Raport ewaluacji zewnętrznej wstępnej wersji Produktu Finalnego

Transkrypt

1 Raport ewaluacji zewnętrznej wstępnej wersji Produktu Finalnego pt. Model kompleksowego wsparcia osób 50+ prowadzącego do wywołania w nich gotowości do założenia własnej firmy - preinkubacja przedsiębiorcza

2 Niniejszy Raport Ewaluacyjny przedstawia wyniki badania z ewaluacji zewnętrznej wstępnej wersji produktu finalnego opracowanego w ramach projektu innowacyjnego testującego pt. Dojrzała przedsiębiorczość - innowacyjny model preinkubacji przedsiębiorczej osób 50+. Projekt jest realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VI Rynek otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspierania aktywności zawodowej w regionie, Poddziałanie Wsparcie osób pozostających bez zatrudnienia na regionalnym rynku pracy. TEMAT INNOWACYJNY: Działania służące wydłużeniu wieku aktywności zawodowej TYTUŁ PROJEKTU: "Dojrzała przedsiębiorczość innowacyjny model preinkubacji przedsiębiorczej osób 50+" NUMER UMOWY: POKL /11 REALIZATORZY PROJEKTU: Lider: Fundacja Gospodarcza ul. Olimpijska 2; Gdynia tel sekretariat@fungo.com.pl Partnerzy krajowi: Powiatowy Urząd Pracy w Gdyni ul. Kołłątaja 8, Gdynia tel / wew. 116 Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową ul. Do Studzienki 63, Gdańsk tel.: / OKRES REALIZACJI PROJEKTU: od lutego 2012 r. do 31 lipca 2014 OKRES REALIZACJI BADANIA EWALUACYJNEGO: od czerwca 2012 r. 31 grudnia 2013 DATA OPRACOWANIA RAPORTU EWALUACYJNEGO: 21 grudnia 2013 WYKONAWCA EWALUACJI: PrePost Consulting Alicja Zajączkowska alicja@prepost.pl, tel , Strona- 2 -

3 Spis treści Wstęp Kontekst badania O Projekcie O ewaluacji projektów innowacyjnych Wnioski i rekomendacje Metodologia badania Zapewnienie jakości badania Zakres przedmiotowy badania Cele i kryteria ewaluacji Pytania badawcze Metody i techniki pozyskania danych, próby badawcze Wyniki badania Proces testowania Profil uczestników Projektu Ocena rzeczywistych efektów testowania Model prowadzenia doradztwa Model prowadzenia szkoleń Ocena potencjału wdrożeniowego Produktu Finalnego Spis rysunków, wykresów i tabel Strona- 3 -

4 Wstęp Niniejszy Raport Ewaluacyjny przedstawia wyniki ewaluacji zewnętrznej testowania wstępnej wersji produktu finalnego pt. Model kompleksowego wsparcia osób 50+ prowadzącego do wywołania w nich gotowości do założenia własnej firmy - preinkubacja przedsiębiorcza testowanego przez Partnerstwo w okresie czerwiec grudzień Badanie wykonano w oparciu o założenia metodologiczne zawarte w Raporcie Metodologicznym oraz w dokumencie Strategii Wdrażania Projektu. Ewaluacja Produktu miała charakter ewaluacji on-going (ewaluacja bieżąca towarzysząca) i prowadzona była w trakcie fazy testowania wstępnej wersji produktu finalnego. Pierwsza część Raportu prezentuje kontekst badania opisując założenia projektu poddawanego ewaluacji oraz specyfikę realizacji i ewaluacji projektów innowacyjnych. W drugiej części Raportu przedstawione zostały wnioski i rekomendacje sformułowane na podstawie wyników przeprowadzonego badania ewaluacyjnego. Trzeci rozdział dotyczy kwestii metodologicznych ewaluacji prezentuje zastosowane podejście badawcze, zakres ewaluacji oraz przyjęte kryteria i metody badawcze. Czwarty rozdział przedstawia wyniki badania ewaluacyjnego. W załącznikach zamieszczono wzory ankiet ewaluacyjnych i formularzy, które Ewaluator wykorzystał do zebrania danych będących (po poddaniu ich analizie) podstawą formułowanych wniosków oraz rekomendacji. Strona- 4 -

5 1 Kontekst badania 1.1. O Projekcie Projekt: Dojrzała przedsiębiorczość innowacyjny model preinkubacji przedsiębiorczej osób 50+ zakłada opracowanie i przetestowanie w Gdyni innowacyjnego modelu preinkubacji przedsiębiorczej osób 50+, pozostających bez zatrudnienia, mającego na celu aktywizację do zakładania własnej działalności gospodarczej. Cele szczegółowe projektu to: 1. Diagnoza aktualnej sytuacji osób 50+ i wzrost wiedzy na temat oferty wsparcia tej grupy. 2. Zwiększenie efektywności doradców zawodowych poprzez wyposażenie ich w innowacyjne narzędzia pracy z osobami Rozszerzenie oferty wsparcia osób 50+ przez opracowanie i udostępnienie innowacyjnego modelu preinkubacji przedsiębiorczej. 4. Kompleksowe przygotowanie poprzez wsparcie psychologiczne i merytoryczne 60 osób (29K, 31M) 50+ pozostających bez zatrudnienia do wejścia na rynek pracy przez podejmowanie działalności gospodarczej. 5. Zwiększenie aktywności zawodowej osób 50+. Innowacyjność projektu polega na stworzeniu kompleksowego modelu wsparcia, ułatwiającego badanie kompetencji osób 50+ sprzyjających przedsiębiorczości, wyposażający osoby w wiedzę z zakresu przedsiębiorczości, pobudzający motywację do zakładania działalności gospodarczej lub poszukiwania pracy, a także pozwalający na dostosowanie kwalifikacji zawodowych odbiorców do aktualnych potrzeb rynku pracy. Produkt Finalny wypracowany i testowany w ramach Projektu to Model kompleksowego wsparcia osób 50+ prowadzącego do wywołania w nich gotowości do założenia własnej firmy - preinkubacja przedsiębiorcza. W skład produktu finalnego wchodzą 3 produkty pośrednie: Model prowadzenia doradztwa, Model prowadzenia szkoleń i Aplikacja multimedialna Life Design 50+. Rysunek 1 Elementy Modelu Źródło: Opracowanie własne Strona- 5 -

6 Użytkownicy Modelu: na etapie testowania to 4 doradców zawodowych: 2 doradców z publicznej instytucji rynku pracy - Powiatowego Urzędu Pracy w Gdyni (Partner Projektu) oraz 2 doradców z niepublicznej instytucji rynku pracy - Fundacji Gospodarczej w Gdyni (Lider Projektu). w wymiarze upowszechnienia i włączenia to doradcy zawodowi biorący udział w warsztatach upowszechniających dla pracowników publicznych i niepublicznych instytucji rynku pracy z woj. pomorskiego, konferencje dla 120 osób z instytucji rynku pracy. Planuje się przekazanie informacji o projekcie i jego wynikach do minimum 30 instytucji rynku pracy w woj. pomorskim w wymiarze docelowym to doradcy zawodowi z 17 PUP-ów woj. pomorskiego, pracownicy z Centrum Informacji i Planowania Kariery Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku, doradcy zatrudnieni w 278 agencjach zatrudnienia w województwie, a także pracownicy organizacji działających na rzecz rynku pracy. Przy uzupełnieniu informacji o dane dotyczące innych województw, model ten może z powodzeniem być w całości wdrażany na innym terenie. Przewiduje się, że po wprowadzeniu innowacji doradcy zawodowi, pracujący w powiatowych urzędach pracy oraz w innych instytucjach i organizacjach działających na rzecz rynku pracy w woj. pomorskim zostaną wyposażeni w nowoczesne i efektywne narzędzie wspomagające prowadzenie przez nich pracy z osobami 50+. Odbiorcy Modelu to: na etapie testowania - 60 osób niepracujących 50+ z terenu woj. pomorskiego (22 M, 38 K), w tym co najmniej 3 osoby z terenów wiejskich. w wymiarze upowszechnienia i włączenia to niepracujące osoby 50+ zamieszkałe na terenie woj. pomorskiego. Informacje o prowadzonych działaniach będą przekazywane osobom bezrobotnym zarejestrowanym w PUP Gdynia osób (stan na r.) w wymiarze docelowym - niepracujące osoby 50+ zamieszkałe na terenie woj. pomorskiego - 23,3 tys. osób (stanu na r.). Docelowo z narzędzia mogą korzystać osoby niepracujące po 50 r. ż. z terenu naszego kraju - 450,3 tys. osób (stan na r.). Kluczowe działania realizowane w ramach testowania wstępnej wersji produktu to: Aplikacja multimedialna (weryfikacja, testowanie wstępne) Opieka techniczna nad stroną internetową projektu, usuwanie błędów, dodawanie i modyfikacja funkcjonalności Szkolenia dla doradców (aplikacja, specyfika osób 50+) Testowanie aplikacji przez doradców zaw. i osoby 50+ Szkolenia dla osób 50+ (miękkie i z przedsiębiorczości) Indywidualne doradztwo dla osób 50+ Szkolenia branżowe Robocze Spotkania Ekspertów Panele Ekspertów Indywidualne konsultacje z ekspertami Spotkanie podsumowujące testowanie produktu Przygotowanie finalnej wersji produktu. Strona- 6 -

