Teresa Munir 1 ABCDEF Anna Komorowska 2 DE. Abstract

Transkrypt

1 Szerokość podniebienia u dzieci po chirurgicznym zamknięciu rozszczepu Palatal width in children after surgical closure of the cleft Teresa Munir 1 ABCDEF Anna Komorowska 2 DE Wkład autorów A - Plan badań B - Zbieranie danych C - Analiza statystyczna D - Interpretacja danych E - Redagowanie pracy F - Wyszukiwanie piśmiennictwa Authors' Contribution A - Study Design B - Data Collection C - Statistical Analysis D - Data Interpretation E - Manuscript Preparation F - Literature Search Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej Akademii Medycznej w Lublinie Chair and Departament of Jaw Orthopedics Medical University of Lublin Streszczenie CEL: Celem pracy było zbadanie przedniej i tylnej szerokości podniebienia u dzieci z rozszczepem podniebienia oraz zależności tego pomiaru od rodzaju rozszczepu i wieku badanych. MATERIAŁ I METODY: Badaniami objęto 98 dzieci z różnymi postaciami rozszczepu podniebienia po chirurgicznym zamknięciu rozszczepu bez wcześniejszego ortopedycznego przygotowania płytką podniebienną. Do grupy kontrolnej zakwalifikowano 30 dzieci bez rozszczepu z normą zgryzową czyli I klasą Angle a, prawidłowym nagryzem pionowym i poziomym siekaczy oraz bez zgryzu krzyżowego bocznego. W grupie badanej znalazły się dzieci w wieku od 7,0 do 13,6 lat, w grupie kontrolnej dzieci w wieku od 8,5 do 13,4 lat. Średnia wieku w obu grupach była zbliżona i wynosiła w grupie badanej 9,7 a w kontrolnej 10,3. Ortodontyczne pomiary przedniej szerokości podniebienia dokonywano na modelach diagnostycznych na poziomie pierwszych zębów trzonowych mlecznych (IV + IV) lub pierwszych przedtrzonowych stałych (4 + 4), zaś szerokości tylnej na pozio- 1 doktor n. med., asystent, Doctor of Medical Scienies, Assistant 2 profesor, kierownik Zakładu; Professor, Chairperson Abstract AIM: The aim of the study was to investigate anterior and posterior palatal width in children with cleft palate as well as to evaluate its relation to the type of cleft and age of the studied children. MATERIAL AND METHODS: The study included 98 children after surgical closure of different types of cleft palate and 30 noncleft children with normal occlusion. All the children with cleft palate included in the study had undergone surgical cleft lip and/ or palate repair and had no presurgical orthodontic treatment. The criteria for choosing the control group were: absence of cleft, normal occlusion, i.e. Angle s Class I, correct overbite and overjet as well as absence of crossbite. The age of the studied children ranged from 7.0 to 13.6 years, whereas the age range of the control group was from 8.5 to 13.4 years. The mean age in both groups was relatively similar, i.e. 9.7 years in the studied group and 10.3 years in the control group. Orthodontic measurements of the anterior palatal width were performed on diagnostic models at the level of either the first deciduous molars (IV + IV) or the first permanent premo- Adres autorów, Author's Address: ul. Karmelicka 7, Lublin, Poland tel/fax ; anna.komorowska@am.lublin.pl 142

2 mie pierwszych trzonowców stałych (6 + 6) przy użyciu cyrkla dwuostrzowego. WYNIKI: Wartości pomiarów szerokości podniebienia były mniejsze w grupie dzieci z rozszczepem podniebienia. WNIOSKI: Szerokość podniebienia u dzieci po operacji rozszczepu podniebienia była na ogół mniejsza niż szerokość u dzieci bez rozszczepu, z wyjątkiem izolowanych rozszczepów wargi i wyrostka zębodołowego, u których szerokość zarówno przednia jak i tylna była taka, jak u dzieci bez rozszczepu. Zwężenie podniebienia było bardziej nasilone w odcinku przednim niż tylnym. (Forum Ortod. ; 1:142-9) SŁOWA KLUCZOWE: rozszczep podniebienia szerokość podniebienia Wstęp Od dawna toczy się dyskusja na temat przyczyn niedorozwoju szczęki u dzieci z rozszczepem. Część badaczy twierdzi, że potencjał wzrostowy u dzieci z rozszczepem podniebienia jest taki sam jak u dzieci bez rozszczepu, w związku z czym szczęka i żuchwa mogą osiągnąć ten sam rozmiar w obu grupach, różnice zaś są skutkami blizn pooperacyjnych (1, 2). Inni natomiast podkreślają, że u dzieci z rozszczepem już w chwili urodzenia szczęka jest mniejsza niż u dzieci bez rozszczepu a jej potencjał wzrostowy jest słabszy. Nie