UWARUNKOWANIA FORMALNO-PRAWNE I DOKUMENTACJA TRANSAKCJI TSL MGR JÓZEF WALUKIEWICZ

Transkrypt

1 UWARUNKOWANIA FORMALNO-PRAWNE I DOKUMENTACJA TRANSAKCJI TSL MGR JÓZEF WALUKIEWICZ

2 PODSTAWY PRAWNE PRAWO KRAJOWE Ustawa Kodeks Cywilny z 23 kwietnia 1964 r. Prawo Transportowe z 15 listopada 1984 r. Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 23 lutego 2006 r. w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców Ustawa z dnia 23 lipca 2012 Prawo Pocztowe Ustawa o Przewozie Towarów Niebezpiecznych z 19 sierpnia 2011

3 Podany we wcześniejszym slajdzie wykaz ma charakter otwarty. W polskim systemie prawnym odnajdujemy regulacje wielu aspektów logistyki, transportu i spedycji. Oddzielne regulacje dotyczą: - Transportu morskiego - Transportu lądowego - Transportu lotniczego - Ruchu drogowego - Zasad prowadzenia przedsiębiorstwa - Prawa celnego

4 KODEKS CYWILNY Podstawowy zbiór regulacji krajowych znajduje się w Kodeksie cywilnym, opublikowanym po raz pierwszy w 1964 roku w Dzienniku Ustaw pod numerem 16, pozycja 93. Przepisy dotyczące bezpośrednio przewozu zawarto w tytule XXV. Spisano tu zestawienie 20 artykułów dotyczących przewozu, przepisów ogólnych oraz regulacji, odnoszących się jedynie do przewozu osób albo rzeczy.

5 KODEKS CYWILNY Przepisy te w sposób ogólny i jedynie ramowy normalizują jakże rozległą i problematyczną tematykę przewozu. Stanowią jednak model wzorca dla innych aktów prawnych, które w sposób bardziej szczegółowy regulują poszczególne gałęzie transportu. Taka więź między przepisami szczegółowymi a Kodeksem cywilnym została określona w art. 775 k.c.: przepisy tytułu niniejszego stosuje się do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami.

6 W przypadku tzw. luk prawnych w regulacjach przepisów szczegółowych zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu Cywilnego!

7 PRAWO PRZEWOZOWE Prawo przewozowe ma zastosowanie do transportu samochodowego, kolejowego, miejskiego, wodnego śródlądowego oraz przewozów kombinowanych z udziałem wymienionych gałęzi transportu. Jej przepisy odnoszą się do przewozów w ramach wymienionych gałęzi, odbywających się za wynagrodzeniem i na podstawie umowy, zarówno umowy przewozu jak i spedycji. Zgodnie z art.1 ust. 2 można je odpowiednio stosować także do przewozów nieodpłatnych. Określenie odpowiednio nie oznacza jednak, że przepisy Ustawy można stosować dokładnie w ten sam sposób jak w przypadku usługi świadczonej za wynagrodzeniem.

8 PRAWO PRZEWOZOWE Prawo przewozowe jest polskim aktem prawnym, zatem ma zastosowanie do przewozów krajowych. Jednakże według art. 1 ust 3 przepisy Ustawy mają zastosowanie także do przewozów międzynarodowych, o ile umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej. Dzieje się tak, gdy w danej gałęzi transportu brakuje konwencji międzynarodowej, a przewoźnik zarejestrował swoją działalność na terenie polski (Ustawa Prawo prywatne międzynarodowe z dnia 12 listopada 1965r, Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm.)

9 USTAWA O TRANSPORCIE DROGOWYM Określa ona zasady podejmowania i wykonywania krajowego i międzynarodowego transportu drogowego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oraz zasady realizowania niezarobkowych (na potrzeby własne) krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych

10 USTAWA O PRZEWOZIE TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH Określa zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem oraz wskazuje organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli. Ustawa, używając określenia umowa ADR, w swej treści odnosi się do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. wraz ze zmianami obowiązującymi od daty ich wejścia w życie w stosunku do Rzeczypospolitej Polskiej, podanymi do publicznej wiadomości we właściwy sposób.