7 1.2. O ewaluacji projektów innowacyjnych Projekty innowacyjne poszukują nowych, lepszych, efektywniejszych sposobów rozwiązywania problemów mieszczących się w obszarach wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego. Odwołują się one do pojęcia Innowacja społeczna, które oznacza zmiany w zachowaniu poprzez wprowadzanie nowych wartości, pomysłów, projektów działania, które umożliwiają odmienne rozwiązywanie problemów społecznych oraz przynoszą pozytywne rezultaty w funkcjonowaniu jednostek i grup społecznych. Innowacyjność projektu powinna się przejawiać, co najmniej w jednym z wymiarów: grupy docelowej, kiedy wsparcie ukierunkowane jest na grupę niekorzystającą wcześniej z pomocy; problemu, kiedy innowacja dotyczy problemu do tej pory niewystarczająco uwzględnianego w polityce państwa (przy czym może to być zarówno nowy, jak i znany problem, do rozwiązania którego brakuje narzędzi, lub problem znany, do rozwiązania którego stosowano dotąd narzędzia nieskuteczne); formy wsparcia, która wymaga wykorzystania nowych instrumentów przy rozwiązywaniu znanych, tradycyjnych problemów z możliwością adaptowania rozwiązań sprawdzonych w innych krajach, regionach lub kontekstach. Produktem projektu innowacyjnego jest model, narzędzie lub instrument, umożliwiające nowe rozwiązanie problemów, nowe podejście do rozwiązania problemów, nowe metody postępowania, nowe formy i treści działania oraz nauczania. Wypracowany produkt projektu może być innowacyjny w skali europejskiej, krajowej, regionalnej lub lokalnej. W trakcie realizacji projektu innowacyjnego mamy do czynienia zarówno ze standardowymi produktami, które są efektem podejmowanych działań projektowych, ale także z wstępną wersją produktu/ów finalnych wraz z produktami pośrednimi oraz ostateczną wersją produktu/ów finalnych. Realizacja projektu innowacyjnego przebiega w dwóch etapach: 1. etap przygotowania - który kończy się opracowaniem wstępnej wersji produktu finalnego oraz strategii wdrażania projektu; 2. etap wdrożenia, czyli testowanie - analiza rzeczywistych efektów oraz opracowanie produktu finalnego, walidacja produktu finalnego, upowszechnianie nowych rozwiązań oraz ich włączenie do głównego nurtu polityki i/lub praktyki. Projekt innowacyjny włącza w proces wypracowania innowacyjnego rozwiązania członków grup docelowych zarówno użytkowników, jak i odbiorców zgodnie z zasadą empowerment. Stosowanie zasady empowerment jest obligatoryjne podczas realizacji projektów innowacyjnych 1. Empowerment zakłada zaangażowanie i demokratyczną partycypację osób (których problem dotyczy) w procesie dochodzenia do rozwiązania problemu. Nie możemy zapominać, że wszystkie działania, które podejmujemy realizując projekt, mają komuś służyć, generować konkretne zmiany, a tych nie możemy w skuteczny sposób osiągnąć bez aktywności samych zainteresowanych. - Krajowa Instytucja Wspomagająca 1 Krajowa Instytucja Wspomagająca: Empowerment w projektach innowacyjnych Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Strona- 7 -

8 Ewaluacja służy doskonaleniu realizacji projektów finansowanych ze środków strukturalnych Unii Europejskiej. Obserwacja procesu i identyfikacja popełnianych błędów umożliwia uruchomienie prac nad ich eliminacją z dalszych działań. Podstawową cechą ewaluacji w ramach PO KL jest jej elastyczność i dopasowanie do potrzeb, co powinno przełożyć się na wykorzystanie rekomendacji w procesie podejmowania decyzji i udoskonalaniu realizowanych polityk publicznych. Zgodnie z definicją przyjętą przez Unię Europejską, ewaluacja to: Osąd (ocena) wartości interwencji publicznej dokonany przy uwzględnieniu odpowiednich kryteriów (skuteczności, efektywności, użyteczności, trafności i trwałości) i standardów. Osąd dotyczy zwykle potrzeb, jakie muszą być zaspokojone w wyniku interwencji oraz osiągniętych efektów. Ewaluacja oparta jest na specjalnie w tym celu zebranych i zinterpretowanych informacjach za pomocą odpowiedniej metodologii. 4 W projektach testujących innowacyjnych zalecane jest przeprowadzenie ewaluacji projektu, jak i ewaluacji produktu 2. Jak możemy przeczytać w zaleceniach Krajowej Instytucji Wspomagającej: Z punktu widzenia specyfiki projektów innowacyjnych testujących szczególne znaczenie ma ewaluacja produktu finalnego, prowadzona bezpośrednio po zakończeniu jego testowania. 3 Ewaluacja zewnętrzna produktu innowacyjnego stanowi dla beneficjenta dodatkowe źródło wiedzy na temat produktu oraz oceny jego przydatności. Ewentualne uwagi, wnioski i rekomendacje mogą mu pomóc w dokonaniu ostatecznych poprawek przed walidacją. 4 Ewaluacji zewnętrznej poddawana jest wstępna wersja produktu finalnego. Szczegółowe wytyczne dotyczące prowadzenia procesu ewaluacji, z których korzysta ewaluator projektu, zostały zawarte m.in. w: wytycznych Komisji Europejskiej, zawarte w dokumencie New Programming Period Indicative Guidelines on Evaluation Methods: Evaluation During the Programming Period [Working Paper No. 5], Rozporządzeniu Rady Unii Europejskiej nr 1083 z dnia 11 lipca 2006r., wytycznych zawartych w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia na lata , wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego nr 6, w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata , Warszawa W trakcie opracowywania założeń ewaluacji wykorzystane zostały także instrukcje, zalecenia zawarte w niniejszych publikacjach: Ewaluacja krok po kroku czyli zalecenia IZ w zakresie prowadzenia ewaluacji w ramach PO KL, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2011, Miniprzewodnik po ewaluacji projektów innowacyjnych PO KL Zalecenia Krajowej Instytucji Wspomagającej Warszawa 2012, Jak skutecznie wdrażać projekty innowacyjne i ponadnarodowe, Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku, Gdańsk 2011, Przewodnik do autoewaluacji projektów realizowanych w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, Warszawa Miniprzewodnik po ewaluacji projektów innowacyjnych PO KL, Zalecenia Krajowej Instytucji Wspomagającej, Warszawa Tamże, s Tamże, s. 9. Strona- 8 -

9 2 Wnioski i rekomendacje Analiza zebranego w ramach badania ewaluacyjnego materiału o charakterze jakościowym i ilościowym pozwoliła odpowiedzieć na pytania badawcze oraz umożliwiła sformułowanie kluczowych wniosków: 1. Realizatorzy Projektu zgodnie z planem zawartym w Strategii Wdrażania Projektu oraz aktualnym Wnioskiem o dofinansowanie skutecznie przetestowali wstępną wersję produktu finalnego pt. Model kompleksowego wsparcia osób 50+ prowadzącego do wywołania w nich gotowości do założenia własnej firmy - preinkubacja przedsiębiorcza. 3. Badania przeprowadzone w ramach ewaluacji pozwalają stwierdzić, iż realizacja zadań merytorycznych Projektu związanych z przeprowadzeniem procesu testowania przebiegła prawidłowo i bez zastrzeżeń. Wszystkie zaplanowane zadania i kluczowe etapy dotyczące testowania Projektu zostały przeprowadzone zgodnie z aktualnym wnioskiem projektowym. 2. Nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości i uchybień, które mogłyby mieć wpływ na osiągnięcie zakładanych działań i etapów Projektu. Należy uznać, że Realizatorom udało się osiągnąć założone w Strategii Wdrażania Projektu cele szczegółowe odnoszące się do etapu testowania wstępnej wersji produktu finalnego, w tym wskaźnik liczby osób, które dzięki udziałowi w projekcie podniosły swoją wiedzę, rozwinęły umiejętności w zakresie podejmowania działalności gosp. i aktywizacji na rynku pracy. 3. Zaplanowany zakres zadań pozwolił na realizację projektu zgodnie ze zaktualizowanym harmonogramem. Projekt nie ma istotnych opóźnień. Z uwagi na fakt, iż na przejście przez całą ścieżkę preinkubacji zdecydowała się większa liczba uczestników niż pierwotnie planowano (z 50 do 60 osób) przewiduje się przesunięcie terminu zakończenia fazy testowania do końca stycznia 2014 roku, co pozwoli większej liczbie osób uczestniczyć w szkoleniach branżowych. 4. Skierowanie nowatorskich działań w projekcie na osoby niepracujące 50+, zachęcających do aktywności na rynku pracy, zwłaszcza w kierunku własnej działalności gospodarczej stanowi o wysokim poziomie innowacyjności projektu. 5. Doświadczenia ewaluatorów pokazują, iż nieodzownym warunkiem stworzenia dobrych jakościowo i zarazem unikatowych produktów finalnych jest: posiadanie wiedzy i doświadczeń w danej dziedzinie; baczne przyglądanie się i analizowanie zastanej rzeczywistości; postawa przejawiająca się z jednej strony odwagą podważania status quo, a z drugiej chęcią poszukiwania nowych rozwiązań; eksperymentowanie powiązane z otwartością na informację zwrotną o uzyskanych efektach oraz sieciowanie (poszukiwanie inspiracji, doświadczeń, rozwiązań w różnych miejscach, źródłach). Realizatorzy projektu w wysokim stopniu spełnili wszystkie wymienione kryteria, dzięki temu powstała bardzo dobra podstawa dla opracowania i testowania produktu finalnego, a w wyniku tego, wysokiej jakości produkt finalny. 6. Duże znaczenie dla jakości produktu miał kapitał merytoryczny - instytucjonalny i kadrowy - wniesiony przez Lidera i Partnerów projektu. Partnerstwo zadbało o wysoką jakość nakładów (kompetentna kadra ekspercka, adekwatna do potrzeb wiedza i know how), które zostały wprowadzone do Projektu. Należy podkreślić, iż Realizatorzy przygotowując produkty czerpali wiedzę, inspiracje, dobre praktyki z różnych źródeł posiłkowali się doświadczeniami partnerów oraz zewnętrznych ekspertów krajowych. Przeprowadzili duże badania diagnostyczne, aby zrewidować swój obraz stanu rzeczy w zakresie aktywności osób 50+ na rynku pracy, zwłaszcza w obszarze biznesu. Strona- 9 -

