Cristiano Ronaldo w sprawozdaniu finansowym, czyli o wartościach niematerialnych w klubach piłkarskic

Transkrypt

1 Kluby piłkarskie, jak wszystkie jednostki nastawione na osiąganie zysków, są zobowiązane do sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z zasadami obowiązującymi inne podmioty. Kluby piłkarskie, jak wszystkie jednostki nastawione na osiąganie zysków, są zobowiązane do sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z zasadami obowiązującymi inne podmioty. Jedną z najistotniejszych pozycji w tych sprawozdaniach jest ujmowana w bilansie wartość piłkarzy danego klubu. Niezależnie od kraju, w którym klub działa, i wiążących się z tym przepisów, w trakcie lektury sprawozdań finansowych można znaleźć podobne rozwiązania w tym zakresie. Tytułowy Pan Ronaldo jest jednym z najbardziej kuszonych zmianą klubu piłkarzy na europejskim rynku w letnim okresie transferowym. Co rusz pojawiają się spekulacje czy odejdzie z klubu Manchester United do Realu Madryt, jakie będzie jego przyszłe wynagrodzenie oraz ile otrzyma dotychczasowy klub za transfer. W trakcie powstawania niniejszego artykułu świat miłośników piłki nożnej nie znał jeszcze odpowiedzi na żadne z tych pytań, ale niewątpliwym jest, że jakiekolwiek będą dalsze losy Portugalczyka w kolejnym sezonie piłkarskim, będzie to miało określone konsekwencje w sprawozdaniu finansowym obecnego i ewentualnie przyszłego klubu tego piłkarza. Celem niniejszego artykułu nie jest snucie rozważań o futbolu z punktu widzenia kibica, lecz możliwie syntetyczne pokazanie sprawozdawczych aspektów działania rynku transferowego dla klubów sportowych (w tym przypadku klubów piłki nożnej). Ze względu na ograniczone ramy niniejszego opracowania pominięto opis prawnych podstaw funkcjonowania klubów oraz związków sportowych, zasad ewidencji zawodników i regulacji odnośnie zmian przez nich barw klubowych. Po nabyciu piłkarza, klub staje się jego pracodawcą i od tego momentu wypłaca mu wynagrodzenie ustalone w indywidualnym kontrakcie zawieranym przeważnie na kilka lat. Ponadto, poprzedni klub piłkarza otrzymuje z reguły wynagrodzenie za sprzedaż" zawodnika, tzw. wartość transferu, która w przypadku najlepszych zawodników sięga obecnie dziesiątków milionów euro. Po drodze pojawiają się różnego rodzaju menedżerowie, którzy otrzymują 1 / 8

2 prowizję od jednego lub obu klubów za skuteczne doprowadzenie do sfinalizowania transferu. Od momentu podpisania umowy transferowej zawodnik, a dokładnie prawo do jego karty zawodniczej staje się elementem majątku (aktywów) klubu. Zgodnie z ustawą o rachunkowości wartościami niematerialnymi i prawnymi są nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych oraz know-how (art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy). Z kolei par. 8 MSR 38 Wartości niematerialne" za składnik aktywów uważa zasób, który pozostaje pod kontrolą jednostki gospodarczej w wyniku zdarzeń zaistniałych w przeszłości oraz z którego, według oczekiwań, jednostka osiągnie w przyszłości korzyści ekonomiczne. Wartości niematerialne stanowią jeden z elementów tak definiowanych aktywów i obejmują możliwe do zidentyfikowania niepieniężne składniki aktywów, niemające postaci fizycznej. Powyższe kryteria odnośnie wartości niematerialnych (identyfikowalność, kontrola, przyszłe korzyści ekonomiczne) są spełnione w przypadku praw do kart zawodniczych nabywanych przez kluby, co sprawia, że należy je ująć w bilansie jako element aktywów tych jednostek. Klub płacąc określoną kwotę innemu klubowi za danego piłkarza, nabywa jego kartę zawodniczą i uzyskuje prawo do negocjowania z nim indywidualnego kontraktu. Klub osiąga w rezultacie wystarczającą kontrolę nad kartą zawodnika. Na wartość bilansową wartości niematerialnych i prawnych według polskich zasad rachunkowości składają się cena nabycia lub koszt wytworzenia, pomniejszone o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Zarówno do ustalenia ceny nabycia, jak i określenia stawek amortyzacyjnych mają zastosowanie ogólne przepisy dotyczące typowych" składników majątku. Ponadto, ze względu na specyfikę klubów 2 / 8

