Rytm to jest to! reż. T. Grube, E. Sánchez Lansch

Transkrypt

1 Rytm to jest to! reż. T. Grube, E. Sánchez Lansch MATERIAŁY DYDAKTYCZNE DLA NAUCZYCIELI Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego SPIS TREŚCI 1. Informacje o filmie (str.2). 2. Scenariusz lekcji języka polskiego. (str. 6). Temat:...sztuka to nie jest luksus tylko konieczność, i jest równie potrzebna jak woda czy powietrze. Załącznik 1 karta pracy 1 (str. 12) Załącznik 2 karta pracy 2 (str. 13) 3. Scenariusz lekcji języka polskiego (str.) Temat: Sztuka życia pokonywanie siebie i przekraczanie granic własnych możliwości w rytmie pasji. Rytm to jest to! eksperyment muzyczno-edukacyjny. Załącznik: Zadania dla grup (str. 18, 19) 4. Scenariusz lekcji (str. 20) Temat: Moje życie należy do mnie. Załącznik: karta pracy (str. 23)

2 INFORMACJE O FILMIE Opracowała: Magda Sendecka NOTA O FILMIE Tytuł: Rytm to jest to (Rhythm is it!); Kraj i rok produkcji: Niemcy 2004; Reżyseria: Thomas Grube, Enrique Sánchez Lansch; Zdjęcia: René Dame, Marcus Winterbauer; Montaż: Dirk Grau, Martin Hoffmann; Muzyka: Igor Stravinsky ( ); Muzyka oryginalna: Karim Sebastian Elias; Choreografia: Royston Maldoom; Udział wzięli: Filharmonicy Berlińscy, Sir Simon Rattle, Royston Maldoom, Susannah Broughton, Volker Eisenach, Martin Eisentraut, Olayinka Shitu, Marie Theinert oraz 250 dzieci z Heinz Brandt Oberschule, Berlin Weißensee; Faster Than Light Dance Company, Berlin Reinickendorf; Hannah Höch Grundschule, Berlin Reinickendorf; Lenau Grundschule, Berlin Kreuzberg; Heinrich Mann Oberschule, Berlin Buckow; Warsztat Taneczny No Limit, Berlin Weißensee; NAGRODY Bawarska Nagroda Filmowa ; Nagroda Związku Krytyków Niemieckich ; Niemiecka Nagroda Filmowa w kategoriach: pełnometrażowy dokument oraz montaż; Nagroda Niemieckich Kin Studyjnych (Art House Award); Impact of Music Award na Nashville Film Festival; Nagroda Publiczności na 23. Minneapolis St. Paul Film Festival NOTA O REŻYSERACH Thomas Grube ur w Berlinie. Studiował nauki polityczne na Wolnym Uniwersytecie Berlińskim oraz produkcję filmową i telewizyjną w szkole filmowej w Poczdamie - Babelsbergu. W latach pracował jako kierownik produkcji filmów fabularnych. W 1993 założył firmę produkcyjną Memphis, i zajął się produkcją oraz reżyserią krótkich fabuł i dokumentów. Od 1997 razem z Uwe Dierks realizuje filmy opatrując je etykietą grube & dierks. W 1999 z Andreą Thilo i Uwe Dierks założyli firmę Boomtownmedia, w której Grube zajmuje się rozwojem projektów, produkcją oraz realizacją dokumentów i programów muzycznych. Za Warsaw Express (prod. ARD / Arte) był nominowany do Niemieckiej Nagrody Filmowej FILMOGRAFIA Love is the Message, 1995; Life in a Soap Opera, 1999; Jewish Museum Berlin, Warsaw Express, 2000; Karl Weschke Myth of a Life, Verdi s Falstaf, 2001; Surrogate Cities, 2003; Rhythm Is It!, 2004.