10 7. Dużym utrudnieniem w uruchomieniu właściwej fazy testowania wstępnej wersji Produktu Finalnego było dotarcie i zrekrutowanie odbiorców testowania. Jednym z powodów takiej sytuacji było skumulowanie rekrutacji do dużej liczby projektów dla osób niepracujących 50+ w woj. pomorskim. Osoby zainteresowane szkoleniami zawodowymi zapisywały się do projektów, których główną formą wsparcia były szkolenia, a osoby zdecydowane na prowadzenie firm chętnie korzystały z projektów, w których główną formą wsparcia były dotacje. Partnerstwo musiało podjąć szereg działań informacyjnoupowszechniających, aby przezwyciężyć ten problem. Przeprowadzono 28 spotkań informacyjno rekrutacyjnych, w których wzięło udział 312 osób niepracujących 50+. Zorganizowano 7 edycji autorskich warsztatów dla osób 50+, na którym również zachęcano do wzięcia udziału w projekcie. Ogółem w spotkaniach wzięły udział 553 osoby 50+. Ostatecznie do PUP wpłynęło 77 formularzy rekrutacyjnych, a spośród nich do projektu przystąpiły 63 osoby (40K, 23M). 8. Realizatorzy byli otwarci na informacje zwrotne od użytkowników i odbiorców w wysokim stopniu w trakcie testowania stosowano zasadę empowermentu, czyli zaangażowania grup docelowych w tworzenie i testowanie produktu. Przeprowadzono wszechstronne badania jakościowe, debatę roboczą, konsultacje z potencjalnymi użytkownikami oraz panele eksperckie z udziałem odbiorców testowania, dzięki którym udało się pozyskać cenne informacje od kluczowych adresatów innowacji. 9. Odbiorcy testowania są zadowoleni z zastosowanych form wsparcia, którymi zostali objęci. Wyniki badania potwierdzają, że w opinii uczestników działania projektowe były potrzebne i pożyteczne. Wysoko w badaniach ankietowych i wywiadach indywidualnych oceniają rzeczywiste efekty testowania korzyści, jakie identyfikują dzięki udziałowi w projekcie są różnorodne i odnoszą się zarówno do kwestii nabycia wiedzy, umiejętności jaki zmiany postaw wobec dalszej aktywności zawodowej. Poprzez udział w działaniach projektowych uczestnicy nabyli wiedzę i umiejętności potrzebne do sprawniejszego poruszania się na rynku pracy, a kilkoro z nich uruchomiło własną działalność gospodarczą. 10. Odbiorcy testowania na zakończenie udziału w projekcie wskazywali, iż miał on wpływ na zmianę ich świadomości w odniesieniu do dwóch typów zagadnień pierwszy obszar dotyczył pozytywnych zmian w opiniach o własnych predyspozycjach i możliwościach, a drugi dotyczył zwiększenia gotowości do podejmowania działalności gospodarczej. Jako rzeczywisty efekt udziału w projekcie daje się zauważyć zmianę postawy większości uczestników wobec działalności gospodarczej oraz większą pewność siebie i entuzjazm. Wyniki porównawcze opinii odbiorców przed rozpoczęciem udziału w projekcie i po zakończeniu testowania wskazują, iż dzięki udziałowi w projekcie niepracujące osoby 50+ kluczowe zmiany identyfikują w podwyższeniu swoich kompetencji, zwiększeniu wiedzy z zakresu przedsiębiorczości oraz umiejętności planowania własnych działań rozwojowych. 11. Ogólne oceny odbiorców ze spotkań w ramach doradztwa zawodowego są bardzo pozytywne. Uczestnicy docenili profesjonalizm doradców zawodowych. Podkreślali dobrą atmosferę spotkań, nastawienie na klienta, gotowość do podążania za problemami klientów. Użytecznym i nowatorskim elementem doradztwa zawodowego jest narzędzie Aplikacja Life Design 50+, które zostało bardzo pozytywnie ocenione przez doradców zawodowych, jako element ułatwiający im pracę. Rekomendacja: Sugeruje się modyfikację Modelu prowadzenia doradztwa poprzez wydłużenie tego procesu zarówno pod kątem liczby spotkań z 3 do 4 i czasu trwania doradztwa zawodowego zgodnie z etapami zaprezentowanymi na rysunku 11 niniejszego raportu. Do Modelu powinno być także wprowadzone dodatkowe spotkanie wprowadzające, w ramach, którego omówiono by i wyjaśniono wszelkie kwestie związane z udziałem klienta w projekcie oraz zbadano poziom umiejętności obsługi komputera i nowych technologii. Strona- 10 -

11 12. Jak pokazało testowanie dużo osób 50+ miało problem z obsługą komputera i poruszaniem się w Internecie, co było przyczyną trudności w testowaniu Aplikacji Life Design 50+. Wprowadzenie aplikacji multimedialnej do procesu doradztwa obliguje i motywuje uczestników do pracy z komputerem. Jest to wartością szczególnie dla tych osób, które starały się unikać tego narzędzia, czy wręcz odczuwały opór przed korzystaniem z nowych technologii. Wiele osób dzięki udziałowi w projekcie uświadomiło sobie, że praca z komputerem jest w obecnych czasach czymś koniecznym i mogącym ułatwić pracę. Rekomendacje: Aby przezwyciężyć trudności wynikające z niskich kompetencji w obsłudze komputera wśród niektórych odbiorców należy wprowadzić do Modelu dodatkowe wsparcie szkoleniowo-doradcze z tego obszaru oferowane na początkowym etapie udziału dla części osób, u których zdiagnozowano braki w tym zakresie. 13. Doradztwo indywidualne zostało bardzo wysoko ocenione przez odbiorców. W opinii większości czas poświęcony na usługę był odpowiedni. Doradcy byli merytorycznie przygotowani do spotkań i otwarci na potrzeby i pytania odbiorców. Doradztwo indywidualne dostarczyło im wsparcia w planowaniu dalszej ścieżki zawodowej i miało wpływ na wzmocnienie kompetencji zawodowych i zwiększenie mojej aktywności zawodowej. 14. Szkolenia zostały ocenione bardzo pozytywnie zarówno w kontekście jakości jak i przydatności korzyści jakie identyfikują odbiorcy. Średnie oceny jakości szkoleń zarówno twardych jak i miękkich kształtują się powyżej oceny 4,5 (w skali 1 do 5), co potwierdza dużą skuteczność procesu testowania usług szkoleniowych przewidzianych w Modelu. Odbiorcy są bardzo zadowoleni z udziału w szkoleniach. Szkolenia było bardzo dobrze przygotowane od strony organizacyjnej. Odbiorcy wysoko oceniają otrzymane materiały szkoleniowe pod kątem ich czytelności, zrozumiałości przekazywanej treści oraz praktyczności i przydatności. Uczestnicy w wywiadach potwierdzali, że wracają do materiałów, używają również nowopoznanego słownictwa z obszaru rozwoju osobistego. Odbiorcy są zadowoleni ze sposobu prowadzenia szkoleń przez trenerów. Potwierdzają nabycie nowej wiedzy i umiejętności, które to będą wykorzystywać w praktyce. 15. Umiejscowienie szkoleń miękkich w Modelu (przed szkoleniami twardymi) jest właściwe i pozwala na większą otwartość, która procentuje w efektywniejszym uczestnictwie i nauce w trakcie kolejnych, twardych szkoleń. Odbiorcy testowania wskazywali, że szkolenia miękkie były istotną wartością w budowaniu poczucia własnej wartości i pewności siebie, pozwoliły na uporządkowanie własnych spraw i pomysłów (umożliwiły lepszy wgląd w siebie). Rekomendacja: Program szkoleń twardych wymaga modyfikacji pod kątem ewentualnego rozszerzenia o dodatkowe zagadnienia tematyczne dotyczące finansowych instrumentów wsparcia działalności gospodarczej oraz zagadnień związanych z ekonomia społeczną i spółdzielniami socjalnymi. Należałoby także zwiększyć czas szkoleniowo-doradczy na zagadnienia dotyczące opracowania biznes planów. 16. Produkt finalny cechuje się wysokim potencjałem wdrożeniowym, na który składają się między innymi takie aspekty jak: efektywność, innowacyjność, przydatność dla odbiorców i użytkowników poszczególnych modułów doradztwa i szkoleń w oparciu o Aplikację Life Design 50+, ich poziom skomplikowania i możliwość ich zaadaptowania przez innych. 17. Wdrożenie Modelu do codziennej pracy pracowników PSZ, doradców zawodowych w PUP w regionie Pomorza i w kraju oraz doradców z niepublicznych służb zatrudnienia wydaje się być realne, a Model można implementować jako całość lub tylko wybrane produkty pośrednie. Proponowane podejście Strona- 11 -

12 wydaje się być atrakcyjną alternatywą wobec stosowanych dotąd metod prowadzenia doradztwa zawodowego w PUP w kontekście motywowania do uruchomienia własnej działalności gospodarczej osób niepracujących Ocena efektywności finansowej Modelu z szerokiej perspektywy kosztów zaniechania jest bardzo wysoka i Model ten powinien być zastosowany w praktyce przez publiczne i niepubliczne instytucje rynku pracy. 19. Wstępna wersja produktu finalnego jest łatwo i powszechnie dostępna poprzez stronę internetową Strona WWW jest dedykowana zarówno osobom 50+ zainteresowanym założeniem własnej działalności, jak i doradcom zawodowym i trenerom, którzy wspierają osoby 50+. Strona przygotowana w sposób czytelny i przejrzysty. Odnalezienie poszukiwanych treści nie nastręcza żadnych trudności. Cenna jest również możliwość zapoznania się z bazą wiedzy, poradnikami i przykładowymi dokumentami oraz różnymi linkami dotyczącymi działalności gospodarczej. Strona- 12 -

13 3 Metodologia badania 3.1. Zapewnienie jakości badania Podczas ewaluacji zespół badawczy przestrzegał standardów ewaluacji opracowanych przez Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne 5. Szczególna uwaga została zwrócona na zapewnienie: wysokiej jakości ewaluacji, m.in. poprzez zachowanie należytej staranności w prowadzeniu badań, w zbieraniu i analizowaniu danych oraz wnioskowaniu; trafności i rzetelności badania, m.in. poprzez rzetelne i skrupulatne przedstawienie wyników badań bez względu na stopień ich skomplikowania oraz skonstruowanie narzędzi badawczych adekwatnie do celów badania i przyjętej metodologii; partycypacyjności i jakości współpracy w procesie ewaluacji, m.in. przez ścisłą współpracę z Zamawiającym, informowaniu go o przebiegu ewaluacji oraz bieżącą konsultację kwestii, które nie zostały uregulowane w ofercie lub umowie; odpowiedniej relacji Ewaluator Badani, m.in. poprzez zastosowanie zasady poufności i anonimowości, zachowanie neutralności i obiektywizm wobec badanych, zapewnienie wszystkim badanym odpowiednio do potrzeb, możliwości wypowiedzenia się. Rysunek 2. Standardy ewaluacji Źródło: Opracowanie własne 5 Standardy ewaluacji, Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa Strona- 13 -

14 Rzetelność i wiarygodność uzyskanych wyników badań zapewniła triangulacja, zakładająca weryfikowanie zbieranych informacji na kilku poziomach. W niniejszej ewaluacji można wyróżnić trzy poziomy triangulacji, związane z: 1. różnymi źródłami informacji, 2. różnymi metodami badawczymi, 4. różnymi perspektywami badawczymi. Rysunek 3. Trzy poziomy triangulacji Źródło: Opracowanie własne Pierwszy typ triangulacji dotyczy pozyskiwania danych od różnych osób, generalnie z różnych źródeł. Pozwala to na uzyskiwanie danych od różnych grup osób związanych z ewaluowanym przedsięwzięciem tak, aby uchwycić odmienne perspektywy patrzenia na badane kwestie. Inaczej realizacja projektu może być postrzegana przez beneficjentów ostatecznych, inaczej przez osoby zarządzające projektem, a jeszcze inaczej przez ekspertów/tki. Drugi rodzaj triangulacji dotyczy stosowania różnych metod zbierania danych, ponieważ sama metoda często wpływa na dane. Dlatego w ramach badania planuje się połączenie jakościowych i ilościowych technik badawczych. Badanie będzie prowadzone w oparciu o podejście mix-mode, zakładające wykorzystanie zarówno ilościowych, jak i jakościowych metod badawczych. Triangulacja perspektyw badawczych oznacza, iż badanie zostanie przeprowadzone przez zespół badaczy, który łączy doświadczenia każdego z nich. Pozwoli to na uzyskanie bogatszego i bardziej wiarygodnego obrazu badanego przedmiotu. Strona- 14 -

15 3.2. Zakres przedmiotowy badania Przedmiotem ewaluacji były działania i ich efekty podejmowane w trakcie etapu testowania wstępnej wersji produktu finalnego pt. Model kompleksowego wsparcia osób 50+ prowadzącego do wywołania w nich gotowości do założenia własnej firmy - preinkubacja przedsiębiorcza. Badanie obejmowało ocenę procesu testowania i analizę efektów testowania w odniesieniu do 3 produktów pośrednich wstępnej wersji produktu finalnego, czyli Model prowadzenia doradztwa, Model prowadzenia szkoleń i Aplikacja multimedialna Life Design 50+(rysunek 4). Rysunek 4 Model prowadzenia doradztwa i szkoleń z wykorzystaniem aplikacji Life Design 50+ Strona- 15 -

16 3.3. Cele i kryteria ewaluacji Zadaniem ewaluacji zewnętrznej jest analiza i ocena rzeczywistych efektów testowania Modelu w odniesieniu do grup docelowych, ocena potencjału wdrożeniowego Modelu oraz wypracowanie rekomendacji dotyczących testowanej wstępnej wersji Produktu Finalnego. W odniesieniu do niniejszego etapu ewaluacji produktu zastosowano trzy poniższe kryteria: adekwatność (cele a potrzeby) odpowiada na pytanie, czy produkt finalny odpowiada realnym potrzebom; skuteczność (plan a wykonanie) pozwala określić, czy produkt finalny jest skuteczny, czy jego stosowanie przynosi zakładane wyniki; użyteczność (efekty a potrzeby) pozwala ocenić, czy produkt finalny odpowiada potrzebom odbiorców i użytkowników. Na potrzeby ewaluacji końcowej wstępnej wersji produktu finalnego zastosowane zostaną dodatkowe kryteria oceny, które są podstawą w projektach innowacyjnych testujących do przeprowadzenia procesu walidacji ostatecznej wersji produktu finalnego 6 (Rysunek 5): efektywność rozumiane jako ocena kosztów wprowadzenia rozwiązania (stosunek nakładów do rezultatów). Kryterium dotyczy szacunkowych kosztów związanych z wprowadzeniem do praktyki proponowanych rozwiązań oraz z ich stosowaniem w stosunku do zakładanych efektów stosowania produktu. Im koszty są wyższe, tym niższa jest ocena. Pozwala określić, czy produkt finalny przynosi zakładane efekty przy zakładanych kosztach, czy koszty te nie mogłyby być niższe, dając porównywalne efekty. stopień skomplikowania produktu rozumiane jako łatwość zastosowania wypracowanych narzędzi. Ocenie będzie podlegać, w jakim stopniu użytkownik może zastosować produkt samodzielnie, bez szkoleń i instruktażu, wyłącznie na podstawie opisu stosowania. Ocenie podlega też jakość opisu stosowania produktu oraz jakość materiałów składających się na produkt. możliwości zastosowania przez użytkowników - ocenie podlegają skala zmian prawnych i/lub organizacyjnych niezbędnych do wdrożenia produktu oraz możliwości włączania do głównego nurtu polityki. innowacyjność produktu odpowiada na pytanie, czy opracowany produkt finalny jest unikatowy, innowacyjny w skali lokalnej, krajowej. 6 Miniprzewodnik po ewaluacji projektów innowacyjnych PO KL. Zalecenia Krajowej Instytucji Wspomagającej, Warszawa Strona- 16 -

17 Rysunek 5. Cele i kryteria ewaluacji zewnętrznej Źródło: Opracowanie własne Strona- 17 -

18 3.4. Pytania badawcze Pytania badawcze, na jakie poszukiwano odpowiedzi podczas niniejszego badania ewaluacyjnego, koncentrowały się wokół poniższych 3 kluczowych zagadnień: 1. Czy i w jakim zakresie przyjęty system wsparcia w ramach testowanego Modelu jest skuteczny i użyteczny dla odbiorców i użytkowników? a) W jakim stopniu realizatorom udało się skutecznie przeprowadzić zaplanowane działania w fazie testowania i osiągnąć zakładane cele i efekty testowania? b) Jakie rzeczywiste korzyści z udziału w testowaniu identyfikują odbiorcy i użytkownicy fazy testowania? c) Czy, a jeśli tak, to w jakim zakresie, udział w usługach testowanego Modelu ma wpływ na zwiększenie postaw przedsiębiorczych, gotowości do założenia działalności gospodarczej oraz atrakcyjności zawodowej pracowników 50+ na rynku pracy? d) Czy, a jeśli tak, to w jakim stopniu, produkt pośredni - Aplikacja Life Design 50+ może mieć wpływ na zwiększenie skuteczności usług doradztwa zawodowego? e) W jakim zakresie testowany Model może mieć wpływ na rozwiązywanie problemów (społecznych, zawodowych) grup docelowych? f) W jakim stopniu oferta usług w ramach Modelu była adekwatna do potrzeb i oczekiwań użytkowników i odbiorców? g) Do których grup osób odbiorców w wymiarze docelowym Model jest najlepiej dostosowany/ skierowany? (np. ze względu na kryteria: płeć, wiek, wykształcenie, status na rynku pracy, branża zawodowa, staż pracy, długość pozostawania bez pracy, itp.). h) Jakie elementy wsparcia okazały się najbardziej przydatne/użyteczne, a które najmniej przydatne/użyteczne? 2. Jaki jest potencjał wdrożeniowy testowanego Modelu, czyli możliwości wdrożenia do głównego nurtu polityki (stopień skomplikowania, skala wymaganych zmian prawnych i organizacyjnych, efektywność)? a) Czy proponowane podejście okazało się atrakcyjną alternatywą dla metod stosowanych wcześniej, czy jest bardziej skuteczne, tańsze, bardziej efektywne? b) Czy testowany Model jest podatny na powielanie i/lub adaptowanie przez inne podmioty, w innych warunkach? c) Czy wdrożenie produktu finalnego wymaga wiele czasu, pracy, nakładów finansowych, skomplikowanych procedur? d) Na ile jest to nowe, unikalne, kreatywne rozwiązanie, na które jest zapotrzebowanie wśród odbiorców i użytkowników? e) Czy jest realne zapotrzebowanie ze strony użytkowników i odbiorców na dany rodzaj produktu? Strona- 18 -

19 f) Jakie są szanse na to, że użytkownicy zechcą i będą w stanie używać produkt finalny? g) Czy jest prawdopodobne funkcjonowanie produktu po zakończeniu finansowania projektu? 3. Jakie doświadczenia z testowania wstępnej wersji produktu finalnego powinny być uwzględnione przy opracowaniu ostatecznej wersji produktu finalnego? a) Jakie elementy zrealizowanych usług w ramach 3 produktów pośrednich miały wpływ na ocenę pozytywną/ negatywną testowanego Modelu? b) Jakie czynniki utrudniały testowanie produktu Modelu? Czy czegoś zabrakło w założeniach testowanego Modelu np. odnośnie procedur, przebiegu procesu, nakładów, zasobów, narzędzi? c) Czy istnieje potrzeba wprowadzenia zmian w opisie Modelu? Jakich? Dlaczego? d) Co się sprawdziło w zaplanowanej metodologii testowania Modelu, a co należy zmodyfikować ze względu na specyficzną grupę uczestników lub inne czynniki? Czy coś należałoby zmienić, udoskonalić w założeniach do poszczególnych produktów pośrednich? 3.5. Metody i techniki pozyskania danych, próby badawcze W badaniu ewaluacyjnym zastosowano następujące metody badawcze: 1. Zogniskowane wywiady grupowe (FGI) 2. Indywidualne wywiady pogłębione (IDI) 3. Ankiety papierowe (PAPI) 4. Analiza desk research dokumentacji projektowej Tabela 1. Metody badania i próby badawcze LP. PODMIOTY BADANIA CELE BADANIA METODY 1 Użytkownicy testowania: doradcy zawodowi, trenerzy, eksperci Ocena jakości produktu pośredniego - Aplikacji Life Design 50+ pod kątem funkcjonalności, potencjału wdrożeniowego. Ankieta papierowa wypełniana na zakończenie udziału w szkoleniu wstępnym w zakresie korzystania z aplikacji dla doradców zawodowych PUP i FG. Ocena procesu testowania Modelu w odniesieniu do 3 produktów pośrednich. Bariery w testowaniu. Usprawnienia. Ocena procesu testowania Modelu. Ocena adekwatności, użyteczności, skuteczności, efektywności i jakości Modelu. Rekomendacje do włączania produktu. Bariery w testowaniu. Usprawnienia. Ocena osiągnięcia celów i rzeczywistych efektów Karta Rekomendacji wypełniane na bieżąco - wypełniane w trakcie testowania omawiane co kwartał w trakcie 4 roboczych spotkań eksperckich. IDI/FGI - Wywiady indywidualne i grupowe w trakcie roboczych spotkań eksperckich i spotkań fokusowych. Strona- 19 -

20 2 Koordynator projektu, Specjalista ds. produktu 3 Użytkownicy w wymiarze upowszechniania i włączania przedstawiciele PSZ testowania oraz potencjału wdrożeniowego Modelu. Ocena procesu testowania Modelu. Ocena adekwatności, użyteczności, skuteczności, efektywności i jakości Modelu. Rekomendacje do włączania produktu. Bariery w testowaniu. Ocena działań upowszechniających oraz potencjału wdrożeniowego Modelu. Ocena konferencji pt. Dobre Praktyki i Metody Skutecznej Aktywizacji Osób Dojrzałych w Województwie Pomorskim" IDI wywiady indywidualne pogłębione podsumowujące testowanie Ankieta ewaluacyjna wypełniana na zakończenie udziału w Panelu Upowszechniającym Produkt. PAPI - ankieta ewaluacyjna wypełniana na zakończenie udziału w konferencji. 4 Odbiorcy testowania Ocena doradztwa indywidualnego. PAPI - ankieta przeprowadzona po skorzystaniu z usług. 5. Odbiorcy fazy upowszechniania Ocena zadowolenia z uzyskanego wsparcia i efektów zmiany wiedzy, umiejętności i postaw w wyniku udziału w szkoleniu miękkim. Ocena zadowolenia z uzyskanego wsparcia i efektów zmiany wiedzy, umiejętności i postaw w wyniku udziału w szkoleniu twardym. Ocena satysfakcji i zmian motywacji wyniku udziału w spotkaniu w przedsiębiorcami. Ocena rzeczywistych efektów testowania Modelu w odniesieniu do 3 produktów pośrednich. Ocena satysfakcji z udziału w panelu upowszechniającym. Ankieta na zakończenie udziału w szkoleniu miękkim (PAPI O2 ankieta papierowa Blok tematyczny Mapa celów i marzeń oraz PAPI O3 ankieta papierowa - Blok tematyczny Rozwój osobisty ) Ankieta na zakończenie udziału w szkoleniach twardych (PAPI O4 ankieta papierowa - Blok tematyczny Przedsiębiorczość oraz PAPI O5 ankieta papierowa - Blok tematyczny Umiejętności sprzedażowe ) PAPI -ankieta na zakończenie udziału w spotkaniu z przedsiębiorcami. PAPI -ankieta papierowa oraz wywiady indywidualne i grupowe z odbiorcami testowania. Ankiety Pre i Post Testu samoocena Odbiorców wypełniana przed rozpoczęciem udziału w Projekcie i na zakończenie testowania. PAPI - Ankieta ewaluacyjna na zakończenie udziału w panelu upowszechniającym. Strona- 20 -