negują jednak wpływu blizny pooperacyjnej na niedorozwój szczęki (3, 4,5). Przekonanie o mniejszym potencjale wzrostowym było oparte na badaniach dotyczących morfologii twarzoczaszki nieoperowanych dzieci z rozszczepem, u których stwierdzono krótszą przednią część podstawy czaszki, niedorozwój pionowy i poziomy szczęki oraz węższą jamę nosową i nosogardło w porównaniu z dziećmi bez rozszczepu (6,7). Cel pracy Celem pracy było zbadanie szerokości podniebienia u dzieci z rozszczepem podniebienia oraz sprawdzenie, czy pomiar ten zależy od rodzaju rozszczepu i wieku badanych. Materiał i metody Badaniami objęto 98 dzieci z różnymi postaciami rozszczepu podniebienia po operacji rozszczepu wargi i/lub podniebienia bez wcześniejszego leczenia przedoperacyjnego płytką podniebienną. W grupie badanej wyróżniono cztery podgrupy w zależności od rodzaju rozszczepu: podgrupa 1 jednostronny rozszczep wargi i wyrostka zębodołowego z rozszczepem podniebienia 49 osób; podgrupa 2 jednostronny rozszczep wargi i wyrostka zębodołowego 19 osób; podgrupa 3 obustronny rozszczep wargi i wyrostka zębodołowego z rozszczepem podniebienia 13 osób; lars (4 + 4), whereas the measurements of the posterior palatal width were performed at the level of the first permanent molars (6 + 6); the measurements were carried out with the use of the Korkhaus space divider. RESULTS: The values of palatal width measurements were smaller in cleft children. CONCLUSION: The width of the palate in children who had previously had cleft palate repair was generally decreased in comparison with the noncleft children, except for isolated cleft lip and alveolus, in which both the anterior and posterior palatal widths were similar to those observed in noncleft children. Narrrowing of the palate was more pronounced in its anterior rather than posterior section. (Orthod. Forum ; 1:142-9) KEY WORDS: cleft palate palatal width Introduction Discussion on the causes of maxillary retrognathia in cleft children has been going on for a long time now. Some investigators are of the opinion that the growth potential in cleft children is similar to that observed in general population, thus both the maxilla and the mandible are capable of growing to the same dimensions in both groups of children, and the diffrences are the result of surgical treatment (1, 2). Others, however, emphasise that in cleft children the maxillary bone is smaller than in noncleft children as early as at birth, and the growth potential of the maxilla is lower. Still they do not deny the effect of postsurgical scar on maxillary hypoplasia (3, 4, 5). The conviction that the growth potential is lower in children with cleft palate was based on investigations of those children s craniofacial morphology. Children with cleft palate presented shorter anterior cranial base, shorter and lower maxilla as well as narrower nasal cavity and nasopharynx in comparison with noncleft children (6, 7). Aim of the study The aim of the study was to investigate the actual width of the palate in children with cleft palate as well as to check if this width is dependent on the type of cleft and age of the subject. Materials and methods The study included 98 children after surgical closure of different types of cleft palate and had no presurgical orthodontic treatment. The control group consisted of 30 noncleft children with normal occlusion. In the study group four subgroups were distinguished with regard to the type of cleft: subgroup 1 unilateral cleft lip and alveolus with cleft palate - 49 persons; subgroup 2 unilateral cleft lip and alveolus 19 persons; 143

3 podgrupa 4 rozszczep podniebienia twardego i miękkiego 17 osób. Grupę 30 dzieci, tworzących grupę kontrolną K, wybrano spośród uczniów szkół podstawowych. Były to dzieci bez rozszczepu, z normą zgryzową czyli I klasą Angle a, prawidłowym nagryzem pionowym i poziomym siekaczy oraz bez zgryzu krzyżowego bocznego. W grupie badanej B znalazły się dzieci w wieku od 7,0 do 13,6 lat, (cyfry po przecinku oznaczają liczbę miesięcy), w grupie kontrolnej dzieci w wieku od 8,5 do 13,4 lat. Średnia wieku w obu grupach była zbliżona i wynosiła w grupie badanej 9,7 a w kontrolnej 10,3. Chłopcy stanowili 49% grupy badanej, dziewczęta 51%. Ortodontyczne pomiary przedniej szerokości