3 Enrique Sánchez Lansch Ur w Gijón w północnej Hiszpanii. Odebrał staranne wykształcenie muzyczne i teatralne (ma za sobą karierę śpiewaka operowego). W 1986 zaczął pracować dla telewizji. Od 1988 pracuje jako reżyser dla stacji telewizyjnych w Niemczech i południowej Europie, realizując głównie dokumenty na tematy związane z muzyką klasyczną, operą i baletem. Od 1996 tzw. producent kreatywny stacji Grundy UFA, a następnie producent nadzorujący. Od stycznia 2002 pracuje w Berlinie jako reżyser, scenarzysta i producent filmów fabularnych i dokumentalnych. FILMOGRAFIA Faim de beauté, Music At Night (series), 1989; Spanish Dances (series), Le Nozze Di Figaro, 1993; Winterreise, 1994; New Voices, Viol, 1995; Don Giovanni, 1996; Piano En Double, 2003; Rhythm Is It!, 2004 UCZESTNICY PROJEKTU Filharmonicy Berlińscy, orkiestra założona przez samych muzyków w 1882 roku, uważana za jeden z najlepszych zespołów orkiestrowych świata. Jej obecnym dyrektorem artystycznym jest do września sir Simon Rattle. Orkiestra zagrała pierwszy koncert 17 października 1882, dyrygowana przez Ludwiga von Brennera, który osobiście wybierał jej skład. Tradycją Filharmoników Berlińskich stała się długoletnia współpraca z kolejnymi dyrygentami. Po 27 latach pod batutą Arthura Nikischa ( ), z którym grali Brucknera, Czajkowskiego, Mahlera, Straussa, Ravela i Debussy. Po jego śmierci kierownictwo przejął 36-letni wówczas Wilhelm Furtwängler. Zespół skoncentrował się na niemieckim repertuarze klasycznym i romantycznym, ale nie stronił też od kompozytorów współczesnych, wykonując dzieła Strawińskiego, Bartóka i Prokofiewa. Po zakończeniu II wojny światowej dyrygentami zostają kolejno Leo Borchard, Sergiu Celibidache, Herbert von Karajan (pod jego batutą Filharmonicy Berlińscy wypracowali oryginalne brzmienie i styl wykonawczy, który uczynił ich najsłynniejszą orkiestrą świata), Claudio Abbado. Obecny dyrygent sir Simon Rattle jako reprezentant młodego pokolenia dyrygentów wprowadził wiele ważnych zmian. Uzyskanie statusu fundacji (the Stiftung Berliner Philharmoniker) stworzyło nowe warunki i zapewniło nową ekonomiczną przyszłość zespołowi, który w chwili obecnej liczy 129 pełnoetatowych członków. Sir Simon Rattle Ur. w Liverpoolu w Od września 2002 naczelny dyrygent i dyrektor artystyczny Filharmoników Berlińskich. Już w trakcie studiów w London's Royal Academy of Music rozpoczął współpracę z City of Birmingham Symphony Orchestra (CBSO), początkowo jako główny dyrygent i doradca artystyczny, a od sezonu 1998 jako dyrektor muzyczny. Jego niestrudzona praca i wizjonerskie pomysły owocujące wspaniałymi koncertami a także nagraniami telewizyjnymi i płytowymi uczyniły CBSO jednym z najlepszych światowych zespołów orkiestrowych. Jako dyrygent koncertowy i operowy Simon Rattle uprawia różnorodny repertuar, od baroku do muzyki współczesnej. Jest głównym kompozytorem gościnnym Orchestra of the Age of Enlightenment, dyryguje najlepszymi orkiestrami po obu stronach Atlantyku. Jednym z bardziej interesujących projektów dyrygenta jest nagranie dzieł wszystkich Beethovena z Filharmonikami Wiedeńskimi. Rattle regularnie współpracował z Filharmonikami Berlińskimi już od wielu lat: 14 listopada 1987 poprowadził z orkiestrą VI Symfonię Mahlera. Ich nagrania z tego okresu (m.in. Liszta, Schoenberga i wariacje Derycka Cooke na temat X Symfonii Mahlera) zdobyły wiele prestiżowych nagród, m.in. Grammy. Do niedawnych nagrań Sir Simone a Rattle a z Filharmonikami Berlińskimi należy V symfonia Mahlera, Fidelio Beethovena, Éclairs sur l'au dela Messiaena.

