System emerytalny. Dr Grażyna Sordyl

Transkrypt

1 System emerytalny Dr Grażyna Sordyl

2 System emerytalny Celem emerytury z ubezpieczenia społecznego jest zabezpieczenie podstawowych potrzeby ubezpieczonego. Dla tego emerytury z ubezpieczenia społecznego mają charakter świadczeń bazowych. Bazowe świadczenia przysługują w zamian za składkę płaconą od wynagrodzeń nieprzekraczających w skali roku określonych wielokrotności średnich zarobków w kraju. Dla osób lepiej zarabiających kwota ta będzie w mniejszym stopniu zastępować poprzednie zarobki. Znacznemu obniżaniu się poziomu życia po zakończeniu działalności zawodowej u osób o wysokich zarobkach zapobiegać ma stworzenie różnych możliwości doubezpieczenia się", np. poprzez wykup polisy.

3 System emerytalny Koncepcja systemu zapewniającego świadczenie z różnych źródeł (system filarów) zawarta była już w planie Beveridge'a i w systemie Bismarcka. W planie Beveridga system finansowania z różnych źródeł wyrósł z potrzeby zróżnicowania i uzupełnienia dochodów na starość ponad jednolite kwotowo i niskie renty państwowe o charakterze zaopatrzeniowym. W celu uzupełnienia minimalnych świadczeń podstawowych (pierwszy filar) przewidywano dodatkowe świadczenia emerytalne o charakterze ubezpieczeniowym, zależne od stażu pracy i uzyskanych wcześniej wynagrodzeń (drugi filar).

4 System emerytalny Filarowy model emerytur przyjęto też w krajach o Bismarckowskim systemie ubezpieczeń społecznych (np. Niemcy, Austria, Francja, Szwajcaria). Filar pierwszy w tym modelu stanowią świadczenia wypłacane z ubezpieczenia społecznego, działającego na zasadach repartycji i uzależnione od wysokości zarobków ubezpieczonego. Filar drugi to ubezpieczenie prowadzone przez pracodawców, działające na zasadach kapitałowych i zapewniające świadczenia odnoszone do zgromadzonych składek. Filar trzeci natomiast to w obu modelach system dobrowolny, umożliwiający uzupełnianie otrzymywanej emerytury w wyniku indywidualnej przezorności, czyli zawarcia umowy z towarzystwem ubezpieczeniowym.

5 W Polsce trzyfilarowy system emerytalny zrealizowano, przyjmując ustawy: z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych, z 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych.

6 Nowy system ubezpieczeń społecznych Filar I Filar II Filar III Stopień obowiązkowości Obowiązkowy Obowiązkowy Dobrowolny Sposób finansowania Repartacyjny Kapitałowy Kapitałowy Zarządzanie Zarządzany przez państwo (ZUS) Zarządzany przez prywatne otwarte fundusze inwestycyjne Zarządzany przez prywatnoprawne systemy zakładowe ustanowione przez pracodawcę Składka Zapisywana na indywidualnych kontach Zapisywana na indywidualnych kontach Zapisywana na indywidualnych kontach

7 I i II filar stanowią emeryturę bazową. Emerytura z obu źródeł (tj. z pierwszego i drugiego filaru) w zasadzie nie będzie mogła być niższa od kwoty najniższej emerytury. Trzeci filar w założeniach polskiej reformy ubezpieczeń społecznych to pracownicze programy emerytalne i indywidualne konta emerytalne, które nie są urządzeniami z zakresu ubezpieczenia społecznego. Polski system trzyfilarowy ma charakter niejednorodny i składa się z dwufilarowego systemu bazowego oraz trzeciego filaru uzupełniającego, działającego na zasadach charakterystycznych dla osobowych ubezpieczeń gospodarczych, ale z ograniczeniami wynikającymi z ustawy o pracowniczych programach emerytalnych i ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych. Konstrukcja polskiego trzyfilarowego systemu emerytalnego jest więc odmienna od klasycznej przez to, że składa się on z dwuczęściowego systemu bazowego (pierwszy i drugi filar) oraz z systemu uzupełniającego (trzeci filar), podczas gdy w systemie klasycznym filar bazowy (pierwszy) uzupełniany jest świadczeniami z filaru drugiego i trzeciego. Nie ma natomiast różnic z punktu widzenia finansowania emerytur pochodzących z poszczególnych filarów. I tak emerytury z tzw. pierwszego filaru będą finansowane metodą repartycyjną (czyli z bieżącej składki wpływającej do ZUS), natomiast filary drugi i trzeci to systemy finansujące wypłaty emerytur ze zgromadzonego kapitału.