podniebienia dokonywano na modelach diagnostycznych na poziomie pierwszych zębów trzonowych mlecznych ( IV + IV) lub pierwszych przedtrzonowych stałych (4 + 4), zaś szerokości tylnej na poziomie pierwszych trzonowców stałych (6 + 6) przy użyciu cyrkla dwuostrzowego z dokładnością do 0,5 mm. Aby uniknąć zafałszowania wyników pomiarów przez dojęzykowe przechylenie zębów bocznych szerokość podniebienia na poziomie przedtrzonowców mierzono przykładając ostrza cyrkla w miejscu kontaktu błony śluzowej podniebienia ze środkowym punktem korony zębów pomiarowych. Natomiast pomiaru szerokości podniebienia na poziomie zębów trzonowych dokonywano w punktach zetknięcia bruzdy środkowej trzonowców od strony podniebienia z błoną śluzową, zgodnie z zaleceniami Spillana i McNamary (8) - Ryc.1. subgroup 3 bilateral cleft lip and alveolus with cleft palate - 13 persons; subgroup 4 cleft soft and hard palate - 17 persons. The 30 children constituting the control group K were chosen from among the pupils of the primary school. The criteria for choosing them were: absence of cleft, normal occlusion, i.e. Angle s Class I, normal overbite and overjet as well as the absence of crossbite. In the studied group B the children were within the age range from 7.0 to 13.6 years (the digits after the dot stand for the number of months): the control group included the children whose age ranged from 8.5 to 13.4 years. The mean age in both groups was relatively similar and it did not exceed several months, namely, in the studied group it was equal to 9.7 years and in the control group years. The boys consituted 49% of the studied group, the girls - 51 %. Orthodontic measurements of the anterior palatal width were performed on diagnostic models at the level of the first deciduous molars (IV + IV) or the first permanent premolars (4 + 4), and the measurements of the posterior palatal width were performed at the level of the first permanent premolars (6 + 6) with the use of Korkhaus space divider, to an accuracy of 0.5mm. To avoid distortion of results due to the lingual inclination of lateral teeth, the palatal width at the level of premolars was measured by applying the points of the space divider at the contact site of palatal mucosa and the central point of the crown of the measured teeth.the measurement of the palatal width at the level of the molars was performed at the contact site of the central groove of the molars on the palatal side and the palatal mucosa, following Spillan and McNamara s recommendations (8) - Fig. 1. Rycina 1. Pomiar przedniej (X) i tylnej (Y) szerokości podniebienia Figure 1.Mesurement of the interior (X) and posterior (Y) palatal width Wyniki Z danych zawartych w tabeli 1 wynika, że w grupie kontrolnej średnia przednia szerokość podniebienia wynosiła 27,42 mm, a wyniki pomiarów były powtarzalne przy małym odchyleniu standardowym. Results The data presented in Table1 show that in the control group the meananterior palatal width was mm, and the results were repeatable with a small standard deviation. 144

4 Tabela 1. Przednia i tylna szerokość podniebienia u dzieci z rozszczepem i z grupy kontrolnej Table 1.Anterior and posterior palatal width in cleft children and in control group Grupa badana B Study group B podgrupa 1 subgroup 1 Przednia szerokość podniebienia Anterior palatal width n Średnia Różnica B-K Mean Diffrence B-K 49 24,66 (±3,92) -2,76 Tylna szerokość podniebienia Posterior palatal width n Średnia Różnica B-K Mean Diffrence B-K 49 35,05 (±4,03) -0,87 podgrupa 2 subgroup ,74 (±2,66) 0, ,59 (±2,34) -0,33 podgrupa 3 subgroup ,57 (±3,15) -4, ,35 (±4,84) -1,57 podgrupa 4 subgroup ,07 (±4,35) -3, ,03 (±5,24) -2,89 Grupa kontrolna K Control group K 30 27,42 (±1,86) 30 35,92 (±2,25) Zwężenie przedniej szerokości podniebienia wystąpiło aż w trzech z czterech badanych podgrup dzieci z rozszczepem. Zmiana ta była najsilniej zaznaczona w podgrupie dzieci z obustronnym rozszczepem wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia (podgrupa 3), a różnica wynosiła aż - 4,85 mm. U dzieci z rozszczepem podniebienia twardego i miękkiego (podgrupa 4) szerokość podniebienia w jego przedniej części odbiegała od wyników dzieci z grupy kontrolnej o - 3,35 mm. Tylko w podgrupie dzieci z rozszczepem wargi i