Kontrola poznawcza a zaburzenie pedofilne.

Transkrypt

1 KONFERENCJA NAUKOWA BRAINSTORM WARSZAWA, R. Kontrola poznawcza a zaburzenie pedofilne. Czy deficyty w obszarze kory przedczołowej wia zȧ sie z wykorzystywaniem seksualnym dzieci? WOJCIECH ORONOWICZ INSTYTUT PSYCHOLOGII, UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI

2 Plan referatu 1. Wprowadzenie 2. Kontrola poznawcza a zaburzenie pedofilne 3. Neuropsychologiczne korelaty zaburzenia pedofilnego, związane z kontrolą poznawczą 4. Podsumowanie 5. Literatura

3 Wprowadzenie zdjęcie uzyskane dzięki uprzejmości administracji

4 Kontrola poznawcza należy do wyższych czynności poznawczych, obejmując zakresem m.in. kontrolę, nadzorowanie oraz sterowanie przebiegiem procesów poznawczych. Wprowadzenie Kontrola poznawcza Pedofilia i zaburzenie pedofilne Podłoże neurobiologiczne. Płat czołowy, w tym obszar kory orbitofrontalnej został wskazany jako neurobiologiczne podłoże kontroli zachowania. Cel referatu

5 Wprowadzenie Kontrola poznawcza Pedofilia i zaburzenie pedofilne Cel referatu Parafilie - podniecenie seksualne w odpowiedzi na wystąpienie określonych obiektów lub sytuacji, które nie są przedmiotem normatywnej stymulacji seksualnej (APA, 2013). Różnice pomiędzy pedofilią a zaburzeniem pedofilnym. Pojęcie wykorzystywania seksualnego dzieci nie jest tożsame z pojęciem pedofilii, czy też zaburzenia pedofilnego. Więcej osób pochodzących z populacji nieklinicznej deklaruje, że chociaż raz doświadczyło fantazji seksualnych związanych z dziećmi, niż przyznaje, że wykazuje pedofilne preferencje seksualne (Dombert i in., 2015). Najwyższy możliwy odsetek zaburzenia pedofilnego - 3-5% (por. APA, 2013). Parafilie mają tendencję do współwystępowania.

6 Celem referatu jest prezentacja publikacji naukowych ukazujących związek pomiędzy deficytami kontroli poznawczej a wykorzystywaniem seksualnym dzieci. Wprowadzenie Kontrola poznawcza Pedofilia i zaburzenie pedofilne Cel referatu

7 Kontrola poznawcza a zaburzenie pedofilne

8 Kontrola poznawcza a zaburzenie pedofilne Wprowadzenie Przegląd wybranych badań IGT, WCST Wśród teorii wyjaśniających etiologię zachowań pedofilnych wskazuje się m.in. teorię dynamiczną (Kowalczyk i Ciesielska, 2010): czynniki zewnętrzne (środowiskowe) oraz czynniki wewnętrzne (osobowościowe) - kontrola poznawcza. Zastosowania neuropoznawczych modeli przestępczości w psychologii sądowej (Kasparek i Banaś, 2011).

9 Gorsze funkcjonowanie uwagi oraz funkcji zarządczych (Tenbergen i in., 2015). Kontrola poznawcza a zaburzenie pedofilne Wprowadzenie Zaburzenia wyższych czynności poznawczych niższa inteligencja (m.in. Cantor i in., 2005). Deficyty funkcji zarządzających - wolniejsze przetwarzanie informacji (Suchy i in., 2014). Przegląd wybranych badań IGT, WCST

10 IGT Iowa GamblingTask Kontrola poznawcza a zaburzenie pedofilne Wprowadzenie Przegląd wybranych badań IGT, WCST WCST Wisconsin Card Sorting Test

11 Kontrola poznawcza a zaburzenie pedofilne Wprowadzenie Przegląd wybranych badań IGT, WCST Badania z użyciem IGT Antyspołeczne zaburzenie osobowości wybór natychmiastowej gratyfikacji, w dalszej perspektywie straty (Rolls, 2002). Badania z użyciem WCST Deficyty VMPF - zahamowanie uczenia się nowych reguł (Tranel, 2002). Badania Schiffer i Vonlaufen (2010): grupy badawcze sprawcy przestępstw seksualnych wraz z pedofilią (1) i bez niej (2), grupa badawcza (1) wykazuje gorsze funkcjonowanie poznawcze w porównaniu do grupy (2), grupa badawcza (2) ujawniła bardziej poważne zaburzenia kontroli poznawczej.

12 Neuropsychologiczne korelaty zaburzenia pedofilnego, związane z kontrolą poznawczą

13 Neuropsychologiczne korelaty zaburzenia pedofilnego Wprowadzenie Studium przypadku Przegląd wybranych badań Hipotetyczny model Punkt wyjścia - u części osób wykorzystujących seksualnie dzieci można stwierdzić anomalie w obszarze kory orbitofrontalnej. Nie jest to jednak jedyny obszar wskazywany przez autorów (m.in. ciało migdałowate, hipokamp). Uszkodzenia w obszarze kory przedczołowej nie ograniczają się wyłącznie do braku kontroli nad zachowaniami seksualnymi. Jedną z głównych neurobiologicznych teorii etiologicznych pedofilii jest teoria wiążąca się z anomaliami pracy płatu czołowego (za: Tenbergen i in., 2015): obejmuje on m.in. obszary kory orbitofrontalnej, obserwuje się różnice w grupie pedofilów, obszary te wiążą się m.in. z regulacją zachowania seksualnego.