8 Cechą charakterystyczną nowego systemu emerytalnego jest wielofilarowość i uzależnienie wysokości świadczenia wyłącznie od składki wnoszonej do systemu SYSTEM ZDEFINIOWANEJ SKŁADKI.

9 W nowym systemie wysokość emerytury zależeć będzie od: wysokości kapitału początkowego wyliczonego na 31 grudnia 1998 r. sumy składek zapłaconych przez danego ubezpieczonego od 1 stycznia 1999 r. momentu przejścia na emeryturę (wraz z każdym przepracowanym rokiem powyżej wieku emerytalnego wysokość przyszłej emerytury będzie wyższa) emerytura dla uczestników pierwszego filara jest w 100% gwarantowana przez Skarb Państwa.

10 Pierwszy filar systemu emerytalnego oparty jest na zreformowanym Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Dla uczestników tego filaru emerytura będzie wypłacana według nowych zasad. Pierwszy filar jest systemem repartycyjnym utworzonym w oparciu o tzw. umowę międzypokoleniową. Polega to na tym, że ze składek wpłacanych przez pracujących finansowane są na bieżąco świadczenia emerytalne. Wpłacane składki są rejestrowane przez ZUS na indywidualnym koncie każdego ubezpieczonego. Istotą funkcjonowania pierwszego filaru jest to, że finansowanie świadczeń jest repartycyjne, natomiast ewidencja składek jest kapitałowa. Kontrolując stan kapitału na swoim koncie każdy ubezpieczony może sprawdzić, ile kapitału uzbierał na poczet swojej przyszłej emerytury. Jednak faktycznie nie posiada on tych pieniędzy na swoim koncie. Jest to kapitał fikcyjny, nie podlegający dziedziczeniu.

11 Obsługą ubezpieczeń społecznych zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną wyposażonym w osobowość prawną. Jest on odpowiedzialny za ewidencjonowanie składek oraz zarządzanie dostępnymi środkami w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). ZUS jest zatem zarządzającym sumą środków tworzącą fundusz (FUS). FUS tworzą fundusze celowe (szczegółowe): fundusz emerytalny - przeznaczony na wypłatę emerytur fundusz rentowy - przeznaczony na wypłatę rent oraz finansowanie tzw. prewencji rentowej fundusz chorobowy - przeznaczony na wypłatę zasiłków chorobowych, macierzyńskich, opiekuńczych i porodowych fundusz wypadkowy - przeznaczony na wypłatę rent powypadkowych.

12 Zakład Ubezpieczeń Społecznych ZUS jest państwową jednostką organizacyjną i posiada osobowość prawną. Siedzibą Zakładu jest miasto stołeczne Warszawa. Nadzór nad zgodnością działań Zakładu z obowiązującymi przepisami sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Zakład działa na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U nr 137, poz. 887, art 66-72) oraz innych ustaw regulujących poszczególne zakresy jego działalności. W zakresie prowadzonej działalności, o której mowa w art , Zakładowi przysługują środki prawne właściwe organom administracji państwowej.