4 Royston Maldoom urodzony w 1943 roku w Londynie, rozpoczął karierę choreografa w 1975, kiedy jego pierwsza praca zdobyła Foundation of France Prize for Outstanding Artistic Achievement'. Pracował dla nowojorskiego Dance Theatre of Harlem, dla The Scottish Ballet, Irish National Ballet, Ballet Nacional de Peru i wielu mniejszych profesjonalnych zespołów baletowych i kompanii tańca współczesnego w Wielkiej Brytanii i za granicą. W 1980 został mianowany na jedno z najbardziej prominentnych stanowisk w Wielkiej Brytanii: Dance-Artist-in-Residence for Fife Regional Council w Szkocji. W ciągu trzech lat zorganizował wiele warsztatów, letnich szkół i festiwali a także grup tanecznych dla młodzieży i dorosłych. Po okresie pracy jako Dance Research Officer for Stirling District Council przeniósł się do Londynu, a następnie zaczął pracę nad projektami międzynarodowymi: w Republice Południowej Afryki, Zimbabwe, Oregonie (USA), na Litwie odzyskującej niepodległość, i w Chorwacji / Bośni w czasie konfliktu na Bałkanach. Royston Maldoom pracował z dziećmi ulicy w Etiopii, dziećmi z marginesu w Peru, młodzieżą katolicką i protestancką w Północnej Irlandii, więźniami i więźniarkami, dziećmi i dorosłymi z trudnościami w nauce, młodymi ludźmi wykluczonymi z głównego nurtu edukacji, z dziećmi uchodźców a także z uczniami szkół podstawowych i gimnazjów oraz zawodowymi szkołami tańca. Pracuje też intensywnie w Niemczech jako choreograf Europejskiego Festiwalu Młodego Tańca w Duisburgu, The Deutsche / Britische Jugend Tanz Austauch w Berlinie ( ), visiting choreograf w wyższej szkole baletowej Hochschule fur darstellende Kunst we Frankfurcie. Współpracuje też z Filharmonikami Berlińskimi. Czego efektem jest projekt sfilmowany w Rytm to jest to. Należy on do cyklu prac z orkiestrami, obejmującego prace z London Symphony Orchestra, Ulster Orchestra, Scottish Chamber and Symphony Orchestra, Natal Symphony Orchestra i wieloma orkiestrami kameralnymi i chórami. Święto wiosny z jego choreografią było wystawiane w Addis Abebie, Duisburgu, Berlinie (1990, 2003), Limie, Belfaście, Londynie, Wilnie, Glasgow oraz w wielu szkołach i społecznościach w Wielkiej Brytanii. O FILMIE Pełnometrażowy dokument obecny jest ostatnio na polskich ekranach dzięki dystrybutorowi Against Gravity, prezentującemu na festiwalu Doc Review a od ubiegłego roku Planete Doc Review najlepsze dokumenty z całego świata: wygrywające festiwale, zdobywające nagrody, gromadzące masową widownię. Rytm to jest to! zdobył mnóstwo nagród i poruszył widownię wielu krajów. To zapis niezwykłego przedsięwzięcia, którego autorami są światowej sławy dyrygent sir Simon Rattle, choreograf Royston Maldoom z zespołem współpracowników i Filharmonicy Berlińscy. Ta ekipa przez kilka tygodni pracowała nad wystawieniem Święta wiosny Igora Strawińskiego z osobową grupą dzieci i młodzieży z berlińskich blokowisk, z wieloetnicznych, ubogich, zwykle dysfunkcyjnych rodzin. Spektakl w hali dawnej zajezdni omnibusów berlińskiej dzielnicy Treptow Treptow Arena okazał się ogromnym sukcesem. To najambitniejszy z projektów w ramach szerszej akcji Filharmoników Berlińskich pod nazwą Zukunft@BPhil. Kamera obserwuje ciężką pracę adeptów i ich nauczycieli. Z grupy młodzieży wyłaniają się trzy wiodące postaci: Oylinka, imigrant z Afryki, którego cała rodzina zginęła w bratobójczej wojnie. Dla niego udział w warsztatach to szansa na zaistnienie w nowym środowisku, ale bardziej może na zapomnienie o koszmarze, który za sobą zostawił. 14-letnia Marie ma typowy życiorys dziewczyny z blokowiska: rozwiedzeni rodzice, brak motywacji do nauki, brak ambicji i życiowych celów. Taniec pokazuje jej, że coś jednak od niej zależy, że być może nie jest skazana na wegetację i powielanie drogi rodziców, że istnieje inny świat niż ten zza okna w kilkunastopiętrowym postenerdowskim wieżowcu.