14 Przypadek raka mózgu u 40-letniego pacjenta w obszarze kory orbitofrontalnej(burns i Swerdlow, 2003): Neuropsychologiczne korelaty zaburzenia pedofilnego Wprowadzenie Studium przypadku Przegląd wybranych badań Hipotetyczny model socjopatia, zmianazachowań seksualnych, zaburzenia kontroli poznawczej, preferencje obejmujące pedofilię, przed guzem pacjent nie deklarował zainteresowania seksualnego dziećmi, rozwój guza zaineresowanie seksualne nieletnimioraz gromadzenie materiałów pornograficznych z udziałem nieletnich, po usunięciu guza zanik tendencji pedofilnych.

15 Deficyty strukturalne brzusznośrodkowejczęści kory przedczołowej (VMPF; Tranel, 2002). Neuropsychologiczne korelaty zaburzenia pedofilnego Wprowadzenie Studium przypadku Badania Raine i in., 2000 podłoże neurobiologiczne antyspołecznego zaburzenia osobowości. Uszkodzenia istoty białej i szarej kory przedczołowej (redukcja 11%). Silna korelacja pomiędzy wiekiem ofiary a redukcją istoty szarej w obszarze kory oczodołowo-czołowej (OFC; Poeppl i in., 2013). Przegląd wybranych badań Hipotetyczny model

16 Neuropsychologiczne korelaty zaburzenia pedofilnego Wprowadzenie Studium przypadku Przegląd wybranych badań Hipotetyczny model 1 brak pedofilnych preferencji seksualnych pedofilne preferencje seksualne, które nie są wcielane w życie pedofilne preferencje seksualne, które są wcielane w życiu przy braku wykorzystywania seksualnego dzieci pedofilne preferencje seksualne, które wiążą się z wykorzystywaniem seksualnym dzieci pedofilia zaburzenie pedofilne, zaburzenia kontroli poznawczej? zaburzenie pedofilne, zaburzenia kontroli poznawczej?

17 Podsumowanie

18 Podsumowanie 1. O ile publikacje naukowe zdają się wspierać koncepcję etiologiczną pedofilii odwołującą się do deficytów w obszarze kontroli poznawczej, to należy zaznaczyć, że nie jest to jedyna neurobiologiczna koncepcja etiologii pedofilii. 2. Niezbędne są dalsze badania w celu wykazania która z obecnych teorii w lepszym stopniu prowadzi do wyjaśnienia etiologii zaburzenia pedofilnego.

19 Literatura

20 Literatura (1/2) Dombert, B., Schmidt, A. F., Banse, R., Briken, P., Hoyer, J., Neutze, J., & Osterheider, M. (2015). How Common is Men's Self-Reported Sexual Interest in Prepubescent Children?. The Journal of Sex Research, American Psychiatric Association, Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington D.C Kowalczyk, R., Ciesielska, B., Zaburzenia prefernecji seksualnych (parafilie), w: Zbigniew Lew-Starowicz, Violetta Skrzypulec (red.), Podstawy seksuologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa Tenbergen, G., Wittfoth, M., Frieling, H., Ponseti, J., Walter, M., Walter, H.,... & Kruger, T. H. (2015). The neurobiology and psychology of pedophilia: recent advances and challenges. Frontiers in human neuroscience, 9. Cantor, J. M., Blanchard, R., Christensen, B. K., Dickey, R., Klassen, P. E., Beckstead, A. L.,... & Kuban, M. E. (2004). Intelligence, memory, and handedness in pedophilia. Neuropsychology, 18(1), 3. Raine, A., Lencz, T., Bihrle, S., LaCasse, L., & Colletti, P. (2000). Reduced prefrontal gray matter volume and reduced autonomic activity in antisocial personality disorder. Archives of general psychiatry, 57(2),

21 Literatura (2/2) Stuss, D. T., & Knight, R. T. (Eds.). (2002). Principles of frontal lobe function. Oxford University Press. Banaś, P., & Kasparek, K. (2011). Neuropoznawcze modele przestępczości i ich zastosowanie w psychologii sądowej na przykładzie diagnostyki dewiacyjnych preferencji seksualnych. Rocznik Kognitywistyczny, (V), Burns, J. M., & Swerdlow, R. H. (2003). Right orbitofrontaltumor with pedophilia symptom and constructional apraxia sign. Archivesof Neurology, 60(3), Schiffer, B., & Vonlaufen, C. (2011). Executive dysfunctions in pedophilicand nonpedophilicchild molesters. The journal of sexual medicine, 8(7), Poeppl, T. B., Nitschke, J., Santtila, P., Schecklmann, M., Langguth, B., Greenlee, M. W.,... & Mokros, A. (2013). Association between brainstructure and phenotypiccharacteristics in pedophilia. Journal of psychiatric research, 47(5),

22 Dziękuję za uwagę Oronowicz, W. (2016, październik). Kontrola poznawcza a zaburzenie pedofilne. Czy deficyty w obszarze kory przedczołowej wia zȧ sie z wykorzystywaniem seksualnym dzieci? Referat zaprezentowany na Konferencji Naukowej Brainstorm, Warszawa. Organizator: Koło Neuropsychologii Uniwersytetu Warszawskiego. wojciech.oronowicz@snps.pl