WYKAZ GRUP ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH PRZEZNACZONYCH DO SPRZEDAŻY DZIECIOM I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "WYKAZ GRUP ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH PRZEZNACZONYCH DO SPRZEDAŻY DZIECIOM I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY"

Transkrypt

1 Warszawa, r. Tabela z zestawieniem uwag (uzgodnienia międzyresortowe, konsultacje publiczne) do projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach. Lp. Przepis Podmiot zgłaszający Treść uwagi Stanowisko Departamentu Zdrowia Publicznego Załącznik nr 1 WYKAZ GRUP ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH PRZEZNACZONYCH DO SPRZEDAŻY DZIECIOM I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY Ust. 1 Kanapki: Polskie Stowarzyszenie Vendingu, pkt 1 pkt 2 na bazie pieczywa razowego lub pełnoziarnisteg o: żytniego, pszennego, mieszanego lub pieczywa bezglutenoweg o; z przetworami mięsnymi zawierającym nie więcej niż 10g tłuszczu w 100g produktu gotowego do spożycia, przetworami z ryb, jajami, serem, z wyłączeniem topionego, wyrobami z nasion roślin strączkowych, orzechami, nasionami UM w Białymstoku , mail Brak poprawności legislacyjnej dotyczącej składników kanapek. Należy zwrócić uwagę, że jakość przetworów mięsnych zależy w dużym stopniu od zawartości mięsa w produkcie, a to z kolei przekłada się na ilość tłuszczu. Przetwory mięsne, które w swoim składzie mają mniejszą ilość tłuszczu, często zawierają mniejszą ilość mięsa, białko ze źródeł roślinnych (np. sojowe) i dodatki do żywności w postaci wzmacniaczy smaku, konserwantów, stabilizatorów i przeciwutleniaczy. Żywność tego typu jest wysoko przetworzona i nie powinna być stosowana w żywieniu dzieci i młodzieży. W przypadku przetworów mięsnych lepszymi, niż limitowana ilość tłuszczu, Projektowany przepis w jasny sposób określa warunki dotyczące składników kanapek muszą być stosowane łącznie. Uwaga częściowo uwzględniona. Proponowana zmiana przepisu: z przetworami mięsnymi zawierającymi co najmniej 70% mięsa i nie więcej niż 10g tłuszczu w 100g produktu gotowego do spożycia, przetworami z ryb zawierającymi co najmniej 60% mięsa ryb, skorupiaków lub mięczaków w 100g produktu gotowego do spożycia. W przypadku stosowania dodatków do żywności

2 zgodnymi z ust. 9, olejem, masłem, margaryną miękką kubkową niearomatyzow aną lub ich mieszankami, ziołami lub przyprawami świeżymi lub suszonymi niezawierający mi sodu/soli; kryteriami jakości wydają się być (podobnie jak na Łotwie): - określenie minimalnego procentowego udziału mięsa w produkcie (np. 70% dla przetworów mięsnych i 60% dla przetworów rybnych), - zakaz stosowania wzmacniaczy smaku i sztucznych barwników, - zakaz stosowania mięsa oddzielanego mechanicznie oraz żywności zawierającej GMO, - ograniczenie ilości soli w produkcie. wzmacniających smak i zapach lista tych dodatków uwzględniona jest w rozporządzeniu unijnym (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności) EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) zatwierdził listę dodatków do żywności, uznając za bezpieczne ich stosowanie w ilościach wskazanych w rozporządzeniu. Aktem prawnym zawierającym szczegółowe wymagania w zakresie stosowania substancji dodatkowych do żywności, w tym dawki i warunki ich stosowania, jest rozporządzenie Komisji (UE) nr 1129/2011 z dnia 11 listopada 2011 r. zmieniające załącznik nr II do rozporządzenia nr 1333/2008. Glutaminian sodu: Glutaminian jest aminokwasem naturalnie występującym w wielu środkach spożywczych, zwłaszcza wysokobiałkowych. Znajduje się w mięsie, rybach, serach, jajach; obecny jest też w produktach pochodzenia roślinnego np. pomidorach, roślinach strączkowych, grzybach. Glutaminian powstaje także w organizmie człowieka. Glutaminian sodu stosowany jest jako dodatek do żywności (E621). Spełnia on funkcję poprawiającą smak produktów, a jego zastosowanie jest bardzo szerokie. Wykorzystywany jest głównie w produkcji wyrobów mięsnych i mięsno-

3 warzywnych, sosów, koncentratów potraw. Do tego celu wykorzystuje się glutaminian otrzymany na drodze fermentacji. Organizm człowieka metabolizuje w taki sam sposób zarówno glutaminian zawarty naturalnie w żywności, jak i ten dodany w procesie produkcji. Glutaminian sodu uważany jest w niektórych środowiskach za substancję szkodliwą, wpływającą na rozwój wielu chorób, szczególnie alergii. Badania prowadzone na przestrzeni wielu lat nie potwierdzają tej opinii, w tym badania pacjentów chorych na astmę, spożywających posiłki kuchni azjatyckiej. Również w badaniach oceniających wpływ glutaminianu sodu na czynności płuc nie wykazano niekorzystnego wpływu glutaminianu na organizm. (Geha RS et al. J.Allergy Clin. Immunol., 2000, 106; , Fernstrom JD and Garatini S International Symposium on Glutamate Oct in Bergamo, Italy). W badaniach na zwierzętach stwierdzono natomiast, że nawet wysoka zawartość glutaminianu we krwi matki nie przechodzi przez łożysko. Stwierdzono, że obecne wykorzystanie soli glutaminianu w postaci dodatków do żywności jest nieszkodliwe, a przy niskich dawkach może przyczynić się do poprawy apetytu u osób starszych.

4 Urząd Zrezygnowanie z margaryny Uwaga uwzględniona. Marszałkowski Województwa Kujawsko- Pomorskiego za pośrednictwem Biura Związku miękkiej kubkowej do smarowania pieczywa na rzecz masła. Amerykańska agencja ds. żywności i leków uznała, że przemysłowe nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans, a wśród nich popularna Województw RP, margaryna, są niezdrowe. Dlatego też mail będą stopniowo wycofywane. Za trzy lata margaryna całkowicie zniknie ze sklepowych półek. Wprowadzenie zakazu będzie według FDA miało wpływ na zmniejszenie śmiertelności z powodu ataków serca. Grupa Aktywni Tłuszcze do smarowania pieczywa i Uwaga uwzględniona. Rodzice mail smażenia - należy wyeliminować w margarynach kubkowych olej palmowy, tłuszcze cukiernicze, miksy z olejem palmowym itp. Naszym zdaniem naturalne masło do smarowania pieczywa powinno być wystarczające. Wiele krajów odchodzi od margaryn zupełnie. Są to najczęściej produkowane miksy najtańszych olejów przez globalne koncerny. Warto wspierać lokalną, polską gospodarkę promując polskie Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich Związek Rewizyjny L.dz.109/2015 masło. Zamiast określenia masłem proponuje się: tłuszczami mlecznymi do smarowania zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1308/2013 w tym z masłem. Uwaga uwzględniona. Konfederacja [ ] za niezrozumiałe uznajemy: Lewiatan wprowadzenie obowiązkowego sprawdzania wartości odżywczych (np. wędlina w kanapce nie może KL/392/154/1840/ zawierać więcej niż 10% tłuszczu na DB/ g) w sytuacji, gdy producenci będą mieli obowiązek oznaczania na produktach wartości odżywczej dopiero od końca 2016 r. Uwaga częściowo uwzględniona. Przepis zacznie obowiązywać dopiero od momentu wejścia w życie przepisów w zakresie informowania konsumentów o wartości odżywczej (art. 29) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r.

5 Polskie Stowarzyszenie Dietetyków [ ] dobór dozwolonych do pieczywa tłuszczy jadalnych, [ ] margaryna w dowolnej formie jako produkt wysokoprzetworzony, często o niewłaściwym składzie kwasów tłuszczowych budzi nasze poważne wątpliwości. Sugerujemy ustalenie maksymalnej ilości kwasów tłuszczowych trans w margarynach i ich mieszankach (poniżej 2% - opierając się na dobrych praktykach z Danii). w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/ /2011. Niemniej jednak już na chwilę obecną możliwe jest sprawdzenie zawartości tłuszczu, bowiem producenci żywności, zgodnie z oczekiwaniami konsumentów podają takie informacje na etykietach produktów. Uwaga częściowo uwzględniona. Zgodnie z innymi uwagami, które wpłynęły w ramach uzgodnień i konsultacji publicznych projektu rozporządzenia do przygotowania kanapek stosowane są wszystkie tłuszcze mleczne, w tym masło. Ustalenie maksymalnej zawartości kwasów tłuszczowych trans na chwilę obecną jest niemożliwe. Choć niektóre państwa przyjęły ograniczenia w tym zakresie, w Polsce kwestie te nie zostały na chwilę obecną uregulowane. Biorąc pod uwagę udowodnione niekorzystne działanie izomerów trans kwasów

6 tłuszczowych na zdrowie człowieka, ich spożycie powinno być tak niskie, jak to jest możliwe do osiągnięcia w diecie zapewniającej właściwą wartość żywieniową. Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców Wnioskujemy o usunięcie określenia niearomatyzowana w odniesieniu do margaryn. Przeważająca większość margaryn i produktów do smarowania pieczywa na polskim rynku jest aromatyzowana. Taki zapis znacząco ograniczy wybór produktów do stosowania w szkołach, co nie znajduje uzasadnienia z żywieniowego punktu widzenia. Produkty do smarowania pieczywa powinny mieć odpowiedni skład tłuszczów zgodny z zaleceniami WHO/EFSA i IŻŻ pozwalający na ograniczenie tłuszczów nasyconych i zastępowanie ich tłuszczami nienasyconymi w diecie dzieci. Natomiast dodatek aromatów nie powinien stanowić kryterium przy wyborze produktów. Na podkreślenie zasługuje również fakt, że aromaty są substancjami dopuszczonymi do stosowania w żywności, są substancjami sprawdzonymi i bezpiecznymi - także dla dzieci. Ponadto, PFPŻ ZP zwraca uwagę, że w legislacji UE nie ma pojęcia margaryna miękka kubkowa, proponujemy odniesienie się do: produktów do smarowania pieczywa zdefiniowanych w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającym wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr Uwaga bezprzedmiotowa. Zgodnie z innymi uwagami, które wpłynęły w ramach uzgodnień i konsultacji publicznych projektu rozporządzenia do przygotowania kanapek stosowane są wszystkie tłuszcze mleczne, w tym masło.