5 Wreszcie Martin, 19-latek, chorobliwie nieśmiały czy może raczej zdystansowany. Nie wiemy, jakie są przyczyny jego wycofania i kłopotów z komunikacją, ale obserwujemy z satysfakcją, jak chłopak coraz bardziej się otwiera, rozluźnia, znajduje przyjemność w tańcu, który najpierw traktował wyłącznie zadaniowo. Obserwujemy wahania nastrojów, kryzysy i drobne sukcesy trójki bohaterów ale i wielu ich kolegów. Nie wszyscy skorzystają z szansy w równym stopniu. Koleżanka Marie cofnie się przed kolejnym krokiem: nie weźmie udziału w pracach bardziej zaawansowanej grupy. Dla niej to zbyt trudne, choć nie do końca chyba uświadamia sobie powody swojej decyzji. Wszystkie te dzieciaki mają problem z poczuciem własnej wartości. To jest największa trudność, z którą muszą sobie poradzić one same i prowadzący warsztat. Dlatego tak trudno im się skoncentrować i wykonywać proste przecież na początku polecenia. Są też ofiarami... zbyt niskich wymagań. Jest taki moment, kiedy opiekunowie grupy, mający z tą młodzieżą kontakt na co dzień, bronią jej przed rzekomo zbyt wygórowanymi oczekiwaniami choreografów. Oczywiście w dobrej wierze, z jak najlepszymi intencjami. Ale to Maldoom ma rację: te dzieciaki potrzebują wyzwań tyle że popartych wiarą, iż potrafią im sprostać. I świadomego prowadzenia ich we właściwym kierunku. Postawa uczniów potwierdza obecne w całym przedsięwzięciu założenie jego twórców. Film ma kilkoro bohaterów nie tylko młodzież, ale i sprawców całego zamieszania. Przeszłość Roystona Maldooma, który z offu opowiada o swoim dzieciństwie i odkryciu przez siebie tańca jako środka ekspresji, pozwala zrozumieć jego pasję i fakt, że od lat jeździ po świecie ze swoją misją. Sir Simon Rattle okazuje się nie tylko charyzmatycznym muzykiem, ale i mądrym człowiekiem, kiedy mówi, że muzyka poważna to nie jest rozrywka dla biznesmenów w średnim wieku i ich żon, że to coś, bez czego nie sposób żyć, i co powinno służyć wszystkim. W jego ustach nie ma to smaku komunału. Wybór muzyki nie był oczywiście przypadkowy. Strawiński napisał balet daleki od klasycznych konwenansów, opiewający brutalną siłę i energię wiosny, i ziemi budzącej się do życia. Choreografia Roystona Maldooma mogła być dostosowana do możliwości młodych tancerzy a jednocześnie nie kłócić się z ideą dzieła. A dla twórców wybór tego właśnie baletu ma jeszcze jeden, symboliczny aspekt. W filmie mówi o tym Maldoom: Święto wiosny opowiada o złożeniu ofiary. (...) Podobnie jak przed wiekami, jesteśmy gotowi poświęcić nasze dzieci i ich przyszłość w imię doraźnych, egoistycznych korzyści. Maldoom, Rattle i genialni muzycy z Berlina próbują zwrócić naszą uwagę na ten fakt. I nie tylko, to byłoby zbyt łatwe: próbują się temu czynnie przeciwstawić. Reżyserom udało się o fascynującym projekcie opowiedzieć równie fascynująco. Sekwencje na sali prób i poza nią przeplatają się rytmicznie, trzymając uwagę widza. Film ma naturalną i przewidywalną, ale zawsze nośną dramaturgię: wysiłek jest uwieńczony spektakularnym sukcesem, który w finale wybrzmiewa akordami dynamicznej muzyki Strawińskiego i ekspresyjną choreografią. Siedząc na widowni dostajemy skrzydeł równolegle z tancerzami. Rytm to jest to! to wspaniały film o sile i potrzebie sztuki i o drzemiącym w każdym z nas twórczym potencjale. A także o potrzebie dyscypliny i mądrego wychowywania. Pokazujący jak wielkiej siły, zaangażowania i wiary w sukces ono wymaga. Ale też - że sukces jest możliwy. A przy tym to ponad półtorej godziny czystej radości. Potęgowanej przez świadomość, że wszystko wydarzyło się naprawdę!