11 DOKUMENTACJA PRZEWOZOWA

12 W prowadzeniu działalności transportowej do zarządzania, sterowania, kontrolowania i zapewnienia odpowiednich informacji, niezbędne są dokumenty przewozowe. Podstawowym podziałem tych dokumentów jest podział na dokumenty dotyczące transportu krajowego i zagranicznego. Ze względu na sposób przewozu rozróżniamy dokumenty przewozowe w transporcie morskim, śródlądowym, lądowym oraz lotniczym

13

14 DOKUMENTY W TRANSPORCIE MORSKIM Konosament(ang. bill of lading = B/L) - jest on podstawowym dokumentem w przewozie morskim stwierdza, że towarzostał przyjęty oraz załadowany na statek. Określa się w nim miejsce nadania przesyłki, informacjepotrzebne przewoźnikowi do wykonania usługi. Zawiera również zobowiązanie wydania towaru w porcie przeznaczenia uprawnionemu posiadaczowi konosamentu. Nie jest on umową o przewóz lecz jedynie dowodem na to, iż taka umowa została zawarta. Wyróżniamy: - konosament imienny - konosament na zlecenie - konosament na okaziciela

15

16 DOKUMENTY W TRANSPORCIE MORSKIM Czarter - jest to umowa przewozu ładunków masowych żeglugą trampową, czyli nieregularną. Nota bukingowa - jest potwierdzeniem umowy o przewóz, jeżeli nie występuje czarter Kwit sternika - jest dokumentem wydanym załadowcy po przyjęciu ładunku na statek. Podpisany jest zazwyczaj przez pierwszego oficera. Kwit, który nie zawiera żadnych zastrzeżeń, czysty kwit sternika. Natomiast, gdy zawiera uwagi i zastrzeżenia dotyczące stanu towaru, opakowania lub inne, jest to wtedy zaklauzulowany kwit sternika. Kwit dokowy - stanowi potwierdzenie przyjęcia towaru przez załadowcę (armatora, spedytora, przedsiębiorstwo składowe) do składu portowego lub dokowego, w celu załadowania na statek. Dokument ten zastępuje kwit sternika. Kwit przesyłkowy - jest potwierdzeniem przyjęcia przesyłki do przewozu przez armatora w żegludze przybrzeżnej lub drobnych przesyłek w żegludze oceanicznej.

17 DOKUMENTY W TRANSPORCIE DROGOWYM Kolejowy list przewozowy, jest to umowa o przewóz która została zawarta w momencie gdy kolej przyjęła przesyłkę i opatrzyła ją stemplem stacji nadania. Międzynarodowy list przewozowy CIM - składa się z pięciu egzemplarzy i wystawiony powinien być w języku nadania, ale z tłumaczeniem na język francuski, niemiecki lub włoski. W transporcie samochodowym dokumentem przewozowym jest samochodowy międzynarodowy list przewozowy CMR - wypełniony musi być w czterech egzemplarzach. W transporcie lotniczym wyróżnia się dwa rodzaje umów: Umowę o przewóz ładunku drobnego (drobnicy) Umowę czarterową, jeżeli wynajmowana jest cała pojemność samolotu do lotu, do określonego miejsca.

18 LIST PRZEWOZOWY DEFINICJA to faktura wystawiona przez przewoźnika związana z wydatkami jakie poniósł w związku z wykonywaną przez niego usługą transportową. Regulacje prawne określają podstawowe warunki ekonomiczne w zakresie terminu kredytowania jaki mogą przewoźnicy publiczni zaoferować załadowcom lub odbiorcom. Przewoźnik jest zobowiązany do równego traktowania wszystkich klientów. Załadowcy także zobowiązani są do nie przekraczania terminów i spłaty należności w terminie. Przewoźnik może zażądać przedpłaty o ile przypuszcza że wartość powierzonego towaru jest niższa od opłat za przewóz.

19 ROSZCZENIE Z TYTUŁU PRZEWOZU Jest to dokument niestandardowy. Składa go załadowca u przewoźnika w celu pokrycia przez niego strat pieniężnych wynikających z utraty, uszkodzenia towaru lub opóźnienia dostawy. Złożenie roszczenia jest ograniczone czasowo i powinno być złożone w ciągu 9 miesięcy od dostarczenia przesyłki. Przewoźnik musi w ciągu 30 dni potwierdzić pisemnie o fakcie przyjęcia roszczenia, a następnie w ciągu 120 dni powiadomić o uznaniu lub odrzuceniu roszczenia. Szkoda określona w roszczeniu z tytułu przewozu może być jawna lub ukryta.