21 4 Wyniki badania 4.1. Proces testowania Proces testowania wstępnej wersji produktu finalnego składał się z dwóch etapów: obejmował fazę przygotowania w okresie od grudnia 2012 roku do maja 2013 roku oraz fazę właściwą testowania od lutego 2013 roku do stycznia 2014 roku. Faza przygotowania przewidywała rekrutację użytkowników, rekrutację odbiorców, szkolenia dla doradców zawodowych przygotowujące do stosowania aplikacji internetowej oraz szkolenia dla doradców zawodowych, trenerów i doradców realizujących indywidualne doradztwo przygotowujące do pracy z osobami niepracującymi 50+. W ramach działań rekrutacyjnych przeprowadzono 28 spotkań informacyjno-rekrutacyjnych (Gdańsk, Gdynia, Kartuzy, Malbork, Puck, Pruszcz Gdański, Starogard Gdański, Tczew) z udziałem 312 osób niepracujących Przeprowadzono także 7 edycji warsztatów: Bądź aktywny-warsztat dla osób 50+ z udziałem 77 osób niepracujących, które prowadził specjalista ds. produktu. Pracownicy PUP przeprowadzili rozmowy indywidualne ze 164 osobami niepracującymi 50+. Tyle osób uczestniczyło w działaniach rekrutacyjnych Ogółem 553 osoby wzięły udział w spotkaniach rekrutacyjnych do projektu. Na etapie testowania zaistniało ryzyko braku chętnych do uczestnictwa w testowaniu. Realizatorzy podjęli różnego rodzaju działania zaradcze, w tym: zintensyfikowano działania informacyjno-promocyjne, zwiększono liczbę spotkań indywidualnych, na których osoby 50+ szczegółowo zapoznawano z modelem preinkubacji, realizowano autorskie warsztaty dla potencjalnych uczestników, na których zachęcano osoby do udziału w projekcie, informowano o korzyściach dla odbiorców, wydłużono o 2 miesiące okres rekrutacji uczestników do projektu, wydłużono terminy realizacji działań w ramach drugiej fazy testowania. Podjęte działania pozwoliły na wyeliminowanie ryzyka i zagwarantowanie odpowiedniej liczby uczestników do projektu. Faza właściwa testowania rozpoczęła się od lutego 2013 roku i trwała do grudnia 2013 roku. Partnerstwo zdecydowało o przedłużeniu tego elementu testowania do stycznia 2014 roku, tak aby większa liczba odbiorców mogła skorzystać ze szkoleń branżowych. Rysunek 6 prezentuje ścieżkę testowania, jaką założono w Strategii Wdrażania Projektu. Strona- 21 -

22 Rysunek 6 Proces testowania Modelu doradztwa i szkoleń w oparciu o Aplikację Life Design 50+ Opracowanie własne na podstawie materiałów projektowych Strona- 22 -

23 4.2. Profil uczestników Projektu W testowaniu wstępnej wersji produktu finalnego ostatecznie wzięły udział 63 osoby niepracujące 50+. Statystyki związane z rekrutacją i udziałem w testowaniu odbiorców: 77 formularzy rekrutacyjnych zostało wypełnionych 2 osoby nie spełniały warunków udziału w projekcie 5 osób zrezygnowało przed podpisaniem umów 7 osób zrezygnowało przed rozpoczęciem wsparcia 63 osoby wzięły udział w wywiadach wstępnych 63 osoby podjęły aktywizację (40K, 23M) 1 osoba zrezygnowała po I sesji doradczej (choroba) Tyle osób przystąpiło do testowania Skierowanie nowatorskich działań w projekcie na osoby niepracujące 50+, które są zachęcane i motywowane do aktywności na rynku pracy, zwłaszcza w kierunku własnej działalności gospodarczej stanowi o wysokim poziomie innowacyjności projektu. Osoby dojrzałe w swej wcześniejszej pracy miały okazję poznać potrzeby klientów i dostawców swoich firm, znają procesy produkcyjne, ich mocne i słabsze strony. Jak wskazują badania programu Polska Przedsiębiorcza, mniej boją się biurokracji, mają też bogatsze zasoby finansowe umożliwiające uruchomienie firmy. Osoby dojrzałe wiekiem mają istotnie większą efektywną sieć społeczną ich znajomi pracują lub pracowali w miejscach dających dostęp do istotnej wiedzy, mają możliwość podejmowania decyzji, czy wreszcie co jest kluczowym czynnikiem sieci znają ludzi, którzy znają ludzi. Wbrew powszechnym opiniom, większy jest potencjał sprawności kreatywnej osób dojrzałych. Sprawność kreatywna jest bowiem kumulacją naturalnej kreatywności (która spada z wiekiem) i wiedzy, która rośnie z wiekiem. W efekcie tak rozumiana sprawność kreatywna może rosnąć przez całe życie. O ile młodzi ludzie tryskają pomysłami, to ogromna większość tych pomysłów nie wytrzymuje konfrontacji z rzeczywistością; a choć rozkręcanie wyobraźni u osób dojrzałych wymaga w warunkach istotnie więcej czasu i energii, to generowane przez nich idee mają zwykle znacznie lepsze przełożenie na realne działania. 7 Wyniki badań przeprowadzonych w pierwszym etapie projektu wskazują, że w obecnej sytuacji społecznogospodarczej w kraju najczęściej powodem rozważania możliwości założenia firmy są czynniki zewnętrzne, niezależne od osób 50+ (ich trudna sytuacja na rynku pracy). Opierając się na wynikach tych badań można uznać, że zdecydowana większość osób 50+, które będą myśleć o założeniu własnej firmy, będzie do takiego myślenia zmuszona przez trudną sytuację na rynku pracy. Natomiast największą barierą w założeniu firmy, w opinii respondentów badania, są przede wszystkim czynniki wewnętrzne, w tym brak wiary we własne możliwości. W ramach ewaluacji testowania ponownie weryfikowano postawy osób 50+ niepracujących wobec gotowości do podjęcia samozatrudnienia oraz analizowano wyniki badań pod kątem barier i czynników motywujących do podejmowania postaw przedsiębiorczych i aktywizacji zawodowej. 7 Jak wspierać innowacyjność? Doświadczenia i Przyszłość dr Paweł J. Dąbrowski Strona- 23 -

24 Odbiorcy testowania to osoby 50+ niepracujące, z czego 65% to osoby bezrobotne do 12 miesięcy, 22% to osoby długotrwale bezrobotne, a 13% to osoby nieaktywne zawodowo (wykres 1). Najwięcej odbiorców posiada wykształcenie ponadgimnazjalne i wyższe (wykres 2). Wykres 1 Struktura odbiorców testowania status na rynku pracy Wykres 2 Wykształcenie odbiorców testowania Na etapie testowania zaistniało ryzyko związane z ograniczonym dostępem oraz niewystarczającymi umiejętnościami posługiwania się narzędziami online osób 50+. Realizatorzy podjęli szereg działań zaradczych, w tym: prowadzono szczegółowy wywiad z uczestnikami bezpośrednio po zawarciu umowy, w celu rozpoznania potrzeb w zakresie sprzętu, braku umiejętności obsługi komputera itp., opracowano szczegółową instrukcję rejestrowania i logowania do aplikacji, którą rozdawano uczestnikom i zamieszczono na stronie internetowej projektu, Strona- 24 -

25 doradcy zawodowi pomagali uczestnikom w rejestracji w aplikacji, a także w wypełnianiu testów, umożliwiono uczestnikom korzystanie ze sprzętu komputerowego w siedzibie Fundacji Gospodarczej i PUP w Gdyni, przeprowadzono dodatkowe szkolenia dla 16 uczestników projektu z podstaw obsługi komputera, na których zapoznano osoby z aplikacją Life Design 50+. Podjęte działania pozwoliły na wyeliminowanie ryzyka związanego z brakiem dostępu do sprzętu komputerowego i brakiem obsługi tego sprzętu. W testowaniu uczestniczyli doradcy zawodowi z PUP w Gdyni, którzy udzielili doradztwa 15 odbiorcom testowania oraz doradcy zawodowi z Fundacji Gospodarczej, którzy wspierali pozostałych odbiorców testowania. Strona- 25 -

26 4.3. Ocena rzeczywistych efektów testowania Uczestnicy rozpoczynając udział w projekcie wypełniali ankietę samooceny, w której to odnosili się do różnych stwierdzeń i opinii odnośnie postaw, predyspozycji i kompetencji w kontekście aktywności zawodowej. Celem ankiety była samoocena wiedzy, umiejętności i postaw uczestników przed rozpoczęciem udziału w Projekcie i na jego zakończenie. Odpowiedzi zaznaczali na skali od 1 do 7, gdzie stopień 1 charakteryzuje stwierdzenie, które bardzo słabo pasuje do opinii respondenta, natomiast odpowiedź 7 bardzo dobrze pasuje do jego opinii. Identyczną ankietę wypełniali na zakończenie udziału w projekcie. Poniższe zestawienie prezentuje wszystkie 26 pytań i podaje średnie odpowiedzi udzielone na początku projektu i na jego zakończenie. Strona- 26 -

27 Analizując pytania pre i post z kwestionariusza samooceny dokonano ich kategoryzacji i uszeregowano na cztery grupy zagadnień: Grupa A postawy w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej 10 pytań diagnozujących Grupa B - motywacja do podjęcia zatrudnienia 4 pytania diagnozujące Grupa C - kompetencje i analiza potrzeb rozwojowych 10 pytań diagnozujących Grupa D podejście do planowania działań zawodowych 4 pytania diagnozujące Rysunek 7 Porównanie wyników samooceny pre i post postawy w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej Grupa A Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiety samooceny pre i post Strona- 27 -

28 Rysunek 8 Porównanie wyników samooceny pre i post - motywacja do podjęcia zatrudnienia Grupa B Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiety samooceny pre i post Wniosek: Respondenci badania, co jest optymistyczne, słabo identyfikują się ze stereotypowymi opiniami dotyczącymi wymaganego potencjału i kompetencji do założenia własnej działalności. Nisko (poniżej średniej 3,5 na skali od 1 do 7), identyfikują się z opinią, iż własną firmę mogą założyć wyłącznie osoby młode i dynamiczne oraz że to osoby wykształcone i przebojowe są w stanie skutecznie prowadzić własną firmę. Również słabo utożsamiają się ze stwierdzeniem, iż prowadzenie własnej działalności gospodarczej jest dobrym rozwiązaniem tylko dla osób, które mają wyuczony zawód. Wniosek Respondenci badania mocno utożsamiają się z opinią iż, udział w projekcie pt.: Dojrzała przedsiębiorczość - innowacyjny model preinkubacji przedsiębiorczej osób 50+" zwiększył moje szanse na bycie aktywnym na rynku pracy. Średnia ocena wzrosła o 0,6 punktu na zakończenie udziału w projekcie. Strona- 28 -

29 Rysunek 9 Porównanie wyników samooceny pre i post - kompetencje i analiza potrzeb rozwojowych Grupa C Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiety samooceny pre i post Wniosek We wszystkich stwierdzeniach dotyczących oceny kompetencji i analizy potrzeb rozwojowych średnie oceny na zakończenie udziału w projekcie wyraźnie wzrosły, co potwierdza wysoką skuteczność edukacyjną testowanego Modelu. Strona- 29 -

30 Rysunek 10 Porównanie wyników samooceny pre i post - podejście do planowania działań zawodowych Grupa D Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiety samooceny pre i post Wniosek Wyniki badania pokazują, iż odbiorcy testowania pozytywnie wzmocnili swoje podejście do planowania działań zawodowych, co potwierdza wysoką użyteczność edukacyjną testowanego Modelu. Dane pozyskane z ankiety samooceny na początku udziału w projekcie i na jego zakończenie analizowano również pod kątem takich parametrów jak płeć, wykształcenie oraz status na rynku pracy, co prezentują poniższe wykresy. Wykres 3 Samoocena ze względu na płeć przed i po zakończeniu uczestnictwa - mężczyźni Strona- 30 -

31 Wniosek Wśród mężczyzn najwyższe średnie oceny oraz przyrosty pozytywnych ocen dotyczyły obszaru C i D dotyczącego kompetencji i analizy potrzeb rozwojowych oraz podejścia do planowania działań zawodowych (wykres 3). Wykres 4 Samoocena ze względu na płeć przed i po zakończeniu uczestnictwa - kobiety Wniosek Wśród kobiet najwyższe średnie oceny oraz przyrosty pozytywnych ocen również dotyczyły obszaru C i D dotyczącego oceny kompetencji i analizy potrzeb rozwojowych oraz podejścia do planowania działań zawodowych (wykres 4). Wykres 5 Zmiany wśród uczestników projektu z uwzględnieniem kryterium płci Wniosek Generalnie większe zmiany zauważalne są wśród kobiet. Zdecydowanie największy dodatni przyrost nastąpił w zakresie samooceny kompetencji i potrzeb rozwojowych (C) wśród kobiet. Daje się zauważyć dość niska samoocena kompetencji kobiet (C) przed rozpoczęciem udziału w projekcie. Występuje prawie nieistotna zmiana motywacji do podjęcia zatrudnienia wśród mężczyzn (B). Strona- 31 -

32 Wykres 6 Samoocena ze względu na poziom wykształcenia przed rozpoczęciem uczestnictwa Wykres 7 Samoocena ze względu na poziom wykształcenia po zakończeniu udziału Wykres 8 Zmiany wśród uczestników projektu z uwzględnieniem kryterium wykształcenia Strona- 32 -

33 Wnioski: Generalnie daje się zauważyć największe zmiany w grupie osób z wykształceniem pomaturalnym, najmniejsze z wyższym. Istnieją duże różnice w samoocenie kompetencji (C) przed pomiędzy osobami z wyższym wykształceniem, a pozostałymi. Widać także duże różnice w zakresie samooceny motywacji (B) po pomiędzy osobami z wykształceniem pomaturalnym, a pozostałymi. Wykres 9 Różnice w samoocenie z uwzględnieniem kryterium charakteru bezrobocia Wnioski: Zdecydowanie silniejsze zmiany w poszczególnych obszarach badawczych (ABCD) nastąpiły wśród osób długotrwale bezrobotnych. Daje się zauważyć bardzo niski poziom samooceny kompetencji (C) przed rozpoczęciem udziału w projekcie. Nastąpiły bardzo silne zmiany w zakresie samooceny kompetencji (C) oraz usystematyzowania działań zawodowych (D). Wyniki porównawcze opinii odbiorców przed rozpoczęciem udziału w projekcie i po zakończeniu testowania wskazują, iż dzięki udziałowi w projekcie niepracujące osoby 50+ kluczowe zmiany identyfikują w podwyższeniu swoich kompetencji, zwiększeniu wiedzy z zakresu przedsiębiorczości oraz umiejętności planowania własnych działań rozwojowych. Strona- 33 -

34 Mając na względzie potrzebę wzmacniania motywacji osób 50+ do uruchomienia własnej działalności gospodarczej i aktywizacji zawodowej przewidziano w ramach testowania dodatkowe działania wspierające, w tym spotkania z przedsiębiorcami osobami, które w wieku 50+ założyły firmę. Dla blisko 40% respondentów badania takie spotkanie miało duży wpływ na zwiększenie motywacji do podjęcia działalności gospodarczej (wykres 10). Wykres 10 W jakim stopniu spotkanie z przedsiębiorcami wpłynęło na zwiększenie Pani/Pana motywacji do podjęcia działalności gospodarczej? Źródło: PrePost Consulting - Wyniki badania PAPI 72% Odbiorców potwierdziło, iż spotkanie z przedsiębiorcami dostarczyło im nowej, inspirującej wiedzy z zakresu prowadzenia gospodarczej. działalności 89% Odbiorców potwierdziło, iż zaprezentowane przez Przedsiębiorców przykłady uświadomiły im potencjalne zagrożenia i szanse, które warto uwzględniać, aby z powodzeniem założyć i prowadzić działalność gospodarczą. Wykres 11 W jakim stopniu Spotkanie z przedsiębiorcami wpłynęło na zmniejszenie Pana/Pani obaw związanych z podjęciem działalności gospodarczej? Strona- 34 -

35 Wyniki badania ewaluacyjnego potwierdzają wysoka użyteczność Modelu i jego poszczególnych produktów pośrednich w opinii odbiorców testowania, co potwierdzają zarówno badania ilościowe (tabela 2) jak i jakościowe (wywiady indywidualne i grupowe). Tabela 2 Ocena przydatności Modelu dla Odbiorców testowania Ocena przydatności poszczególnych elementów innowacyjnego Modelu dla rozwoju zawodowego odbiorców testowania. 1. Doradztwo zawodowe realizowane z wykorzystaniem aplikacji Life Design 50+ średnia ocena na skali od 1 do 6 4,9 2. Szkolenia miękkie ( Mapa celów i marzeń, Rozwój osobisty ) 5,1 3. Szkolenia z przedsiębiorczości ( Przedsiębiorczość, Umiejętności sprzedażowe ) 5,0 4. Doradztwo indywidualne według potrzeb klienta 5,2 5. Szkolenia branżowe 4,7 Na zakończenie udziału w projekcie odbiorcy zostali poproszeni o wskazanie korzyści, jakie identyfikują z udziału w projekcie (tabela3). Tabela 3 Korzyści z testowania w opinii odbiorców Najważniejszą korzyścią, jaką uzyskałem, dzięki udziałowi w Projekcie jest KORZYŚCI Z PERSPEKTYWY NABYCIA WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI nowa wiedza np. "model biznesowy", testy z Aplikacji 50+ zdobycie wiedzy na temat poszukiwania pracy (szkolenia) usystematyzowanie wiedzy o inicjowaniu działalności gospodarczej; zdobycie ważnych informacji i wiedzy w zakresie możliwości podjęcia działalności gospodarczej zdobycie informacji o prowadzeniu własnej działalności gospodarczej umiejętność poruszania się na rynku przedsiębiorcy doradztwo zawodowe oraz szkolenia miękkie. Mam nadzieję na odbycie szkolenia branżowego, które jest istotne dla mojej dalszej drogi zawodowej KORZYŚCI Z PERSPEKTYWY ZMIAN W POSTAWACH I RELACJACH większa wiara w swoje umiejętności; uwierzyłam w swoje umiejętności weryfikacja moich możliwości, określenie braków otwartość na ludzi, uświadomienie sobie, że obawy i problemy związane z działalnością dotyczą nie tylko mnie samego; poznanie ciekawej grupy ludzi, spotkanie ludzi z podobnymi problemami chęć realizowania się zawodowo w dalszym ciągu i z sukcesem jaśniejsze spojrzenie na prowadzenie działalności gospodarczej powstanie pomysłu na biznes; możliwość otworzenia działalności gospodarczej, o której wcześniej nie myślałem Najważniejszą korzyścią, jaką uzyskałem, dzięki udziałowi w Projekcie jest możliwość otworzenia działalności gospodarczej, o której wcześniej nie myślałem. Strona- 35 -