6 SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO Opracowała: Ewa Micyk Temat: :...sztuka to nie jest luksus tylko konieczność, i jest równie potrzebna jak woda czy powietrze. CELE LEKCJI Po lekcji uczeń powinien: odczuwać potrzebę obcowania ze sztuką wysoką oraz dostrzegać wpływ muzyki klasycznej na łagodzenie obyczajów ; analizować omawiany tekst kultury pod kątem zachowań społecznych; odczuwać potrzebę stawiania czoła nowym wyzwaniom, angażowania się w projekty grupowe, przekraczania granic swoich możliwości; dostrzegać rolę ambicji w kształtowaniu własnej osobowości; znać drogi budowania poczucia własnej wartości; dostrzegać sens (i konieczność) ciężkiej, czasem żmudnej, pracy. METODY I FORMY PRACY burza mózgów, dyskusja, heureza, praca w grupach, praca z kartami pracy. ŚRODKI DYDAKTYCZNE Film: Rytm to jest to!, reż. T. Grube, E. Sánchez Lansch, Niemcy POJĘCIA KLUCZOWE charyzma, demokratyzacja sztuki, konfrontacja, przestrzeń odspołeczna/przestrzeń dospołeczna, rytuał przejścia/inicjacja, rytuał/obrzęd/święto, sztuka ponad podziałami, tolerancja. CZAS 1 lekcja

7 BIBLIOGRAFIA Wojnicka J., Katafiasz O., Słownik wiedzy o filmie, Wyd. Park Sp. z o.o., Bielsko-Biała Grębecka Z., Kurz I., Litwinowicz-Droździel M., Rodak P., Człowiek w kulturze. Podręcznik wiedzy o kulturze, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa Kłoskowska Antonina, Homogenizacja, [w:] Wiedza o kulturze. Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, Warszawa Grotowski Jerzy, Święto, tamże. Maciejewski Łukasz, Rytm to jest to! [na:]

8 PRZEBIEG LEKCJI 1. Dyskusja. Lekcję proponuję rozpocząć od wymienienia się odczuciami/przeżyciami związanymi z filmem. Będą one z pewnością dotyczyć zarówno jego bogatej formy (wielogatunkowość, muzyka jako element tak filmu, jak i życia młodych ludzi, kompozycja zogniskowana wokół trzech zagadnień praca Maldooma, praca Rattle a oraz wywiady z młodzieżą), jak i portretów głównych bohaterów, czy też grup społecznych. Pozwalamy uczniom na swobodne wypowiedzi (powrót do emocji doznanych podczas projekcji i przemyśleń po wyjściu z sali kina), pilnując jednocześnie ich spójności, przejrzystości i poprawności. 2. Burza mózgów, praca w grupach. Nauczyciel zwraca uwagę na obraz sztuki w filmie. Prosi uczniów o charakterystykę zjawisk z nią związanych oraz jej samej najpierw luźne wypowiedzi, później praca w grupach i uzupełnianie tabeli. pojęcie sztuka wysoka rytuał/obrzęd święto sztuka ponad podziałami demokratyzacja sztuki realizacja Balet Święto wiosny Strawińskiego jako motyw przewodni całego filmu/zdarzenia; zaangażowanie orkiestry Filharmoników Wiedeńskich [def. sztuka tworzona przez przedstawicieli elit intelektualnych. Jej wytwory mają przekazywać i utrwalać wartości i idee, są też związane z określoną tradycją i kanonem estetycznym]. O rytuałach związanych ze świętem wiosny mówi balet Strawińskiego [def. Publiczne i uroczyste działania o charakterze symbolicznym, podejmowane zbiorowo lub indywidualnie, mające służyć integracji grupy, dotyczące ważnej dla społeczności dziedziny życia. Odnoszą się zawsze do pojęć mistycznych, ale niekoniecznie związanych ze zinstytucjonalizowaną magią czy religią. Są realizowane w formie szeregu działań i ściśle określonych czynności. Mogą mieć znaczenie nie tylko pozytywne, ale i negatywne]. Premiera widowiska staje się dla jej uczestników nadzwyczajnym wydarzeniem, dniem szczególnie uroczystym, dla większości także dniem przełomowym w ich życiu. [Jerzy Grotowski pisze: Co jest możliwe wspólnie? Święto] praca nad aktem twórczym uczy tolerancji, wzmacnia poczucie własnej wartości, co z kolei ułatwia akceptację drugiego człowieka; projekt Roystoma Maldooma i sir Rattle a objął młodzież w różnym wieku, z różnych środowisk społecznych i różnych krajów, z jednej strony stworzenie szerokiemu gronu możliwości obcowania z kulturą wysoką, z drugiej umożliwienie młodym ludziom tworzenia, to oni w tym projekcie są artystami, to od nich zależy ostateczny kształt widowiska