20 KARNET TIR

21 LIST PRZEWOZOWY CMR

22

23 DOKUMENTACJA MIĘDZYNARODOWA W transporcie międzynarodowym posługujemy się także formułami sprzedaży FOB miejsca nadania lub miejsca przeznaczenia. Stosowanych jest 13 formuł Incoterms, które są przyjętymi i stosowanymi regułami określającymi warunki handlowe. Określają one odpowiedzialność leżącą po stronie sprzedawcy jak i nabywcy. Jedną z formuł zaliczaną do grupy E jest umowa o udostępnienie. Jest to umowa która obciąża nabywcę całkowitą odpowiedzialnością za towar i dostawę już od siedziby sprzedawcy. Inną formułą zaliczaną do grupy C jest umowa o przewóz. W umowie tej sprzedawca ponosi wszelkie koszty związane z dostawą do kraju przeznaczenia. Do tego momentu ryzyko związane z uszkodzeniem towarów jest po tronie sprzedającego. W grupie D możemy wskazać na formuły które zobowiązują sprzedawcę do poniesienia kosztów związanych z dostarczeniem towaru do miejsca przeznaczenia za granicą. W tej grupie sprzedawca ponosi koszty i ryzyko związane z transportem towaru aż do miejsca przeznaczenia. W tym przypadku zastosowanie ma umowa o dostawę.

24 W DOKUMENTACJI MIĘDZYNARODOWEJ NALEŻY WSKAZAĆ: Deklarację wywozową - zawiera ona opis towaru, wagę, wykaz stosowanych oznaczeń, datę i numer licencji eksportowej, adres przeznaczenia, dane kontrahentów, Licencję eksportową - która pozwala na wywiezienie niektórych towarów bez konieczności spełnienia innych specjalnych wymagań. Wystawia się ją na ogólnodostępne towary i określa wtedy jako licencję ogólną. Możemy także wyróżnić potwierdzoną licencję eksportową dotyczącą towarów kontrolowanych przez państwo, Fakturę - na jej podstawie sprzedawca określa wartość towaru. Jest to dokument wymagany w celu określenia podstawy ubezpieczenia i cła importowego, Karnet - stosowany gdy towar jest dostarczany w zaplombowanych kontenerach. Stanowi on potwierdzenie, że kontener (przesyłka) został zaplombowany w miejscu nadania i nie będzie otwierany aż do chwili dostarczenia do odbiorcy. Przesyłkę na podstawie karnetu można przewieźć tranzytem przez pośrednie punktu celne bez potrzebywykonywania kontroli, Świadectwo pochodzenia towarów - umożliwia załadowcy ubieganie się o korzystniejsze cło, Konosament - wyżej omówiony, Kwit dokowy - dokument stwierdzający że przewoźnik dostarczył towar towarzystwu okrętowemu. Można go wykorzystać do potwierdzenia zgodności oraz jako dowód w ewentualnym roszczeniu o pokrycie strat załadowcy z tytułu przewozu, Lotniczy list przewozowy- standardowy dokument stosowany w transporcie lotniczym. Pozwala na ograniczenie niezbędnej dokumentacji do jednego uniwersalnego listu przewozowego.

25

26

27 ZNACZENIE DOKUMENTÓW W PROCESIE SPEDYCYJNYM Informacja dla spedytora Potwierdzenie zawarcia umowy Realizacja kontraktu handlowego

28 SPEDYCJA DOKUMENTY Zlecenie spedycyjne 28 CMR/list krajowy Lotniczy list przewozowy COTIF/SMG S Morski list przewozow y

29 DOKUMENTY SPEDYTORSKIE FIATA FBL - Negotiable FIATA Multimodal Transport Bili of Lading (zbywalny konosament multimodalny FIATA); FIATA FCR - Forwarders Certificate of Receipt (spedytorski certyfikat przejęcia towaru); FIATA FCT - Forwarders Certificate of Transport (spedytorski certyfikat transportowy); AIR WAYBILL - konosament lotniczy rekomendowany przez FIATA; NON - NEGOTIABLE FIATA Multimodal Transport Waybill (niezbywalny, multimodalny dokument transportowy); FWR - FIATA Warehouse Receipt (kwit składowy FIATA); FIATA SDT - FIATA Shipper s Declaration for the Transport of Dangerous Goods (deklaracja przewozu towarów niebezpiecznych FIATA); FIATA SIC - FIATA Shipper s Internationale Weight Certification (Międzynarodowy Certyfikat Wagi FIATA wystawiany przez załadowcę);