7 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007. pkt 3 pkt 4 z warzywami lub owocami, o których mowa w ust. 7 9; bez soli oraz sosów, w tym majonezu, z Urząd Marszałkowski Województwa PFPŻ ZP zwraca uwagę, że zapis niezawierające sodu/soli jest nieprecyzyjny i nie jest jasne do których produktów wymienionych w tym punkcie ma zastosowanie. Ponadto, PFPŻ ZP zwraca uwagę, że suszone przyprawy/zioła ze względu na naturalną zawartość sodu nie spełniają wymagania zawartości sodu na poziomie nie więcej niż 0,005 g określonego w warunkach stosowania oświadczenia nie zawiera sodu/soli zawartych w rozporządzeniu nr 1924/2006. Ketchup produkt nie zawierający konserwantów oraz dodatku syropu glukozowo-fruktozowego Uwaga częściowo uwzględniona. Zmiana brzemienia przepisu na: ziołami lub przyprawami świeżymi lub suszonymi bez dodatku soli. W przypadku stosowania dodatków do żywności, w tym

8 wyłączeniem ketchupu, w przypadku którego zużyto nie mniej niż 120g pomidorów do przygotowania 100g produktu gotowego do spożycia. Kujawsko- Pomorskiego za pośrednictwem Biura Związku Województw RP mail itp. Syrop glukozowo fruktozowy jest substancją niezwykle szkodliwą dla organizmu (powoduje otyłość, powstawanie cukrzycy, zaburzeń w profilu lipidowym oraz wiele innych chorób). Niestety nadużywany przez producentów żywności ze względu na niski koszt i łatwość przetwarzania tego produktu. Wpływ niektórych konserwantów w długofalowym okresie spożywania nie jest do końca poznany. substancji konserwujących lista tych dodatków uwzględniona jest w rozporządzeniu unijnym (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności) EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) zatwierdził listę dodatków do żywności, uznając za bezpieczne ich stosowanie w ilościach wskazanych w rozporządzeniu. Aktem prawnym zawierającym szczegółowe wymagania w zakresie stosowania substancji dodatkowych do żywności, w tym dawki i warunki ich stosowania, jest rozporządzenie Komisji (UE) nr 1129/2011 z dnia 11 listopada 2011 r. zmieniające załącznik nr II do rozporządzenia nr 1333/2008. Grupa Aktywni Rodzice Ketchup gramów pomidorów na 100 gramów produktu. Są powszechnie dostępne ketchupy na Uwaga dotycząca dodatku syropu glukozowofruktozowego nie została uwzględniona na rynku dostępny jest niewielki asortyment keczupów, do których nie są dodawane cukry. Ponadto w rozporządzeniu znacznie ograniczono spożycie cukrów i substancji słodzących, a całkowite spożycie keczupu stosowanego do przygotowania kanapki wniesie niewielki udział energii z cukrów w całodziennym bilansie energetycznym (1 porcja = 15g keczupu). Uzasadnienie j.w. W przypadku wykorzystania

9 Ust. 2 pkt 1 pkt 2 mail Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców Sałatki i Polskie surówki w Stowarzyszenie opakowaniach Vendingu jednostkowyc h: na bazie warzyw lub owoców, o których mowa w ust. 7 i 8; z przetworami mięsnymi zawierającym nie więcej niż Polska Federacja Producentów Żywności Związek rynku wytworzone ze 180 gramów pomidorów lub więcej. Warto dodać, że bez sztucznych zagęstników, wypełniaczy. Głównym składnikiem majonezu jest olej roślinny (ok.70-80%). Dlatego też jest dobrym źródłem kwasów tłuszczowych omega 3 i źródłem omega 6. Mając na uwadze fakt suboptymalnego spożycia niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych wśród dzieci ograniczenie stosowania majonezu wydaje się nie mieć uzasadnienia. Majonez może być stosowany do smarowania pieczywa zamiast innych składników tłuszczowych. Porcja majonezu 15 ml (1 łyżka stołowa) dostarcza 90 kcal; tłuszczu ogółem 10 g w tym nasyconych 0,9 g ; omega6 3 g, a omega3-0,86 g. Proponujemy ewentualnie wprowadzenie wymagania aby stosowano majonez, do produkcji którego nie użyto częściowo utwardzonego tłuszczu. Nie jest jasna norma dotycząca stosowania soli i sodu w sałatkach i surówkach. PFPŻ ZP zwraca uwagę, że kryterium niezawierające sodu/soli w praktyce może być problematyczne do spełnienia ze 120g pomidorów do przygotowania 100g keczupu wartość pozostaje bez zmian, gdyż jest to stosunkowo wysoka zawartość tego surowca. Dąży się do ograniczenia zawartości tłuszczu w diecie dzieci i młodzieży większość sosów i dressingów przygotowywana jest na bazie majonezu lub śmietany, przez co wzrasta wartość energetyczna posiłków przygotowywanych z ich udziałem. Oleje roślinne i tak mogą być stosowane w procesie przygotowania kanapki, m.in. jako dodatek do kanapki. Przepis wskazuje, że jedynym dopuszczalnym dodatkiem są zioła lub przyprawy bez dodatku soli. Należy wskazać, że wyłącznie środki spożywcze wymienione w projekcie rozporządzenia są dopuszczone do sprzedaży i mogą być podawane w żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty (tzw. lista pozytywna). Uwaga częściowo uwzględniona. Zmiana brzemienia przepisu na:

10 Ust. 3 10g tłuszczu w 100g produktu gotowego do spożycia, przetworami z ryb, jajami, serem, z wyłączeniem topionego, produktami mlecznymi zgodnymi z ust. 5, produktami zbożowymi zgodnymi z ust. 6, wyrobami z nasion roślin strączkowych, suszonymi warzywami i owocami, orzechami oraz nasionami zgodnymi z ust. 9, olejem, ziołami lub przyprawami świeżymi lub suszonymi niezawierający mi sodu/soli. Mleko bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanyc h w rozporządzeni u Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. Pracodawców Polskie Towarzystwo Programów Zdrowotnych PTPZ-33/2015 względu na naturalną zawartość sodu w ziołach i przyprawach. Składniki te mogą nie spełnić wymagania dotyczącego zawartości sodu na poziomie nie więcej niż 0,005 g określonego w warunkach stosowania oświadczenia nie zawiera sodu/soli zawartych w rozporządzeniu nr 1924/2006. W obecnym brzmieniu, zapis wyklucza stosowanie jakichkolwiek sosów i dressingów na bazie ww. składników do sałatek. Warto rozważyć wskazanie zawartości procentowej tłuszczu w mleku. [ ] z uwagi na zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych w tłuszczu mlecznym należy wybierać mleko i jego przetwory o obniżonej zawartości tłuszczu. Dobrą praktyką wydaje się upowszechnienie wśród dzieci i młodzieży wyboru mleka o niższej zawartości tłuszczu mleko 2% tłuszczu. ziołami lub przyprawami świeżymi lub suszonymi bez dodatku soli. W procesie przygotowania sałatki lub surówki mogą być stosowane m.in. produkty mleczne, np. jogurt czy oleje, np. oliwa z oliwek, zatem możliwe jest przygotowanie sosu/dressingu stanowiącego dodatek do sałatki lub surówki. Proponowana zmiana przepisu (celem ujednolicenia przepisów, vidi: kanapki): z przetworami mięsnymi zawierającymi co najmniej 70% mięsa i nie więcej niż 10g tłuszczu w 100g produktu gotowego do spożycia, przetworami z ryb zawierającymi co najmniej 60% mięsa ryb, skorupiaków lub mięczaków w 100g produktu gotowego do spożycia. Tłuszcz dostępny w mleku i produktach mlecznych wspomaga przyswajanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Ponadto ustawodawca dał możliwość uszczegółowienia przygotowanego przez Ministra Zdrowia wykazu, przez rodziców i dyrekcję przedszkola/szkoły/placówki systemu oświaty wskazanych w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

11 Ust. 4 pkt 1 Urz. UE L 354 z r., str. 16, z późn. zm.), zwanym dalej rozporządze niem (WE) nr 1333/2008. Polska Federacja W ramach programu Mleko w Producentów szkole administrowanego przez Żywności Związek Pracodawców Napoje zastępujące mleko, czyli napój: sojowy, ryżowy, owsiany, kukurydziany, gryczany, orzechowy lub migdałowy: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanyc h w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008; Polskie Stowarzyszenie Dietetyków Polskie Stowarzyszenie Dietetyków Agencję Rynku Rolnego, dzieci i uczniowie spożywają mleko białe i mleko smakowe o różnej zawartości tłuszczu, twarożki, sery i jogurty. Biorąc pod uwagę niskie spożycie kategorii mleka i przetworów mlecznych, a także biorąc pod uwagę rolę tych produktów w diecie w celu zapewnienia odpowiedniej podaży wapnia u dzieci i młodzieży, PFPŻ ZP wnioskuje o wykreślenie kryteriów bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008. Lista dozwolonych do stosowania surowców do produkcji preparatów mleko zastępczych pomija wiele cennych, powszechnie wykorzystywanych surowców konopie, komosa ryżowa czy nasiona dyni. - pojawia się określenie, że mleka te nie mogą zawierać cukru i innych substancji słodzących należy zauważyć, że produkty te są nieakceptowane sensorycznie bez dodatku wnoszącego smak słodki; - dostępność alternatyw dla mleka krowiego będzie żadna gdyż produktów spełniających podane parametry nie można kupić w wersji handlowej; Uwaga uwzględniona. Pozycja mleko smakowe została wpisana do ust. 5 produkty mleczne. W projekcie rozporządzenia wymieniono te napoje, które są łatwodostępne na rynku. Uwaga uwzględniona. Zmiana brzemienia przepisu na: zawierające nie więcej niż 10g cukrów w 100ml produktu gotowego do spożycia bez dodatku substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/ właściciele sklepików mogą zdecydować się na samodzielną