9 3. Praca w grupach. Uczniowie z pewnością zauważyli, że bohaterowie podczas projektu przechodzą przemianę (mówią o tym w wywiadach, obserwujemy zmiany w ich postawie). Nauczyciel wprowadza pojęcie obrzędu przejścia/obrzędu inicjacyjnego. Będzie to punktem wyjścia do pracy młodzieży w grupach. Na obrzęd inicjacji składają się 4 stałe elementy: a) Przynależność bohatera do jego środowiska. b) Wyłączenie bohatera ze znanego mu środowiska. c) Poddanie bohatera licznym próbom. d) Powrót bohatera do środowiska, ale z nową świadomością i na inną pozycję. Prowadzący dzieli uczniów na grupy i prosi o scharakteryzowanie jednego z etapów obrzędu przejścia w życiu uczestników projektu. Grupa I Przynależność bohatera do jego środowiska Pytania: Kim są bohaterowie, w momencie, gdy ich poznajemy? Czym się interesują? Jaki mają stosunek do szkoły, pracy przyjaźni? Jaki mają stosunek do całego przedsięwzięcia? Bohaterowie to uczniowie gimnazjów i szkół zawodowych pochodzący z różnych krajów, wielu z nich to dzieci uchodźców, być może żyjące w przekonaniu, że są na najniższym szczeblu drabiny społecznej. Marie, lat 14 uczennica szkoły zawodowej, rodzice rozwiedzeni, z matką skonfliktowana, mieszka z ojcem, mówi: To chyba jednak moja wina, że się niewiele nauczyłam. Nie ma planów na przyszłość. Wydaje się nie wierzyć w swoje możliwości i powodzenie projektu. Ale obserwując ją, dostrzegamy także skupienie, oczekiwanie i nadzieję. Martin, lat 19 chłopak bojący się bliskości. Już jako dziecko był samotnikiem, nie grał w piłkę, nie interesował się motoryzacją ani dziewczynami. Brak uśmiechu i nieruchoma twarz to jego kryjówka i forma obrony przed światem. Olayinka, lat 16 osierocony w wyniku politycznych zamieszek w Nigerii, postanowił wyjechać w poszukiwaniu lepszego miejsca do życia. W Niemczech od 6 miesięcy. Opowiada o swoim życiu o zaskoczeniu liczbą białych ludzi na ulicach i odkryciu, że nie każdy biały zna angielski (jak głosi stereotyp krążący w Nigerii), o swojej codzienności i odpowiedzialności wynikającej z braku osób dorosłych, bliskich i o potrzebie wyzwań. ( Muszę być sam i muszę być silny. I poważnie traktować wszystko, co robię. Bo muszę żyć ) Grupa II Wyłączenie bohatera ze znanego mu środowiska Pytania: W jaki sposób Maldoom angażuje młodzież? Czego od nich oczekuje? Jakie reakcje możemy zaobserwować? Roystom Maldoom wymaga od młodzieży posłuchu, skupienia, pracy w ciszy. Jest konsekwentny i surowy. Uczy ich polegać na sobie, rozdziela nierozłączne koleżanki ( spróbujcie żyć bez koleżanek ), pomaga przemóc strach, pokazuje nowe możliwości. Jest cierpliwym i mądrym pedagogiem - dla niego złe zachowanie to próba zyskania pozycji lidera, chichot i rozmowy przejaw braku pewności siebie. Wpływa na zmianę zachowania uczestników poprzez krytykę nie ich, ale ich zachowań ( Nie trzeba się było śmiać, to było głupie wtrąca jakby mimochodem i przechodzi do kolejnego elementu próby). Okazuje im szacunek,