13 Centrala W skład Zakładu wchodzą: Cerenowe jednostki organizacyjne W skład centrali Zakładu wchodzi także Biuro Rent Zagranicznych powołane do realizacji umów międzynarodowych w zakresie ubezpieczeń społecznych

14 1)Prezes Zakładu, Organami Zakładu są: 2)Zarząd, którego przewodniczącym jest z urzędu Prezes Zakładu, 3)Rada Nadzorcza Zakładu.

15 Do zakresu działania Zakładu należy: 1)realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności: a) stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych, b) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek, c) wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, d) prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł, e) prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczeniowych i kont płatników składek, f) orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu dla potrzeb ustalenia uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

16 Do zakresu działania Zakładu należy: 2)realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych, 3)dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami funduszu alimentacyjnego, 4)opracowywanie aktualnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych, 5)kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy, 6)kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi, 7)wydawanie Biuletynu Informacyjnego, 8)popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.

17 Do zakresu działania Zakładu należy także prowadzenie prewencji rentowej, obejmującej: 1)rehabilitację leczniczą osób zagrożonych całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy albo osób pobierających rentę okresową, 2)badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy, 3)inne działania prewencyjne. W ramach prewencji rentowej Zakład może: kierować osoby do ośrodków rehabilitacyjnych, prowadzić własne ośrodki rehabilitacyjne, udzielać zamówień na świadczenia i usługi rehabilitacyjne w innych ośrodkach, dofinansowywać rozwój bazy leczniczo-technicznej ośrodków, prowadzić we własnym zakresie badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy lub zamawiać ich przeprowadzenie przez inne podmioty, finansować inne działania dotyczące prewencji rentowej.

18 Zakład wykonuje również zadania powierzone na podstawie innych ustaw. Zakład może wykonywać inne zlecone zadania z dziedziny ubezpieczeń lub zabezpieczenia społecznego.

19 Każda osoba podlegająca ubezpieczeniu społecznemu posiada w ZUS własne konto ubezpieczenia. Na koncie tym ewidencjonowane są składki oraz informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia danej osoby. Konto ubezpieczonego zakładane jest przeważnie na podstawie zgłoszenia składanego do ZUS-u przez pracodawcę. Ma on na to 7 dni od momentu powstania obowiązku ubezpieczenia, czyli z reguły od momenty podpisania umowy o pracę. Konto oznaczone zostaje numerem ewidencyjnym nadanym osobie ubezpieczonej przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL). O stanie konta emerytalnego ubezpieczeni powinni być informowani raz do roku. Informacje zawarte na koncie objęte są przepisami o ochronie danych osobowych.

20 Wysokość emerytury z pierwszego filaru uzależniona jest od od kwoty środków zgromadzonych na koncie. Kwota ta podlega waloryzacji w celu zachowania co najmniej ich realnej wartości w odniesieniu do cen towarów i usług konsumpcyjnych. W praktyce oznacza to, że kapitał jest mnożony przez odpowiedni wskaźnik (wskaźnik waloryzacji). Wprowadzone od 1 stycznia 2008 r. zmiany w ustawie o emeryturach i rentach z FUS przewidują, że świadczenia emerytalno - rentowe będą waloryzowane corocznie - od dnia 1 marca. Natomiast wskaźnik waloryzacji będzie określany jako średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym, zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Zwiększenie wskaźnika waloryzacji będzie corocznie negocjowane w Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych. Jeżeli nie dojdzie do uzgodnienia wskaźnika na forum Komisji, jego wysokość określi w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.

21 Otwarty fundusz emerytalny (OFE) OFE to nazwa zastrzeżona dla funduszy utworzonych na podstawie ustawy z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. W ujęciu ustawy otwarty fundusz emerytalny jest wyposażoną w osobowość prawną i powołaną na czas nieograniczony wyodrębnioną masą majątkową powstałą ze składek członków funduszu, gromadzącą i inwestującą środki pieniężne z przeznaczeniem na wypłaty dla członków po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. W tym celu zakłada się dla każdego członka otwartego funduszu emerytalnego indywidualny rachunek, na którym ewidencjonuje się wpłacane składki i pobrane opłaty, a zgromadzone na tym koncie środki przelicza się na jednostki rozrachunkowe.