12 pkt 2 o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli. Sławomir Piekarczyk doktorant prawa Wydział Prawa i Administracji w Katowicach mail Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców RCL RCL.DPS / 2015 produkcję [ ] problemem jednak wtedy pozostaje suplementacja takich napojów w odpowiednie składniki odżywcze. [ ] po sformułowaniu bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 dodać z wyjątkiem nieprzyswajalnych o wartości kalorycznej nie przekraczającej 20 kcal/100g - radykalne odcięcie dzieci od słodkiego smaku w szkołach może spowodować efekt odwrotny do pożądanego, a mianowicie dziecko może we własnym zakresie organizować sobie środki spożywcze zawierające substancje słodzące sprzyjające nadwadze i otyłości (w grę może wchodzić tutaj także zjawisko reaktancji). Dlatego wprowadzenie proponowanej zmiany może sprawić, że dziecko, od którego przecież trudno wymagać w pełni racjonalnego myślenia i odpowiedniej wiedzy związanej z odżywianiem, zaspokoi potrzebę na słodki środek spożywczy (z dodatkiem np. stewii czy erytrytolu), nie szkodząc tym samym swojemu zdrowiu. Napoje zastępujące mleko, czyli napój: sojowy, ryżowy, owsiany, kukurydziany, gryczany, orzechowy lub migdałowy wymagają dodatku składników słodzących, aby były akceptowane smakowo przez konsumentów, w związku z tym ograniczenie określone w pkt 1) będzie w praktyce trudne do realizacji. Zauważyć zatem należy, że regulacje projektowanego rozporządzenia mają określać znamiona deliktu administracyjnego i jako takie powinny być sformułowane w sposób możliwie precyzyjny i jednoznaczny. Wymogu tego nie spełnia użyte wielokrotnie w treści załączników do projektowanego rozporządzenia Uwaga częściowo uwzględniona: Zmiana brzemienia przepisu na: zawierające nie więcej niż 10g cukrów w 100ml produktu gotowego do spożycia bez dodatku substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008. Uwaga uwzględniona. Zmiana brzemienia przepisu na: zawierające nie więcej niż 10g cukrów w 100ml produktu gotowego do spożycia bez dodatku substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008. Uwaga uwzględniona. Konieczne jest wyjaśnienie zastosowanych oświadczeniach żywieniowych: - o niskiej zawartości sodu/soli: Oznacza to, że produkt może zawierać nie więcej niż 0,12g

13 Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy Sławomir Piekarczyk doktorant prawa Wydział Prawa i Administracji w Katowicach sformułowanie o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli. Mając na uwadze wymóg dostatecznej określoności czynu sankcjonowanego przez ustawę, konieczne jest doprecyzowanie powołanego sformułowania. Nieprecyzyjny jest zapis dotyczący niskiej lub obniżonej zawartości sodu/soli i wymaga doprecyzowania. Doprecyzowanie pojęć dotyczących zawartości soli ze wskazaniem na rozporządzenie (WE) nr 1924/ w projekcie pojawiają się nieostre sformułowania dotyczące zawartości soli w produkcie. Dookreślenie tych zawartości wynika z uzasadnienia do sodu lub równoważnej ilości soli na 100g lub na 100 ml środka spożywczego zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/ o obniżonej zawartości sodu/soli: Oznacza, że obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006. Zmiana brzemienia przepisu na: o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierający nie więcej niż 0,12g sodu lub równoważnej ilości soli na 100g lub na 100 ml środka spożywczego zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006. Uwaga uwzględniona. Uzasadnienie j.w. Uwaga uwzględniona. Uzasadnienie j.w.

14 mail projektu (s. 37). Doprecyzowanie tych pojęć wskazanym bezpośrednio odesłaniem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 uczyniłoby przepisy czytelniejsze dla interpretatora. Ust. 5 Produkty mleczne: jogurt, kefir, maślanka, mleko zsiadłe, mleko acidofilne, serwatka, ser twarogowy, serek homogenizow any lub produkty zastępujące produkty mleczne na bazie soi, ryżu, owsa, orzechów, migdałów: Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców Łukasz Wręczycki mail Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich Związek Rewizyjny Problematyczne wydaje się spełnienie pkt 2) ze względu na naturalną zawartość sodu w zastosowanych surowcach Zgodnie z obecnie obowiązującymi wymaganiami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności zawartość soli deklarowana na etykietach produktów w tabeli wartości odżywczej dotyczy całkowitej zawartości soli (nie tylko dodanej w recepturze, ale również naturalnie obecnej w produkcie). - [ ] proszę dodanie do rozporządzenia napojów mlecznych smakowych, które nie przekraczają 10g cukru na 100g/ml produktu gotowego. Po słowach Produkty mleczne: proponuje się: mleko smakowe, mleko fermentowane (np. jogurt, kefir, mleko zsiadłe, mleko acidofilne), serwatka. Analiza asortymentu dostępnego na rynku wskazuje, że produkty spełniają przedmiotowe kryterium. Ponadto warunek o obniżonej zawartości sodu/soli pozwala na reformulację produktów. Uwaga uwzględniona. Zmiana brzemienia przepisu na: Produkty mleczne: jogurt, kefir, maślanka, mleko zsiadłe, mleko acidofilne, mleko smakowe, serwatka, ser twarogowy, serek homogenizowany. Uwaga częściowo uwzględniona. Zmiana brzemienia przepisu na: Produkty mleczne: jogurt, kefir, maślanka, mleko zsiadłe, mleko acidofilne,

15 L.dz.109/2015 Rozporządzenie (WE) nr 657/2008 przewiduje do dopłat również sery dojrzewające i topione, a brak ich w niniejszym projekcie, zatem proponuje się dodać nowy akapit o treści: oraz sery dojrzewające i sery topione. Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców Proponowane brzmienie nagłówka: Produkty mleczne, w szczególności: jogurt, kefir, maślanka, mleko zsiadłe, mleko acidofilne, serwatka, ser twarogowy, serek homogenizowany oraz inne produkty mleczne, lub produkty zastępujące produkty mleczne na bazie soi, ryżu, owsa, orzechów, migdałów. W dietach dzieci i młodych ludzi brakuje odpowiedniej ilości mleka i jego przetworów. Zapis w obecnej wersji projektu ogranicza możliwość spożywania produktów mlecznych o znacznej zawartości składników mlecznych, które również są cennym źródłem witamin z grupy B, białka mlecznego i wapnia oraz ogranicza możliwości łączenia powyższych produktów mlecznych i tworzenia nowatorskich rodzajów produktów mlecznych, nie wymienionych w obecnej wersji przepisu, które z tego powodu, mimo spełniania wymogów odżywczych dotyczących zawartości cukrów i tłuszczów, nie będą mogły być sprzedawane dzieciom. Takie ograniczenie jest nieuzasadnione tym bardziej, że projekt rozporządzenia dopuszcza równocześnie produkty mleko smakowe, serwatka, ser twarogowy, serek homogenizowany. W przypadku propozycji dodania serów dojrzewających i serów topionych uwaga nie została uwzględniona. Sery mogą być wykorzystane przy produkcji kanapek oraz sałatek i surówek. W uzasadnieniu wyjaśniono, że sery topione zostały wyłączone z uwagi na wysoką zawartość tłuszczu i sodu celem proponowanych rozwiązań jest ograniczenie ich w diecie dzieci i młodzieży. Uwaga częściowo uwzględniona. Zmiana brzemienia przepisu na: Produkty mleczne: jogurt, kefir, maślanka, mleko zsiadłe, mleko acidofilne, mleko smakowe, serwatka, ser twarogowy, serek homogenizowany.

16 pkt 1 zawierające nie więcej niż 10g cukrów w 100g/ml produktu gotowego do spożycia; UM w Białymstoku mail Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko- Pomorskiego za pośrednictwem Biura Związku Województw RP mail zastępujące produkty mleczne. Warto zwrócić uwagę, że preferowanymi produktami mlecznymi są produkty bez cukrów dodanych (serek ziarnisty, jogurt naturalny, kefir naturalny, itp.) poza odniesieniem do ograniczenia ilości cukrów w produkcie. Ponadto należy uwzględnić, że w produktach mlecznych i zastępujących produkty mleczne nie powinno być dodatku syropu glukozowo-fruktozowego i fruktozy. [ ] zawierające nie więcej niż 10g cukrów (włączając wszystkie monoi disacharydy) w 100g/ml produktu gotowego do spożycia. Proponowana 10%-owa zawartość cukrów w 100g/ml produktu sprowadza się do akceptacji dodawania cukru ( słodzenia) w ilości 10g do 100g/ml surowca, co w napojach mlecznych może obniżyć nawet o 50% ich wartość odżywczą (INQ) dla białka, wit.b2 i wapnia w stosunku do mleka. W przypadku fermentowanych napojów mlecznych z 10% dodatek cukru podnosi ich wartość energetyczną w przeliczeniu na 100g suchej masy produktu do wartości ok. 450 kcal, a więc zbliżonej do słodyczy. (Wg przeliczenia na suchą masę produktu, to podobną wartość energetyczną wykazuje hamburger (100g, 132kcal, 29,3g sm, 450kcal/100g sm), z węglowodanami złożonymi!!! Słodzenie produktów mlecznych napojów fermentowanych, Ustawodawca dał możliwość uszczegółowienia przygotowanego przez Ministra Zdrowia wykazu, przez rodziców i dyrekcję przedszkola/szkoły/placówki systemu oświaty wskazanych w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Odnosząc się do wskazanego poziomu zawartości cukrów w 100g/ml produktu mlecznego wartości te są zgodne z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (profile żywieniowe), a także spotkały się z powszechną akceptacją ekspertów z zakresu żywienia dzieci i młodzieży, pracujących nad projektem rozporządzenia. Odnosząc się do wskazanego poziomu zawartości cukrów w 100g/ml produktu mlecznego wartości te są zgodne z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (profile żywieniowe), a także spotkały się z powszechną akceptacją ekspertów z zakresu żywienia dzieci i młodzieży, pracujących nad projektem rozporządzenia. Wyjaśnić należy, że limit 10g cukrów uwzględnia zarówno cukry naturalnie występujące w produktach mlecznych, jak i cukry dodane w procesie produkcji.

