Gospodarka niskoemisyjna - najważniejsze założenia

Transkrypt

1 Gospodarka niskoemisyjna - najważniejsze założenia Ogólnopolski system wsparcia doradczego dla sektora publicznego, mieszkaniowego oraz przedsiębiorstw w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE

2 Pojęcia niska emisja oraz gospodarka niskoemisyjna używane są przez wiele osób zamiennie, jednakże definicje te mają odmienne znaczenia. Niska emisja to całość emitowanych do powietrza substancji z niewysokich źródeł. Termin gospodarka niskoemisyjna jest znacznie szerszy i oznacza nie tylko wyeliminowanie niskiej emisji, ale również poprawę jakości życia społeczeństwa przy wzroście gospodarczym kraju. W obecnej perspektywie finansowej , samorządy stają przed ważnym zadaniem w zakresie planowania energetycznego w regionie. Przepisy unijne oraz systemy wsparcia finansowego inwestycji mają stanowić pomoc w jego realizacji. Aby skorzystać z nowych programów pomocowych, samorządy będą musiały spełnić niektóre wymogi stawiane przez Unię Europejską.

3 Wraz z nastaniem nowej perspektywy finansowej pojawiło się pojęcie gospodarka niskoemisyjna. Nawiązuje ono do pakietu energetyczno-klimatycznego, który wyznacza cele dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Tzw. pakiet 3x20 określa zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% do 2020 r. (w porównaniu do roku bazowego 1990), zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej do 20% (w tym 10% udział biopaliw w transporcie) oraz zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20%. Gospodarka niskoemisyjna jest taką gospodarką, której wzrost jest możliwy bez konieczności wzrostu emisji gazów cieplarnianych, głównie dzięki ograniczeniu wykorzystania paliw kopalnych. Bazuje ona przede wszystkim na efektywności energetycznej, wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii i zastosowaniu niskoemisyjnych technologii.

4 Prawo międzynarodowe Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych ws zmian klimatu z 9 maja 1992 roku Protokół z Kioto Zielona księga Komisji Europejskiej pt. Ramy polityki w zakresie klimatu i energii do roku 2030 Dyrektywa 2012/27/UE ws efektywności energetycznej Dyrektywa 2009/28/WE ws promocji stosowania energii ze źródeł odnawialnych Dyrektywa 2010/31/UE ws charakterystyki energetycznej budynków Rezolucja z 15 marca 2012 roku ws planu działania prowadzącego do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 roku Biała księga Komisji pt. Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego transportu Pakiet energetyczno-klimatyczny

5 Problemy związane z gospodarowaniem energią i środowiskiem w Polsce Niska efektywność energetyczna zasobów gmin, budżetu Państwa, osób prywatnych oraz przedsiębiorców Wzrost cen nośników energii Uzależnienie od importu energii oraz wzrost cen paliw prowadzi do wzrostu deficytu płatniczego Niskie bezpieczeństwo energetyczne Niezadowalający stan środowiska naturalnego Brak efektywnych narzędzi do zarządzania energią związanych z realizacją celów strategicznych rozwoju lokalnego Problemy finansowe samorządów napotykających trudności w zapewnieniu funduszy dla długoterminowych inwestycji

6 Prawo polskie Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Ustawa z dn. 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Ustawa z dn. 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii

7 Rada ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej W 2012 roku Minister Gospodarki powołał organ pomocniczy - Społeczną Radę ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Celem Społecznej Rady ds. Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej jest wspieranie polskiego Rządu w zakresie tworzenia rozwiązań systemowych na rzecz rozwoju gospodarki niskoemisyjnej oraz promowanie niskoemisyjnych technologii.

8 Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej Celem przeprowadzenia transformacji gospodarki, polski rząd zdecydował się na opracowanie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej (NPRGN). Istotą Programu jest zapewnienie korzyści ekonomicznych, społecznych i ekologicznych (zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju) płynących z działań zmniejszających emisje, osiąganych m.in. poprzez wzrost innowacyjności i wdrożenie nowych technologii, zmniejszenie energochłonności, utworzenie nowych miejsc pracy, a w konsekwencji sprzyjających wzrostowi konkurencyjności gospodarki. Celem głównym NPRGN jest rozwój gospodarki niskoemisyjnej przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju kraju.

9 Założenia NPRGN Narodowy Plan Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej mając na celu rozwój gospodarki niskoemisyjnej będzie odnosił się do: emisji wynikających z pakietu klimatyczno-energetycznego i PEP 2030, wytycznych dyrektywy o jakości powietrza (CAFE), dyrektywy o emisjach przemysłowych (IED), protokołu z Göteborga (dot. Przeciwdziałania zakwaszeniu, eutrofizacji i powstawaniu ozonu przyziemnego). Realizacja celów redukcyjnych dla wszystkich substancji będzie wymagała szeregu działań na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym (uwzględnionych w PGN), często innych niż dla redukcji emisji gazów cieplarnianych. Stąd konieczne będzie uwzględnienie efektu synergii tych działań.

10 Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej Cele szczegółowe zostały określone jako: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami, promocja nowych wzorców konsumpcji.

11 Planowanie energetyczne w gminie Efektem planowania energetycznego powinno być: zmniejszenie zapotrzebowania na energię pierwotną w JST, redukcja emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń, zwiększenie wykorzystania lokalnych zasobów energetycznych, poprawa bezpieczeństwa energetycznego, utworzenie lokalnych miejsc pracy i wzmocnienie lokalnej gospodarki, stosowanie innowacyjnych rozwiązań na szczeblu lokalnym.

12 Zadania jednostek samorządu terytorialnego JST Planowanie energetyczne zostało głównie ukierunkowane na administrację samorządową, należy to do zadań własnych gminy. Inicjatywa w zakresie przygotowania dokumentów dotyczących planowania energetycznego należy do organu wykonawczego gminy, zgodnie z przepisami ustawy Prawo energetyczne. W Polsce ok. 60% samorządów posiada Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, z czego jedynie 15% stanowią dokumenty aktualne (na podstawie badań FEWE).

13 Plan Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) PGN to dokument strategiczny, którego celem jest określenie wizji rozwoju gminy (lub kilku gmin) w kierunku gospodarki niskoemisyjnej. Jego kluczowym elementem jest wyznaczenie celów strategicznych i szczegółowych, realizujących określoną wizję gminy. Powinny one być: konkretnie określone, mierzalne, ambitne, realne i określone w czasie. Plany gospodarki niskoemisyjnej mają przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.: redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej, a także do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są programy (naprawcze) ochrony powietrza (POP) oraz plany działań krótkoterminowych (PDK).

14 Założenia PGN Zakres działań na szczeblu gminy/gmin, Objęcie planem całego obszaru geograficznego, Skoncentrowanie się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby, w tym wspieranie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii, Współuczestnictwo podmiotów będących producentami i/lub odbiorcami energii, Objęcie planem obszarów w których gminy mają wpływ na zużycie energii w perspektywie długoterminowej, Podjęcie działań mających na celu wspieranie produktów i usług efektywnych energetycznie (np. zamówienia publiczne), Podjęcie działań mających wpływ na zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii (współpraca z mieszkańcami i zainteresowanymi stronami, działania edukacyjne), Spójność z nowotworzonymi bądź aktualizowanymi założeniami do planów zaopatrzenia w ciepło, chłód i energię elektryczną bądź paliwa gazowe i programami ochrony powietrza.

15 Stan realizacji PGN w Województwie Wielkopolskim Tylko 35 gmin nie posiada opracowanego PGN!

16 Porozumienie Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii Popularny ruch europejski skupiający władze lokalne i regionalne, które dobrowolnie włączają się w działania na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej i wykorzystywania odnawialnych źródeł energii na podlegających im obszarach. Celem sygnatariuszy Porozumienia jest zrealizowanie i wykroczenie poza unijny cel, jakim jest zmniejszenie emisji CO 2 o 20% do 2020 roku. Po przyjęciu przez Unię Europejską w 2008 roku pakietu klimatycznoenergetycznego Komisja Europejska zainicjowała Porozumienie między burmistrzami, aby wspierać wysiłki podejmowane przez władze lokalne na rzecz wdrożenia polityk zrównoważonej energii.

17 Gospodarka niskoemisyjna na poziomie lokalnym Efektem wprowadzenia gmin na efektywną ekonomicznie ścieżkę niskoenergetycznego i niskoemisyjnego rozwoju będzie: zmniejszenie zapotrzebowania na energię pierwotną w JST, zredukowanie emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń, zwiększenie wykorzystania lokalnych czystych zasobów energetycznych, poprawa lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, utworzenie lokalnych miejsc pracy i wzmocnienie lokalnych gospodarek, stosowanie innowacyjnych rozwiązań na szczeblu lokalnym, zrównoważona produkcja i konsumpcja. Samorządy są istotnym partnerem rządu w wypełnianiu zobowiązań pakietu 3 x 20.

18 Nowy zawód: gminny energetyk Gminny Energetyk posiada wiedzę teoretyczną i praktyczną popartą wieloletnim doświadczeniem, obejmującą szeroki zakres zagadnień: zaopatrzenie oraz zużycie energii i nośników energii, planowanie przestrzenne, zagospodarowanie odpadów, ochrona środowiska, budownictwo energooszczędne, OZE i nowe technologie np. inteligentne sieci, funkcjonowanie samorządów w Polsce, finanse i ocena inwestycji, dostępne dla samorządów programy wsparcia i odpowiednie procedury aplikacyjne, prowadzenie przetargów, Public Relations i komunikacja społeczna, umowy i zagadnienia prawne, rozwiązania typu ESCO lub PPP itp. Jednocześnie cieszy się on/ona zaufaniem władz gminy, posiada dobre kontakty z działającymi na terenie gminy podmiotami i przedsiębiorstwami energetycznymi, jest wiarygodny dla mieszkańców JST i dziennikarzy.

19 Gmina miejsko-wiejska Kisielice najlepsza w Europie w zarządzaniu energią Pod koniec czerwca 2014 gmina Kisielice została zwycięzcą prestiżowego konkursu Unii Europejskiej w kategorii ManagEnergy Award (Zarządzanie Energią) w ramach Tygodnia Zrównoważonej Energii corocznej ogólnoeuropejskiej inicjatywy organizowanej przy Komisji Europejskiej. Źródło:

20 Dobre praktyki: spółdzielnie energetyczne w Niemczech Dynamiczny rozwój spółdzielni energetycznych rozpoczął się w 2008 roku - założono 43 spółdzielnie, a w 2012 roku założono 167 nowych jednostek. Obecnie w skali kraju już ok. 800 spółdzielni energetycznych. Średnia liczba członków założycieli to 29 osób, choć w Niemczech potrzeba jedynie 3 osób do założenia spółdzielni. 61% powstałych spółdzielni założyło nie więcej niż 20 członków. Po założeniu organizacji liczba członków szybko rośnie i w 2012 roku średnia liczba członków badanych spółdzielni wynosiła już 160 osób. W 91% były to osoby fizyczne, a w tylko 4% banki lub przedsiębiorstwa, w 3,5% rolnicy, a w 1,5% samorządy. Większość inwestycji spółdzielczych w energetyce związana jest z fotowoltaiką, ponieważ jest to najprostszy sposób na realizację inwestycji. Część spółdzielni realizuje inwestycje oparte na biomasie lub biogazie, w tym w lokalne sieci cieplne. Zaczynają pojawiać się także spółdzielcze inwestycje w obszarze energetyki wiatrowej.

21 Pierwsza spółdzielnia energetyczna w Polsce Z inicjatywy firmy Bio Power Sp. z o.o. na terenie powiatu zamojskiego powstała pierwsza w Polsce spółdzielnia energetyczna: Spółdzielnia Nasza Energia. W obrębie gmin partnerskich leżących na terenie powiatu zamojskiego (Sitno, Komarów-Osada, Skierbieszów, Łabunie) powstanie kompleks elektrownii biogazowych według koncepcji firmy Bio Power Sp. z o.o. Na terenie każdej z gmin zostanie wybudowany tzw. węzeł energetyczny składający się z trzech biogazowni, które wzajemnie będą rezerwowały swoją moc. Zadaniem jest zasilenie w energię elektryczną, a w miarę możliwości także energię cieplną budynków użyteczności publicznej jak i gospodarstw domowych.

22 Gospodarka niskoemisyjna na poziomie indywidualnym

23 Gospodarka niskoemisyjna na poziomie indywidualnym

24 Gospodarka niskoemisyjna na poziomie indywidualnym

25 Gospodarka niskoemisyjna na poziomie indywidualnym

26 Gospodarka niskoemisyjna na poziomie indywidualnym

27 Gospodarka niskoemisyjna na poziomie indywidualnym Świadome funkcjonowanie i dokonywanie codziennych wyborów, wynikających z naszych poglądów, których rezultatem jest: Zdrowy styl życia (m.in. ruch, odżywianie), Poszanowanie dla środowiska naturalnego, Oszczędności w domowym budżecie dzięki zmniejszeniu kosztów mediów i ograniczeniu konsumpcji, Poprawa kondycji lokalnej gospodarki np. poprzez zakup owoców sezonowych czy lokalnych towarów, Poprawa relacji z otoczeniem.

28 Jakie plany w zakresie gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Łobżenica? W samorządach gminnych drzemie potencjał w zakresie poprawy efektywności energetycznej i wykorzystania zasobów lokalnych źródeł energii. Gminy stanowią podstawową jednostkę w realizacji polityki energetycznej kraju, zapisów pakietu energetycznoklimatycznego oraz celów Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Działania te pozwolą na ograniczenie niskiej emisji, a także pozwolą zapoczątkować konkurencyjną, innowacyjną i niskoemisyjną gospodarkę, wspierając rozwój ekonomiczny Polski na arenie międzynarodowej przy jednoczesnym zachowaniu walorów środowiska przyrodniczego.

29 Dziękuję za uwagę! Kinga Świtalska Zespół Doradców Energetycznych Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu ul. Szczepanowskiego 15A, Poznań tel.: (61) fax: (61) kinga.switalska@wfosgw.poznan.pl