22 Otwarty fundusz emerytalny to majątek tworzony z wpłat jego uczestników i zarządzany przez powszechne towarzystwo emerytalne. Fundusz taki jest wspólną masą majątkowego uczestników, o zmiennej wartości i stałym przedmiocie działalności.

23 Otwarte fundusze emerytalne są częścią sektora finansów publicznych Świadczą o tym następujące cechy konstrukcyjne: obowiązkowe uczestnictwo w otwartych funduszach emerytalnych. Uczestnik ma prawo wyboru tylko jednego OFE; w przypadku niewybrania przez ubezpieczonego OFE, w określonym w przepisach prawa terminie, ubezpieczony jest przydzielony do funduszu w drodze nakazu administracyjnego, a wybór konkretnego funduszu następuje w drodze losowania; wysokość składek określa państwo, które odpowiada za ich pobór. Mają one charakter obligatoryjny; emerytura z otwartego funduszu emerytalnego jest integralną częścią emerytury bazowej; minimalny poziom świadczenia emerytalnego złożonego z obu obowiązkowych komponentów gwarantuje budżet państwa. Środki niezbędne do podwyższenia emerytury pochodzić będą z budżetu państwa.

24 Specyfika OFE Otwarty fundusz emerytalny ma osobowość prawną Jest on jednak specyficzną osobą prawną, która ma tylko jeden organ zarząd. Jest nim osoba prawna powszechne towarzystwo emerytalne. Członkowie funduszu nie są w nim reprezentowani przez żaden organ przedstawicielski. Otwarty fundusz emerytalnynie ma w swej strukturze żadnego organu kontrolnego. Organy te zastępuje organ zewnętrzny Komisja Nadzoru Finansowego. Towarzystwo tworzy fundusz oraz zarządza nim i reprezentuje w stosunkach z osobami trzecimi.

25 Przedmiotem działalności OFE jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu wieku emerytalnego. Majątek funduszu nakierowany jest zatem na działalność inwestycyjną na rynku papierów wartościowych. Fundusz emerytalny odgrywa więc rolę zbiorowego inwestora. Wartość aktywów funduszu podlega zmianom w przeciwieństwie do kapitału akcyjnego towarzystwa, który jest stały. Oba majątki są przez ustawę traktowane oddzielnie.

26 Utworzenie otwartego funduszu emerytalnego; nadania funduszowi statutu przez powszechne towarzystwo emerytalne, zawarcia przez to towarzystwo umowy z depozytariuszem o przechowywanie aktywów funduszu, uzyskania przez powszechne towarzystwo emerytalne zezwolenia na utworzenie funduszu, wpisania funduszu do rejestru funduszy emerytalnych.

27 Utworzenie otwartego funduszu emerytalnego Zezwolenie na utworzenie funduszu emerytalnego wydaje KNF. Zezwolenie na utworzenie funduszu emerytalnego wygasa, jeżeli towarzystwo w odpowiednim terminie nie złożyło wniosku o wpisanie funduszu do rejestru funduszy emerytalnych. Fundusz nabywa osobowość prawną z chwilą dokonania wpisu do rejestru funduszy emerytalnych. Czas trwania funduszu emerytalnego jest nieograniczony.