17 Grupa Aktywni Rodzice mail twarożków i serków stwarza problem do jakiej grupy produktów je zaliczyć do słodyczy czy produktów mlecznych, z konsekwencją zawyżania przez dzieci i młodzież spożycia białka, wapnia czy wit B2. Kompromisem może być 10%-owy poziom zawartości mono i disacharydów w fermentowanych jogurtach zastosowany w dożywianiu dzieci i młodzieży przez fundację Mleko dla Szkół, Mleko dla Zdrowia. Produkty mleczne - 10 gramów cukru na 100ml produktu gotowego - naszym zdaniem to za dużo. Warto doprecyzować, że chodzi o udział węglowodanów. Ponieważ może to być interpretowane, że chodzi o 10% udział cukru dodanego dodatkowo, a oznacza w kubku jogurtu aż 5 łyżeczek dodatkowego cukru! Takie produkty dodatkowo zawierają inne szkodliwe substancje typu karagen, czy sztuczne barwniki lub słodziki, zagęstniki, mleko w proszku. Odnosząc się do wskazanego poziomu zawartości cukrów w 100g/ml produktu mlecznego wartości te są zgodne z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (profile żywieniowe), a także spotkały się z powszechną akceptacją ekspertów z zakresu żywienia dzieci i młodzieży, pracujących nad projektem rozporządzenia. Wyjaśnić należy, że limit 10g cukrów uwzględnia zarówno cukry naturalnie występujące w produktach mlecznych, jak i cukry dodane w procesie produkcji. Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich Związek Rewizyjny Wymagania ograniczające zawartość cukrów w produktach mlecznych do 10g cukrów w 100g/ml produktów mlecznych jest bardziej rygorystyczne niż unijne wymagania dla mleka i przetworów mlecznych przeznaczonych dla Ustawodawca dał możliwość uszczegółowienia przygotowanego przez Ministra Zdrowia wykazu, przez rodziców i dyrekcję przedszkola/szkoły/placówki systemu oświaty wskazanych w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Odnosząc się do wskazanego poziomu zawartości cukrów w 100g/ml produktu mlecznego wartości te są zgodne z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (profile

18 L.dz.109/2015 Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu R-0614/51/15 uczniów w instytucjach oświatowych z dopłatami rozporządzenie (WE) nr 657/2008). W przetworach mlecznych występuje naturalny cukier mleczny laktoza, który np. w mleku stanowi 4,5g w 100ml, dlatego rozporządzenie UE wymaga ograniczeń dla cukrów dodanych. Wobec powyższego KZSM proponuje zsynchronizować projekt rozporządzenia z wyżej wymienionym unijnym rozporządzeniem, np. doprecyzować zapis następująco: zawierające nie więcej niż 7 g cukru dodanego w 100g/ml produktu gotowego do spożycia. Brak korelacji może spowodować, że przemysł mleczarki nie będzie mógł skorzystać z dopłat, a dzieci i młodzież z tańszych produktów. [ ] zawierające nie więcej niż 10g cukrów (włączając wszystkie monoi disacharydy) w 100g/ml produktu gotowego do spożycia. Proponowana 10%-owa zawartość cukrów w 100g/ml produktu sprowadza się do akceptacji dodawania cukru ( słodzenia) w ilości 10g do 100g/ml surowca, co w napojach mlecznych może obniżyć nawet o 50% ich wartość odżywczą (INQ) dla białka, wit.b2 i wapnia w stosunku do mleka. W przypadku fermentowanych napojów mlecznych z 10% dodatek cukru podnosi ich wartość energetyczną w przeliczeniu na 100g suchej masy produktu do wartości ok. 450 kcal, a więc zbliżonej do słodyczy. (Wg przeliczenia na suchą masę produktu, to podobną wartość energetyczną wykazuje hamburger (100g, 132kcal, 29,3g sm, 450kcal/100g sm), z węglowodanami złożonymi!!! Słodzenie produktów mlecznych napojów fermentowanych, twarożków i serków stwarza problem do jakiej grupy produktów je żywieniowe), a także spotkały się z powszechną akceptacją ekspertów z zakresu żywienia dzieci i młodzieży, pracujących nad projektem rozporządzenia. Wyjaśnić należy, że limit 10g cukrów uwzględnia zarówno cukry naturalnie występujące w produktach mlecznych, jak i cukry dodane w procesie produkcji. Uzasadnienie j.w.

19 pkt 2 bez dodatku substancji słodzących Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców Sławomir Piekarczyk doktorant prawa zaliczyć do słodyczy czy produktów mlecznych, z konsekwencją zawyżania przez dzieci i młodzież spożycia białka, wapnia czy wit B2. Kompromisem może być 10%-owy poziom zawartości mono i disacharydów w fermentowanych jogurtach zastosowany w dożywianiu dzieci i młodzieży przez fundację Mleko dla Szkół, Mleko dla Zdrowia. PFPŻ ZP sugeruje zmianę ograniczenia zawartości cukrów w produktach mlecznych na nie więcej niż 13,5g cukrów w 100g/ml produktu W uzasadnieniu podkreślono że kierunek działań determinowany jest przez sytuację w zakresie żywienia dzieci i młodzieży w Polsce. Sytuacja ta jest niezadowalająca w wielu grupach wiekowych występuje niewłaściwy poziom spożycia niektórych składników odżywczych i niektórych grup produktów spożywczych, przy jednoczesnym nadmiernym spożyciu innych. W uzasadnieniu wskazano na nadmierne spożycie cukrów oraz na niewystarczające spożycie wapnia. Z punktu widzenia spożycia obu tych składników oraz argumentów przytoczonych w uzasadnieniu należy ponownie rozważyć zapis dotyczący restrykcyjnego ograniczenia zawartości cukrów w produktach mlecznych w wykazie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty. Produkty mleczne powinny być promowane w sklepikach szkolnych jako część codziennej zbilansowanej diety ponieważ są najlepszym źródłem wapnia równocześnie nie stanowiąc istotnego źródła cukru w diecie. [ ] po sformułowaniu bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu Uzasadnienie j.w. W przypadku produktów mlecznych możliwe jest

20 pkt 3 zdefiniowa- Wydział Prawa i nych w Administracji w rozporządzeniu Katowicach (WE) nr mail 1333/2008; zawierające nie więcej niż 10g tłuszczu w 100g/ml produktu gotowego do spożycia. UM w Białymstoku mail Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko- Pomorskiego za pośrednictwem Biura Związku (WE) nr 1333/2008 dodać z wyjątkiem nieprzyswajalnych o wartości kalorycznej nie przekraczającej 20 kcal/100g radykalne odcięcie dzieci od słodkiego smaku w szkołach może spowodować efekt odwrotny do pożądanego, a mianowicie dziecko może we własnym zakresie organizować sobie środki spożywcze zawierające substancje słodzące sprzyjające nadwadze i otyłości (w grę może wchodzić tutaj także zjawisko reaktancji). Dlatego wprowadzenie proponowanej zmiany może sprawić, że dziecko, od którego przecież trudno wymagać w pełni racjonalnego myślenia i odpowiedniej wiedzy związanej z odżywianiem, zaspokoi potrzebę na słodki środek spożywczy (z dodatkiem np. stewii czy erytrytolu), nie szkodząc tym samym swojemu zdrowiu. [ ] ograniczenie ilości tłuszczu do 10 g w 100 g produktu warto uzupełnić o dolną granicę, która nie powinna być niższa niż 2,0g tłuszczu mlecznego w 100g produktu (podobnie jak w Macedonii 2,5g/100g produktu) ze względu m.in. na zawartość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. [ ] zawierające nie więcej niż 10g (5g) tłuszczu w 100g/ml produktu gotowego do spożycia. Proponowane obniżenie zawartości tłuszczu do 5% ma praktyczne odniesienie do ograniczenia w żywieniu dzieci i młodzieży jogurtów sprzedawanie i podawanie dzieciom i młodzieży produktów zawierających cukier (10g w 100g/ml produktu gotowego do spożycia). Wartość ta jest zgodna z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (profile żywieniowe), a także spotkała się z powszechną akceptacją ekspertów z zakresu żywienia dzieci i młodzieży, pracujących nad projektem rozporządzenia. Podczas prac nad projektem rozporządzenia zrezygnowano z ustalania dolnej granicy zawartości tłuszczu w produktach mlecznych. Z uwagi na negatywne trendy nadwagi i otyłości wskazane jest zapewnienie asortymentu produktów mlecznych o obniżonej zawartości tłuszczu. Ponadto ustawodawca dał możliwość uszczegółowienia przygotowanego przez Ministra Zdrowia wykazu, przez rodziców i dyrekcję przedszkola/szkoły/placówki systemu oświaty wskazanych w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia. W przypadku produktów mlecznych możliwe jest sprzedawanie i podawanie dzieciom i młodzieży produktów zawierających do 10g tłuszczu w 100g/ml

21 Województw RP mail Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK w Toruniu R-0614/51/15 serków typu greckiego, otrzymywanych na bazie śmietany. produktu gotowego do spożycia. Wartość ta jest zgodna z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (profile żywieniowe), a także spotkała się z powszechną akceptacją ekspertów z zakresu żywienia dzieci i młodzieży, pracujących nad projektem rozporządzenia. Ust. 6 Zbożowe produkty śniadaniowe oraz inne produkty zbożowe: Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców Zawartość tłuszczu w produktach mlecznych zapewnia przyswajanie witamin tłuszczo-rozpuszczalnych (A,D,E,K). PFPŻ ZP zwraca uwagę, że kryterium zawartości tłuszczu poniżej 10 g/100 g powoduje, że ze stosowania zostaną wyłączone praktycznie wszystkie sery dojrzewające, a także część serów twarogowych (pełnotłustych), które są również bardzo dobrym źródłem wapnia w diecie dzieci. Ponadto ustawodawca dał możliwość uszczegółowienia przygotowanego przez Ministra Zdrowia wykazu, przez rodziców i dyrekcję przedszkola/szkoły/placówki systemu oświaty wskazanych w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Uwaga bezprzedmiotowa. Sery mogą być wykorzystane przy produkcji kanapek oraz sałatek i surówek. W przypadku produktów mlecznych możliwe jest sprzedawanie i podawanie dzieciom i młodzieży produktów zawierających do 10g tłuszczu w 100g/ml produktu gotowego do spożycia. Wartość ta jest zgodna z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (profile żywieniowe), a także spotkała się z powszechną akceptacją ekspertów z zakresu żywienia dzieci i młodzieży, pracujących nad projektem rozporządzenia.

22 pkt 1 bez dodatku Sławomir cukrów i Piekarczyk substancji doktorant prawa słodzących Wydział Prawa i zdefiniowanyc Administracji w h w Katowicach rozporządzeniu (WE) nr mail 1333/2008; Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców [ ] po sformułowaniu bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 dodać z wyjątkiem nieprzyswajalnych o wartości kalorycznej nie przekraczającej 20 kcal/100g radykalne odcięcie dzieci od słodkiego smaku w szkołach może spowodować efekt odwrotny do pożądanego, a mianowicie dziecko może we własnym zakresie organizować sobie środki spożywcze zawierające substancje słodzące sprzyjające nadwadze i otyłości (w grę może wchodzić tutaj także zjawisko reaktancji). Dlatego wprowadzenie proponowanej zmiany może sprawić, że dziecko, od którego przecież trudno wymagać w pełni racjonalnego myślenia i odpowiedniej wiedzy związanej z odżywianiem, zaspokoi potrzebę na słodki środek spożywczy (z dodatkiem np. stewii czy erytrytolu), nie szkodząc tym samym swojemu zdrowiu. Proponujemy, aby kryterium bez dodatku cukrów zastąpić kryterium zawierające nie więcej niż 30g cukrów w 100g produktu gotowego do spożycia Przemysł spożywczy prowadzi bardzo zintensyfikowane działania w zakresie reformulacji swoich produktów w kierunku poprawy ich wartości żywieniowej. W przypadku śniadaniowych produktów zbożowych zmiany receptur produktów dotyczą m.in. ograniczenia zawartości cukrów i sodu/soli. Zaproponowane kryterium dla cukrów to wartość, którą spełnią jedynie produkty o kontrolowanej zawartości tego składnika. Ponadto, należy zwrócić uwagę, że w ramach tej kategorii występują szeroki asortyment produktów m.in. zawierających dodatek mleka czy owoców, stanowiących naturalne Produkty zbożowe stanowią podstawę piramidy żywieniowej, zatem są ważną grupą środków spożywczych. Celem projektowanych zmian jest ograniczenie spożycia cukrów i innych słodkich zamienników w tej grupie środków spożywczych. Na rynku dostępny jest szeroki asortyment produktów bez dodatku cukrów. Warto promować wśród dzieci i młodzieży spożycie produktów zbożowych z pełnego przemiału. Akceptacji tego typu produktów sprzyja dodatek owoców, suszonych owoców, nasion i orzechów, uzyskując w ten sposób pełnowartościowy posiłek śniadaniowy. Doceniamy prowadzenie działań mających na celu reformulację składu zbożowych produktów śniadaniowych. Zawartość cukrów na poziomie 30g/100g produktu jest wartością bardzo wysoką i niemożliwą do zaakceptowania w myśl idei ograniczania cukrów przez dzieci i młodzież.

23 pkt 2 o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli. RCL RCL.DPS / 2015 Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy Sławomir Piekarczyk doktorant prawa Wydział Prawa i Administracji w Katowicach mail Polska Federacja Producentów Żywności Związek Pracodawców źródło cukrów prostych. Przykładowo, produkty typu Musli zawierające mieszankę płatków zbożowych z dodatkiem suszonych owoców zawierają jedynie cukier pochodzący z owoców, są to produkty o bardzo korzystnych cechach żywieniowych, dostarczające wielu cennych składników odżywczych. Zauważyć zatem należy, że regulacje projektowanego rozporządzenia mają określać znamiona deliktu administracyjnego i jako takie powinny być sformułowane w sposób możliwie precyzyjny i jednoznaczny. Wymogu tego nie spełnia użyte wielokrotnie w treści załączników do projektowanego rozporządzenia sformułowanie o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli. Mając na uwadze wymóg dostatecznej określoności czynu sankcjonowanego przez ustawę, konieczne jest doprecyzowanie powołanego sformułowania. Nieprecyzyjny jest zapis dotyczący niskiej lub obniżonej zawartości sodu/soli i wymaga doprecyzowania. Doprecyzowanie pojęć dotyczących zawartości soli ze wskazaniem na rozporządzenie (WE) nr 1924/ w projekcie pojawiają się nieostre sformułowania dotyczące zawartości soli w produkcie. Dookreślenie tych zawartości wynika z uzasadnienia do projektu (s. 37). Doprecyzowanie tych pojęć wskazanym bezpośrednio odesłaniem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 uczyniłoby przepisy czytelniejsze dla interpretatora. Warunków stosowania oświadczenia niska zawartość sodu nie spełni żaden z rodzajów pieczywa (zawartość od 0,27 g sodu (chałka) do 0,71 g sodu (bagietki francuskie) w Uwaga uwzględniona. Uzasadnienie j.w. Uwaga uwzględniona. Uzasadnienie j.w. Uwaga uwzględniona. Uzasadnienie j.w. Uwaga częściowo uwzględniona. Zmiana brzemienia przepisu na: o niskiej zawartości sodu/soli

24 Ust. 7 pkt 1 pkt 2 pkt 3 Warzywa: surowe lub przetworzone, z wyłączeniem warzyw suszonych; bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanyc h w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008; o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej Grupa Aktywni Rodzice 20,07.15 mail MRiRW RR.jn(ap) g), część zbożowych produktów śniadaniowych (np. musli z rodzynkami i orzechami 122 mg, płatki jęczmienne 651 mg, płatki pszenne 644 mg, płatki żytnie 662 mg). Należy podkreślić, że w przypadku kategorii produktów zbożowych, dodatek soli ma uzasadnienie technologiczne i jej ograniczenie jest możliwe jedynie w niewielkim zakresie, w związku z tym kategoria ta może mieć problem ze spełnieniem kryterium oświadczenia o obniżonej zawartości sodu/soli. W związku z powyższym PFPŻ ZP proponuje, aby przyjąć kryterium zawartości nie więcej niż 450mg sodu/100 g produktu. Zaproponowany poziom będzie zgodny z uznaną przez Ministerstwo Zdrowia za odpowiednią samoregulacją dotyczącą reklamy żywności skierowanej do dzieci. Warzywa przetworzone: warto dodać, że powinny być naturalne, bez dodatku octu, bez słodzików, bez konserwantów (powszechny w przetworzonych warzywach sorbinian potasu czy benzoesan sodu). lub o obniżonej zawartości sodu/soli, z wyłączeniem pieczywa o zawartości sodu nie wyższej niż 450mg w 100g produktu gotowego do spożycia. Ustawodawca dał możliwość uszczegółowienia przygotowanego przez Ministra Zdrowia wykazu, przez rodziców i dyrekcję przedszkola/szkoły/placówki systemu oświaty wskazanych w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Produkty te w stanie surowym Uwaga uwzględniona. naturalnie zawierają nieduże ilości Zmiana brzemienia przepisu sodu, wydaje się, że intencją było na: wskazanie niskiej zawartości sodu dla w przypadku

25 zawartości sodu/soli, z wyłączeniem produktów poddanych naturalnej fermentacji mlekowej, takich jak: kwaszona kapusta, kwaszone ogórki; 8/15( ) warzyw/ziemniaków poddanych obróbce, a nie surowych należałoby odpowiednio doprecyzować wymóg. RCL RCL.DPS / 2015 Krajowa Izba Gospodarcza Przemysł Rozlewniczy Polska Federacja Producentów Żywności Zauważyć zatem należy, że regulacje projektowanego rozporządzenia mają określać znamiona deliktu administracyjnego i jako takie powinny być sformułowane w sposób możliwie precyzyjny i jednoznaczny. Wymogu tego nie spełnia użyte wielokrotnie w treści załączników do projektowanego rozporządzenia sformułowanie o niskiej zawartości sodu/soli lub o obniżonej zawartości sodu/soli. Mając na uwadze wymóg dostatecznej określoności czynu sankcjonowanego przez ustawę, konieczne jest doprecyzowanie powołanego sformułowania. Nieprecyzyjny jest zapis dotyczący niskiej lub obniżonej zawartości sodu/soli i wymaga doprecyzowania. Tak sformułowane kryteria powodują, że brak możliwości stosowania pewnych kategorii przetworzonych - o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierający nie więcej niż 0,12g sodu lub równoważnej ilości soli na 100g lub na 100 ml środka spożywczego zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006, z wyłączeniem produktów poddanych naturalnej fermentacji mlekowej, takich jak: kwaszona kapusta, kwaszone ogórki. Uwaga uwzględniona. Uzasadnienie j.w. Uwaga uwzględniona. Uzasadnienie j.w. W projekcie zaproponowano wyłączenie dla produktów

26 pkt 4 pkt 5 Ust. 8 pkt 1 pkt 2 pkt 3 przygotowane do bezpośredniego spożycia; podawane w całości lub podzielone na porcje, jeśli istnieją dostateczne możliwości to w opakowaniach jednostkowych. Owoce: surowe lub przetworzone, z wyłączeniem owoców suszonych; bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanyc h w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008; przygotowane do Związek Pracodawców Grupa Aktywni Rodzice mail przetworów warzywnych (np. warzywa konserwowe w zalewie). W tych produktach sól pełni funkcję konserwującą, obniżając ph roztworu, co zapobiega rozwojowi bakterii beztlenowych (Clostridium botulinum) i zapewnia bezpieczeństwo wyrobów. Wykluczenie tych produktów może być niekorzystne z żywieniowego punktu widzenia, szczególnie poza sezonem dostępności świeżych owoców i warzyw. Owoce w opakowaniach jednostkowych - zdaniem rodziców lepiej podawać dzieciom świeże, niepakowane owoce i warzywa. Pakowane plasterki marchwi, rzodkiewki czy np. śliwki w worki foliowe są nieapetyczne, wysuszone, albo zgniłe, niesmaczne, przygotowane kilka dni wcześniej i dzieci do takich produktów zamiast się przekonać to skutecznie zniechęcają. Takie są obserwacje realizacji programu Owoce i warzywa w szkole. Idea słuszna - zabita, przez kiepskie wykonanie. poddanych naturalnej fermentacji mlekowej, takich jak: kwaszona kapusta, kwaszone ogórki. Warunek o obniżonej zawartości sodu/soli daje podstawę do reformulacji składu produktów. W projektowanym przepisie nie ma obowiązku podawania warzyw w opakowaniach jednostkowych.

27 pkt 4 Ust. 9 bezpośredniego spożycia; podawane w Grupa Aktywni całości lub Rodzice podzielone na porcje, jeśli mail istnieją dostateczne możliwości to w opakowaniach jednostkowych. Suszone warzywa i owoce, orzechy oraz nasiona: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko- Pomorskiego za pośrednictwem Biura Związku Województw RP mail Grupa Aktywni Rodzice mail Owoce w opakowaniach jednostkowych - zdaniem rodziców lepiej podawać dzieciom świeże, niepakowane owoce i warzywa. Pakowane plasterki marchwi, rzodkiewki czy np. śliwki w worki foliowe są nieapetyczne, wysuszone, albo zgniłe, niesmaczne, przygotowane kilka dni wcześniej i dzieci do takich produktów zamiast się przekonać to skutecznie zniechęcają. Takie są obserwacje realizacji programu Owoce i warzywa w szkole. Idea słuszna - zabita, przez kiepskie wykonanie. Suszone owoce i warzywa produkty nie powinny zawierać: E220 lub E-220 dwutlenku siarki siarczanów (siarczyny) konserwowany siarką bezwodnik kwasu siarkawego. U osób wrażliwych E220 może być przyczyną nudności. Może również powodować bóle głowy, u osób chorych na astmę, może spowodować tak zwaną astmę siarczynową (problemy z oddychaniem). Suszone owoce i orzechy - bardzo ważne, żeby były niesiarkowane (E220) i bez konserwantów, szczególnie tak popularnych w tego W projektowanym przepisie nie ma obowiązku podawania owoców w opakowaniach jednostkowych. W przypadku stosowania dodatków do żywności lista tych dodatków uwzględniona jest w rozporządzeniu unijnym (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności) EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) zatwierdził listę dodatków do żywności, uznając za bezpieczne ich stosowanie w ilościach wskazanych w rozporządzeniu. Aktem prawnym zawierającym szczegółowe wymagania w zakresie stosowania substancji dodatkowych do żywności, w tym dawki i warunki ich stosowania, jest rozporządzenie Komisji (UE) nr 1129/2011 z dnia 11 listopada 2011 r. zmieniające załącznik nr II do rozporządzenia nr 1333/2008. Uzasadnienie j.w.

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1 Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży

Bardziej szczegółowo

Nowe prawo dotyczące żywienia w placówkach oświatowych

Nowe prawo dotyczące żywienia w placówkach oświatowych Nowe prawo dotyczące żywienia w placówkach oświatowych Żywienie dzieci i młodzieży w świetle przepisów ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 sierpnia 2015 r. Akty prawne 1. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA

Bardziej szczegółowo

WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1

WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1 WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1 W żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu

Bardziej szczegółowo

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r.

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia w stołówkach i asortymentu w sklepikach szkolnych szansą na poprawę sposobu żywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak

Bardziej szczegółowo

Prowadzenie żywienia w placówkach nauczania i wychowania w świetle nowych przepisów

Prowadzenie żywienia w placówkach nauczania i wychowania w świetle nowych przepisów Prowadzenie żywienia w placówkach nauczania i wychowania w świetle nowych przepisów Piotr Pokrzywa Kierownik Oddziału Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Procesów Nauczania Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006

Bardziej szczegółowo

Jolanta Nizio Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

Jolanta Nizio Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Sklepiki szkolne - Grupy środków spożywczych przeznaczonych/rekomendowanych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w świetle nowych regulacji prawnych Jolanta Nizio Sekcja Higieny

Bardziej szczegółowo

Śniadania mleczne i bezmleczne. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej

Śniadania mleczne i bezmleczne. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Śniadania mleczne i bezmleczne dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Mleko i przetwory mleczne Mleko i przetwory mleczne stanowią ważną grupę żywności, która jest najlepszym źródłem

Bardziej szczegółowo

Rola poszczególnych składników pokarmowych

Rola poszczególnych składników pokarmowych Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.

Bardziej szczegółowo

Oddział Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Procesów Nauczania

Oddział Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Procesów Nauczania Prowadzenie żywienia w placówkach nauczania i wychowania w świetle znowelizowanych przepisów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych

Bardziej szczegółowo

Zmiany w zakresie żywienia dzieci w jednostkach systemu oświaty

Zmiany w zakresie żywienia dzieci w jednostkach systemu oświaty OPUBLIKOWANO: 30 WRZEŚNIA 2015 Zmiany w zakresie żywienia dzieci w jednostkach systemu oświaty Opracowała: Diana Kaczorek, prawnik, legislator, pracownik administracji publicznej Podstawa prawna: Ustawa

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny

Bardziej szczegółowo

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie

Bardziej szczegółowo

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r.

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY Żywienie, szczególnie zbiorowe, nie powinno być realizowane w sposób doraźny. Jest to istotny problem

Bardziej szczegółowo

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia

Bardziej szczegółowo

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie

Bardziej szczegółowo

Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS

Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA. Anna Duda

ŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA. Anna Duda ŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA I WYCHOWANIA W Ś W I E T L E Z N O W E L I Z O WA N YC H P R Z E P I S Ó W Anna Duda ŹRÓDŁA BIAŁKA W DIECIE bardzo ważnego składnika dla rosnącego młodego organizmu. Białko

Bardziej szczegółowo

Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe

Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe Zatwierdzone oświadczenia żywieniowe Oświadczenia żywieniowe i warunki ich stosowania zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.

Bardziej szczegółowo

Organizacja żywienia w szkołach Marta Widz Dr inż. Marta Jeruszka-Bielak. Warszawa, 28 sierpnia 2015 r.

Organizacja żywienia w szkołach Marta Widz Dr inż. Marta Jeruszka-Bielak. Warszawa, 28 sierpnia 2015 r. Organizacja żywienia w szkołach Marta Widz Dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Warszawa, 28 sierpnia 2015 r. Cel Organizacja prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych oraz praktyczna

Bardziej szczegółowo

11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Samodzielna ocena swojego żywienia i aktywności fizycznej. Cele: zapoznanie ucznia z praktycznymi aspektami układania prawidłowo zbilansowanej

Bardziej szczegółowo

Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe

Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI

ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.

Bardziej szczegółowo

Projekt Umowy nr /2016 najmu lokalu użytkowego

Projekt Umowy nr /2016 najmu lokalu użytkowego Załącznik nr 2 do Ogłoszenia Projekt Umowy nr /2016 najmu lokalu użytkowego Zawarta w dniu pomiędzy: 1) Zespołem Szkolno-Przedszkolnym nr 1 w Tomaszowie Mazowieckim, 97-200 Tomaszów Maz. ul. J.U. Niemcewicza

Bardziej szczegółowo

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego

Bardziej szczegółowo

KONSULTACJE SPOŁECZNE

KONSULTACJE SPOŁECZNE Tabela uwag do projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać

Bardziej szczegółowo

RACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r.

RACJONALNE ŻYWIENIE. Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów. 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Zespół Szkół Rolnicze Centrum Mokrzeszów 2007 r. RACJONALNE ŻYWIENIE Polega na systematycznym dostarczaniu do organizmu wszystkich niezbędnych składników odżywczych w ilościach i proporcjach

Bardziej szczegółowo

dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć?

dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? dr inż. Beata Przygoda Wartość odżywcza żywności co powinnyśmy wiedzieć? Do prawidłowego rozwoju, dobrego stanu zdrowia, odpowiedniej sprawności fizycznej i umysłowej powinnyśmy codziennie spożywać określoną

Bardziej szczegółowo

Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach

Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach NORMY ŻYWIENIA DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I SZKOLNYM W POLSCE OPRACOWANO W INSTYTUCIE ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA I ZATWIERDZONE ZOSTAŁY PRZEZ INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

Rola śniadania w żywieniu i zachowaniu zdrowia

Rola śniadania w żywieniu i zachowaniu zdrowia Rola śniadania w żywieniu i zachowaniu zdrowia Śniadanie to pierwszy posiłek w ciągu dnia oznacza spożywanie żywności o konsystencji stałej, w ilości większej niż śladowa, w godzinach porannych. W większości

Bardziej szczegółowo

Lp. Produkt Wskazówki Komentarz

Lp. Produkt Wskazówki Komentarz Lista grup produktów spożywczych zalecanych do sprzedaży uczniom w szkołach - opracowana na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych

Bardziej szczegółowo

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum 8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte

Bardziej szczegółowo

Szkoła Podstawowa Nr 9 im. Jana Kasprowicza 34 500 Zakopane, ul. Harenda 21 tel/fax 1820682 77 sp9zakopane@poczta.onet.pl www.sp9zakopane.

Szkoła Podstawowa Nr 9 im. Jana Kasprowicza 34 500 Zakopane, ul. Harenda 21 tel/fax 1820682 77 sp9zakopane@poczta.onet.pl www.sp9zakopane. Szkoła Podstawowa Nr 9 im. Jana Kasprowicza 34 500 Zakopane, ul. Harenda 21 tel/fax 1820682 77 sp9zakopane@poczta.onet.pl www.sp9zakopane.pl - WZÓR - UMOWA Zawarta w dniu 2015 roku w Zakopanem pomiędzy:

Bardziej szczegółowo

II. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych

II. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych SPIS TREŚCI Wprowadzenie 11 I. Jakość żywności, systemy zarządzania jakością i klasyfikacja żywności 13 1. Wstęp 13 2. Określenia jakości 14 3. Systemy zapewniające prawidłową jakość produktów spożywczych

Bardziej szczegółowo

Myślę co jem - profilaktyka otyłości i chorób dietozależnych wśród dzieci. Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak

Myślę co jem - profilaktyka otyłości i chorób dietozależnych wśród dzieci. Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak 1. Cel główny Uczeń ocenia swój sposób żywienia Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak 2. Cele szczegółowe Uczeń: ocenia wielkość porcji poszczególnych grup produktów spożywczych identyfikuje

Bardziej szczegółowo

Warzywa i owoce jedz jak najczęściej i w jak największej ilości.

Warzywa i owoce jedz jak najczęściej i w jak największej ilości. Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla dzieci i młodzieży Piramida została opracowana w Instytucie Żywności i Żywienia w 2016 r. pod kierunkiem prof. dra med. Mirosława Jarosza przez zespół

Bardziej szczegółowo

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 1 ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 Uniwersytet Medyczny w Łodzi DIETA DZIECKA POWINNA BYĆ: Urozmaicona pod względem doboru produktów spożywczych, Uregulowana pod względem częstości i pory spożywania posiłków,

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE. Zaręby Kościelne, RGK

ZAPYTANIE OFERTOWE. Zaręby Kościelne, RGK Zaręby Kościelne, 2016.08.22 RGK.2710.1.2016 ZAPYTANIE OFERTOWE Wójt Gminy Zaręby Kościelne zaprasza do składania ofert na wynajem pomieszczenia w celu prowadzenia sklepiku szkolnego w okresie od 01.09.2016

Bardziej szczegółowo

Co jadłem/jadłam wczoraj?

Co jadłem/jadłam wczoraj? 1 Co jadłem/jadłam wczoraj? 2 Talerz zdrowia 2 Pieczywo i produkty zbożowe Podstawowe źródło węglowodanów złożonych w diecie i pokarm o stosunkowo dużej wartości odżywczej. Produkty zbożowe dostarczają

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także

Bardziej szczegółowo

dr inż. Paulina Liszka dr inż. Mirosław Pysz Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia

dr inż. Paulina Liszka dr inż. Mirosław Pysz Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia Zasady układania jadłospisów, zmiany w wykorzystywanych dotychczas produktach spożywczych, obliczanie wartości odżywczej posiłku, przykładowy jadłospis dr inż. Paulina Liszka dr inż. Mirosław Pysz Krakowska

Bardziej szczegółowo

Żywienie w szpiczaku mnogim

Żywienie w szpiczaku mnogim Żywienie w szpiczaku mnogim Spotkanie II : dbamy o kości mgr inż. Sławomir Kozłowski szpiczak mnogi leczenie osteoporoza- zaburzenie mineralizacji kości Czynniki środowiskowe dieta (wapń i witamina D)

Bardziej szczegółowo

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 10. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Potrawy typu fast food a żywność przygotowywana w domu. Cele: uświadomienie różnic pomiędzy daniami typu fast food a żywnością przygotowywaną

Bardziej szczegółowo

Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej

Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Zbożowe śniadanie zimowe dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Asortyment produktów zbożowych Produkty zbożowe stanowią podstawę wyżywienia ludności na całym świecie, znajdują się

Bardziej szczegółowo

Żywienie dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w placówkach żywienia zbiorowego zamkniętego w świetle nowych przepisów prawnych

Żywienie dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w placówkach żywienia zbiorowego zamkniętego w świetle nowych przepisów prawnych Żywienie dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w placówkach żywienia zbiorowego zamkniętego w świetle nowych przepisów prawnych Od dnia 1 września 2015 r. weszła w życie zmiana do ustawy O BEZPIECZEŃSTWIE

Bardziej szczegółowo

Jakościowe metody oceny sposobu żywienia

Jakościowe metody oceny sposobu żywienia Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp. Jakościowe metody oceny sposobu żywienia Małgorzata Stodolak Gorzów Wlkp. 15.12.2014 r. Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja,

Bardziej szczegółowo

INFORMATOR dla PLACÓWEK OŚWIATOWYCH w kwestii żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży

INFORMATOR dla PLACÓWEK OŚWIATOWYCH w kwestii żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży Celem głównym programu jest zwiększenie skuteczności działań wychowawczych i profilaktycznych rzecz bezpieczeństwa i tworzenia przyjaznego środowiska w szkołach i placówkach. na Działania dotyczące wdrożenia

Bardziej szczegółowo

Normy wyżywienia Racje pokarmowe. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015

Normy wyżywienia Racje pokarmowe. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 Normy wyżywienia Racje pokarmowe Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2015 1 Normy wyżywienia (zalecane racje pokarmowe) (recommended pattern of food use) dzienne zestawy produktów

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego

Bardziej szczegółowo

Na przedszkolnym talerzyku

Na przedszkolnym talerzyku Na przedszkolnym talerzyku W obecnym roku szkolnym pojawiła się informacja o rewolucji w dziecięcym menu. Wśród rodziców rozchodzą się wieści, że jedzenie w szkole i przedszkolu jest teraz niesmaczne i

Bardziej szczegółowo

ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE

ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE ZDROWO AKTYWNI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 8 W TARNOWIE PIRAMIDY EGIPSKIE Piramidy to budowle, które przetrwały tysiące lat. Najbardziej trwała była ich podstawa, czyli część zbudowana na ziemi. PIRAMIDA ZDROWEGO

Bardziej szczegółowo

Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi informuje iż,

Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi informuje iż, Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Łodzi informuje iż, Główny Inspektorat Sanitarny i Stowarzyszenie Polska Federacja Producentów

Bardziej szczegółowo

SKLEPIKI SZKOLNE. Lista produktów spożywczych polecanych do sklepiku szkolnego

SKLEPIKI SZKOLNE. Lista produktów spożywczych polecanych do sklepiku szkolnego SKLEPIKI SZKOLNE Prawidłowe żywienie jest jednym z istotnych elementów wpływających korzystnie na zdrowie dziecka. Dzieci i młodzież powinny spożywać 4-5 posiłków w ciągu dnia. Oznacza to, iż w czasie

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE REGULACJE PRAWNE

WPROWADZENIE REGULACJE PRAWNE WPROWADZENIE Z dniem 1 września 2015r., w życie wchodzi nowe rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty

Bardziej szczegółowo

Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy

Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego

Bardziej szczegółowo

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Tekst mający znaczenie dla EOG) 5.10.2018 L 251/13 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2018/1481 z dnia 4 października 2018 r. zmieniające załączniki II i III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 oraz załącznik

Bardziej szczegółowo

Prezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę!

Prezentacja materiałów przygotowanych. programu edukacyjnego Trzymaj formę! Prezentacja materiałów przygotowanych do realizacji V edycji programu edukacyjnego Trzymaj formę! KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA REALIZACJĘ IV EDYCJI PROGRAMU EDUKACYJNEGO PT. TRZYMAJ FORMĘ! ZAKOPANE, 6 8 PAŹDZIERNIKA

Bardziej szczegółowo

Wymagania. mgr inż. Aneta Grabek Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

Wymagania. mgr inż. Aneta Grabek Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Wymagania jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015r.

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej

Bardziej szczegółowo

Specyfikacja produktu

Specyfikacja produktu 1. INFORMACJE OGÓLNE Nr artykułu: Określenie produktu: Mieszanka do wyrobu ciastek Opis produktu: Mieszanka w proszku do wyrobu wysokiej jakości ciastek 2. STOSOWANIE / DOZOWANIE 1000 g mieszanki do wyrobu

Bardziej szczegółowo

DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami

DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami Dorota Sokół www.przewodnikzywienia.pl dorota@przewodnikzywienia.pl T: 511 764 699 Zmiany w żywieniu żłobkowym Ustawa z dnia 4.02.2011

Bardziej szczegółowo

Znakowania Wartością Odżywczą GDA

Znakowania Wartością Odżywczą GDA Ogólnopolski Dobrowolny Program Znakowania Wartością Odżywczą GDA Państwowa Inspekcja Sanitarna Polska Federacja Producentów Żywności Warszawa, 19.09.2007 Znakowanie, a strategia walki z nadwagą i otyłością

Bardziej szczegółowo

12. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

12. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 12. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Jak rozumieć informacje zamieszczone na etykiecie produktu spożywczego. Cel: wyjaśnienie uczniom, jak korzystać z informacji żywieniowych

Bardziej szczegółowo

Sól jako główne źródło sodu w polskiej diecie

Sól jako główne źródło sodu w polskiej diecie Sól jako główne źródło sodu w polskiej diecie Anna Wojtasik Instytut Żywności i Żywienia Wszechnica Żywieniowa SGGW, Warszawa 20 kwietnia 2016 r. Sól kuchenna (chlorek sodu NaCl) Jest głównym źródłem sodu

Bardziej szczegółowo

AKTUALNOŚCI. Żywienie dzieci. Regularność spożywania posiłków. Spacer po Zdrowie - zaproś swojego lekarza

AKTUALNOŚCI. Żywienie dzieci. Regularność spożywania posiłków. Spacer po Zdrowie - zaproś swojego lekarza Numer 8 20 kwietnia 2018 AKTUALNOŚCI Spacer po Zdrowie - zaproś swojego lekarza Projekt finansowany w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 Regularność spożywania posiłków Tak samo jak w

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA CELE: 1. Zapoznanie dzieci z Piramidą Zdrowia pożądanym modelem zdrowego odżywiania. 2. Zapoznanie dzieci z produktami ważnymi w ich diecie. 3. Podjęcie

Bardziej szczegółowo

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA

SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA SCENARIUSZ CO POWINNY JEŚĆ DZIECI? PIRAMIDA ZDROWIA CELE: 1. Zapoznanie dzieci z Piramidą Zdrowia pożądanym modelem zdrowego odżywiania. 2. Zapoznanie dzieci z produktami ważnymi w ich diecie. 3. Podjęcie

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY

AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Zdrowe żywienie w cukrzycy Dieta dla osób dieta 1200 kcal chorujących na dieta 1500 kcal cukrzycę typu 2* dieta 1800 kcal *bez mikroalbuminurii Zaproponowana

Bardziej szczegółowo

Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej

Bardziej szczegółowo

Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!

Produkty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!! Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty

Bardziej szczegółowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Cel i założenia: Przypomnienie zasad prawidłowego i smacznego odżywiania Niemarnowanie jedzenia Zachęcenie do rodzinnego spożywania posiłków Zmniejszanie ilości

Bardziej szczegółowo

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga

Bardziej szczegółowo

Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia

Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.

Bardziej szczegółowo

Sylwia Maksym Dietetyk, Fizjoterapeuta, Trener personalny, Instruktor fitness

Sylwia Maksym Dietetyk, Fizjoterapeuta, Trener personalny, Instruktor fitness Sylwia Maksym Dietetyk, Fizjoterapeuta, Trener personalny, Instruktor fitness Śniadanie Miseczka płatków NESQUICK z mlekiem 6 łyżek płatków = 30g = 24g węglowodanów II Śniadanie Batonik BELVITA + sok KUBUŚ

Bardziej szczegółowo

Lista zamienników. 140g cukinii. 80g dyni. 100g bakłażana. 70g kabaczka. 80g papryki czerwonej. 50g papryki czerwonej. 100g pomidora.

Lista zamienników. 140g cukinii. 80g dyni. 100g bakłażana. 70g kabaczka. 80g papryki czerwonej. 50g papryki czerwonej. 100g pomidora. Lista zamienników 140g cukinii 100g bakłażana 80g dyni 70g kabaczka 80g papryki czerwonej 100g ogórka 50g papryki czerwonej 100g pomidora 100g rzodkiewek 100g dyni 200g cukinii 130g kalafiora 100g brokuła

Bardziej szczegółowo

Nowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?!

Nowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?! Nowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?! Rozporządzenie Z dniem 01.09.2015 roku weszło w życie nowe Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015

Bardziej szczegółowo

PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ dla dzieci i młodzieży

PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ dla dzieci i młodzieży PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ dla dzieci i młodzieży została opracowana pod kierunkiem: prof. dra hab. med. Mirosława Jarosza Zespół roboczy: prof. dr hab. M. Jarosz prof. dr hab. Jadwiga

Bardziej szczegółowo

"Program pilotażowy - Dieta Mamy".

Program pilotażowy - Dieta Mamy. "Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,

Bardziej szczegółowo

DIETA PRZY CHOROBACH SERCA

DIETA PRZY CHOROBACH SERCA ZALECENIA OGÓLNE Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (należy dbać o urozmaicenie posiłków). W skład produktów spożywczych wchodzą niezbędne składniki odżywcze zawarte w różnych ilościach i

Bardziej szczegółowo

PURE DELIGHT SMAK SŁODKIEGO ZDROWIA!

PURE DELIGHT SMAK SŁODKIEGO ZDROWIA! PURE DELIGHT SMAK SŁODKIEGO ZDROWIA! Opracowaliśmy doskonałą formułę smaku i korzyści dla tych, którzy lubią słodycze i dbają o własne zdrowie i zdrowie swej rodziny. Zastąpiliśmy cukier biały krystaliczny

Bardziej szczegółowo

NOWA PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA. (czyli podstawy zdrowego odżywiania postawione na głowie)

NOWA PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA. (czyli podstawy zdrowego odżywiania postawione na głowie) NOWA PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA (czyli podstawy zdrowego odżywiania postawione na głowie) Dlaczego stara piramida żywieniowa jest zła? Po pierwsze okazuje się, że węglowodany w ilości sugerowanej przez

Bardziej szczegółowo

Szkoła Podstawowa nr 6 im.bł.ks. Jerzego Popiełuszki w Nowym Sączu

Szkoła Podstawowa nr 6 im.bł.ks. Jerzego Popiełuszki w Nowym Sączu Szkoła Podstawowa nr 6 im.bł.ks. Jerzego Popiełuszki w Nowym Sączu Symbole Szkoły Podstawowej nr 6 SKLEPIK WZOROWY SMACZNY I ZDROWY Zdrowe odżywianie to podstawa!!! Jeść musimy, bowiem to podstawowy składnik

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 9 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 9 Dostawa mleka i przetworów mlecznych

Załącznik nr 9 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 9 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Załącznik nr 9 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 9 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Lp. NAZWA PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Jedn. miary Planowana ilość Cena jednostkow

Bardziej szczegółowo

WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA POSIŁKÓW DLA GIMNAZJUM Z ODDZIAŁAMI DWUJĘZYCZNYMI IM. JANA PAWŁA II W GLINIANCE

WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA POSIŁKÓW DLA GIMNAZJUM Z ODDZIAŁAMI DWUJĘZYCZNYMI IM. JANA PAWŁA II W GLINIANCE Załącznik nr 9a do SIWZ Załącznik nr 1 do Umowy WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA POSIŁKÓW DLA GIMNAZJUM Z ODDZIAŁAMI DWUJĘZYCZNYMI IM. JANA PAWŁA II W GLINIANCE Posiłki muszą być sporządzane na bazie produktów

Bardziej szczegółowo

Zasada trzecia. Zasada czwarta

Zasada trzecia. Zasada czwarta Zdrowe odżywianie jest podstawą zachowania zdrowego organizmu. Przestrzegając dziesięciu podstawowych zasad właściwego żywienia, wykorzystamy dostępne pożywienie w najbardziej efektywny dla naszego zdrowia

Bardziej szczegółowo

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis Żywienie i aktywność fizyczna mają wpływ na rozwój psychofizyczny

Bardziej szczegółowo

(notyfikowana jako dokument nr C(2016) 1419) (Jedynie tekst w języku duńskim jest autentyczny)

(notyfikowana jako dokument nr C(2016) 1419) (Jedynie tekst w języku duńskim jest autentyczny) L 70/22 DECYZJA WYKONAWCZA KOMISJI (UE) 2016/375 z dnia 11 marca 2016 r. zezwalająca na wprowadzenie do obrotu lakto-n-neotetraozy jako nowego składnika żywności zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 258/97

Bardziej szczegółowo

WYKAZ ASORTYMENTOWY I CENOWY - ARTYKUŁY MLECZARSKIE

WYKAZ ASORTYMENTOWY I CENOWY - ARTYKUŁY MLECZARSKIE WYKAZ ASORTYMENTOWY I CENOWY - ARTYKUŁY MLECZARSKIE Załącznik nr 1 do Formularza ofertowego z dnia. r. Lp. Nazwa artykułu Kod CPV Opis Nazwa nadana przez oferenta Jedn ostka miar y Ilość Cena jednostk

Bardziej szczegółowo

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie

Bardziej szczegółowo

ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie.

ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie. ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie. Imię i nazwisko Zdiagnozowane schorzenia lub dolegliwości.. 1. Od jakiego czasu

Bardziej szczegółowo

ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW

ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMITU ZAMÓWIENIA - zalecenia żywieniowe do sporządzania posiłków dla Przedszkola Specjalnego nr 249 w Warszawie

SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMITU ZAMÓWIENIA - zalecenia żywieniowe do sporządzania posiłków dla Przedszkola Specjalnego nr 249 w Warszawie Nr sprawy P249.26.03.2013 Załącznik nr 7 do Specyfikacji SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMITU ZAMÓWIENIA - zalecenia żywieniowe do sporządzania posiłków dla Przedszkola Specjalnego nr 249 w Warszawie Posiłki muszą

Bardziej szczegółowo

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie

Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 2 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Cena. szt szt 1600.

Załącznik nr 2 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 2 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Cena. szt szt 1600. Lp. NAZWA PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Załącznik nr 2 do SIWZ Formularz ofert cenowych -zadanie nr 2 Dostawa mleka i przetworów mlecznych Cena CENA Jedn. Planowana WARTOŚĆ STAWKA WARTOŚĆ OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość

Bardziej szczegółowo