3 piłkarskich cena nabycia oraz odpisy amortyzacyjne uwzględniają czynniki branżowe. Przykładowo, we wprowadzeniu do opublikowanego sprawozdania finansowego Klubu Piłkarskiego Legia Warszawa" za rok 2006 można przeczytać, że roczną stawkę amortyzacyjną w przypadku praw do kart zawodniczych określa czas, na jaki został zawarty indywidualny kontrakt z zawodnikiem i podlega on odpowiedniej aktualizacji w przypadku zmiany długości trwania kontraktu. Wartość kart zawodniczych jest podwyższana o wartość wynagrodzeń menedżerów związanych z podpisaniem kontraktów zakupu praw do kart zawodniczych oraz opłat na rzecz związków piłki nożnej, które nie obciążają kosztów okresu, w którym zostały poniesione, lecz podlegają kapitalizacji. Jeżeli zawodnikiem klubu jest piłkarz z wolną kartą (taki, któremu skończył się kontrakt w poprzednim klubie i został nabyty za darmo"), to jego karta zawodnicza nie podlega wycenie bilansowej. Karty zawodnicze takich zawodników obejmuje się ewidencją pozabilansową. Z kolei w sprawozdaniu finansowym Wisły Kraków za rok 2004 do ujmowanych jako wartości niematerialne i prawne kosztów nabycia karty zawodnika (podpisania kontraktu) zalicza się cenę nabycia karty zawodnika od jej dotychczasowego właściciela, powiększoną o koszty pośrednie związane z podpisaniem kontraktu. Dla celów księgowych są one amortyzowane liniowo w okresie odpowiadającym okresowi obowiązywania kontraktu (2-10 lat na dzień bilansowy), a dla podatkowych - przez okres 5 lat. Koszty podpisania kolejnej umowy z danym zawodnikiem przedłużającej dotychczasowy okres trwania kontraktu powiększają na dzień podpisania nowego kontraktu wartość księgową netto poprzednio poniesionych kosztów. Taka nowa wartość jest amortyzowana przez okres pozostały do zakończenia trwania nowego kontraktu. Podobne zasady odnośnie wyceny kart pracowniczych stosują kluby z Europy Zachodniej, np.: Manchester United, Arsenal Londyn i Celtic Glasgow (sporządzające sprawozdania finansowe według brytyjskich zasad rachunkowości). Arsenal w opisie zasad rachunkowości 3 / 8

4 zastosowanych w raporcie za rok zakończony 31 maja 2007 roku dodaje też, że w przypadku nabycia karty zawodnika w zamian za wynagrodzenie niepieniężne, takie jak karta zawodnicza innego zawodnika (piłkarz za piłkarza), transakcja jest ujmowana w wartości szacowanej rynkowej wartości przekazywanej tytułem zapłaty karty zawodniczej. Ponadto, klub z Londynu dokonuje odpisów z tytułu utraty wartości kart zawodniczych, jeżeli ich wartość bilansowa jest wyższa od wartości możliwej do odzyskania (w drodze wykorzystywania w trakcie rozgrywek czy też sprzedaży). Wartość rynkowa kart zawodniczych piłkarzy będących wychowankami klubu nie jest ujmowana w bilansie. Kluby notowane na giełdach europejskich (np. Borussia Dortmund czy FC Porto), jeżeli sporządzają skonsolidowane sprawozdania finansowe, to muszą one być zgodne z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej. MSR 38 pozwala na wybór jednego z dwóch wariantów wyceny - modelu opartego na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia (patrz wyżej) oraz modelu opartego na wartości przeszacowanej. To drugie rozwiązanie polega na wykazywaniu składnika wartości niematerialnych, po początkowym ujęciu, w wartości przeszacowanej, która stanowi jego wartość godziwą na dzień przeszacowania, pomniejszoną o późniejsze umorzenie i łączną kwotę późniejszych odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości. Jednostka może wybrać tę metodę wyceny, jeżeli jest w stanie ustalić wartość godziwą poprzez odniesienie do aktywnego rynku danych wartości niematerialnych. Ustalając wartość amortyzacji wartości niematerialnych należy rozważyć ich wartość końcową (rezydualną), która jest szacunkową kwotą, jaką spółka otrzymałaby z tytułu zbycia danego składnika aktywów, po odliczeniu oczekiwanych kosztów zbycia, jeżeli dany składnik osiągnąłby zakładany wiek i znajdował się w stanie oczekiwanym pod koniec okresu jego użytkowania. Z reguły wartość rezydualna wartości niematerialnych o określonym okresie użytkowania, a więc i kart zawodniczych, wynosi zero, chyba że inna jednostka zobowiązała się do zakupu tych aktywów po zakończeniu ich użytkowania lub istnieje (i raczej będzie istniał w momencie zakończenia użytkowania aktywów) aktywny rynek dla tego typu aktywów, który pozwala ustalić wartość końcową. W sprawozdaniu finansowym klubu Celtic Glasgow za rok zakończony 30 czerwca 2007 roku wyraźnie podkreśla się, że wartość rezydualna kart zawodniczych w każdym przypadku wynosi zero. 4 / 8

5 Zgodnie z ustawą o rachunkowości poprawność przyjętych okresów oraz stawek amortyzacyjnych w odniesieniu do praw do kart zawodniczych powinny podlegać okresowej weryfikacji, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych. Podobnie zgodnie z MSR 8 Zasady (polityka) rachunkowości, zmiany wartości szacunkowych i korygowanie błędów" zmiany okresów amortyzacji oraz ewentualnie metody amortyzacji powinny być traktowane jako zmiany wartości szacunkowych i uwzględniane prospektywnie. Na poprawność dokonanych szacunków wpływ mogą mieć m.in. plany klubu i trenerów odnośnie kształtu osobowego drużyny w kolejnych sezonach, zgłoszone zamiary odejścia piłkarzy, przewlekłe kontuzje. Pozostanie tajemnicą czy faktycznie działalność operacyjna klubu piłkarskiego w tym przypadku znajduje odzwierciedlenie w księgach. Nie sposób przeanalizować zakresu ujawnień w informacji dodatkowej w sprawozdaniach polskich klubów piłkarskich, gdyż nie podlegają one obowiązkowi publikacji. Śladów kart zawodniczych można natomiast poszukać m.in. w bilansach tych spółek. Legia Warszawa we wspomnianym wyżej sprawozdaniu finansowym pokazuje jako odrębną pozycję wartości niematerialnych i prawnych Prawa do kart zawodniczych". Podobne rozwiązanie przyjęła Wisła Kraków wyodrębniając wśród wartości niematerialnych i prawnych pozycję Aktywa zawodników". Z kolei Wisła Płock S.A. w sprawozdaniu finansowym za rok 2006 prezentuje je jako Inne wartości niematerialne i prawne". Kluby brytyjskie prezentują natomiast rozmaity poziom ujawnień odnośnie kart zawodniczych w informacji dodatkowej. Imponująco wyglądają noty odnośnie wartości niematerialnych w sprawozdaniu finansowym klubu Manchester United za rok zakończony 30 czerwca 2005 roku (ostatnie ogólnodostępne sprawozdanie finansowe klubu/spółki przed wycofaniem z obrotu giełdowego po nabyciu przez rodzinę Glazerów). Przedstawiają one wartości brutto (w podziale na wartość transferu, prowizję agenta i opłatę na rzecz Premier League) i wartości umorzenia praw do kart zawodniczych oraz zwiększenia i zmniejszenia tych kategorii w trakcie okresu sprawozdawczego, w tym z tytułu wystawienia piłkarza na listę transferową (tabela ruchu wartości niematerialnych) oraz wartości netto kart zawodniczych na początek i koniec okresu sprawozdawczego. 5 / 8

