Karta pracy z chemii dla ucznia klasy I gimnazjum Wzory i równania reakcji chemicznych

Transkrypt

1 Karta pracy z chemii dla ucznia klasy I gimnazjum Wzory i równania reakcji chemicznych (Przygotował: mgr inż. Bartosz Stasicki na podstawie zadań własnych i zbiorów zadań OE Pazdro, WSiP i Nowa Era) 1. Zapisz równania kolejnych reakcji chemicznych. Tam gdzie potrzeba uzupełnij współczynniki stechiometryczne. 2. Przyporządkuj wzorom cząsteczek modele, które im odpowiadają: A. SF 6; B. Fe 2O 3; C. O 2; D. SO 2; E. H 2SO 4; F. NH 3; G. CH 4; H. NO; I. H 3PO 4; J. P 2O 5; K. PCl 5; L. HNO 3; M. Cl 2O 7;

2 Karta pracy na zajęcia kółka chemicznego Wzory i równania reakcji chemicznych (Przygotował: mgr inż. Bartosz Stasicki na podstawie zadań własnych i zbiorów zadań OE Pazdro, WSiP i Nowa Era)

3 Prawo zachowania masy Łączna masa substratów biorących udział w danej reakcji chemicznej jest równa łącznej masie powstałych w tej reakcji produktów Przykład zadania: Oblicz ile tlenku rtęci (II) poddano rozkładowi wiedząc, że w wyniku tej reakcji otrzymano 24 g tlenu. Ile rtęci powstało w wyniku tej reakcji? Rozwiązanie: Obliczmy potrzebne masy cząsteczkowe korzystając z układu okresowego: m Hg 201u m HgO 201u 16u 217u m O 2 16u 32u 2 Zapiszmy równanie reakcji: HgO Hg + O 2 i zbilansujmy go: 2HgO 2Hg + O 2. Widzimy zatem iż 2 cząsteczki tlenku rtęci (II) rozkładają się dając 2 atomy rtęci i 1 cząsteczkę tlenu. Zobaczmy jak to wygląda po podstawieniu obliczonych mas oraz danych z zadania i stworzeniu proporcji: 2HgO 2Hg + O u u 32 u x y 24 g Obliczmy wartość niewiadomych korzystając z proporcji: 434u 24g x 325, 5g oraz 402u 24g y 301, 5g 32u 32u lub obliczmy najpierw x a następnie korzystając z prawa zachowania masy obliczmy y: m m m czyli y x 24g 325,5g 24g 301, 5g Hg HgO O 2 A zatem zapiszmy odpowiedź: Do reakcji potrzeba 325,5 g tlenku rtęci (II). W jej wyniku otrzymamy 301,5 g rtęci. Prawo stałości składu Stosunek mas pierwiastków w każdym związku chemicznym jest stały i charakterystyczny dla tego związku chemicznego Przykład zadania: Oblicz stosunek masy żelaza do masy tlenu w tlenku żelaza (III)?Jaki procent masy tlenku stanowi zawarte w nim żelazo? Rozwiązanie: Przeanalizujmy wzór chemiczny potrzebnego nam tlenku: Cząsteczka Fe O składa się z 2 atomów żelaza i 3 atomów tlenu a zatem w tym związku 2 3 masa 3 atomów żelaza przypada na masę 2 atomów tlenu Obliczmy potrzebne masy cząsteczkowe korzystając z układu okresowego: m Fe 56u, m O 16u, m Fe O 2 56 u 3 16 u 160 u Ułóżmy zatem odpowiednie stosunki i podstawmy do nich potrzebne masy: 2 mfe 2 56u 112u 7 2 mfe 2 56u 112u 3 m 3 16u 48u 3 m 160u 160u O A następnie mnożąc obliczony stosunek masy żelaza do masy tlenku przez 100% otrzymamy zawartość procentową żelaza w tlenku: Zawartość procentową żelaza w tlenku można obliczyć również układając odpowiednią proporcję: m m Fe O 2 3 Fe O 2 3 Fe % 70% m żelaza m tlenku 112 u 160 u x 100% Obliczmy wartość niewiadomej korzystając z 112u 100% proporcji: x 70% 160u A zatem zapiszmy odpowiedź: Stosunek masy żelaza do masy tlenu w danym tlenku wynosi 7 : 3 a zawartość procentowa żelaza w tym tlenku to 70%. (Przygotował: mgr inż. Bartosz Stasicki na podstawie zadań własnych i zbiorów zadań OE Pazdro, WSiP i Nowa Era) 7 10 Zadania: 1 6 obejmują masę atomową i cząsteczkową, 7 15 Prawo zachowania masy Prawo stałości składu, Zawartość procentową związków chemicznych 1. Ile unitów masa cząsteczkowa CO 2 jest większa od masy cząsteczkowej azotu, N 2? 2. Ile razy masa cząsteczkowa tlenu, O 2, jest większa od masy cząsteczkowej wodoru, H 2? 3. W parach siarki wykryto niewielkie ilości cząsteczek tego pierwiastka o masach cząsteczkowych 288 u i 320 u. Z ilu atomów składają się te cząsteczki? Podaj ich wzory. 