wyrostka zębodołowego (podgrupa 2) przednia szerokość podniebienia nie różniła się od takiego samego pomiaru u dzieci z grupy kontrolnej. Istotność różnic przedniej szerokości szczęki przedstawia tabela 2. Narrowing of the anterior palatal width occurred in as many as three out of the four subgroups of the studied cleft children.the change was most strongly pronounced in the subgroup of children with bilateral cleft lip, alveolus and palate (subgroup 3), and the difference was equal to as much as 4.85 mm. In the children with cleft soft and hard palate (subgroup 4) the anterior palatal width was different by 3.35 mm from the results obtained in the control group. Only in the subgroup of the children with cleft lip and alveolus (subgroup 2) was the anterior palatal width no different from the results obtained in the control group. The significance of differences in the measurements of anterior palatal width is presented in Table 2. Tabela 2. Analiza statystyczna wyników pomiaru przedniej i tylnej szerokości podniebienia w podgrupach badanych i grupie kontrolnej Table 2.Statistic analysis of results from the measurements of the anterior and posterior palatal width in the studied group and in control group Przednia szerokość podniebienia Tylna szerokość podniebienia Porównanie Comparison podgrupa 1 subgroup 1 Istotność Signifancy *** Anterior palatal width Z Z -3,608 p p 0,001 Istotność Signifancy nie Posterior palatal width Z Z -1,076 p p 0,285 podgrupa 2 subgroup 2 nie 1,119 0,069 nie -0,488 0,628 podgrupa 3 subgroup 3 *** -4,059 0,0001 * -2,208 0,027 podgrupa 4 subgroup 4 ** -3,078 0,002 * -2,236 0,

5 Tylna szerokość podniebienia u dzieci z grupy kontrolnej wynosiła średnio 35,92 mm, przy odchyleniu standardowym (±) 2,25. Zwężenie tylnej szerokości podniebienia wystąpiło tylko w dwóch z czterech badanych podgrup dzieci z rozszczepem i było mniej nasilone niż zwężenie przedniej szerokości. Ujawniło się ono w podgrupie dzieci z rozszczepem podniebienia twardego i miękkiego (podgrupa 4), u których różnica w odniesieniu do grupy kontrolnej wynosiła - 2,89 mm oraz w podgrupie 3 dzieci z obustronnym rozszczepem wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia różnicą wynoszącą mm. Natomiast u dzieci z jednostronnym rozszczepem wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia (podgrupa 1) oraz u dzieci z izolowanym rozszczepem wargi i wyrostka zębodołowego (podgrupa 2) wartość tego pomiaru była bardzo zbliżona do pomiaru u dzieci z grupy kontrolnej. Odchylenie standardowe od średniej w podgrupach badanych było większe niż w pomiarach przedniej szerokości podniebienia i wskazywało na znaczne indywidualne zróżnicowanie tylnej szerokości podniebienia w zależności od stopnia nasilenia wady. Analiza rozkładu wartości przedniej i tylnej szerokości podniebienia w zależności od wieku badanych wykazała, że przednia szerokość podniebienia w grupie kontrolnej była zależna od wieku i zwiększyła się z 26,52 mm (średnio) w wieku 7 lat do 28,10 mm (średnio) w wieku 13 lat, czyli różnica wynosiła +1,48 mm. Natomiast u dzieci z rozszczepem szerokość ta nie zależała od wieku badanych, ca wskazywało na wspomniane wcześniej znaczne zróżnicowanie indywidualne wyników pomiarów u dzieci z rozszczepem (Tab.3). The posterior palatal width in the children from the control group was mm, with the standard deviation of +/ Narrowing of the posterior palatal width was observed only in two of the four studied subgroups of the cleft children and it was less strongly pronounced in comparison with the anterior palatal width. It was observed in the subgroup of the children with cleft soft and hard palate (subgroup 4), where the diffrence in relation to the control group was mm, and also in the subgroup 3, which included the children with bilateral cleft lip, alvelous and palate, where it was equal to mm. However, in the children with unilateral cleft lip, alvelous and palate (subgroup1) as well as in the children with isolated cleft lip and alveolus (subgroup 2) the calculated value was very close to the result obtained in the control grou. The standard deviation from the mean value in the studied groups was higher than in themeasurements of the anterior palatal width and it was indicative of marked individual variance in the