STANOWISKO KOMISJI MEDYCZNEJ FEDERACJI ZWIĄZKÓW ALPINISTYCZNYCH CZĘŚĆ 9.

Transkrypt

1 THE INTERNATIONAL MOUNTAINEERING AND CLIMBING FEDERATION UNION INTERNATIONALE DES ASSOCIATIONS D ALPINISME Office: Mnbijustrasse 6 Pstfach CH- Berne SWITZERLAND Tel.: +4 () 788 Fax: +4 () ffice@uiaa.ch STANOWISKO KOMISJI MEDYCZNEJ FEDERACJI ZWIĄZKÓW ALPINISTYCZNYCH CZĘŚĆ 9. Dzieci w górach Przeznaczne dla lekarzy, sób zaintereswanych, peratrów wypraw trekkingwych i ekspedycji Meijer, H.J. & Jean, D. 8 [tłumaczenie: Maciej Uchwicz] Wersja - Strna: / 7

2 Wprwadzenie Każdeg rku tysiące dzieci mieszkających na nizinach pdróżuje w góry nie pnsząc żadneg uszczerbku na zdrwiu. Większść wypraw t wyjazdy d resrtów górskich, szczególnie w Ameryce Półncnej i Eurpie. Oprócz teg, craz większa liczba dzieci przensi się na tereny wyskgórskie w związku z bwiązkami zawdwymi rdziców. Chciaż większść wyjazdów w rejny górskie przebiega bez zakłóceń, u niektórych dzieci pjawiają się bjawy które mżna pwiązać z ekspzycją na wyskść. Szczególne ryzyk ekspzycji na duże wyskści u dzieci nie zstał szczegółw przebadane i większść pniżej przedstawinych infrmacji stanwi wynik przełżenia danych uzyskanych w ppulacji sób drsłych, z uwzględnieniem wpływu wzrstu i etapu rzwju dziecka. Aktualnie przyjmuje się, że dzieci nie wymagają ddatkwych działań w przypadku nagłej ekspzycji na wyskść (w prównaniu z drsłymi). Niemniej jednak, jeśli drśli chcą z dziećmi dbyć pdróż na tereny znajdujące się wysk, pwinni dpwiedni wcześniej dpwiedzieć sbie na pniższe pytania:. Czy dziecku naprawdę się t spdba? Wyprawę należy dstswać d charakteru dziecka! Dla dziecka, przygda i zabawa są ważniejsze niż zdbywanie lub przebywanie na jakimklwiek szczycie. Czy pdróż ma służyć pdbudwaniu eg rdzica, czy raczej dnieść się d ptrzeb dziecka? Pniżej zaprezentwane stanwisk zawiera wyważne zalecenia, które mgą służyć pmcą sbm przebywającym w górach raz lekarzm udzielającym prad w zakresie zdbywania dużych wyskści z dziećmi. Uwaga: Młdsze dzieci z reguły wyrażają dyskmfrt fizjlgiczny w mniej zrzumiały spsób, np. zazwyczaj nie mówią, że jest im zimn w stpniu zagrażającym, alb że nie czują palców (nawet jeśli psiadają wystarczające umiejętnści językwe). Raczej przejawiają znaczne zmęczenie i wyciszenie. W prównaniu z sbą drsłą, mechanizmy termregulacji u dziecka nie są jeszcze całkwicie ukształtwane, pdbnie jak adaptacja d ekspzycji na hipksję. Definicje Dzieci: 8 lat nwrdek: miesiąc niemwlę: miesięcy młdsze dzieck: 5 lat starsze dzieck: 6 lat młdzież: 8 lat Strna: / 7

3 Otalgia i inne schrzenia ucha, nsa i gardła Najczęstszym prblemem występującym u dzieci przebywających w górach jest talgia (bólu uszu) spwdwana nagłymi zmianami ciśnienia atmsferyczneg (np. przez szybkie zdbywanie wyskści w klejce linwej lub samchdzie, ale również w trakcie transprtu pwietrzneg - lty widkwe). Ryzyk wzrasta u bardz małych dzieci lub nwrdków raz u dzieci lub niemwląt z wcześniejszymi infekcjami górnych dróg ddechwych. Nie psiadają jeszcze umiejętnści wyrównywania ciśnienia w uszach przy niedrżnści nsa spwdwanej katarem. Klejny prblem mże dtyczyć interpretacji bjawów u dziecka w kresie prewerbalnym, które tylk płacze. Pdróż małeg dziecka na duże wyskści musi dbywać się w warunkach pełneg zdrwia. Jeśli mżliwe, ns należy wyczyścić, najlepiej za pmcą rztwru sli fizjlgicznej, c pzwli uniknąć jeg niedrżnści. W trakcie pdróży samchdem w warunkach alpejskich wart pświęcić trchę czasu i dbywać przystanki. C d 5 zdbytych metrów dzieck pwinn wypić niewielką ilść płynów. Przed i p zdbyciu szczytu knieczny jest dpczynek, który nie pwinien bywać się na samym szczycie (chyba, że dzieck zachwuje się całkwicie nrmalnie raz czuje się ewidentnie dbrze). W trakcie szybkieg wytracania wyskści (samchód, klejka linwa) dzieck pwinn ścisnąć ns palcami i dmuchać w nieg z całej siły z zamkniętymi ustami. Chre dzieci nie pwinny pdróżwać klejką linwą lub transprtem pwietrznym zmiany ciśnienia są zbyt gwałtwne. W trakcie zdbywania wyskści mżna regularnie stswać aerzle d nsa (rztwry sli) przeznaczne dla małych dzieci. Uwaga: W zimwych kurrtach narciarskich pwszechne jest występwanie zapalenia krtani i kataru (suche pwietrzne, przegrzane pmieszczenia). Prblemu mżna uniknąć przez nawilżanie pwietrza w pmieszczeniach. Chrba wyskściwa: AMS/HAPE/HACE/SIMS Małe dzieci nie ptrafią pisywać bjawów chrbwych w wiarygdny spsób, również wtedy, kiedy już ptrafią mówić. U dziecka pniżej. rku życia pdróż d każdeg nweg miejsca mże dprwadzić d zmian snu, apetytu, aktywnści i nastrju. Również niektóre starsze dzieci, szczególnie w wieku 8 lat raz dzieci z zaburzeniami pznawczymi lub kmunikacyjnymi mgą w niedkładny spsób pisywać bjawy, c pwduje, że rzpznanie chrby wyskściwej staje się trudne. W przypadku dzieci 8 - letnich i starszych przyjmuje się, że bjawy chrby wyskściwej są pdbne jak u drsłych. We wszystkich przedziałach wiekwych (dzieci i drśli) bjawy chrby wyskściwej są niespecyficzne i mgą być mylne z innymi zaburzeniami takimi jak inna chrba, skutki błędu dietetyczneg, zatrucie lub czynniki psychlgiczne związane z długą pdróżą lub wcześniejszymi prblemami. Niemniej jednak, w trakcie zdbywania wyskści z dziećmi rzsądne jest załżenie, że w przypadku wystąpienia bjawów, są ne związane z wyskścią i należy pdejmwać dpwiednie działania aż d mmentu stwierdzenia, że przyczyna leży gdzie indziej. Strna: / 7

4 Chciaż dstępne dane mają charakter wstępny, wydaje się, że czas ptrzebny dziecim na aklimatyzację jest pdbny jak u drsłych. Chciaż brak jest danych partych na pdstawach naukwych, zaleca się, aby wyskść na którym ncuje dzieck w wieku przedszklnym nie przekraczała d 4 m n.p.m, a preferwana wyskść wynsi < 5 m n.p.m. Wytyczne diagnstyczne:. Czynniki ryzyka: szybkść pdchdzenia, siągnięta wyskść bezwzględna, czas jaki upłynął d zmiany wyskści (pczątek bjawów typw p 4 - gdzinach, ale mżliwe również w czasie > dnia ) wysiłek, zimn, dwdnienie przebyte lub aktywne wiruswe układu ddechweg jednstrnny brak tętnicy płucnej nadciśnienie płucne, kłprdwe nadciśnienie płucne wrdzna chrba serca zespół Dwna pdatnść sbnicza zmiana wyskści p długim pbycie lub zamieszkiwaniu na niższej wyskści grupy zrganizwane. Systemy ceny i skale badawcze: kwestinariusz spntanicznie zgłaszanych bjawów dla młdzieży skala bjawów Lake Luise (LLSS) [] kwestinariusz spntanicznie zgłaszanych bjawów dla dzieci w wieku 4 - lat skala bjawów Lake Luise zmdyfikwana wiek (LLAASS) [], [] skala bjawów Lake Luise dla dzieci w kresie prewerbalnym (CLLS) [] Tabela : Kwestinariusz spntanicznie zgłaszanych bjawów dla młdzieży - skala bjawów Lake Luise (LLSS) [], [4] Objawy Stpień nasilenia Punkty Ból głwy - brak - nieznaczny - umiarkwany - znaczny, bezwładniający Przewód pkarmwy Zmęczenie i / lub słabienie - brak bjawów - utarta apetytu lub nudnści - zauważalne nudnści lub wymity - silne nudnści lub wymity, bezwładniające - brak - nieznaczne zmęczenie/słabienie Strna: 4 / 7

5 Zwrty głwy / uczucie pustki w głwie Zaburzenia snu - umiarkwane zmęczenie/słabienie - silne zmęczenie/słabienie, bezwładniające - brak - nieznaczne zawrty - umiarkwane zawrty - silne zawrty, bezwładniające - bez zaburzeń - charakter snu zmieniny - liczne przebudzenia, sen płytki - bezsennść > punktów = AMS (jeśli brak dwdów na inną przyczynę) Uwaga: Warunkiem kniecznym jest becnść bólu głwy (pisan zaledwie kilka przypadków AMS bez bólu głwy) Strna: 5 / 7

6 Tabela : kwestinariusz spntanicznie zgłaszanych bjawów dla dzieci w wieku 4 - lat skala bjawów Lake Luise zmdyfikwana wiek (LLAASS) [5] Objawy Stpień nasilenia Punkty Czy bli cię głwa? - nie (buzia nr ) - trchę bli mnie głwa (buzia nr ) - dść bli mnie głwa (buzia nr ) - bardz bli mnie głwa (buzie nr -5) Czy jesteś głdna/y? Czy jesteś zmęczna/y? Czy kręci ci się w głwie? Jak spałaś/spałeś statniej ncy? - tak, jestem głdna/y - nie jestem bardz głdna/y trchę bli mnie brzuch - bli mnie brzuch, trchę wymituję - bardz bli mnie brzuch, duż wymituję - nie jestem zmęczna/y - jestem trchę zmęczna/y - jestem dść zmęczna/y - jestem bardz zmęczna/y - nie - trchę kręci mi się w głwie - kręci mi się w głwie - bardz mi się kręci w głwie - jak zwykle - inaczej niż zwykle - budziłam/em się wiele razy - nie mgłam/em spać punkty = AMS (jeśli brak dwdów na inną przyczynę) Uwaga: Pwyższa skala nie zstała zweryfikwana, należy więc jej używać z rzwagą. Niemniej jednak, zstała tu zamieszczna pnieważ wydaje się, że jest bardz przydatna w diagnstyce AMS w tej specyficznej grupie wiekwej. Strna: 6 / 7

7 Tabela : Skala bjawów Lake Luise dla dzieci w kresie prewerbalnym [], [] Objawy Stpień nasilenia Punkty Oceń charakterystykę Charakterystyka: niewyjaśnineg brak kreswe stałe pbudzenia * dziecka p przebudzeniu Oceń intensywnść niewyjaśnineg pbudzenia * dziecka p przebudzeniu Oceń apetyt u dziecka Oceń chęć zabawy u dziecka Oceń sen dziecka Intensywnść: brak umiarkwane silny płacz i znaczne pbudzenie Stpień pbudzenia = charakterystyka+ intensywnść: - - nrmalny - nieznacznie zmieniny - znacznie zmieniny - wymity lub brak apetytu - nrmalna - mniejsza chęć zabawy - znacznie mniejsza chęć zabawy - nie chce się bawić - nrmalny - nieznacznie zmniejszna lub zwiększna sennść - znacznie zmieniny - nie mże spać 7 punktów = AMS (jeśli brak dwdów na inną przyczynę) w tym cena pbudzenia 4 punktów, apetyt+ zabawa+ sen punkty [] * Pbudzenie = stan rzdrażnienia nie znajdujący wyjaśnienia w zmęczeniu, głdzie, ząbkwaniu lub bólu purazwym. D elementów pbudzenia należy płacz, niepkój lub napięcie mięśniwe. Należy cenić zachwanie dziecka pbudzneg w trakcie pprzedzających 4 gdzin, bez uwzględnienia słabienia bjawów, d któreg mgł djść na skutek działań pdjętych przez piekuna. Strna: 7 / 7

8 Tabela 4: Ddatkwe czynniki w diagnstyce chrób wyskściwych u dzieci Rzpznanie AMS HAPE HACE W sytuacji niedawneg zdbycia wyskści, ból głwy i c najmniej jednej z następujących bjawów: W sytuacji niedawneg zdbycia wyskści, c najmniej dwa z następujących bjawów: W sytuacji niedawneg zdbycia wyskści, któryklwiek z bjawów : Objawy pkarmwe (utrata apetytu, nudnści lub wymity) zmęczenie lub słabienie zawrty lub uczucie pustki w głwie zaburzenia snu (skrzystać ze skali Lake Luise) dusznść spczynkwa kaszel słabienie lub zmniejszenie wydajnści fizycznej z twarzyszącym lub (częst) bez AMS furczenia lub świsty nad c najmniej jednym segmentem płuc sinica centralna tachypne (przyspieszny ddech) tachykardia (przyspieszna praca serca) zmiana zachwania i / lub ataksja u sby z AMS lub zmiana zachwania i ataksja u sby bez AMS Strna: 8 / 7

9 AMS/HAPE/HACE - Wytyczne pstępwania:. Prfilaktyka:. Edukacja:. Plan awaryjny: Stpniwe zdbywanie wyskści. Knieczne jest pwlne zdbywanie wyskści, uwzględniające prces aklimatyzacji. Rekmendwana szybkść zdbywania wyskści pwyżej 5 m n.p.m (wyskść nclegwa) t m dziennie, z dniem dpczynku p każdym m. Prfilaktyka lekwa. U dzieci należy unikać prfilaktyki lekwej wspmagającej aklimatyzację, pnieważ brak jest dpwiednich danych raz dświadczenia związaneg z takim pstępwaniem! W większści przypadków ten sam efekt wywłuje pwlniejsze wchdzenie, minimalizując nieptrzebne stswanie leków u dzieci. W rzadkich przypadkach, kiedy szybkie zdbywanie wyskści nie jest d uniknięcia mżna zastswać acetazlamid, p uzyskaniu prady medycznej i ustaleniu dawki właściwej dla masy ciała dziecka. Przed pbytem na wyskści pwyżej 5 m n.p.m, dzieci i ich piekunwie pwinni zapznać się z pisem bjawów chrób wyskściwych raz metdami ich leczenia. Rdzice pwinni również pznać reakcje dzieci występujące w czasie pdróży niezależnie d wyskści, c umżliwi ich dróżnienie d bjawów chrób wyskściwych. Wszystkie grupy, których celem są dległe cele w terenie wyskgórskim muszą psiadać plan awaryjny, uwzględniający dstęp d tlenu i/lub kmry hiperbarycznej raz ewakuacji chreg człnka grupy (w razie ptrzeby). Częścią planu awaryjneg pwinien być system łącznści ułatwiający ewakuację. W dniesieniu d dzieci plan awaryjny pwinien uwzględniać mżliwść natychmiastweg zejścia. 4. Planwanie wycieczek: Wycieczki są ppularnym elementem edukacyjnym dla starszych dzieci. Jest niezmiernie ważne, aby ekipy rganizujące wyjścia grupwe na wyskści nclegwe pwyżej 5 m n.p.m planwały marszrutę uwzględniającą stpniwe zdbywanie wyskści, dni dpczynku, łatwe zejście raz plan awaryjny w przypadku chrby. Przed wycieczką, u każdeg dziecka należy przeprwadzić wywiad chrbwy. Strna: 9 / 7

10 Tabela 5: Leczenie chrób wyskściwych u dzieci Rzpznanie Leczenie AMS Objawy nieznaczne: dpczynek (brak dalszeg pdchdzenia) lub (preferwane) zejście d mmentu ustąpienia bjawów, szczególnie u młdszych dzieci leczenie bjawwe, takie jak leki przeciwbólwe (np. paracetaml, acetaminfen*, ibuprfen) i przeciwwymitne (np. metclpramid lub dimenhydrynat) w dpwiednich dawkach dpaswanych d wieku knkretneg dziecka. * [paracetaml i acetaminfen t ta sama substancja - przyp. tłum] Objawy umiarkwane i ciężkie: (nasilenie bjawów AMS pmim dpczynku i leczenia bjawweg) zejście tlen acetazlamid**:.5 mg /kg masy ciała c 8- gdzin dustnie (maksymalnie 5 mg / dawka) deksametazn**:.5 mg/kg masy ciała c 6 gdzin dustnie kmra hiperbaryczna, używana wyłącznie w celu przygtwania d zejścia, które należy rzpcząć tak szybk jak t mżliwe leczenie bjawwe, takie jak leki przeciwbólwe (np. paracetaml, acetaminfen, ibuprfen) i przeciwwymitne (np. metclpramid lub dimenhydrynat) w dawkach dpaswanych d wieku knkretneg dziecka. HAPE zejście przyjęcie pzycji siedzącej wyprstwenj tlen nifedypina** tylk w rzadkich przypadkach, kiedy reakcja na tlen i/lub zejście nie jest wystarczająca. Dawkwanie:.5 mg/kg masy ciała c 8 gdzin dustnie (maksymalnie 4 mg dla tabletek / dzień, wyłącznie preparaty pwlnym uwalnianiu!) użycie deksametaznu** pwinn być zarezerwwane d twarzysząceg HACE (patrz: HACE) kmra hiperbaryczna, używana wyłącznie w celu przygtwania d zejścia, które należy rzpcząć tak szybk jak t mżliwe stała kntrla stanu pacjenta! Uwaga: brak jest danych na temat leczenia farmaklgiczneg HAPE u dzieci! HACE zejście tlen deksametazn**:,5 mg/kg masy ciała c 6 gdzin dustnie, jeśli dzieck jest przytmne. Jeśli dzieck akceptuje, lub w ciężkich przypadkach, preferwane jest pdanie parenteralne Strna: / 7

11 (c najmniej w pierwszym wskazaniu) kmra hiperbaryczna, używana wyłącznie w celu przygtwania d zejścia, które należy rzpcząć tak szybk jak t mżliwe stała kntrla stanu pacjenta! Uwaga: brak jest danych na temat leczenia farmaklgiczneg HACE u dzieci! ** dstępne wyłącznie na receptę Strna: / 7

12 SIMS i SHAPH Definicja SIMS - pdstra chrba górska niemwląt: jest t pdstra pstaćchrby SHAPH, występująca u niemwląt SHAPH - bjawwe wyskściwe nadciśnienie płucne: nagły wzrst ciśnienia krwi w płucach raz pstaci pdstre ( pddstra chrba górska niemwląt (SIMS) i wyskściwa chrba serca ) Anamneza / przyczyna SIMS stanwi pdstrą pstać SHAPH, a d bjawów pczątkwych należy złe sampczucie, sennść raz ptliwść. Objawy późne niewydlnści serca t dusznść, sinica, kaszel, pdrażnienie, bezsennść, pwiększenie wątrby; widczne mgą być brzęki i zmniejszenie prdukcji mczu. Występuje prawie wyłącznie u niemwląt pchdzących z bszarów nizinnych, które w spsób stały są pddawane wpływwi wyskści > m przez pnad miesiąc. Leczenie Leczenie pdstrej frmy SHAPH różni się d strej chrby górskiej i jest ukierunkwane na zahamwanie zastinwej niewydlnści serca raz bniżenie wyskieg ciśnienia krwi w płucach. Leczenie składa się z tlenterapii, farmaklgiczneg pbudzenia prdukcji mczu i natychmiastweg puszczenia wyskści. SIDS Definicja SIDS - zespół nagłej śmierci niemwląt: nagła niespdziewana śmierć niemwlęcia (< rku życia), u któreg szczegółwe badanie pśmiertne nie wykazuje innej przyczyny zgnu. Pdłże Niemwlęta znajdują się w grupie ryzyka, któreg maksimum występuje między a 4 miesiącem życia. Nie jest jasne, czy ekspzycja na dużą wyskść pdnsi ryzyk SIDS, pnieważ dniesienia są sprzeczne. Część dwdów wskazuje, że istnieje teretyczne ryzyk, że wyskść mże wpływać na występującą Strna: / 7

13 p urdzeniu nrmalną adaptację układu ddechweg. Teretycznie, im wyższa wyskść, tym wyższe ryzyk z pwdu hipksji. Mżliwść istnienia takieg związku implikuje pgłębiną cenę wejścia na wyskść > 5 m n.p.m z niemwlęciem (< r.ż). Uważa się, że ryzyk występuje już przy wyskści m n.p.m, natmiast najwyższa wyskść nclegu dla dzieci w tym wieku żyjących na pzimie mrza t 6 m n.p.m. Wytyczne pstępwania Na pzimie mrza, ryzyk SIDS mżna bniżyć przez ułżenie dziecka d snu na plecach raz unikanie biernej ekspzycji na dym papierswy i przegrzewanie pmieszczeń. Ekspzycja na zimn Niemwlęta i małe dzieci są szczególnie wrażliwe na wpływ niskiej temperatury z pwdu stsunku dużej pwierzchni d bjętści ciała. Dzieck niesine w trakcie wyprawy nie prdukuje ciepła pchdząceg z aktywnści mięśni i wpada w ryzyk hiptermii. Zasadnicze znacznie w chrnie przed wychłdzeniem, hiptermią i dmrżeniami ma dpwiednie ubranie. Należy pamiętać przypadkach dmrżeń kńczyn, w tym również wymagających amputacji, szczególnie w przypadku nsidełek stswanych w warunkach zimwych. Zaleca się chrnę głwy za pmcą czapki, z pwdu większej bjętści głwy u dzieci, c wiąże się z większą utratą ciepła. Ekspzycja na słńce Odbijanie prmieni słńca przez śnieg i cieńsza warstwa atmsfery na większej wyskści pwduje, że ryzyk parzeń pd wpływem działania ultrafiletu pchdząceg z prmieniwania słneczneg jest wyższe niż na nizinach. Przy na słńce dzieci są bardziej narażne na parzenia niż drśli. D chrny przed pparzeniami słnecznymi i śleptą śnieżną należy stswać dpwiednie kremy z blkerami przeciwsłnecznymi (chrna przed UVA i UVB, SPF c najmniej, nakładane przed ekspzycją na słńce), czapki, długie rękawy i kulary. Ochrnę przed parzeniami słnecznymi mżna siągnąć również przez przebywanie w cieniu, nszenie ubrań chrnnych i graniczenie ekspzycji w czasie gdzin najwyższej intensywnści działania słńca (tj. d gdziny d 5). Strna: / 7

14 Dzieci z chrbami przewlekłymi Dzieci z niektórymi schrzeniami przewlekłymi mgą prezentwać pdwyższne ryzyk ujawnienia lub zastrzenia chrby przewlekłej lub chrby bezpśredni związanej z wyskścią. Na temat ryzyka wystąpienia knkretnych schrzeń istnieje niewiele danych lub nie ma ich wcale. W związku z tym, u każdeg dziecka należy sprawdzić i cenić, jak pierwtne czynniki ryzyka rzwju chrób wyskściwych mgą wpłynąć na schrzenie pdstawwe w warunkach bniżnej dstępnści tlenu. Dzięki temu mżliwe staje się kreślenie względneg ryzyka rzwju pwikłań wyskściwych. Strna: 4 / 7

15 . Chrby serca i płuc Dlateg lgicznie uzasadnine jest załżenie, że dzieci z brakiem jednej lub dwu tętnic płucnych z niektórymi wrdznymi wadami serca z zaburzeniami płucnymi związanymi z wcześniactwem z mukwiscydzą z zespłem Dwna z aktywną infekcją dróg ddechwych prezentują ryzyk rzwju HAPE w trakcie pbytu na wyskści.. Inne isttne chrby pdwyższne ryzyk u dzieci z anemią sierpwatą, talasemią [9], [], [] ciężką niedkrwistścią rzwój HAPE bserwwan w zesple adrengenitalnym, ale na ten temat dstępnych jest niewiele danych. HAPE bserwwan p chemiterapii z pwdów nklgicznych, ale na ten temat dstępnych jest niewiele danych. u dzieci już nieprzyjmujących leków, na wyskści już 7 m n.p.m bserwwan nawrty drgawek, ale na ten temat dstępnych jest niewiele danych. Ocena Jeśli rdzice decydują się pdróżwać na wyskść z dziećmi chrującymi na przewlekłe schrzenia, zasadnicze znaczenie ma szczegółwe planwanie wyprawy celem zapewnienia dpwiednich śrdków, włącznie z ksztwną ewakuacji. Oznacza t graniczenie pdróży d śrdków płżnych wysk na bszarach rzwiniętych, niż samtne wyprawy w nieznane. Ostatni udstępnine kmry hipksyjne dają szansę na sprawdzenie tlerancji dziecka na wyskść w warunkach izbarycznych. Zagadnienia różne Znudzenie. Skupienie uwagi u małych dzieci zazwyczaj jest krótktrwałe i p przebyciu relatywnie krótkieg dcinka ppadają w nudę. Należy przygtwać atrakcyjną marszrutę. Siły fizyczne. Dknan ceny dystansu, jaki małe dzieci mgą przebyć piesz (na pzimie mrza), ale danych tych należy używać tylk jak wytycznych, które mgą ulec zmianie u knkretneg dziecka. Należy pamiętać, że dzieci pwinny iść tylk tak dług, jak mają chtę. Strna: 5 / 7

16 Pżywienie. Niektóre młdsze dzieci mgą bardz źle adaptwać się d zmian w tczeniu i dmawiają spżywania nieznanych pkarmów. Pmcne mże być wypróbwanie pżywienia przed pdróżą na wyskść, ile t mżliwe. Dziecku należy zapewnić dpwiednie spżycie płynów i pkarmów. Higiena. W dległych rejnach pdróżwanie z niemwlętami mże być szczególnie stresujące dla rdziców próbujących utrzymać dpwiednią higienę u dzieci. Chrba twarzysząca. Prawdpdbnie biegunka nie występuje częściej wśród pdróżujących dzieci niż sób drsłych. Dzieci prezentują natmiast wyższe ryzyk znaczneg dwdnienia zagrażająceg życiu w przebiegu biegunki, w związku z tym na wypsażeniu każdej apteczki muszą znaleźć się śrdki d sprządzenia bezpieczneg dustneg rztwru nawadniająceg (ORS). Dawkę należy dpaswać d dziecka, pnieważ większść preparatów jest pracwana z myślą drsłych. Piśmiennictw. Hackett, P., The Lake Luise Cnsensus n the definitin and quantificatin f altitude illness, in Advances in the Bisciences Vl. 84: Hypxia and muntain medicine, Prceedings f the 7th Internatinal Hypxia Sympsium, Lake Luise, Canada 99, J. Suttn, G. Cates, and C. Hustn, Editrs. 99, Pergamn Press: Oxfrd. p Yarn, M., et al., The diagnsis f acute muntain sickness in preverbal children. Arch Pediatr Adlesc Med, (7): p Pllard, A.J., et al., Children at high altitude: an internatinal cnsensus statement by an ad hc cmmittee f the Internatinal Sciety fr Muntain Medicine, March,. High Alt Med Bil,. (): p Imray, C.H., et al., Self-assessment f acute muntain sickness in adlescents: a pilt study. Wilderness Envirn Med, 4. 5(): p Suthard, A., S. Niermeyer, and M. Yarn, Language used in Lake Luise Scring System underestimates symptms f acute muntain sickness in 4- t -year-ld children. High Alt Med Bil, 7. 8(): p Rggla, G. and B. Mser, High-altitude pulmnary edema at mderate altitude as first manifestatin f pulmnary hypertensin in a 4-year-ld by with Dwn Syndrme. Wilderness Envirn Med, 6. 7(): p Durmwicz, A.G., Pulmnary edema in 6 children with Dwn syndrme during travel t mderate altitudes. Pediatrics,. 8(): p Durmwicz, A.G., et al., Inflammatry prcesses may predispse children t high-altitude pulmnary edema. J Paediatr, 997. : p Gldberg, N.M., et al., Altitude-related specific infarctin in sickle cell trait--case reprts f a father and sn. West J Med, (5): p Neumann, K., Children at altitude. Travel Med Infect Dis, 7. 5(): p Mahny, B.S. and J.H. Githens, Sickling crises and altitude. Occurrence in the Clrad patient ppulatin. Clin Pediatr (Phila), (7): p Strna: 6 / 7

17 Człnkwie Kmisj Medycznej UIAA C. Angelini (Włchy), B. Basnyat (Nepal), J. Bgg (Szwecja), A.R. Chicni (Argentyna), S. Ferrandis (Hiszpania), U. Gieseler (Niemcy), U. Hefti (Szwajcaria), D. Hillebrandt (Wielka Brytania.), J. Hlmgren (Szwecja), M. Hrii (Japnia), D. Jean (Francja), A. Kukutsi (Grecja), J. Kubalva (Republika Czeska), T. Kuepper (Niemcy), H. Meijer (Hlandia), J. Milledge (Wielka Brytania), A. Mrrisn (Wielka Brytania), H. Msaedian (Iran), S. Omri (Japnia), I. Rtman (Republika Czeska), V. Scheffl (Niemcy), J. Shahbazi (Iran), J. Windsr (Wielka Brytania) Histria niniejszych zaleceń Pierwsze wydanie zstał przygtwane i przedstawine przez D. Jean na sptkaniu Kmisji UIAA w Aspen (Clrad) w 995 rku. Następnie, kmisja utwrzna ad hc przez kmisję Międzynardweg Twarzystwa Medycyny Górskiej na Sympzjum Hipksji w Jasper Park w rku przedstawiła swje stanwisk i w tym samym rku publikwan stanwisk UIAA. Na sptkaniu Kmisji Medycznej UIAA na Snwdnii w 6 rku, Kmisja zdecydwała aktualizacji wszystkich zaleceń. Niniejsza wersja zstała zaakceptwana na sptkaniu Kmisji w Adršpachu Zdňvie (Czechy) w rku 8. Niniejsze wytyczne pierają się głównie na pwyżej wymieninych zaleceniach []. Strna: 7 / 7