4. Oblicz wartości x dla związków: N 2O X o masie cząsteczkowej 44 u; SO X o masie cząsteczkowej 80 u; C 6H 12O X. o masie cząsteczkowej 180 u. 5. Jaka jest masa atomowa pierwiastka E w następujących związkach? EO o masie cząsteczkowej 28 u; ES 2 o masie cząst. 76 u; E 2H 6 o masie cząst. 30 u; H 2EO 3 o masie cząst. 62 u; Jaki to pierwiastek? 6. Jaka jest masa atomowa pierwiastków w tlenkach: E 2O 3 o masie cząsteczkowej 102 u; E 2O 7 o masie cząsteczkowej 222 u; Które to pierwiastki? 7. Reakcję fermentacji alkoholowej można przedstawić za pomocą schematu: glukoza etanol + dwutlenek węgla. Z 9,0 g glukozy otrzymano 4,6 g etanolu. Oblicz masę i objętość powstałego jednocześnie dwutlenku węgla, 8. Reakcję fotosyntezy można przedstawić za pomocą schematu: dwutlenek węgla + woda glukoza + tlen. Roślina, pobierając 66 g dwutlenku węgla i 27 g wody, wytwarza 45 g glukozy. Oblicz masę i objętość tlenu, która wtedy powstaje. 9. W wyniku prażenia wapienia otrzymuje się wapno palone (tlenek wapnia) i dwutlenek węgla. Oblicz masę powstałego dwutlenku węgla, jeśli z 1tony wapienia otrzymano 560 kg wapna palonego. 10. Podczas rozkładu 30 g tlenku rtęci (II) powstało 27,8 g rtęci oraz tlen. Oblicz, ile powstało tlenu. 11. W parach siarki spalono 8 g miedzi i otrzymano 10 g siarczku miedzi(i). Oblicz masę siarki, która przyłączyła się do miedzi. 12. Podczas ogrzewania 2,4 g magnezu powstały 3 g tlenku magnezu. Oblicz, ile gramów tlenu użyto. 13. Malachit ulega w czasie ogrzewania rozkładowi na dwutlenek węgla, tlenek miedzi(ii) i wodę. Z rozkładu 221 g malachitu otrzymano 159 g tlenku miedzi(ii) i 18 g wody. Obliczyć, ile otrzymano dwutlenku węgla. 14. Reakcja przebiega według schematu: A B + C + D. Z 80 g substancji A otrzymano 20 g substancji C. Stosunek masowy B do D wynosił 1:3. Ile otrzymano gramów substancji B i D? 15. (*) Próbkę wody rozłożono na tlen i wodór. Otrzymano 4 dm 3 wodoru i 2 dm 3 tlenu zmierzone w warunkach normalnych. Obliczyć masę próbki wody, jeżeli gęstość wodoru wynosi 0,089 g/dm 3, a tlenu 1,43 g/dm 3 (w warunkach normalnych). 16. W wyniku spalenia 3 g magnezu otrzymano 5 g tlenku magnezu. Oblicz masę tlenku magnezu, który powstanie z 24 g magnezu oraz masę tlenu, który przyłączy tą ilość magnezu. 17. W przypadku rozlania rtęci, której pary są silnie trujące, zbiera się w miarę możliwości rtęć, a miejsce rozlania posypuje siarką. Siarka reaguje z rtęcią w stosunku masowym około 8:25. Oblicz, ile siarki potrzeba do dezaktywacji 1,25 g rtęci. 18. Stosunek masowy rtęci do tlenu w tlenku rtęci(ii) wynosi około 25:2. Oblicz masę tlenu, który powstanie w wyniku rozkładu 10,8 g tego tlenku. W wyniku ogrzewania 2,16 g tego tlenku otrzymano 0,08 g tlenu. Oblicz, czy cała ilość tlenku rtęci(ii) uległa rozkładowi. 19. Miedź łączy się z tlenem w stosunku masowym 4:1. Obliczyć, ile miedzi połączy się z 8 g tlenu. 20. Aby obliczyć skład tlenku magnezu, spalono 60 g magnezu i otrzymano 100 g tlenku magnezu. Obliczyć stosunek masowy magnezu do tlenu w tlenku magnezu. 21. Miedź reaguje z siarką w stosunku masowym 4:1. Obliczyć, ile gramów miedzi ile gramów siarki użyto do reakcji, w której otrzymano 80 g siarczku miedzi(i). 22. Mieszaninę żelaza i siarki w stosunku masowym 7 : 4 ogrzano i otrzymano 66 g siarczku żelaza(ii). Obliczyć, ile gramów żelaza i ile gramów siarki zawierała mieszanina. 23. Obliczyć zawartość procentową siarki w związkach: SO 2, SO Obliczyć zawartość procentową węgla w węglanie wapnia (CaCO 3). 25. Obliczyć skład procentowy siarczku miedzi(i) (Cu 2S) oraz kwasu siarkowego (H 2SO 4). 26. Nie wykonując obliczeń określić, który z następujących związków zawiera najwyższy procent siarki: Na 2S 2O 3, Na 2S 2O 7, Na 2S 2O (*) Obliczyć skład procentowy związku zawierającego Fe, C i O w stosunku masowym 14:3: (*) Jeden z nawozów sztucznych ma skład: (NH 4) 2SO NH 4NO 3. Obliczyć zawartość procentową azotu w tym nawozie.

4 Karta pracy z chemii klasa I i II Stężenia procentowe i rozpuszczalność (Przygotował: mgr inż. Bartosz Stasicki na podstawie zadań własnych i zbiorów zadań) Rozpuszczalność R ilość substancji jaka w danej temperaturze można rozpuścić w 100 g rozpuszczalnika (zwykle jest to woda) aby otrzymać roztwór nasycony. Zad 1. Oblicz ile azotanu potasu KNO 3 można rozpuścić w 300 g wody w temperaturze 60 0 C? Rozpuszczalność KNO 3 dla 60 0 C 100 g wody 110 g KNO 3 300g 110g wynosi: R 60 = 110 g x 330g 300 g wody x 100g Zad 2. Oblicz ile chlorku potasu KCl wykrystalizuje jeśli 600 g nasyconego w 70 0 C roztworu oziębimy do 30 0 C? Rozpuszczalność KCl w 30 0 C 100 g wody 40 g KCl 600g 40g wynosi: R 30 = 40 g x30 240g a w 70 0 C: R 70 = 50 g 600 g wody x g Wykrystalizowało: m kr = x 70 x 30 = 100 g wody 50 g KCl 600g 50g x70 300g = 300 g 240 g = 60 g 600 g wody x g Zestaw zadań powtórzeniowych rozpuszczalność i stężenie procentowe (Uwaga: w w/w. zestawie zadań gęstość wody przyjmujemy: = 1 g / cm 3 = 1 kg / dm 3 ) 1. Na podstawie badań rozpuszczalności siarczanu potasu K 2SO 4 w wodzie, w różnych temperaturach, uzyskano następujące dane: Temperatura [ o C] Rozpuszczalność [g] 11,0 14,8 18,4 21,5 24 Sporządź wykres zależności rozpuszczalności tego związku od temperatury i odczytaj: a) jaka jest rozpuszczalność siarczanu potasu w temperaturze 50 C, b) w jakiej temperaturze rozpuszczalność siarczanu potasu wynosi 20 g. c) ile gramów siarczanu potasu można dodatkowo rozpuścić w 100 g wody po podgrzaniu z 20 C do 70 C. 2. Badano rozpuszczalność dwutlenku siarki w wodzie i uzyskano następujące dane: Temperatura[ o C] Rozpuszczalność [g] 10,6 5,5 3,25 2,1 Sporządź wykres zależności rozpuszczalności tego związku od temperatury i odczytaj: a) jaka jest rozpuszczalność dwutlenku siarki SO 2 w temperaturze 10 C, b) w jakiej temperaturze rozpuszczalność tego tlenku wynosi 4 g. 3. Do jednej z dwóch zlewek, zawierających po 100 g wody o temperaturze 20 C, wrzucono 30 g chlorku sodu NaCl a do drugiej 30 g siarczanu miedzi CuSO 4. Ustal, czy w obu zlewkach nastąpi całkowite rozpuszczenie się tych związków. 4. Podaj dwa sposoby, za których pomocą z nienasyconego roztworu azotanu(v) sodu NaNO 3 można otrzymać roztwór nasycony. 5. Podaj dwa sposoby, za których pomocą z nasyconego roztworu azotanu(v) ołowiu (II) Pb(NO 3) 2 można otrzymać roztwór nienasycony. 6. W jakiej ilości wody należy rozpuścić 75 g saletry potasowej KNO 3, aby w 30 C uzyskać roztwór nasycony. 7. W jakiej ilości wody należy rozpuścić 120 g azotanu(v) ołowiu (II) Pb(N0 3) 2, aby otrzymać roztwór nasycony w temperaturze 20 C? 8. Na podstawie wykresu rozpuszczalności odpowiedz: a) Ile gramów: azotanu(v) potasu KNO 3, chlorku amonu NH 4CI, azotanu(v) sodu NaNO 3 rozpuszczono w 100 g wody w temp. 80 C, żeby otrzymać roztwory nasycone? b) Która z tych substancji ma największą, a która najmniejszą rozpuszczalność w 80 C? c) Rozpuszczalność której z substancji rośnie najszybciej w przedziale temperatur: C? 9. Oblicz, ile gramów soli kuchennej NaCl można rozpuścić w l dm 3 wody w temperaturze 20 C. 10. Rozpuszczalność azotanu(v) potasu KNO 3 w temperaturze 50 C wynosi 85 g. Ile gramów tej soli można rozpuścić w 1 dm 3 wody o temp. 50 C? 11. Ile gramów azotanu(v) ołowiu(ii) Pb(NO 3) 2 rozpuszczono w 350 g wody w 20 C, jeśli otrzymano roztwór nasycony? Co się stanie, gdy ten roztwór ogrzeje się do 40 C? 12. Ile gramów jodku potasu KI rozpuszczono w 100 g wody, aby otrzymać roztwór nasycony w temperaturze 50 C? Co się stanie, jeśli roztwór ten oziębi się do temp. 20 C? 13. Podaj, do jakiej temperatury trzeba podgrzać sporządzany roztwór azotanu sodu NaNO 3, aby w 250 g wody rozpuścić 285 g tej soli. 14. Oblicz, ile gramów azotanu potasu trzeba do sporządzenia 150 g wodnego roztworu nasyconego w 40 C. 15. Ustal, ile gramów siarczanu(vi) miedzi(ii) CuSO 4 można dodatkowo rozpuścić w 50 g wody, po podwyższeniu temperatury z 20 C do 80 C. 16. Ile gramów saletry sodowej NaNO 3 trzeba dodatkowo rozpuścić w 300 g wody po ogrzaniu od 40 C do 60 C, aby roztwór był nadal nasycony? 17. Ile gramów jodku potasu KI trzeba dodatkowo rozpuścić w 250 g wody po ogrzaniu od 20 C do 50 C, aby roztwór był nadal nasycony? 18. Otrzymano roztwór nasycony siarczanu miedzi CuSO 4 w 150 g wody w temperaturze 80 C. Ustal, ile gramów substancji wykrystalizuje po oziębieniu roztworu do 10 C? 19. Ustal, ile gramów siarczanu miedzi CuSO 4 wykrystalizuje, jeżeli 250 g wodnego roztworu tego związku, nasyconego w temp. 60 C, ochłodzi się do temperatury 30 C. 20. W 300 g wody o temperaturze 20 C rozpuszczono azotan(v) srebra(i) AgNO 3 i otrzymano roztwór nasycony. Ile gramów azotanu(v) srebra(i) wykrystalizuje po ochłodzeniu roztworu do temperatury 10 C? **21. W 74 g nasyconego roztworu substancji A" znajdują się 24 g tej substancji, natomiast w 250 g nasyconego roztworu wodnego substancji B" znajduje się 50 g substancji B" w tej samej temperaturze. Która z tych substancji ma większą rozpuszczalność i o ile? Stężenie procentowe C p ilość gramów substancji jaka została rozpuszczona w 100 g roztworu. Stężenie procentowe można liczyć zarówno ze wzoru, jak również z proporcji ms C p m s masa substancji rozpuszczonej, m r-ru masa roztworu m m r ru r-ru = m s + m rozp m rozp masa rozpuszczalnika Zad 1. Rozpuszczono 50 g substancji w 350 g wody Oblicz stężenie procentowe tego roztworu? m s = 50 g; m r-ru = m s + m w 50g 400 g roztworu 50 g subst. C 12,5% m r-ru = 50 g g = 400 g p lub 400g 100 g roztworu C p Zad 2. Oblicz stężenie procentowe roztworu powstałego poprzez dodanie 50 g pewnej soli do 250 g 40 % roztworu tej soli? 100 % 250 g (roztwór) m s = 50 g + x = 50 g g = 150g 150 g C p 50% 40 % x 300g m r-ru = 250 g + 50 g = 300 g (substancja) Zad 3. Oblicz stężenie procentowe nasyconego w 30 0 C roztworu chlorku sodu NaCl? Rozpuszczalność NaCl w 30 0 C: R 30 = 40 g; m r-ru = m s + m w = 40 g g = 140 g C p 40g 28,6% 140g 22. Oblicz stężenie procentowe roztworu otrzymanego w wyniku rozpuszczeniu 25 g substancji w 200 g wody.

5 23. W 300 g roztworu znajduje się 6 g cukru. Oblicz stężenie procentowe tego roztworu. 24. Z jednej tony buraków cukrowych uzyskano 200 kg cukru buraczanego. Ile procent cukru zawierały te buraki? 25. Ile gramów substancji należy rozpuścić w 360 g wody, aby otrzymać roztwór 20%? 26. W jakiej ilości wody należy rozpuścić 80 g pewnej soli, aby otrzymać roztwór 10% *27. Oblicz stężenie procentowe tlenu rozpuszczonego w wodzie deszczowej, jeśli 1 dm 3 tej wody zawiera 50 mg rozpuszczonego tlenu. Wskazówka: W pierwszej kolejności zamień jednostki i skorzystaj z gęstości wody. 28. Ile gramów NaCl i ile gramów wody należy użyć, aby otrzymać 200 g roztworu 15%? 29. Ile gramów chlorku magnezu i ile cm 3 wody należy przygotować, aby otrzymać 500 g roztworu o stężeniu 1%? 30. Zawartość soli w wodzie morskiej wynosi 3,5%. Ile kilogramów soli pozostanie po całkowitym odparowaniu 200 kg wody morskiej? Regułę krzyża stosuje się do rozwiązywania zadań na mieszanie roztworów: C p1 C p3 C p2 = A C p1 : A części C p3 C p3 : A + B części C p2 C p1 C p2 = B C p2 : B części Komentarz: Z powyższego schematu wynika, że aby otrzymać roztwór o stężeniu C p3 należy zmieszać ze sobą roztwór o stężeniu C p1 z roztworem o stężeniu C p2 w stosunku masowym A : B. Otrzymamy wówczas A + B części masowych roztworu o stężeniu C p3 np.: Zad 1. Oblicz ile 30% roztworu należy dodać do 40 g 60% roztworu aby otrzymać roztwór 50%? 60% = 20 cz. 60%: 2 cz. 40 g 1 40g 50% x 20g 30% = 10 cz. 30%: 1 cz. x g 2 Zad 2. Oblicz ile gramów 40% roztworu otrzymasz po zmieszaniu 20 g 60% z wodą? 60% 40 0 = 40 cz. 60%: 2 cz. 20 g 3 20g 40% x 30g 0% = 20 cz. 40%: 3 cz. x g 2 Zad 3. Oblicz stężenie procentowe roztworu otrzymanego poprzez zmieszanie 200 cm 3 50% roztworu o gęstości 1,5 g / cm 3 z 500 g roztworu o stężeniu 10 %? m r-ru1 = V = 1,5 g/cm cm 3 = 300 g 100 % 300 g (roztwór 1) Masa substancji (1) x = 150 g; (2) y = 50 g; (1 + 2) m s = 200 g 50 % x (substancja 1) Masa roztworu (1 + 2) m r-ru = 300 g g = 800 g Stężenie: ms 200g 100 % 500 g (roztwór 2) C p 25% mr ru 800g 10 % y (substancja 2) 31. Do 80 g 15-procentowego roztworu kwasu siarkowego(vi) dodano 20 g wody. Jakie jest stężenie procentowe otrzymanego roztworu? 32. Z 200 g 5-procentowego roztworu odparowano 75 g wody. Oblicz stężenie procentowe powstałego roztworu. 33. Do 5 kg 5%. roztworu cukru dodano 100 g cukru. Jakie jest stężenie procentowe otrzymanego roztworu? 34. Ile gramów chlorku sodu otrzyma się po odparowaniu do sucha 150 g 5-procentowego roztworu? *35. Zmieszano ze sobą dwa roztwory tej samej substancji: 100 g roztworu o stężeniu 2% z 50 g roztworu o stężeniu 0,5%. Jakie jest stężenie powstałego w ten sposób roztworu? *36. Ile gramów czystego kwasu siarkowego(vi) znajduje się w 0,5 dm 3 roztworu o stężeniu 60%? Gęstość tego roztworu wynosi 1,5 g / cm 3. *37. Do 200 cm 3 roztworu o stężeniu 15% i gęstości 1,2 g / cm 3 dodano 60 cm 3 wody. Oblicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu. *38. Do 60 g roztworu soli o stężeniu 12%, dodano 20 g tej soli. Oblicz stężenie procentowe roztworu. *39. W laboratorium sporządzono 5% wodny roztwór chlorku sodu mając do dyspozycji roztwór 15% i wodę. W jakim stosunku wagowym zmieszano roztwór 15% z wodą? Jaką masę roztworu 15% użyto do sporządzenia roztworu, jeżeli użyto 60 g wody? *40. Do ilu gramów wody należy wlać 150 g roztworu 30-procentowego, aby powstał roztwór o stężeniu 25%? *41. Oblicz, jakie ilości roztworów siarczanu(vi) miedzi(ii) o stężeniach 10% i 1% uczeń zmieszał w naczyniu, jeśli otrzymał 900 g roztworu 2-procentowego. *42. Ile gramów wody dodano do 5-procentowego roztworu, w którym było 10 g substancji, jeżeli powstał roztwór 2,5-procentowy? *43. Ile gramów wody należy dodać do 400 g 20-procentowego roztworu, aby otrzymać 15-procentowy roztwór? **44. W 0,5 kg wody rozpuszczono 170 g uwodnionego chlorku