30 ZBYWALNY KONOSAMENT MULTIMODALNY - FIATA FBL umożliwia spedytorowi występowanie w roli przewoźnika morskiego w przewozach z portu do portu oraz w roli operatora multimodalnego jest przyjmowany przez banki przy realizacji zapłaty za towar gwarantuje klientowi pokrycie ryzyk występujących w transporcie i przemieszczaniu towaru

31 SPEDYTORSKI CERTYFIKAT PRZYJĘCIA TOWARU - FIATA FCR wystawiany przez spedytora dokument niezbywalny wystawiany jest jedynie w oryginale

32 SPEDYTORSKI CERTYFIKAT PRZYJĘCIA TOWARU - FIATA FCR -KORZYŚCI 1) sprzedający zainkasowanie należności za sprzedany towar niezwłocznie po przekazaniu towaru spedytorowi i uzyskaniu dokumentu FIATA FCR; 2) kupujący przejęcie towaru bez wskazania dalszego jego przeznaczenia

33 ZNACZENIE DOKUMENTACJI Dla prawidłowego zarządzania materiałami w magazynie stosujemy odpowiednią dokumentację odnośnie ich przepływu. Stosowanie właściwej dokumentacji pozwala nam prowadzić ewidencję, oraz dostarcza wiadomości o poszczególnych rodzajach i fazach obrotu materiałami.

34 OGÓLNY PODZIAŁ DOKUMENTÓW MAGAZYNOWYCH podstawowe dokumenty - organizacyjne: Instrukcja magazynowa - regulujący przebieg oraz zasady procesu magazynowego Regulamin pracy - określający organizację i porządek w procesie pracy, oraz prawa i obowiązki Instrukcja obiegu dokumentów - źródło informacji na temat stanów magazynowych oraz realizowanego obrotu. Dokumentacja adresowa zawiera informacje o lokalizacji i ilości asortymentów Dokumentacja opisująca sposób przechowywania danych osobowych Dokumenty eksploatacyjne wózków widłowych kontrole stanu technicznego Karta charakterystyk preparatów i substancji niebezpiecznych w przypadku gdy magazyn takowe przechowuje dokumenty obrotu magazynowego

35 DOKUMENTY OBROTU MAGAZYNOWEGO a) dokumenty przychodu materiałów PZ (przyjęcie z zewnątrz) PW (przyjęcie wewnętrzne), ZW (zwrot wewnętrzny), MM (przesunięcie międzymagazynowe); b) dokumenty rozchodu materiałów WZ (wydanie na zewnątrz), RW (rozchód wewnętrzny), MM (przesunięcie międzymagazynowe).

36 CHARAKTERYSTYKA DOKUMENTÓW PRZYCHODU MATERIAŁU Dokument PZ przyjęcie zewnętrzne. Używany przy zakupie materiału oraz nieodpłatnym przyjęciu (wymagana adnotacja nieodpłatne przyjęcie ). Dokument wystawiany w 3 sztukach (oryginał + 2 kopie), wystawiany przez odpowiedniego pracownika magazynu na podstawie faktury lub rachunku uproszczonego. Oryginał składany do działu księgowości Kopia dołączana do faktury Druga kopia pozostaje w aktach magazynu Dokument powinien zawierać: pieczątkę i numer zakładu, nr dokumentu magazynowego, dokładny adres dostawcy oraz jego NIP i REGON, nr faktury VAT lub rachunku uproszczonego, dokładną nazwę materiału, otrzymana ilość, datę oraz podpis osób zarządzających przyjmowaniem materiałów.

37 Przykładowy dokument PZ

38 CHARAKTERYSTYKA DOKUMENTÓW PRZYCHODU MATERIAŁU Dokument ZW zwrot materiałów. Podstawa udokumentowania zwrotu materiału. Powodem zwrotu może być: Pobranie materiału w ilości większej niż wymagana, Pomyłkowe pobranie niewłaściwego materiału, w efekcie zwrot, Osiągnięto oszczędność, Materiał jako zapas nieprawidłowy, wykryty podczas kontroli. Oryginał dział księgowości Kopia dla jednostki zwracającej materiał Druga kopia przeznaczona dla magazynu Dokument ten powinien zawierać następujące dane: pieczątka jednostki organizacyjnej zwracającej towar, numer magazynu przyjmującego materiał, numer kolejny dokumentu, nazwa materiału i jednostka miary, ilość materiału, indeks materiałowy, cena materiału, data i podpis osoby wystawiającej i zatwierdzającej ZW oraz osób odpowiedzialnych za magazyn.