posterior palatal width dependent on the severity of the defect. An analysis of the distribution of anterior and posterior palatal width measurements according to age revealed that anterior width was age-dependent and increased from mm (on average) at the age of 7 to mm (on average) at the age of 13, i.e. the difference was mm. In the cleft children, however, the width was not dependent on age, which pointed to the earlier mentioned marked individual variance of measurements results in the cleft children (Tab.3). Tabela 3. Wiek badanych a przednia szerokość podniebienia Table 3.Age of the studied persons and the anterior palatal width Grupa badana B Study group B podgrupa 1 subgroup , ,56 Przednia szerokość podniebienia/wiek Anterior palatal width/age ,12 24,45 24, , ,00 podgrupa 2 subgroup 2 26,07 28,03 29,04 26,00 27,75 28,33 podgrupa 3 subgroup 3 20,81 21,75 21,92 25,80 24,63 podgrupa 4 subgroup 4 22,58 24,83 25,50 25,00 22,63 17,25 25,50 Grupa kontrolna K Control group K 26,52 26,67 27,94 27,67 27,17 27,44 28,10 146

6 Tylna szerokość podniebienia w grupie kontrolnej wzrastała od 35,28 mm u dzieci siedmioletnich do 37,04 mm u dzieci trzynastoletnich, a zatem różnica wynosiła +1,76 mm, przy czym obserwowano ciągły wzrost wartości tego pomiaru w każdej kolejnej grupie wiekowej. Takiej regularności nie udało się wykryć w podgrupach dzieci z rozszczepem (Tab.4). The posterior palatal width in the control group increased from mm in the seven-year-olds to mm in thirteen-year-olds; thus the differerence was mm, with a continuous increase of measurement values observed in each subsequent age group. Such regularity failed to be detected in the subgroups of cleft children (Tab.4). Tabela 4. Wiek badanych a tylna szerokość podniebienia Table 4.Age of the studied persons and the posterior palatal width Tylna szerokość podniebienia/wiek Grupa badana B Posterior palatal width/age Study group B podgrupa 1 subgroup , , , , , , ,33 podgrupa 2 subgroup 2 36,63 35,49 35,79 33,75 34,50 36,00 podgrupa 3 subgroup 3 32,81 33,00 33,75 43,80 30,25 podgrupa 4 subgroup 4 33,17 37,33 33,97 34,00 32,90 23,50 35,50 Grupa kontrolna K Control group K 35,28 35,33 35,69 36,63 36,75 36,82 37,04 Dyskusja Discussion Celem przeprowadzonych badań była ocena szerokości podniebienia u dzieci z czterema różnymi postaciami rozszczepu. Żadne dziecko nie było przedoperacyjnie leczone ortopedycznie, dlatego grupa ta stanowiła cenny materiał do oceny wpływu potencjału wzrostowego i korekty chirurgicznej na kształtowanie się szerokości podniebienia. Sposób pomiaru tylnej szerokości podniebienia wg Spillana i McNamary pozwalał na stwierdzenie szerokości podniebienia, a nie łuków zębowych. Wyniki tego pomiaru odnoszono do norm dotyczących szerokości podniebienia u dzieci bez rozszczepu w wieku od 7 do 15 lat (8). Z badań tych autorów wynika, że roczne przyrosty tylnej szerokości podniebienia zależą od szerokości wyjściowej w wieku 7 lat. Na tej podstawie podzielono wszystkie dzieci na grupy ze szczęką wąską, średnioszeroką i szeroką. W przeprowadzonych badaniach wyniki otrzymane w grupie kontrolnej były zgodne z normami dla poszczególnych przedziałów wiekowych. Średni przyrost tylnej szerokości podniebienia wynosił 1,74 mm, czyli był wyższy The aim of the study was to evaluate palatal width in children presenting four different types of cleft. None of the children had previously undergone any presurgical orthodontic treatment, therefore the group was precious material for evaluating the effect of growth potential and surgical repair on the formation of palatal width. The Spillan and McNamara method of measuring the posterior palatal width allowed for determining palatal width and not the widths of dental arches. Measurement results were compared with the standards for noncleft children aged 7 to 15 years (8). These authors«investigation results show that annual increases in the posterior palatal width are dependent on the initial palatal width at the age of 7. According to this finding, they grouped the children into those with the narrow, medium-wide or wide maxilla. The investigation results obtained in the control group were in compliance with the standards for subsequent age ranges.the mean increase in the posterior palatal width was 1.74 mm, so it was higher than the increase in a similar time period observed in the reported group with medium- 147