miedzi(ii) CuCI 2 2 H 2O. Jakie jest stężenie powstałego roztworu? **45. Oblicz jaką masę roztworu kwasu siarkowego o stężeniu 75% należy dodać do 30 cm 3 roztworu o stężeniu 30% i gęstości 1,2 g/cm 3 aby otrzymać roztwór 45%? (*) Jaką objętość będzie posiadał kwas o stężeniu 75%, jeśli jego gęstość wyniesie 1,8 g / cm 3? **46. Do 200 g 4-procentowego roztworu kwasu solnego dodano roztwór tego samego kwasu o innym stężeniu. Jakie było stężenie procentowe dodanego roztworu, jeśli otrzymano 300 g roztworu o stężeniu 5%? **47. Zmieszano ze sobą trzy roztwory tej samej substancji: I g roztworu 70%, II g roztworu 30% o gęstości 1,5 g/cm 3, III g roztworu 5%. Oblicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu. 48. Oblicz rozpuszczalność jeżeli stężenie nasyconego roztworu wynosi 10%. 49. Korzystając z wykresu rozpuszczalności substancji, oblicz stężenie procentowe nasyconego roztworu chlorku amonu NH 4CI w temperaturze 80 C. 50. Oblicz rozpuszczalność substancji, jeżeli stężenie nasyconego roztworu w danej temperaturze wynosi 20%. 51. Do 400 g wody dodano 200 g pewnej substancji, przy czym okazało się, że rozpuściła się tylko połowa. Oblicz rozpuszczalność substancji w danej temperaturze. *52. Do 800 g nasyconego roztworu chlorku sodu w temperaturze 20 C dodano 200 cm 3 wody. Oblicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu. *53. Korzystając z wykresu rozpuszczalności określ w jakiej temperaturze 20% roztwór siarczanu (VI) miedzi (II) CuSO 4 będzie roztworem nasyconym? Wskazówki: Skorzystaj najpierw z definicji stężenia procentowego a następnie z definicji rozpuszczalności i utwórz odpowiednią proporcję. *54. Ile procent siarki zawiera 20 % roztwór kwasu siarkowego (VI) H 2SO 4? Wskazówki: W pierwszej kolejności skorzystaj z mas atomowych i wylicz zawartość siarki w czystym (100%) kwasie siarkowym a dopiero potem w roztworze **55. Ile gramów wodorotlenku sodu zawierającego 5% zanieczyszczeń należy rozpuścić w wodzie aby otrzymać 200 g 10% roztworu tej substancji? Wskazówki: W pierwszej kolejności oblicz ile czystego wodorotlenku potrzeba do otrzymania roztworu a potem w ilu gramach zanieczyszczonego znajduje się żądana ilość czystego wodorotlenku. **56. Oblicz stężenie procentowe roztworu otrzymanego po rozpuszczeniu 32,2 g 10- wodnego siarczanu(vi) sodu Na 2SO 4 10 H 2O w 124 g wody

6 Reakcje chemiczne i ich rodzaje zestaw zadań powtórzeniowych dla kl. I gimnazjum (Przygotował: mgr inż. Bartosz Stasicki na podstawie zadań własnych i zbiorów zadań) 1. W wyniku ogrzewania tlenku rtęci wydziela się tlen i kropelki rtęci. Zapisz słownie przebieg tej reakcji. Wskaż substraty, produkty, pierwiastki i związki chemiczne. Określ typ tej reakcji chemicznej. 2. Zapisz słownie przebieg reakcji między magnezem i parą wodną. 3. Podane przemiany chemiczne podziel na reakcje łączenia, rozkładu i wymiany, oraz na reakcje egzo- i endoenergetyczne. Wskaż w nich substraty, produkty, pierwiastki i związki chemiczne. W reakcjach utleniania redukcji wskaż utleniacz, reduktor a także procesy utleniania oraz redukcji l) cukier węgiel + woda 2) chlorek żelaza + siarczek sodu siarczek żelaza + chlorek sodu 3) tlenek magnezu + węgiel dwutlenek węgla + magnez 4) magnez + azot azotek magnezu 5) amoniak + dwutlenek węgla + woda wodorowęglan amonu 6) kwas chlorowy(v) dwutlenek chloru(iv) + kwas chlorowy(vii) + woda 4. Uzupełnij zapis słowny przebiegu reakcji chemicznych. Wskaż w tych reakcjach substraty, produkty, pierwiastki i związki chemiczne. Podziel ww. reakcje na reakcje łączenia, rozkładu i wymiany a także na reakcje egzo- i endoenergetyczne. W reakcjach utleniania redukcji wskaż utleniacz, reduktor a także procesy utleniania oraz redukcji. a) magnez + tlenek magnezu b) tlen + dwutlenek węgla c) tlenek miedzi + tlenek wodoru + d) cynk + siarczek cynku e) srebro + tlen f) tlenek miedzi + dwutlenek węgla + miedź g) + chlor chlorek sodu h) tlenek rtęci + i) tlenek rtęci + wodór rtęć + j) + tlenek siarki k) tlen + potasu l) magnez + woda (para wodna) tlenek magnezu + m) wodór + tlen n) + siarka siarkowodór o) chlor + chlorek glinu p) tlenek chlor + 4. Po czym odróżnisz podane niżej gazy? Przyporządkuj cyfrom odpowiednie litery: 1. Wodór A. Powoduje zmętnienie wody wapiennej. 2. Tlen B. Zapalone łuczywko gaśnie w nim. 3. Azot C. Tlące się łuczywko zapala się jasnym płomieniem. 4. Dwutlenek węgla D. Zmieszany z powietrzem zapala się wybuchowo. 4. Podaj zapisy przemian, w których wyniku woda powstaje jako produkt: 1) łączenia się pierwiastków, 2) wymiany między pierwiastkiem a związkiem chemicznym. 5. Podaj zapisy przemian, w których wyniku: 1) rtęć powstaje jako produkt reakcji rozkładu związku chemicznego, 2) miedź powstaje jako produkt reakcji wymiany między pierwiastkiem a związkiem chemicznym. 6. Podaj po dwa zapisy przemian, w których: 1) wodór jest raz substratem a raz produktem reakcji, 2) dwutlenek węgla jest raz substratem a raz produktem reakcji. 7. Podaj zapisy przebiegu reakcji otrzymywania: 1) tlenku żelaza z żelaza w reakcji syntezy, 2) żelaza z tlenku żelaza w reakcji wymiany. 8. Zapisz słownie przebieg trzech kolejnych reakcji: syntezy, wymiany i analizy, przy założeniu, że na początku masz tylko żelazo, wodór i tlen. 10. W jaki sposób rozróżnić dwa podane gazy znajdujące się w oddzielnych probówkach: a) wodór i tlen, b) tlen i azot, c) azot i dwutlenek węgla, d) wodór i azot, e) dwutlenek węgla i tlen? *11. W miejsce liter wpisz nazwy substancji: 1) A + B tlenek żelaza 2) wodór + B D 3) A + C siarczek żelaza 4) magnez + B E 5) C + B dwutlenek siarki 6) magnez + D E + wodór 12. Z podanych przemian wybierz te, które są reakcjami chemicznymi: l) ogrzewanie wody, 2) rozkład wody na tlen i wodór, 3) topnienie lodu, 4) spalanie świecy, 5) rozdzielanie mieszaniny żelaza i siarki, 6) czernienie miedzi podczas ogrzewania w powietrzu, 7) skraplanie pary wodnej, 8) ciemnienie cukru podczas ogrzewania. 13. Które z wymienionych przemian są procesami endoenergetycznymi a które egzoenergetycznymi? a) palenie się świecy; b) pieczenie mięsa; c) stygnięcie gorącej herbaty; d) gotowanie wody; e) świecenie żarówki; f) topienie cyny w celu użycia jej do lutowania; g) zastyganie stopionej cyny; h) podnoszenie się słupka rtęci w termometrze; i) opadanie słupka rtęci w termometrze. 14. W których podpunktach podano przyczyny, a w jakich skutki istnienia dziury ozonowej? a) loty kosmiczne; b) używanie aerozoli, w których znajduje się freon; c) procesy przemysłowe; d) wysoki poziom promieniowania ultrafioletowego; e) osłabienie systemu odpornościowego człowieka; f) psujące się urządzenia chłodnicze; g) powstawanie nowotworów; h) choroby oczu; i) zmiany genetyczne w organizmach; j) produkcja sztywnych opakowań piankowych. 15. Uzasadnij, na podstawie obserwacji z życia codziennego, dlaczego poniższe informacje są nieprawdziwe: a) Kowalność rtęci można zaobserwować w temperaturze 0 C. b) Cyna jest głównym składnikiem drucików w żarówkach. c) W temperaturze 30 C miedź rozpuszcza się w wodzie. d) Tlen jest gazem palnym. e) Tlen jest lżejszy od powietrza. f) Im więcej roślin doniczkowych znajduje się w sypialni, tym lepiej, ponieważ w nocy śpiący człowiek ma do dyspozycji większą ilość tlenu. 16. Poniżej wypisano przyczyny i skutki zanieczyszczania środowiska i zagrożeń z tego wynikających. Twoje zadanie polega na przyporządkowaniu przyczyn i skutków następującym zagrożeniom: efektowi cieplarnianemu, kwaśnym opadom, dziurze ozonowej i innym zagrożeniom: Przyczyny: 1) Wybuchy wulkanów. 2) Stosowanie benzyny zawierającej ołów. 3) Wycinanie ogromnych połaci lasów. 4) Stosowanie aerozoli. 5) Spalanie paliw kopalnych (węgla, oleju opałowego, ropy). 6) Dwutlenek siarki powstający przy spalaniu zasiarczonego węgla. 7) Dwutlenek węgla ze spalin samochodowych. 8) Tlenki azotu ze spalin samochodowych. 9) Pożary lasów. 10) Brak filtrów na kominach zakładów azotowych. Skutki: a) Zakwaszona woda i gleba. b) Niszczenie roślin przez glin uwalniający się z zakwaszonych gleb. c) Porażenie układu nerwowego. d) Uszkodzenie murów i budynków. e) Usuwanie z gleby składników niezbędnych do życia roślin. f) Topnienie lodowców. g) Kwaśny deszcz lub kwaśny śnieg. h) Wysoki poziom promieniowania ultrafioletowego. i) Niszczenie liści drzew przez kwaśne mgły. j) Choroby oczu. k) Nowotwory skóry. l) Śnięte ryby w wodach. *17. Najważniejsze funkcje w wymianie gazowej zachodzącej w organizmie człowieka odgry-wają tlen i dwutlenek węgla. Poniżej podano właściwości chemiczne i fizyczne różnych gazów. Wypisz, które z nich odnoszą się do tlenu, które do dwutlenku węgla: a) łączy się z metalami; b) słabo rozpuszcza się w wodzie; c) ma gęstość trochę większą od gęstości powietrza; d) palny; e) ma gęstość 1,5 razą większą od gęstości powietrza f) nie pali się; g) podtrzymuje palenie; h) dobrze rozpuszczalny w wodzie; i) oziębiony tworzy suchy lód; j) reaguje z wodą wapienną; k) stanowi 78% składu powietrza; l) bezwonny; ł) jego odmianą jest ozon; m) jest pierwiastkiem; n) jest substancją chemiczną; o) jest związkiem chemicznym; p) jest mieszaniną jednorodną. 18. Zestaw ze sobą pierwiastki i związki chemiczne, znajdujące się poniżej, w taki sposób, aby ilustrowały przebieg reakcji chemicznych wodoru z różnymi substancjami. Substraty: wodór, siarka, tlen, chlor, tlenek miedzi, azot, węgiel, fosfor Produkty: woda, amoniak, chlorowodór, metan, fosforowodór, siarkowodór, miedź + woda 18. Zapisz równania reakcji ujęte w obu chemografach. Nazwij substancje A, B, C, D, E, F i G

7 1. Przerysuj tabelę do zeszytu lub na kartkę i uzupełnij ją: zestaw A Lp. Nazwa związku 1 MgO Wzór sumaryczny 2 Cu = O 3 FeCl 2 Wzór strukturalny 4 O = Al O Al = O 5 tlenek ołowiu(ii) 6 K O K 7 chlorek magnezu 8 PbS 9 tlenek siarki(vi) Ilość atomów danego rodzaju w cząsteczce 2. Przyporządkuj każdej nazwie związku chemicznego odpowiedni wzór sumaryczny i strukturalny: 1. tlenek węgla(ii) a) CrCl 3 2. chlorek cyny(ii) b) Cl 2O 7 3. chlorek chromu(iii) c) SiO 2 4. siarczek bizmutu(iii) d) CO 5. tlenek chloru(v) e) Bi 2S 3 6. tlenek chloru(vii) f) N 2O 7. tlenek azotu(ii) g) Cl tlenek chloru(i) h) NO 9. tlenek krzemu(iv) i) Cl 2O 10. tlenek azotu(i) j) SnCl 2 3. Przerysuj tabelę do zeszytu lub na kartkę i uzupełnij ją: Lp. Symbole i wzory Opis słowny 6. Przerysuj tabelę do zeszytu lub na kartkę i uzupełnij ją: Wartościowość Lp. Wzór sumaryczny pierwiastków 1 Sn(IV), O(II) Nazwa związku 2 siarczek wapnia 3 Fe(III), O(II) Liczba i rodzaj atomów 4 N 4 atomy azotu 4 atomy azotu CO 2 1 cząsteczka tlenku węgla(iv) 1 atom węgla 2 atomy tlenu 1 2 cząsteczki azotu 2 2Fe 2O atomy magnezu 4 3 PbS 5 5 Zn 6 3 cząsteczki chlorku żelaza(iii) 7 2 H 2 4. Określ wartościowość pierwiastków w związkach: Pb Cl 2, Si O 2, Na Cl, Cl 2 O 5, K I, N 2 O 5, Cr O 3, N H 3, Al 2 O 3, O F Które z podanych niżej wyrażeń nie mają sensu chemicznego? Podkreśl je. atom żelaza, atom tlenku magnezu, cząsteczka tlenku magnezu, dwa atomy wody, dwie cząsteczki amoniaku, pół atomu tlenu, pięć cząsteczek chloru, atom siarkowodoru. Masa cząsteczkowa wyrażona w unitach 4 N 2O 5 5 tlenek srebra(i) 6 PbCI 2 7. Napisz wzór i nazwę tlenku o masie cząsteczkowej 198 u, zawierającego atomy pierwiastka trójwartościowego. 8. Ustal wzór związku chemicznego, którego cząsteczka zawiera 2 atomy pierwiastka o łącznej masie cząsteczkowej 110 u i 7 atomów drugiego pierwiastka o łącznej masie cząsteczkowej 112 u. Podaj nazwę tego związku. 9. Ustal wzór tlenku i siarczku pierwiastka chemicznego, którego cząsteczka zawiera 2 atomy tego pierwiastka o łącznej masie cząsteczkowej 112 u i 3 atomy odpowiednio tlenu i siarki. Podaj pełne nazwy tych związków.