39 Przykładowy dokument ZW

40 CHARAKTERYSTYKA ROZCHODÓW MATERIAŁÓW Dokument MM przesunięcie międzymagazynowe. Podstawowy dokument potwierdzający przemieszczenie materiałów pomiędzy magazynami. Oryginał dział księgowości Kopia magazyn wydający Druga kopia magazyn przyjmujący Dokument powinien zawierać: symbol magazynu zdającego materiał, symbol magazynu przyjmującego materiał, dokładną nazwę materiału, ilość materiału, symbol PKWiU, jednostkę miary,cenę i datę.

41 Przykładowy dokument MM

42 CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH DOKUMENTÓW Dokument RW ruch wewnętrzny. Dokument potwierdzający wydanie materiałów na potrzeby wewnętrzne jednostek organizacyjnych przedsiębiorstwa. Wystawiany przez jednostkę pobierającą materiał. Oryginał dział księgowości Kopia magazyn wydający materiał Druga kopia osoba pobierająca Jednostka pobierająca -> magazyn -> księgowość Wystawiany dokument musi zawierać: nazwę materiału, ilość, jednostkę miary, nazwę jednostki pobierającej (pieczęć), oryginalny podpis osoby zatwierdzającej, źródło finansowania. Następnie magazyn uzupełnia dane: data wydania, numer magazynu, numer bieżący dowodu, indeks, jednostka miary, ilość wydana, podpis osoby wydającej. Dokumenty ułożone chronologicznie przekazywane są do działu księgowości przeważnie raz w miesiącu.

43 Przykładowy dokument RW.

44 CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH DOKUMENTÓW Dokument WZ wydanie na zewnątrz. Służy do udokumentowania: - Rozchodu materiału przeznaczonego na sprzedaż, - Rozchodu materiałów podlegających przerobowi we własnych jednostkach organizacyjnych, - Nieodpłatnego przekazania Oryginał dział księgowości Kopia odbiorca Druga kopia magazyn Trzecia kopia wraz z zamówieniem dział gospodarki materiałowej Dokument powinien zawierać: dokładne dane jednostki lub osoby zamawiającej, nr magazynu, nazwę materiału, indeks, jednostkę miary, cenę, ilość podaną w zamówieniu, ilość wydaną przez magazyn, datę wystawienia dokumentu, podpisy osób odpowiedzialnych za wydanie.

45 Przykładowy dokument WZ

46 WSPÓŁCZESNE METODY DOKUMENTACJI W dzisiejszych czasach klasyczne formy dokumentacji magazynowych wypierane są przez ich elektroniczną formę. Przyczyniły się do tego systemy kodów kreskowych oraz rozwój urządzeń elektronicznych, prowadząc do stworzenia przenośnych terminali służących do odczytywania kodów z towaru i wykonywania na nich operacji w danych magazynu (przyjmowanie, wydawanie, kompletacja materiałów). Najczęściej używanym w magazynach typem kodowania jest EAN128. Do odczytu kodów możemy użyć terminali takich jak: IT 7000, kieszonkowy CPT-8000 lub urządzeń Datalogic Memor.

47 WSPÓŁCZESNE METODY DOKUMENTACJI Terminal odczytujący kody Etykieta transportowa z kodem

48 WSPÓŁCZESNE METODY DOKUMENTACJI Korzyści wynikające ze stosowania systemu kodów kreskowych w magazynach: Przyśpieszenie operacji przyjęć i wydań Możliwość skanowania przyśpiesza raportowanie rozbieżności pomiędzy stanem przesyłki a dokumentami Ułatwienia w zakresie zarządzania stanem magazynowym według zasady FIFO i FEFO Możliwość szybkiego wydrukowania dyspozycji rozmieszczenia towaru Oszczędność czasu i pieniędzy

49 LITERATURA POMOCNICZA: Fijałkowski T., Transport drogowy, przewozy i drogi publiczne, Warszawa 2009 Górski W., Mendyk E., Prawo transportu lądowego, Warszawa 2005 Pająk P., Dokumenty handlowe; dokumenty przewozowe, portal internetowy IPO.PL Rucińska D., Adamowicz E., Nowe trendy w transporcie i logistyce, Gdańsk 2008 Stajniak M., Hajdul M., Foltyński M., Transport i spedycja, Instytut Logistyki i Magazynowania, Poznań 2007, s.118 Szczepaniak T., Transport i spedycja w handlu zagranicznym, PWE, Warszawa 2002,