28 Likwidacja otwartego funduszu emerytalnego następuje; w drodze przeniesienia jego aktywów do funduszu zarządzanego przez towarzystwo, które przejęło zarządzanie tym funduszem lub które przejęło towarzystwo zarządzające tym funduszem w wyniku połączenia. zawsze na skutek cofnięcia przez KNF powszechnemu towarzystwu emerytalnemu, które zarządza tym funduszem, zezwolenia na jego utworzenie i przejęcia zarządzania funduszem przez inne towarzystwo emerytalne (cofnięcie zezwolenia nie jest ogłoszeniem upadłości towarzystwa emerytalnego. Inną przyczyną cofnięcia zezwolenia przez organ nadzoru jest otwarcie likwidacji powszechnego towarzystwa emerytalnego. Likwidację powszechnego towarzystwa emerytalnego jako spółki akcyjnej regulują przepisy Kodeksu spółek handlowych. Powodem wszczęcia postępowania likwidacyjnego jest zaistnienie przyczyny uzasadniającej rozwiązanie spółki)

29 Przejęcie OFE Przejęcie zarządzania otwartym funduszem emerytalnym może nastąpić w wyniku umowy. Umowa o przejęcie zarządzania może zostać zawarta przez powszechne towarzystwo, które zamierza zrezygnować z prowadzenia dotychczasowej działalności, z innym powszechnym towarzystwem emerytalnym. Przejęcia zarządzania może dokonać wyłącznie towarzystwo zarządzające funduszem tego samego rodzaju, co wyklucza możliwość przejęcia zarządzania OFE przez pracownicze towarzystwo emerytalne. Przejęcie zarządzania funduszem w wyniku umowy towarzystw albo połączenia towarzystw wymaga zezwolenia organu nadzoru. Wniosek o wydanie zezwolenia składa towarzystwo przejmujące zarządzanie funduszem, a w przypadku połączenia towarzystw każde z łączących się towarzystw.

30 Podmioty obsługujące otwarty fundusz emerytalny: Powszechne towarzystwo emerytalne, Depozytariusz, Agent transferowy Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.

31 Powszechne towarzystwo emerytalne jest spółką akcyjną, której zadaniem jest utworzenie i zarządzanie powszechnym funduszem emerytalnym. Założyciele powszechnego towarzystwa emerytalnego to osoby prawne lub osoby fizyczne podpisujące statut spółki akcyjnej tworzącej powszechne towarzystwo emerytalne. Mówiąc o założycielach konkretnego powszechnego towarzystwa emerytalnego, należy przez to rozumieć akcjonariuszy tego towarzystwa.

32 Wśród najważniejszych wymogów stawianych wobec towarzystwa i jego akcjonariuszy należy wymienić: zgromadzenie kapitału akcyjnego pokrytego w całości wkładem pieniężnym w wysokości nie niższej niż 5 min euro, kapitał akcyjny powszechnego towarzystwa emerytalnego nie może być zebrany w drodze publicznej subskrypcji, akcje towarzystwa emerytalnego mogą być wyłącznie akcjami imiennymi i nie mogą być zamienione na akcje na okaziciela, niekaralność akcjonariuszy towarzystwa, a w przypadku osób prawnych członków ich statutowych władz oraz brak zaległych zobowiązań z tytułu zobowiązań podatkowych lub z tytułu ubezpieczenia społecznego, zakaz posiadania przez akcjonariusza akcji więcej niż jednego powszechnego towarzystwa emerytalnego (wymóg ten dotyczy także podmiotów zależnych od tego akcjonariusza), zakaz powoływania do składu zarządu osób pełniących funkcje w organach zarządzających lub nadzorczych innych podmiotów działających na rynku kapitałowym dla uniknięcia możliwości wystąpienia konfliktu interesów.

33 Powszechne towarzystwo emerytalne jest spółką prawa handlowego. Do obligatoryjnych organów towarzystwa zalicza się: walne zgromadzenie akcjonariuszy, radę nadzorczą oraz zarząd.

34 Walne zgromadzenie obejmuje wszystkich akcjonariuszy towarzystwa. Jest to najwyższy organ spółki akcyjnej. Do najważniejszych uprawnień tego organu należy nadanie statutu funduszowi zarządzanemu przez te towarzystwa. Zarząd towarzystwa składa się co najmniej z trzech członków. Przynajmniej jedna trzecia składu zarządu powinna legitymować się wyższym wykształceniem prawniczym, ekonomicznym lub być wpisana na listę doradców inwestycyjnych.

35 Jedynym obligatoryjnym organem nadzoru wymaganym przez ustawę jest rada nadzorcza. Fakultatywnym organem nadzoru jest komisja rewizyjna

36 Powszechne towarzystwo emerytalne powołane jest w zakresie swojego przedsiębiorstwa wyłącznie do tworzenia i zarządzania otwartym funduszem emerytalnym oraz do jego reprezentowania wobec osób trzecich. Obowiązków tych nie może wykonywać żaden inny podmiot. Jakakolwiek inna działalność towarzystwa w zakresie jego przedsiębiorstwa jest wyłączona. PTE tworzy fundusz emerytalny, zarządza nim oraz reprezentuje w stosunkach z osobami trzecimi w sposób określony w statucie towarzystwa emerytalnego. Zarządzanie funduszem emerytalnym ma charakter odpłatny.

37 Zarządzanie funduszem emerytalnym polega przede wszystkim na zgodnym z ustawą lokowaniu powierzonych pieniędzy. Lokowanie pieniędzy odbywa się w imieniu własnym towarzystwa, czyli towarzystwo nie działa tu jako przedstawiciel uczestników, lecz nabywa papiery wartościowe w imieniu własnym na rachunek wyodrębnionej masy majątkowej, jaką jest fundusz. W zakresie zarządzania środkami towarzystwo uprawnione jest do dysponowania we własnym imieniu wszelkimi prawami wchodzącymi w skład funduszu oraz do wykonywania wszelkich uprawnień wynikających z tych praw.

38 Zmiana funduszu emerytalnego przez członka jest możliwa w każdym momencie. Przez pierwsze dwa lata przynależności opłata za przeniesienie do innego OFE wynosi 160 zł w pierwszych 12 miesiącach od wstąpienia do OFE (lub zostania jego członkiem w drodze losowania). W drugim roku opłata spada do 80 zł. Czas stażu liczy się od ostatniego dnia miesiąca, w którym podpisano umowę emerytalną. Fundusz, z którego się przenosimy przesyła informację o wysokości opłaty i numerze konta, na które mamy przelać pieniądze.

39 Osoby rozpoczynające pierwszą pracę lub działalność gospodarczą zobligowane są do wyboru OFE w ciągu 7 dni od daty podpisania umowy o pracę lub od daty powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego. Jeżeli osoby te nie dokonają wyboru funduszu w tym terminie, ZUS przyślę im przypomnienie. W przypadku, gdyby nie wybrały one funduszu do 10 lipca (jeżeli rozpoczęły pracę w okresie od stycznia do lipca) lub do 10 stycznia (jeżeli rozpoczęły pracę w okresie od lipca do stycznia), zostaną przydzielone do OFE w drodze losowania. Przeprowadza je ZUS dwa razy do roku - w ostatnich dniach roboczych lipca i stycznia.

40 Opłaty pobierane przez Otwarty Fundusz Gwarancyjny Rodzaj i maksymalną wysokość opłat określają przepisy ustawowe - wysokość obowiązująca w poszczególnych OFE określają ich statuty. Opłata od zarządzanych aktywów - opłata za zarządzanie jest określona ustawowo i wynosi w przypadku każdego OFE 0,05% aktywów miesięcznie. Opłaty od składek - w poszczególnych towarzystwach wahają się one w pierwszych latach członkostwa od: 5% do 10%. W większości przypadków opłaty maleją wraz ze stażem członkowskim. Opłaty za zmianę funduszu 160 lub 80 zł

41 Depozytariusz Bezpiecznemu przechowywaniu środków ma służyć według ustawodawcy rozdzielenie funkcji zarządzania aktywami funduszu realizowanego przez towarzystwo od funkcji przechowywania środków funduszu realizowanego przez depozytariusza. Zgodnie z ustawą o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych depozytariuszem może być tylko bank utworzony zgodnie z ustawą Prawo bankowe, spełniający warunki określone w art. 158 u.o.f.f.e