7 od przyrostu w analogicznym okresie w opisanej w literaturze grupie ze szczęką średnioszeroką (1,6 mm)-(8). Nie znaleziono w literaturze norm pomiarów przedniej szerokości szczękia zatem wyniki badań w grupie kontrolnej stały się punktem odniesienia do wyników u dzieci z rozszczepem. Brak w piśmiennictwie doniesień oceniających szerokość podniebienia u dzieci z rozszczepem. Publikowane dane dotyczą szerokości łuków zębowych, dlatego nie można ich bezkrytycznie wykorzystać do porównania z wynikami pomiaru szerokości podniebienia. Średnie wyniki pomiarów wykonane u dzieci z rozszczepem wskazują na zwężenie przedniej szerokości podniebienia aż w trzech z czterech podgrup. U dzieci z tych trzech podgrup szczelina rozszczepu biegła przez podniebienie. Tylko u dzieci z rozszczepem wargi i wyrostka zębodołowego, czyli u dzieci z niepodzielonym przez rozszczep podniebieniem, przednia szerokość podniebienia nie różniła się od wyników w grupie kontrolnej. Jest to zgodne z doniesieniami innych autorów (9, 10, 11). Znaczne zwężenie wystąpiło u dzieci z całkowitym jedno- i obustronnym rozszczepem wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia, czyli tam, gdzie na skutek rozszczepu tworzyły się wolne segmenty szczęki. W takich przypadkach wpływ blizny na wardze i podniebieniu oraz ucisk policzków na wolne segmenty szczęki ujawnia się najwyraźniej (6, 9). Analiza wyników pomiaru tylnej szerokości podniebienia ujawniła, że zwężenie wystąpiło w podgrupie dzieci z rozszczepem podniebienia twardego i miękkiego oraz w podgrupie dzieci z obustronnym rozszczepem wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia. Należy zauważyć, że zwężenie w tylnym odcinku szczęki było mniej nasilone niż w przednim. Już wcześniej Robertson i Shaw stwierdzili, że noworodki z całkowitym obustronnym rozszczepem wargi, wyrostka zębodołowego i podniebienia mają szerszą szczękę w tylnym odcinku od noworodków bez rozszczepu, co jest spowodowane rotacją na zewnątrz odłamów rozszczepionej szczęki w odcinku tylnym (12). W prezentowanych badaniach największe zwężenie wystąpiło w podgrupie z izolowanym rozszczepem podniebienia twardego i miękkiego, czyli tam, gdzie zachowana ciągłość wyrostka zębodołowego nie pozwoliła na rotację segmentów rozszczepionej szczęki, co może świadczyć o słuszności spostrzeżeń poprzednich autorów. U dzieci z rozszczepem wargi i wyrostka zębodołowego zarówno przednia jak i tylna szerokość była zbliżona do pomiaru uzyskanego u dzieci z grupy kontrolnej. Oceniono także zależność szerokości podniebienia od wieku badanych dzieci. Przyrosty tylnej szerokości podniebienia u dzieci z grupy kontrolnej były zgodne z normami podanymi przez Spillana i McNamarę i wynosiły tyle, ile średnie przyrosty w grupie ze średnioszerokim podniebieniem. U dzieci z rozszczepem przednia i tylna szerokość podniebienia nie zależała od wieku. Dzieci te charakteryzowało znaczne zróżnicowanie tego pomiaru w zależności od stopnia nasilenia wady. wide maxilla (1.6 mm)(8). Since no standards concerning the measurement of palatal width at the level of premolars were found in literature, the study results in the control group became the reference point for the results of cleft children. There are no reports on evaluation of the palatal width in cleft children. The published data refer to the width of the dental arches therefore they cannot be uncritically used for comparison with the results of the palatal width measurement. Mean results of the measurements conducted in cleft children are indicative of narrowing in the anterior palatal width in as many as three out of the four studied subgroups. In the children from these three subgroups the cleft ran through the palate. Only in the children with cleft lip and alveolus, i.e. in the children with the palate undivided by cleft, was the anterior palatal width not any different from the results obtained in the control group. This is in accordance with the reports of other authors (9, 10, and 11). A markedly greater narrowing was observed in the children with complete uni- or bilateral cleft lip, alveolus and palate, i.e.where, because of the cleft, "free" maxillary segments were