6 W kolejnej nocie przedstawiono analityczne dane odnośnie wartości początkowej i bieżącej karty zawodniczej określonego zawodnika, okresu obowiązywania kontraktu, wartości umorzenia karty zawodniczej w danym okresie sprawozdawczym. Klub prezentuje również wartość nieuregulowanych jeszcze zobowiązań wobec poprzedniego klubu danego zawodnika oraz wartość potencjalnych zobowiązań (warunkowych) wobec danego piłkarza zapisanych w jego kontrakcie, a zależnych od jego indywidualnych osiągnięć, liczby występów itd. W nocie tej pojawia się m.in. nazwisko Cristiano Ronaldo, a wartość jego karty zawodniczej na dzień bilansowy wynosi tys. funtów. Co ciekawe, po dwóch latach od nabycia tego piłkarza przez Manchester, klub ten posiadał zobowiązanie wobec poprzedniego klubu o wartości ponad 3 mln funtów. Ponadto, klub prezentuje ruchy transferowe, jakich dokonał w trakcie okresu sprawozdawczego, w tym m.in. przepływy pieniężne, wpływy i wydatki z tego tytułu, wartości wynagrodzeń zapłaconych agentom za transfery poszczególnych piłkarzy. Poza opisanymi powyżej aspektami sprawozdawczości wartości niematerialnych, mogą one dotyczyć, również w przypadku kart zawodniczych, innych obszarów sprawozdania finansowego. Istotną pozycją sprawozdania finansowego każdego klubu piłkarskiego będą z pewnością koszty wynagrodzeń piłkarzy czy też zysk (strata) ze zbycia kart zawodniczych przed zakończeniem kontraktu. Ciekawym zagadnieniem może być sposób weryfikowania utraty (lub jej braku) wartości składników zaliczanych do wartości niematerialnych. Kluby piłkarskie, tak jak inne podmioty gospodarcze, mogą zmieniać właścicieli czy też łączyć się ze sobą (np. Polonia Warszawa i Dyskobolia Groclin Grodzisk Wlkp. w ostatnich dniach), co z rachunkowego punktu widzenia rodzi problemy rozliczenia połączeń, ustalenia wartości firmy i innych wiążących się z tym aspektów. Omówienie wszystkich zagadnień przekraczałyby znacznie ramy przewidziane dla niniejszego opracowania. 6 / 8

7 Jak widać, przyłożenie ram sprawozdawczości finansowej do piłki nożnej w krajach o różnych kulturach prawnych prowadzi do dość zbieżnych rozwiązań odnośnie raportowania. Sprawia to, że mimo ogromnej różnicy klasy na boisku pomiędzy futbolem brytyjskim a polskim, język rachunkowości, podobnie jak język futbolu jest uniwersalny i przekracza granice. Należy zwrócić uwagę na fakt, że przedstawione w przykładach kluby brytyjskie dostosowały swoje lata obrotowe do cyklu (sezonu) piłkarskiego, który kończy się z reguły w maju lub czerwcu. Dzień bilansowy przywołanych sprawozdań polskich klubów przypada w każdym przypadku na 31 grudnia. Mimo zamieszania wokół polskiej ligi piłki nożnej, docierają z pewnym opóźnieniem do naszego kraju inne trendy światowe. Do debiutu na giełdzie, na rynku New Connect, przymierza się od pewnego czasu Ruch Chorzów, który mimo braku wybitnych osiągnięć sportowych w ostatnich latach zamierza zadebiutować na giełdzie jako pierwszy polski klub piłkarski. Status spółki publicznej będzie wiązał się z określonymi wymogami sprawozdawczymi. Przedstawione rozwiązania z całą pewnością znajdą ślad w sprawozdaniach finansowych klubu. Czy potencjalna oferta się powiedzie i znajdzie zainteresowanych inwestorów? Czas pokaże. Jako ciekawostkę na zakończenie należy dodać, że przed kilku laty agencja Dow Jones stworzyła Dow Jones STOXX Football Index, którego wartość tworzyły kursy akcji klubów piłkarskich notowanych na europejskich giełdach. Obecnie obejmuje on notowania 27 spółek piłkarskich, w tym m.in. AS Roma, Galatasaray Stambuł, Borussia Dortmund czy Ajax Amsterdam. Nie da się ukryć, że powiązanie biznesu z innymi dziedzinami życia może występować na różnych płaszczyznach. W artykule wykorzystano jako źródło lub inspirację poniższe dokumenty: - Sprawozdanie finansowe spółki Klub Piłkarski Legia Warszawa" Sportowa Spółka 7 / 8

8 Akcyjna za rok 2006 (M. P. B" nr 651 z roku 2007, poz. 3801), - Sprawozdanie finansowe spółki Wisła Kraków Sportowa Spółka Akcyjna za rok 2004 (M. P. B" nr 865 z roku 2005, poz. 4957), - Sprawozdanie finansowe spółki Wisła Płock Spółka Akcyjna za rok 2006 (M. P. B" nr 1265 z roku 2007, poz. 7309), - Arsenal Holdings plc Statement of Accounts and Annual Report 2006/2007 ( rsenal.com ), - Celtic plc Annual Report Year Ended 30 June 2007 ( ), - Manchester United plc Report & Accounts 2005 ( ntent/doc_10_139.pdf ). 8 / 8