42 Podstawą współpracy pomiędzy depozytariuszem a otwartym funduszem emerytalnym jest umowa o charakterze cywilnoprawnym. Wypowiedzenie tej umowy zostało uregulowane na dwa sposoby: po pierwsze zostały określone ustawowo terminy na rozwiązanie tej umowy, po drugie wskazano, kto i w jakich sytuacjach może umowę wypowiedzieć. Biorąc pod uwagę podmioty uprawnione do rozwiązania umowy i okoliczności będące podstawą jej rozwiązania, możemy wyróżnić trzy możliwości: 1) wypowiedzenie umowy przez depozytariusza, 2) wypowiedzenie umowy przez fundusz z własnej inicjatywy, 3) wypowiedzenie umowy przez fundusz z inicjatywy (nakazu) organu nadzoru. W razie więc rozwiązania umowy z dotychczasowym depozytariuszem ten ostami powinien wydać nowemu depozytariuszowi przechowywane aktywa funduszu i wszelkie dokumenty z tym związane w terminie uzgodnionym przez strony, jednakże bez zbędnej zwłoki.

43 Depozytariusz jest prawnym gwarantem wypełniania nałożonych przepisami prawa i statutem funduszu obowiązków tegoż funduszu w zakresie: ustalania wartości netto swoich aktywów, zawierania prawnie skutecznych umów nabywania i zbywania aktywów funduszu, terminowego rozliczania umów dotyczących aktywów funduszu, legalnego lokowania środków funduszu.

44 Agent transferowy Agent transferowy (obsługujący) zajmuje się przede wszystkim prowadzeniem rejestru członków funduszu, naliczaniem jednostek rozrachunkowych na indywidualnych rachunkach członków funduszu oraz wieloma innymi czynnościami mającymi charakter administracyjny i archiwizacyjny. Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych nie ingeruje (nakazami lub zakazami) w to, czy towarzystwo ma zajmować się tą działalnością samo, czy też ma ją zlecić podmiotowi zewnętrznemu.

45 Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych W ujęciu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych odgrywa rolę izby rozliczeniowej dla funduszy emerytalnych. Na Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych spoczywa obowiązek rozliczania wypłat transferów między otwartymi funduszami. KDPW musi zebrać informacje od funduszy co do liczby wypisanych i przyjętych członków, zweryfikować je i przekazać zweryfikowane informacje do funduszy, obliczyć zobowiązania funduszy, pobrać na wydzielone konto transferowane środki i dokonać ich przelewu. Od realizowanych przez siebie operacji KDPW pobiera opłaty.

46 Podmioty III Filara Banki Fundusze inwestycyjne Podmioty prowadzące działalność maklerską Zakłady ubezpieczeń. Pracownicze fundusze emerytalne

47 Pracowniczy Program Emerytalny Pracowniczy program emerytalny z formalnego punktu widzenia jest zespołem umów, które zawiera pracodawca w celu utworzenia programu. Na program składają się: zakładowa umowa emerytalna, umowa z instytucją finansową (lub statut pracowniczego funduszu emerytalnego), pracownicze umowy emerytalne.

48 Indywidualne Konto Emerytalne Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) jest rodzajem planu emerytalnego w III filarze - sposobem oszczędzania pieniędzy na dodatkową emeryturę. Podlega przepisom Ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych. Konta IKE mogą być prowadzone przez następujące instytucje finansowe: Banki Fundusze inwestycyjne Podmioty prowadzące działalność maklerską Zakłady ubezpieczeń.

49 Nadzór nad rynkiem II i III filarem prowadzi Finansowego Komisja Nadzoru Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pieniądza elektronicznego. Do zadań Komisji należy ponadto: a. podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego; b. podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności; c. podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego; d. udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym; e. stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty; f. wykonywanie innych zadań określonych ustawami. Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także zapewnienie ochrony interesów uczestników tego rynku.