formed. In these cases the effects of the scar on the lip and palate as well as the buccal pressure on the "free" segments manifest themselves in the most apparent way (6, 9). An analysis of the results of palatal width measurements revealed that the narrowing occurred in the children with cleft soft and hard palate and in the subgroup of children with bilateral cleft lip, alveolus and palate. In their earlier studies Robertson and Shaw found that newborns with complete bilateral cleft lip, alveolar process and palate present a wider maxilla in its posterior section in comparison with noncleft newborns, which is a result of outward rotation of fragments of the cleft maxilla in its posterior section (12). In the present study the greatest narrowing occurred in the subgroup of children with isolated cleft soft and hard palate, where the preserved continuity of the alveolus did not allow for rotation of segments of the cleft maxilla, which may confirm the findings of these authors. In the children with cleft lip and alveolus, both anterior and posterior palatal width was similar to the results obtained in the control group. The dependence between the palatal width and the age of the studied children was also evaluated. The increase in the posterior palatal width was in compliance with the standards given by Spillan and McNamara and was similar to the values obtained in the group with the palate of medium dimensions. In the cleft children the anterior and posterior palatal width was independent of age. Those children were characterized with marked differences in this measurement, which depended on the severity of defect. 148

8 Wnioski: szerokość podniebienia u dzieci po operacji rozszczepu podniebienia była na ogół mniejsza niż szerokość u dzieci bez rozszczepu, z wyjątkiem izolowanych rozszczepów wargi i wyrostka zębodołowego, u których szerokość zarówno przednia jak i tylna była taka, jak u dzieci bez rozszczepu; zwężenie podniebienia było bardziej nasilone w odcinku przednim niż tylnym. Conclusion palatal width in children who had previously had cleft palate repair was generally smaller than in noncleft children, with the exception of those with isolated cleft lip and alveolus, where both anterior and posterior widths were the same as in noncleft children; narrowing of the palate was more pronounced in the anterior section than in the posterior section. Piśmiennictwo References 1. Ortiz-Manasterio F, Serrano A, Barrera G, Rodriques-Hoffman H, Vinagaras E. A study of untreated adult cleft palate patients. Plast Reconsrt Surg 1966; 38: Mars M, Houston WJ.A preliminary study of facial growth and morphology in unoperated male unilateral cleft lip and palate subject. Cleft Palate J 1990; 27: Dahl E. Factors determining facial growth in cleft lip and palate patients. Tandlaegebladet 1991; 18: Foster TD. Maxillary deformities in repaired clefts of lip and palate. Br J Plast Surg 1962; 15: Bishara SE. Cephalolometric evaluation of facial growth in operated and non-operated individuals with isolated clefts of the palate. Cleft Palate J 1973; 3: Bishara SE, Krause JC, Olin WH, Weston D, Van Ness J, Felling C. Facial and dental relationships of individuals with unoperated clefts of the lip and/or palate. Cleft Palate J 1976; 13: Dahl E, Hanusardóttir B, Bergland O. A comparison of occlusions in two groups of children whose clefts were repaired by three different surgical procedures. Cleft Palate J 1981; 17, 2: Spillane LM, McNamara JA. Arch width development relative to initial transpalatal width. J Dent Res IADR, 1989; 1538: Bishara SE, Martinez RS, Patron VH. Dentofacial relationships in persons with unoperated clefts: Comparisons between three cleft types. Am J Orthod Dentofac Orthop 1985; 88: Athanasiou AE, Mazaheri M, Zarrinnia K. Longitudinal study of the dental arch dimensions in bilateral cleft lip and palate patients. J Pedodont 1987; 11: DiBiase AT, DiBiase DD, Hay NJ, Sommerlad BC. The relationship between arch dimensions and the 5-year index in the primary dentition of patients with complete UCLP. Cleft Palate-Craniofac J 2002; 39, 6: Robertson N, Shaw W, Volp C. The changes produced by presurgical orthopedic treatment of bilateral cleft lip and palate. Plastic and reconstructive surgery 1997; 39: