcji; potrafi napisać słownie równania reakcji syntezy i analizy; z pomocą nauczyciela potrafi wskazać utleniacz, reduktor, proces utleniania i redukcji. Ocena dobra potrafi wskazać substancje proste i złożone oraz określa ich właściwości fizyczne; umie dobrać metodę rozdziału dla mieszanin poznawanych na lekcjach; zna rodzaje mieszanin i doskonale radzi sobie z ich sporządzaniem; zna procentowy skład powietrza; zna właściwości chemiczne i zastosowanie gazowych składników powietrza; z pomocą nauczyciela umie zaproponować doświadczenie pozwalające otrzymać dowolny składnik powietrza; potrafi napisać słownie dowolną poznawaną na lekcji reakcję syntezy, analizy, wymiany pojedynczej i podwójnej; przy pomocy nauczyciela potrafi w reakcjach utleniania-redukcji wskazać: utleniacz, reduktor, proces utleniania, proces redukcji; wie jakie są źródła zanieczyszczenia powietrza.

6 zna rodzaje mieszanin i doskonale radzi sobie z ich sporządzaniem i rozdzielaniem na poszczególne składniki; potrafi samodzielnie wykonać takie czynności laboratoryjne jak sączenie, ogrzewanie, odparowanie, dekantacja; wie kiedy zachodzi zjawisko fizyczne a kiedy przemiana chemiczna i potrafi rozróżnić te zjawiska; potrafi scharakteryzować gazy szlachetne; wie co to suchy lód i ciekły azot oraz umie je scharakteryzować; bez problemu pisze słownie wszystkie poznawane reakcje; doskonale w reakcjach utleniania-redukcji wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania, proces redukcji; wie jak można zapobiegać zanieczyszczeniom powietrza; zna przyczyny i skutki efekty cieplarnianego. II. Atom i cząsteczka wie co to jest: atom, proton, neutron, elektron, jądro atomu; zna pojęcie liczby atomowej i liczby masowej; zna symbole około 30 pierwiastków; potrafi odczytywać liczbę atomową i masę atomową z układu okresowego pierwiastków; na podstawie liczby atomowej umie narysować atom dowolnego pierwiastka grup głównych; umie podać definicję: elektronów walencyjnych, wiązania chemicznego, wartościowości, wzoru sumarycznego, wzoru strukturalnego; potrafi wymienić typy wiązań chemicznych; potrafi wymienić cząsteczki pierwiastków; potrafi zapisać symbolicznie proste równania reakcji i wie co to współczynniki stechiometryczne. ma ogólne wiadomości na temat promieniotwórczości; definiuje izotop pierwiastka, prawo zachowania masy i stałości składu; konstruuje modele cząsteczek prostych związków oraz wskazuje typ wiązania chemiczne; na podstawie wartościowości i metody krzyżowej potrafi utworzyć wzór sumaryczny dowolnego związku chem.; z pomocą nauczyciela pisze i uzgadnia równania reakcji chem.; umie odczytać zapisane równanie reakcji chem.; oblicza proste masy cząsteczkowe i zadania rachunkowe oparte na wzorach i równaniach chemicznych; potrafi wskazać miejsce pierwiastka w układzie okresowym pierwiastków i odczytać najprostsze dane wskazanego pierwiastka.

7 Ocena dobra potrafi na podstawie liczby atomowej i masowej obliczyć liczbę neutronów; określa właściwości cząsteczek elementarnych; scharakteryzować pod względem budowy izotopy wodoru; obliczyć masę cząsteczkową dowolnego związku chemicznego; umie na podstawie masy atomowej obliczyć skład procentowy związku chemicznego; potrafi na podstawie wzoru sumarycznego narysować wzór strukturalny i elektronowy dowolnego związku chemicznego; umie samodzielnie zapisywać i uzgadniać proste równania syntezy i analizy; umie przy pomocy nauczyciela zapisywać równania wymiany pojedynczej i podwójnej oraz uzgadniać je. zna. doskonale budowę atomu; na podstawie położenia pierwiastka w układzie okresowym rysuje modele atomów; doskonale zapisuje wzory sumaryczne, elektronowe i strukturalne; potrafi korzystać z tablic i układu okresowego pierwiastków; umie zapisywać samodzielnie równania reakcji chemicznych i je uzgadniać; rozwiązuje zadania oparte na masach i równaniach chemicznych; umie wskazać miejsce pierwiastka w układzie okresowym i na tej podstawie potrafi określić charakter chemiczny pierwiastka. III. Woda i roztwory wodne zna podstawowe właściwości wody i budowę jej cząsteczki; wyjaśnia pojęcia: roztwór, rozpuszczalnik, substancja rozpuszczana; zna różne rodzaje roztworów i potrafi podać proste przykłady; definiuje proces krystalizacji; wie od czego zależy szybkość rozpuszczania się substancji; zna definicję rozpuszczalności i stężenia procentowego; potrafi obliczyć ze wzoru stężenie procentowe, gdy zna masę substancji i masę roztworu. wie od czego zależy rozpuszczalność substancji; wie jaka jest różnica między wodą destylowaną a innymi rodzajami wód; umie podać przykłady różnych rodzajów wód; umie podać przykłady substancji rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych w wodzie; umie skorzystać z wykresu rozpuszczalności; potrafi definicję rozpuszczalności zastosować do prostych obliczeń; samodzielnie rozwiązuje nieco trudniejsze zadania z zastosowaniem wzoru na stężenie procentowe; potrafi przekształcić wzór na stężenie procentowe w celu wyznaczenia masy substancji i masy roztworu.

8 Ocena dobra potrafi wytłumaczyć co to znaczy, że cząsteczka wody jest dipolem; potrafi otrzymać roztwór nasycony; umie sporządzić wykres krzywej rozpuszczalności; korzysta z tablic rozpuszczalności i stosuje odczytane wartości do obliczeń rozpuszczalności; potrafi sporządzić roztwory wodne, a następnie rozdzielić je na składniki; umie obliczyć jak zmieni się stężenie procentowe roztworu podczas jego rozcieńczania. bardzo dobrze radzi sobie z prostymi czynnościami laboratoryjnymi; umie obliczyć stężenie procentowe roztworu wykorzystując przy tym zależności między masą, objętością i gęstością substancji; umie zastosować poznane wiadomości do obliczeń w różnych zadaniach rachunkowych; swobodnie operuje przekształconymi wzorami i jednostkami; rozwiązuje zadania na zatężanie i mieszanie roztworów; wykazuje zdolność samodzielnego myślenia. IV. Kwasy i wodorotlenki definiuje pojęcie elektrolitu, wskaźnika, jonu, kationu, anionu, dysocjacji jonowej; wymienia przykłady elektrolitów i nieelektrolitów; definiuje kwasy, zasady, wodorotlenki; podaje wzory sumaryczne podstawowych przedstawicieli kwasów i wodorotlenków; wie w jaki sposób otrzymuje się kwasy i wodorotlenki; zna właściwości i zastosowanie niektórych kwasów i wodorotlenków; pisze proste równania dysocjacji kwasów i zasad, ale popełnia drobne błędy; rozpoznaje, jak zabarwia się papierek uniwersalny i fenoloftaleina w wodzie, roztworach kwasów i zasad; zidentyfikuje za pomocą wskaźników kwas i zasadę; wymieni przykłady roztworów o różnym odczynie. wyjaśnia dlaczego wodne roztwory elektrolitów przewodzą prąd elektryczny; pisze równania dysocjacji kwasów i zasad oraz potrafi je odczytać; napisze reakcje otrzymywania kwasów i wodorotlenków; zna właściwości fizyczne wodorotlenków ( KOH, NaOH, Ca(OH)2) i kwasów ( HC1, H 2 S, HN0 3, H 3 P04, H 2 S0 4, H 2 SO 3, H 2 CO 3 ); wie jaka jest skala ph i do czego służy; wyjaśni znaczenie ph w życiu codziennym; rysuje wzory strukturalne kwasów i wodorotlenków; wie jaki wpływ na środowisko przyrodnicze mają kwaśne deszcze.

9 Ocena dobra określa rolę wody w procesie dysocjacji; wie jakie działania należy podjąć, aby ochronić środowisko przyrodnicze przed zgubnym działaniem kwasów i zasad; umie zbadać odczyn wybranej substancji; umie pisać bezbłędnie równania dysocjacji kwasów i wodorotlenków; wskazuje i nazywa jony w równaniach dysocjacji elektrolitycznej; pisze bezbłędnie reakcje otrzymywania kwasów i wodorotlenków; wskazuje wśród podanych roztworów elektrolity i nieelektrolity. dowodzi kwasy i zasady wpływają na zmianę odczynu roztworu; na podstawie wzorów sumarycznych pisze wzory strukturalne kwasów nie omawianych na lekcjach; proponuje reakcje otrzymywania kwasów nie omawianych na lekcjach; wie jak sporządzić roztwory kwasów i wodorotlenków o określonym stężeniu procentowym; wśród podanych roztworów wskazuje elektrolity i nieelektrolity oraz potrafi uzasadnić swój wybór; identyfikuje niektóre kwasy i wodorotlenki na podstawie ich właściwości; na podstawie schematów pisze równania reakcji chemicznych. V. Sole rozpoznaje wśród związków nieorganicznych: tlenki, wodorotlenki, kwasy, sole; dokonuje podziału wyżej wymienionych związków; definiuje sole i proces ich dysocjacji jonowej; wie jak zbudowana jest cząsteczka soli i jak tworzy się ich nazwy; podaje przykłady soli występujących w przyrodzie; zna słownie metody otrzymywania soli; umie napisać cząsteczkowe równanie otrzymywania chlorku sodu w reakcji zobojętniania; wie w jaki sposób człowiek wykorzystuje sole. pisze wzory sumaryczne i strukturalne soli; wie jak dysocjują sole; pisze równania dysocjacja soli oraz potrafi je odczytać; pisze równania reakcji otrzymywania soli trzema metodami; umie korzystać z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków; rozróżnia zapis cząsteczkowy i jonowy równania reakcji; napisze reakcje zobojętniania i wytrącania osadów mając dane nazwy substratów i tabelę rozpuszczalności.

10 Ocena dobra pisze równania reakcji zobojętniania i wytrącania w formie cząsteczkowej i jonowej chcąc otrzymać określoną sól; zna i umie zapisać pięć metod otrzymywania soli; wyjaśni zapis cząsteczkowy i jonowy równania reakcji otrzymywania soli w czasie zobojętniania i wytrącania osadów; omawia dysocjację jonową soli i nazywa jony powstałe w wyniku rozpadu; pisze w formie cząsteczkowej równania reakcji zachodzących w roztworach wodnych między: dwiema solami, kwasem i solą, wodorotlenkiem i solą. proponuje sposób przeprowadzania reakcji zobojętniania w obecności wskaźnika; pisze w formie cząsteczkowej i jonowej równania reakcji zachodzących w roztworach wodnych między: dwiema solami, kwasem i solą, wodorotlenkiem i solą; mając do dyspozycji np. sód, tlen, wodór i siarkę wnioskuje o możliwości otrzymania Na 2 SO 4 ; przewiduje jakimi sposobami można otrzymywać daną sól; umie identyfikować sole na podstawie ich właściwości; rozwiązuje zadania problemowe i rachunkowe łączące zdobyte wcześniej umiejętności. VI. Surowce i tworzywa pochodzenia mineralnego wie co to jest skorupa ziemska; wie jakie bogactwa kryje w sobie skorupa ziemska; wie jak człowiek wykorzystuje występujące w ziemi kopaliny; umie podać podział surowców mineralnych; wie jakie są rodzaje szkła i do czego się je wykorzystuje; podaje cechy charakterystyczne dla metali; potrafi wyjaśnić jak powstał węgiel kopalny; wie jaka jest różnica między węglem pierwiastkowym a węglem kopalnym; wie gdzie znajdują się największe pokłady węgla i ropy naftowej; umie wymienić surowce energetyczne; podaje alternatywne źródła energii. wie jakie są zastosowania i właściwości skał wapiennych i gipsowych; podaje podział surowców mineralnych i wymienia przedstawicieli poszczególnych grup; wie pod wpływem jakich czynników twardnieją zaprawy murarska i gipsowa; wymienia związki krzemu występujące w przyrodzie; wie jak można otrzymać szkło; wymienia produkty otrzymane z różnych rodzajów szkła; wie jak można wytapiać żelazo z jego rudy; zna inne sposoby otrzymywania metali;

11 wyjaśnia jak można zapobiegać korozji; wyjaśnia pod jakimi postaciami występuje węgiel w przyrodzie i jakie są różnice w sposobie jego wydobywania. Ocena dobra wie czym różnią się właściwości niektórych stopów metali od właściwości metali, które te stopy tworzą; potrafi zapisać równania reakcji chemicznych ilustrujące właściwości skał wapiennych i gipsowych oraz tlenku krzemu (IV); potrafi wyjaśnić dlaczego zaprawa murarska twardnieje pod wpływem CO2 a gips pod wpływem wody; wie jak przebiega destylacja frakcjonowana ropy naftowej i sucha destylacja węgla. potrafi wyjaśnić wpływ produktów spalania węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego na zanieczyszczenie środowiska; umie wyjaśnić dlaczego węgiel zaliczany jest do surowców energetycznych; wie jakie działania podejmuje człowiek aby zapobiegać klęskom ekologicznym wywołanym nieumiejętną eksploatacją zasobów naturalnych. VII. Węgiel i jego związki z wodorem umie podać odmiany alotropowe węgla; zna podział węglowodorów, wzory ogólne węglowodorów oraz zasady nazewnictwa węglowodorów; definiuje: węglowodór nasycony i nienasycony, szereg homologiczny; wymienia nazwy pierwszych dziesięciu węglowodorów szeregu metanu; zna wzory ogólne poszczególnych grup związków: alkanów, alkenów, alkinów; zapisuje równania reakcji całkowitego spalania np. metanu, etanu, acetylenu rysuje wzory strukturalne prostych związków organicznych na podstawie ich nazw; dostrzega zagrożenia jakie dla środowiska stwarza rozwój motoryzacji; wie jak zmieniają się właściwości fizyczne alkanów wraz ze wzrostem długości łańcucha węglowego; zna właściwości fizyczne i zastosowanie najważniejszych przedstawicieli poznawanych grup związków np. metanu, etylenu, acetylenu. wie czym różnią się od siebie odmiany alotropowe węgla; potrafi tworzyć wzory sumaryczne, strukturalne i półstrukturalne węglowodorów nasyconych i nienasyconych w oparciu o wzory ogólne; definiuje reakcję przyłączania i polimeryzacji; zna metodę otrzymywania etenu i etynu; wie, że metan stanowi ponad 90% gazu ziemnego;

12 pisze równanie reakcji spalania całkowitego i niecałkowitego wybranych węglowodorów nasyconych i nienasyconych, umie nazwać substraty i produkty; pisze równanie reakcji otrzymywania acetylenu z węgliku wapnia; Ocena dobra umie podać różnice we właściwościach odmian alotropowych węgla; wyjaśnia pojęcia monomeru i polimeru; zapisuje równania reakcji polimeryzacji etenu; pisze reakcje otrzymywania etenu i etynu; charakteryzuje właściwości chemiczne alkanów, alkenów, alkinów zapisuje odpowiednie równania reakcji; rozróżnia (identyfikuje) węglowodory ze względu na ich zachowanie się wobec Br2; pisze równania reakcji przedstawione podanym schematem. uogólnia zdobytą wiedzę na cały szereg homologiczny; potrafi scharakteryzować dowolny związek należący do grupy oraz zaproponować metody otrzymywania; oblicza zawartość procentową węgla i wodoru w danym węglowodorze; proponuje doświadczenie pozwalające odróżnić węglowodory nasycone od nienasyconych; wie jak korzystając z różnych źródeł zdobywać informacje pozwalające na identyfikacje nieznanych substancji. VIII. Pochodne węglowodorów zna wzory grup funkcyjnych i wzory ogólne: alkoholi, kwasów karboksylowych, estrów, amin i aminokwasów; zna zasady nazewnictwa oraz poprawnie nazywa typowe związki; w oparciu o wzór ogólny umie napisać wzór sumaryczny i kreskowy prostego alkoholu, kwasu karboksylowego, estru; omawia właściwości fizyczne metanolu, etanolu, gliceryny, kwasu octowego i mrówkowego, dowolnego mydła; wie co to są mydła i jak się je otrzymuje; podaje podział mydeł; podaje przykłady zastosowania: etanolu, gliceryny, kwasu octowego, estrów, mydeł; dostrzega szkodliwy wpływ alkoholu metylowego i etylowego na organizm człowieka. potrafi omówić budowę grup funkcyjnych; wie jaka jest różnica w budowie alkoholi jednowodorotlenowych i wielo wodorotlenowych; pisze równania reakcji charakterystycznych dla danej grupy związków jedno funkcyjnych;

13 pisze wzory półstrukturalne pierwszych czterech przedstawicieli danego szeregu homologicznego w/w pochodnych i podaje ich nazwy systematyczne; wie dlaczego alkohol działa niszcząco na organizm człowieka; wie jak dysocjują kwasy karboksylowe; wyjaśnia nienasycony charakter kwasu oleinowego potrafi napisać odpowiednie równania reakcji; potrafi podać przykłady mydeł twardych i miękkich; pisze równania powstawania estrów, podaje nazwy substratów i produktów. Ocena dobra wskazuje grupy funkcyjne w poznanych związkach; pisze równania reakcji otrzymywania przedstawiciela każdej z w/w pochodnych; pisze równania reakcji otrzymywania soli kwasów karboksylowych; porównuje właściwości alkoholi jedno- i wielowodorotlenowych; wie na czym polega mechanizm mycia i prania; wie na czym polega hydroliza estrów. umie wykazać, że właściwości kwasów karboksylowych odpowiadają właściwościom kwasów nieorganicznych; analizując budowę związku i grupy funkcyjnej przewiduje właściwości fizyczne i chemiczne, metody otrzymywania i zastosowania dowolnego przedstawiciela grupy związków; wyjaśnia na czym polega proces usuwania brudu (proces prania); wyjaśnia dlaczego piorąc w wodzie twardej zużywamy więcej mydła. IX. Związki chemiczne w żywieniu i w życiu codziennym definiuje tłuszcze, białka i węglowodany; zna budowę grup funkcyjnych i wzory ogólne grup w/w związków; zna zasady nazewnictwa oraz poprawnie nazywa typowe związki; wyjaśnia znaczenie tłuszczów w diecie człowieka wysoka kaloryczność, konieczność spożywania tłuszczów nienasyconych; dostrzega potrzebę spożywania pokarmów bogatych w białko i konsekwencje zdrowotne nadmiernego spożywania węglowodanów; wie co to są białka i jaki typ roztworu tworzą; zna pojęcia: zol, żel, koagulacja, peptyzacja i denaturacja; opisuje występowanie w przyrodzie i właściwości fizyczne glukozy, skrobi i celulozy; zna zastosowanie glukozy, skrobi i celulozy w życiu codziennym;

14 potrafi omówić budowę tłuszczów; wyjaśnia na czym polega proces utwardzania i zmydlania tłuszczów; omówi budowę białek jako związków wielkocząsteczkowych; wie jak wykryć białko; napisze wiązanie peptydowe; wie jakie czynniki powodują denaturację i koagulację; zna reakcje charakterystyczne białek; zna niektóre funkcje biologiczne białek; pisze równania ogólne hydrolizy tłuszczów i białek; podzieli znane mu cukry na mono-, di-, i polisacharydy; zna wzory sumaryczne glukozy, sacharozy, skrobi i celulozy; wie, że glukoza ma właściwości redukujące; wie jak wykryć skrobię; napisze równania reakcji spalania glukozy zachodzące w żywych organizmach; wskazuje typowe zastosowania grup związków. Ocena dobra wykorzystując dotychczasową wiedzę uzupełnia właściwości chemiczne i metody otrzymywania przedstawicieli grup związków; zidentyfikuje pierwiastki wchodzące w skład białek; wymienia czynniki powodujące procesy wysalania i denaturacji białka z roztworu; wie, że w skład włókien pochodzenia zwierzęcego wchodzi białko; pisze schematyczne równanie reakcji glukozy z Cu(OH)2 na zimno i na gorąco; umie uzasadnić nazwę węglowodany"; zaproponuje sposób identyfikacji glukozy, skrobi i białek. potrafi porównać właściwości fizyczne i chemiczne glukozy, sacharozy, skrobi i celulozy; zna strukturę białek; wyjaśnia dlaczego działanie metali ciężkich i alkoholu jest szkodliwe dla żywych organizmów; umie wykazać, że związki organiczne obecne są w codziennym życiu; biegle posługuje się językiem chemicznym.