36 Odbiorcy testowania na zakończenie udziału w projekcie wskazywali, iż miał on wpływ na zmianę ich świadomości w odniesieniu do dwóch typów zagadnień pierwszy typ dotyczył pozytywnych zmian w opiniach o własnych predyspozycjach i możliwościach, a drugi dotyczył zwiększenia gotowości do podejmowania działalności gospodarczej, wybrane opinie prezentują dwie poniższe tablice. Jako rzeczywisty efekt udziału w projekcie daje się zauważyć zmianę postawy większości uczestników wobec działalności gospodarczej oraz większa pewność siebie i entuzjazm. Udział w projekcie uświadomił mi, że: nie należy się poddawać przeciwnościom, lecz trzeba aktywnie działać. warto uczestniczyć w takich projektach, są potrzebne. że wszystko jeszcze jest do osiągnięcia. nigdy nie jest za późno na naukę i własną inicjatywę. dobrze podejmować samodzielne decyzje. mogę i potrafię skuteczniej działać, żeby znaleźć pracę. mogę jeszcze realizować się zawodowo. Udział w projekcie uświadomił mi, że: samozatrudnienie jest dla mnie osiągalne. mogę otworzyć działalność gospodarczą. warto jest iść w kierunku aktywizacji zawodowej, zaangażować się w podjęcie działalności gospodarczej. podjęcie działalności gospodarczej jest w moim przypadku możliwe, choć wcześniej byłem sceptyczny. powinienem rozpocząć działalność gospodarczą. potrafię poprowadzić dalszą działalność gospodarczą, wiem gdzie szukać pomocy w razie natrafienia na trudności. Należy podkreślić, iż wśród odbiorców projektu były osoby, na które udział w tym przedsięwzięciu miał bardzo pozytywny, aktywizujący wpływ, co w praktyce oznacza, że powróciły one na rynek pracy. W okresie, kiedy gromadzono dane i opracowano raport z ewaluacji zewnętrznej testowania wstępnej wersji produktu finalnego, czyli do 21 grudnia 2013 roku 3 odbiorców testowania uruchomiło własną działalność, a 14 osób podjęło pracę zawodową. Jednakże wśród odbiorców testowania wyłoniła się także grupa osób z różnego rodzaju problemami, które to w trakcie udziału w projekcie zaczęły się mocniej ujawniać i stanowiły barierę, która nie pozwoliła na podjęcie skutecznych działań aktywizujących. Należą do nich problemy związane z pogarszającym się stanem zdrowia, problemami rodzinnymi i kłopotami finansowymi, ale także z niską samooceną i poczuciem bezradności, negatywnymi przekonaniami o sobie z racji braku pracy i wieku, jako efekt często słyszanych komunikatów z mediów i od pracodawców. W przypadku tych osób wsparcie musiałoby być bogatsze, rozszerzone o inne formy i narzędzia pomocy (np. terapia psychologiczna), a także wydłużony czas jej trwania, co nie było możliwe do zaoferowania w testowanym modelu. Wniosek: Doświadczenia z fazy testowania pokazują, że znacząca część klientów nie jest w stanie efektywnie pracować dopóki nie rozwiążą swoich spraw życiowych, rodzinnych, finansowych, osobistych i zdrowotnych. Model jest dobrym rozwiązaniem dla osób, które mają "poukładaną" sytuację osobistą lub są w stanie samodzielnie sobie poradzić z posiadanymi problemami. Praca z osobami, które mają niezrealizowane także inne potrzeby, oprócz tych związanych z byciem aktywnym zawodowo, winna zakładać możliwość wykorzystania wybranych narzędzi dostępnych w ramach aplikacji. Strona- 36 -

37 4.3. Model prowadzenia doradztwa USŁUGA DORADZTWA ZAWODOWEGO Faza testowania usług doradczych obejmowała: Pierwsze spotkanie indywidualne z doradcą zawodowym (I Moduł Kapitał Kariery) zaplanowane na okres od II do VIII 2013 r. zrealizowano z uwagi na trudności związane z rekrutacją odbiorców w okresie od r. do r. W sesji wzięło udział 63 uczestników projektu (40K, 23M). Osoby te oceniły odbytą usługę na poziomie 4,68 w pięciostopniowej skali, a aplikację na poziomie 4,14 (na podstawie analizy ankiet monitoringu usługi doradztwa zawodowego). Drugie spotkanie indywidualne z doradcą zawodowym (II Moduł Architekt szkoleń i doradztwa) zaplanowane na okres od II do VIII 2013 r. zostało zrealizowane w okresie od r. do r. W spotkaniach tych wzięły udział 62 osoby (39K, 23M). Po pierwszym spotkaniu doradczym z projektu zrezygnowała 1 osoba (z przyczyn zdrowotnych). Osoby te oceniły odbytą usługę na poziomie 4,72, a aplikację na poziomie 4,29 (na podstawie analizy ankiet monitoringu usługi doradztwa zawodowego). Trzecie spotkanie z doradcą zawodowym (III Moduł Projektant Kariery) zaplanowane w okresie III do IX 2013 r. było zrealizowane w okresie od r. do r. W spotkaniach tych wzięło udział 59 osób (37K, 22M). Osoby te oceniły odbytą usługę na poziomie 4,70, a aplikację na poziomie 4,32 (na podstawie analizy ankiet monitoringu usługi doradztwa zawodowego). W przypadku trzeciego spotkania doradczego często konieczne było przeprowadzenie dwóch, a nawet trzech spotkań doradczych z ta samą osobą. Ogólną ocenę poszczególnych sesji doradczych prezentuje poniższa tabela. Wnioski: Ogólne oceny odbiorców ze spotkań doradczych są bardzo pozytywne. Uczestnicy docenili profesjonalizm doradców zawodowych. Podkreślali dobrą atmosferę spotkań, nastawienie doradców na klienta, gotowość do podążania za problemami klientów. Opinie były podzielone w zakresie długości spotkań i całego procesu doradczego. Dla części osób czas był wystarczający, dla innych za krótki, były też osoby, według których spotkania można było skrócić. Czas poświęcony na usługę (2h) był za mały i trzeba było ponownie się spotkać, aby dokończyć daną usługę (rozmowę), czas ogólnie przekroczył ponad 5 h łącznie opinia odbiorcy. Strona- 37 -

38 SPOTKANIE DORADCZE NR 1 Z doradztwa zawodowego 1 spotkanie skorzystały 63 osoby, w tym 40 kobiet i 23 mężczyzn. 4,7 To średnia ocena doradztwa Ogólna ocena usługi: 52 osoby oceniają pierwsze spotkanie w ramach usługi doradztwa indywidualnego w oparciu o Aplikację Life Design 50+ na poziomie bardzo dobrze, a 10 osób dobrze. Tabela 4 Ocena doradztwa zawodowego 1 spotkanie Lp. W jakim stopniu zgadza się Pan/Pani z podanymi poniżej stwierdzeniami 1 Czas poświęcony na daną usługę był odpowiedni Doradca zawodowy stworzył atmosferę sprzyjającą efektywnej pracy Doradca był merytorycznie przygotowany do spotkania Doradca udzielił mi wszelkich wskazówek i wyjaśnień związanych z procesem doradczym 5 Doradca był otwarty na moje potrzeby i pytania 6 Informacje zawarte w raporcie przyczynią się do mojego rozwoju zawodowego 7 Zakres usługi spełnił moje oczekiwania Skorzystanie z usługi doradztwa zawodowego ma wpływ na wzmocnienie moich kompetencji zawodowych Udział w spotkaniach doradztwa zawodowego ma wpływ na zwiększenie mojej aktywności zawodowej Odbyta usługa ma wpływ na zwiększenie mojej gotowości do założenia własnej działalności gospodarczej bardzo bardzo słabo przeciętnie dobrze słabo dobrze ,23% 3,23% 17,74% 75,81% ,23% 96,77% ,84% 95,16% ,68% 90,32% ,84% 95,16% ,23% 9,68% 30,65% 56,45% ,84% 27,42% 67,74% ,23% 4,84% 27,42% 64,52% ,61% 3,23% 29,03% 66,13% ,61% 4,84% 11,29% 25,81% 56,45% Średnia ocen 4,60 4,97 4,95 4,90 4,95 4,40 4,63 4,53 4,60 4,31 SUMA 0,48% 1,61% 3,39% 18,06% 76,45% 4,68 O jakie elementy chciałby/chciałaby Pan/Pani poszerzyć zakres usługi? Excel, poczta internetowa Zagadnienia dotyczące własnego wizerunku, relacji z otoczeniem, wrażenie w pierwszym kontakcie z nowym pracodawcą Wsparcie przy opracowaniu biznesplanu i przygotowaniu CV. Strona- 38 -

39 SPOTKANIE DORADCZE NR 2 Z doradztwa zawodowego 2 spotkanie skorzystały 62 osoby, w tym 39 kobiet i 23 mężczyzn. 4,7 To średnia ocena doradztwa Ogólna ocena usługi: 54 osoby oceniają drugie spotkanie w ramach usługi doradztwa indywidualnego w oparciu o Aplikację Life Design 50+ na poziomie bardzo dobrze, a 8 osób dobrze. Ogółem średnia ocena usługi doradczej wynosi 4,72 punktu. Tabela 5 Ocena doradztwa zawodowego 2 spotkanie Lp. W jakim stopniu zgadza się Pan/Pani z podanymi poniżej stwierdzeniami 1 Czas poświęcony na daną usługę był odpowiedni 2 Doradca zawodowy stworzył atmosferę sprzyjającą efektywnej pracy bardzo bardzo słabo przeciętnie dobrze słabo dobrze ,61% 19,35% 79,03% ,45% 93,55% Średnia ocen 4,76 4, Doradca był merytorycznie przygotowany do spotkania Doradca udzielił mi wszelkich wskazówek i wyjaśnień związanych z procesem doradczym 5 Doradca był otwarty na moje potrzeby i pytania 6 Informacje zawarte w raporcie przyczynią się do mojego rozwoju zawodowego 7 Zakres usługi spełnił moje oczekiwania Skorzystanie z usługi doradztwa zawodowego ma wpływ na wzmocnienie moich kompetencji zawodowych Udział w spotkaniach doradztwa zawodowego ma wpływ na zwiększenie mojej aktywności zawodowej ,23% 96,77% ,90% 87,10% ,45% 93,55% ,61% 1,61% 30,65% 66,13% ,45% 27,42% 66,13% ,61% 1,61% 32,26% 64,52% ,61% 4,84% 22,58% 70,97% Odbyta usługa ma wpływ na zwiększenie mojej gotowości do założenia własnej działalności 4,32 gospodarczej 1,61% 3,23% 14,52% 22,58% 58,06% SUMA 0,16% 0,97% 2,90% 18,39% 77,58% 4,72 4,97 4,87 4,94 4,61 4,60 4,60 4,63 O jakie elementy chciałby/chciałaby Pan/Pani poszerzyć zakres usługi? Praca z komputerem. Testy bardzo dobre, ale muszą być bardziej czytelne. Dalej zgłębiać wszystkie wiadomości związane z działalnością gospodarczą. Więcej informacji z zakresu doradztwa biznesowego. Do momentu podjęcia decyzji o założeniu własnej firmy lub poszukiwaniu pracy, więcej informacji jest o metodach poszukiwania pracy, a zbyt mało o kwestiach związanych z własnym biznesem. Biznesplan i CV, pozyskiwanie funduszy unijnych. Strona- 39 -

40 SPOTKANIE DORADCZE NR 3 Z doradztwa zawodowego w ramach 3 spotkania skorzystało 59 osób, w tym 37 kobiet i 22 mężczyzn. 4,7 To średnia ocena doradztwa Ogólna ocena usługi: 49 osób oceniło trzecie spotkanie w ramach usługi doradztwa indywidualnego w oparciu o Aplikację Life Design 50+ na poziomie bardzo dobrze, a 10 osób dobrze. Tabela 6 Ocena doradztwa zawodowego na trzecim spotkaniu Lp. W jakim stopniu zgadza się Pan/Pani z podanymi poniżej stwierdzeniami 1 Czas poświęcony na daną usługę był odpowiedni Doradca zawodowy stworzył atmosferę sprzyjającą efektywnej pracy Doradca był merytorycznie przygotowany do spotkania Doradca udzielił mi wszelkich wskazówek i wyjaśnień związanych z procesem doradczym 5 Doradca był otwarty na moje potrzeby i pytania 6 Informacje zawarte w raporcie przyczynią się do mojego rozwoju zawodowego bardzo słabo słabo przeciętnie dobrze bardzo ,39% 6,78% 0,00% 16,95% 72,88% ,78% 93,22% ,08% 94,92% ,78% 93,22% ,78% 93,22% ,00% 1,69% 6,78% 32,20% 59,32% dobrze Średnia ocen 4,49 4,93 4,95 4,93 4,93 4,49 7 Zakres usługi spełnił moje oczekiwania Skorzystanie z usługi doradztwa zawodowego ma wpływ na wzmocnienie moich kompetencji zawodowych Udział w spotkaniach doradztwa zawodowego ma wpływ na zwiększenie mojej aktywności zawodowej ,90% 66,10% ,00% 1,69% 3,39% 33,90% 59,32% ,00% 1,69% 0,00% 28,81% 67,80% Odbyta usługa ma wpływ na zwiększenie mojej gotowości do założenia własnej działalności 4,22 gospodarczej 1,69% 8,47% 10,17% 25,42% 54,24% SUMA 0,51% 2,03% 2,03% 19,66% 75,42% 4,66 4,66 4,46 4,58 O jakie elementy chciałby/chciałaby Pan/Pani poszerzyć zakres usługi? Potrzebuję omówić testy na kolejnym spotkaniu. Bardzo ładnie opracowane dodatkowe materiały informacyjne (ZUS, US, firmy). Przeznaczyć trochę więcej godzin (w czasie) na konsultacje. Wdrożenie systemu doradztwa, w tym projekcie na pewno będzie się docierać do wymogów indywidualnych osób 50+. Jestem zadowolony, nie mam uwag. Strona- 40 -

41 Wsparcie w zakresie ekonomii społecznej i przedsiębiorczości. OCENA APLIKACJI LIFE DESIGN 50+ Jednym z kluczowych innowacyjnych elementów Modelu, które jest wykorzystywane we wszystkich trzech produktach pośrednich jest narzędzie pt. Piramida Kompetencji Przedsiębiorczych. Jest to nowatorskie, autorskie narzędzie, które powstało w oparciu o przeprowadzone w ramach projektu badania i analizy. Stanowi ono zestaw kompetencji potrzebnych przy zakładaniu własnej firmy i zawiera ona 10 kryteriów pogrupowanych w 4 kategorie. Dzięki zastosowaniu Piramidy Kompetencji Przedsiębiorczych wszelkie działania doradczo-szkoleniowe są ukierunkowane na rozwój kompetencji przedsiębiorczych zdefiniowanych w niniejszej piramidzie. Piramida wykorzystywana jest we wszystkich trzech produktach pośrednich jako baza do konstruowania ich założeń merytorycznych. Założenia teoretyczne przyjęte w narzędziu Piramida Kompetencji Przedsiębiorczych są bardzo szeroko wykorzystywane w pracy z narzędziem internetowym Aplikacją Life Design 50+. Dodatkowym narzędziem, które powstało w ramach projektu jest strona internetowa Na stronie tej umieszczona jest aplikacja multimedialna Life Design 50+ (produkt pośredni nr 3) oraz materiały dla osób 50+, pomocne w zakresie rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej, a także materiały dla doradców zawodowych wspierające ich pracę z osobami 50+ w zakresie preinkubacji przedsiębiorczej. W trakcie kolejnych trzech spotkań doradczych odbiorcy wykorzystywali nowatorskie narzędzie internetowe do pracy samodzielnej w domu oraz w trakcie spotkań z doradcą zawodowym. Po każdym spotkaniu proszeni byli o wypełnienie ankiety ewaluacyjnej oceniającej to narzędzie pod względem jego funkcjonalności. Tabela 7 zawiera średnie oceny na skali od 1 do 5, gdzie 1 oznacza bardzo słabo, 2 słabo, 3 przeciętnie, 4 dobrze, a 5 bardzo dobrze. Analiza wyników pokazuje, że po każdym kolejnym spotkaniu średnie oceny wystawiane przez respondentów są wyższe i oscylują wokół oceny dobry plus. 4,3 W opinii odbiorców testowana aplikacja jest łatwa w nawigacji i przyjazna w obsłudze. To średnia ocena Posiada przyjazną dla oka szatę graficzną i wizualizację. Zawiera przejrzysty Aplikacji i logicznie powiązany układ treści i pozwala na intuicyjne korzystanie z poszczególnych funkcji programu. Zawiera przystępne instrukcje obsługi (pomoc) dla użytkowników. Również użytkownicy doradcy zawodowi uczestniczący w testowaniu potwierdzają wysoką użyteczność Aplikacji oraz jej funkcjonalność. Strona- 41 -

42 Tabela 7 Ocena Aplikacji Life Design 50+ w kolejnych 3 spotkaniach doradczych Średnia ocen Lp. Testowana aplikacja Life Design 50+: 1 spotkanie 2 spotkanie 3 spotkanie 1 Jest dla mnie łatwa w nawigacji i przyjazna w obsłudze. 3,92 4,35 4,42 2 Posiada przyjazny "dla oka" interfejs (wizualizacja, szata graficzna). 4,31 4,39 4,53 3 Zawiera przejrzysty i logicznie powiązany układ treści. 4,11 4,21 4,37 4 Działała poprawnie pod względem technicznym tzn. "nie zawieszała się", nie trzeba było długo oczekiwać na "odpowiedź" programu i przejście do następnego etapu itp. 4,06 4,29 4,36 5 Zawiera przystępne instrukcje obsługi (pomoc) dla użytkowników. 4,27 4,34 4,53 6 Pozwala na intuicyjne korzystanie z poszczególnych funkcji programu. 4,18 4,24 4,34 7 To produkt o nowatorskim i unikalnym charakterze. 3,98 4,19 4,25 8 To nowoczesne, zaawansowane technologicznie rozwiązanie informatyczne. 4,10 4,16 4, Może umożliwić łatwiejszą i szybszą diagnozę potencjału badanej osoby, w tym jej luk kompetencyjnych. Może stanowić skuteczne wsparcie dla osób 50+ przy podjęciu decyzji na temat rozpoczęcia działalności gospodarczej. 4,37 4,35 4,34 4,23 4,34 4,32 SUMA 4,15 4,29 4,37 Średnia ocena z 3 spotkań 4,3 Przystępując do testowania odbiorcy sami rozpoczynali pracę z aplikacją internetową. Jak pokazało testowanie część osób 50+ miało problem z obsługą komputera i poruszaniem się w Internecie, co często było przyczyną trudności w testowaniu aplikacji Life Design 50+. Pojawiały się problemy z logowaniem i wypełnianiem niezbędnych Nie mogłam elementów kwestionariuszy osobowych i testów umieszczonych wypełnić testu w domu, nie aplikacji. W konsekwencji duża liczba osób potrzebowała pomocy wiem, czy z uwagi na brak doradcy zawodowego i wspólnie wypełniali niezbędne pola w aplikacji jakiegoś programu nie tylko w trakcie pierwszego spotkania, ale także i kolejnych komputerowego, w Fundacji nie 2 spotkań. miałam problemu. Aby przezwyciężyć trudności wynikające z niskich kompetencji w obsłudze komputera wśród niektórych odbiorców, realizatorzy projektu uruchomili dodatkowe szkolenia z tego obszaru, poszerzone o indywidualne doradztwo komputerowe dla osób, które wymagały dodatkowego wsparcia w tym zakresie. Jak pokazało testowanie wprowadzenie aplikacji multimedialnej do procesu doradztwa obliguje i motywuje uczestników do pracy z komputerem. Jest to wartością szczególnie dla tych osób, które starały się unikać tego narzędzia, czy wręcz odczuwają opór przed korzystaniem z nowych technologii. Wiele osób dzięki udziałowi w projekcie uświadomiło sobie, że praca z komputerem jest w obecnych czasach czymś koniecznym i mogącym ułatwić pracę praca z aplikacją była takim "przełamaniem" w podejściu do obsługi komputera. Realizatorzy prowadzili stały monitoring funkcjonalności działania aplikacji. Opracowano system zbierania informacji i rekomendacji od odbiorców i użytkowników testowania. Na bieżąco weryfikowano pojawiające się sygnały o problemach technicznych i uwagach odnoszących się do merytorycznych treści zawartych w aplikacji. Strona- 42 -

43 Zgłaszane usterki w oprogramowaniu były na bieżąco weryfikowane i naprawiane. Sugestie związane z testowanymi zagadnieniami merytorycznymi były zbierane i dyskutowane z twórcami narzędzia w trakcie kolejnych spotkań monitoringowych i ewaluacyjnych w ramach Paneli Ekspertów oraz Roboczych Spotkań Ekspertów. Zalety Aplikacji w opinii użytkowników: szybsza diagnoza osoby 50+, zebranie testów w jednym miejscu, integracja dostępnych narzędzi, scenariusze dla doradcy, wartościowe testy diagnostyczne, bogata baza wiedzy, przydatna baza informacji i dodatkowych materiałów dla doradców i klientów. Funkcjonalność Aplikacji w ocenie użytkowników: łatwość i prostota obsługi, przejrzystość, czytelność, przyjemna szata graficzna, prosta obsługa/nawigacja, przejrzysty układ. Strona- 43 -

44 OCENA DORADZTWA INDYWIDUALNEGO Z doradztwa indywidualnego skorzystało 58 osób, w tym 37 kobiet, 21 mężczyzn. Doradztwo indywidualne obejmowało takie zagadnienia jak: Księgowość i finanse 28 osób (69 godz.) 13,0% Doradztwo prawne 22 osoby (43 godz.) 8,1% Przedsiębiorczość (planowanie biznesu, zarządzanie firmą) 33 osoby (104 godz.) 19,6% Doradztwo zawodowe 31 osób (146 godz.) 27,5% Marketing i sprzedaż 34 osoby (98 godz.) 18,5% Wykorzystanie Internetu do prowadzenia firmy - 20 osób (70 godz.) 13,2%. Wykres 12 Obszary doradztwa indywidualnego Ogólna ocena usługi: 39 osób ocenia doradztwo indywidualne na poziomie bardzo dobrze, 12 osób dobrze, a 1 osoba przeciętnie. Doradztwo indywidualne zostało bardzo wysoko ocenione przez 6,2 punktu na 7 odbiorców. W opinii większości czas poświęcony na usługę był Średnia ocena doradztwa odpowiedni. Doradcy byli merytorycznie przygotowani do spotkań indywidualnego i otwarci na potrzeby i pytania odbiorców. Doradztwo indywidualne dostarczyło im wsparcia w planowaniu dalszej ścieżki zawodowej i miało wpływ na wzmocnienie kompetencji zawodowych i zwiększenie mojej aktywności zawodowej (tabela 8). Strona- 44 -