10 widzą różnicę w sposobie podejścia do nich ekipy Maldooma i swoich nauczycieli (wypowiedź Marii: Dużo lepiej radzą sobie z uciszaniem nas. Mój nauczyciel krzyczy w klasie Bądźcie cicho!, oni mówią: Nie rozmawiajcie przez 10 minut.) Roystom mówi im: Jesteście w pełni zdolni do tego, aby być najlepszymi tancerzami w całym show. Grupa III Poddanie bohatera licznym próbom Pytania: Jak wyglądają próby do przedstawienia? Co charakteryzuje bohaterów na tym etapie? Co mówią o sobie i spektaklu? Bohaterowie uczą się przede wszystkim ciszy i koncentracji, współodpowiedzialności za powodzenie projektu ( jeden błąd i przewróci się na Was 20 osób ), dyscypliny ( w życiu konieczna jest dyscyplina. Najpierw ta narzucona z zewnątrz, później musi się stać dyscypliną wewnętrzną. Bez dyscypliny nie ma przyszłości ) i żmudnej pracy (powtarzanie tych samych kroków jest nudne, jeśli się nie myśli o celu). Martin (19 lat) mówi: Tak naprawdę nie chcę tego robić, ale chcę się czegoś nauczyć. Dlatego to dalej ciągnę(...) chcę się nauczyć przebywania wśród ludzi, rozmawiania z nimi dla niego trening do przekraczanie granic kontaktu z drugim człowiekiem (wiemy, że chłopak nie toleruje dotyku innych ludzi, nieznanym nie podaje nawet ręki). Próbą dla bohaterów jest także konfrontacja z muzyką poważną. Padają słowa: musiałem się do tego zmusić, nie przepadam za tym. Zauważają zmiany: czuję nowe emocje, których wcześniej nie dostrzegałem. Muszę się nauczyć je wyrażać (Martin). Grupa IV Powrót bohatera do środowiska, ale z nową świadomością i na inną pozycję. Pytania: Kim są bohaterowie po sukcesie Święta wiosny w ich wykonaniu? Co wiemy o ich nastawieniu do życia, poczuciu własnej wartości, planach na przyszłość? Jakie cechy/metody pracy Roystoma Maldooma i jego ekipy pomogły im w osiągnięciu sukcesu? Marie zamierza popracować nad swoimi stopniami, pójść do technikum lub ukończyć gimnazjum, by zdobyć lepsze wykształcenie, jest pewna siebie, uśmiechnięta. Martin zadzwoniłem do mamy i powiedziałem jej o przedstawieniu. Olayinka dostrzegł element łączący kultury afrykańską i europejską muzykę i taniec. Są pewni siebie, skoncentrowani, pełni energii, dumni. Cechy/metody pracy Maldooma: - charyzma (def. nadzwyczajne właściwości przypisywane jednostce, tworzące i utrzymujące jej niekwestionowany autorytet) - konsekwencja - szacunek wobec uczestników projektu - cierpliwość - indywidualne podejście - stawianie wymagań, podnoszenie poprzeczki - działanie na ambicję - wiara w możliwości młodych wyrażana wprost - równowaga między konstruktywną krytyką i pochwałami

11 Podsumowanie: Pod koniec filmu Roystom mówi Idea święta wiosny jest prosta składamy ofiarę, by Ziemia mogła wydać plon. Podobnie jest z inicjacją naszych bohaterów ciężka nieraz monotonna praca (ofiara z samych siebie) prowadzi do odrodzenia, zmiany jakości życia. 4. Prosimy uczniów o przypomnienie znanych im z życia i literatury/filmu przykładów obrzędu przejścia. Z życia: chrzest, ślub, pogrzeb (wyłączenie ze wspólnoty żyjących, włączenie do wspólnoty zmarłych), kolejne etapy edukacji szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum, studia, wyjazdy obozy młodzieżowe, wycieczki, czasem może być to nawet kłótnia, jeśli prowadzi do przemiany, indywidualne wydarzenia z życia uczniów, które mogą zaliczyć jako inicjację (w znaczeniu obrzędu przejścia).z literatury/filmu: np. bohaterowie romantyczni - podróż Kordiana po Europie, pobyt Konrada w celi oo. Bazylianów, pogoń Męża za Dziewicą, Zenon Ziembiewicz (choć w sensie negatywnym), Hanka z Chłopów Reymonta, Holden z Buszujących w zbożu, Balladyna bohaterowie filmu Andrzeja Zwiagincewa Powrót. 5. Na zakończenie lekcji nauczyciel zwraca jeszcze uwagę na zmieniający się obraz przestrzeni. Miejscem akcji jest Berlin Wschodni. Ukazywana przestrzeń współgra z wypowiedziami i zachowaniem bohaterów, jest ich dopełnieniem. Ogołocone z liści drzewa, szare blokowiska, młodzi chłopcy z sankami, lizakiem w jednej a papierosem w drugiej dłoni potwierdzają bylejakość życia, brak perspektyw w portretowanym środowisku młodzieży. Wraz z rosnącym zaangażowaniem młodych do przestrzeni wkrada się coraz więcej barw, a tuż przed premierą widzimy Berlin w promieniach słońca, kolorowe kamienice i tramwaje. Z przestrzeni odspołecznej, jaką niewątpliwie jest na początku, przeobraża się w przestrzeń dospołeczną dla ludzi wierzących w swoje możliwości i perspektywicznie patrzących w przyszłość. Praca domowa 1. Zaproponujcie projekt współpracy (dla grupy, klasy, szkoły), która będzie dla Was wyzwaniem, pomoże rozwinąć i odkryć zdolności, przełamać opory, przekroczyć granice własnego ja. Nauczy odpowiedzialności i współodpowiedzialności. Propozycje zawierać powinny temat, plan, cele i pomysły na realizacje. 2. W pracy pisemnej (eseju) odnieś się do myśli zawartej w temacie. Odwołaj się do własnych doświadczeń oraz znanych Ci tekstów kultury.

12 ZAŁACZNIK 1 KARTY PRACY. KARTA PRACY I pojęcie sztuka wysoka realizacja święto O... związanych ze świętem wiosny mówi balet Strawińskiego [def. Publiczne i uroczyste działania o charakterze symbolicznym, podejmowane zbiorowo lub indywidualnie, mające służyć integracji grupy, dotyczące ważnej dla społeczności dziedziny życia. Odnoszą się zawsze do pojęć mistycznych, ale niekoniecznie związanych ze zinstytucjonalizowaną magią czy religią. Są realizowane w formie szeregu działań i ściśle określonych czynności. Mogą mieć znaczenie nie tylko pozytywne, ale i negatywne]. demokratyzacja sztuki praca nad aktem twórczym uczy tolerancji, wzmacnia poczucie własnej wartości, co z kolei ułatwia akceptację drugiego człowieka; projekt Roystoma Maldooma i sir Rattle a objął młodzież w różnym wieku, z różnych środowisk społecznych i różnych krajów,

13 KARTA PRACY II Grupa I Przynależność bohatera do jego środowiska. Pytania: Kim są bohaterowie, w momencie, gdy ich poznajemy? Czym się interesują? Jaki mają stosunek do szkoły, pracy przyjaźni? Jaki mają stosunek do całego przedsięwzięcia? Grupa II Wyłączenie bohatera ze znanego mu środowiska. Pytania: W jaki sposób Maldoom angażuje młodzież? Czego od nich oczekuje? Jakie reakcje możemy zaobserwować? Grupa III Poddanie bohatera licznym próbom Pytania: Jak wyglądają próby do przedstawienia? Co charakteryzuje bohaterów na tym etapie? Co mówią o sobie i spektaklu? Grupa IV Powrót bohatera do środowiska, ale z nową świadomością i na inną pozycję Pytania: Kim są bohaterowie po sukcesie Święta wiosny w ich wykonaniu? Co wiemy o ich nastawieniu do życia, poczuciu własnej wartości, planach na przyszłość?

14 SCENARIUSZ LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO Opracowała: Katarzyna Chołuj Temat: Sztuka życia pokonywanie siebie i przekraczanie granic własnych możliwości w rytmie pasji. Rytm to jest to! eksperyment muzyczno-edukacyjny. CELE LEKCJI Po lekcji uczeń powinien: dostrzegać rolę muzyki i siłę jej oddziaływania w życiu człowieka; aktywnie uczestniczyć w odbiorze sztuki wysokiej; dostrzegać stereotypowość podziału sztuki na wysoką i niską; zdawać sobie sprawę z wartości uczestnictwa we wspólnych projektach edukacyjnych/artystycznych: pomoc w budowaniu poczucia własnej wartości oraz tożsamości, wzmocnienie pewności siebie i pomoc w odnajdywaniu wartości w życiu; umiejętnie formułować i wyrażać własne refleksje i poglądy; doskonalić umiejętność świadomego i krytycznego odbioru dzieła filmowego z uwzględnieniem specyfiki i złożoności gatunkowej połączenie formy dokumentu z filmem muzycznym, elementami fabuły; doskonalenie w rozpoznawaniu różnic gatunkowych. METODY I FORMY PRACY prezentacja, heureza dyskusja problemowa, praca w grupach, indywidualna praca, burza mózgów. ŚRODKI DYDAKTYCZNE Film: Rytm to jest to!, reż. T. Grube, E. Sánchez Lansch, Niemcy arkusze szarego papieru POJĘCIA KLUCZOWE synchronizacja, film muzyczny, dokument, sztuka wysoka, niska, montaż, rytm w filmie, kompozycja otwarta. CZAS 2 lekcje

15 PRZEBIEG LEKCJI 1. Pogadanka. Nauczyciel pyta uczniów o wrażenia z filmu co ich zainteresowało w nim, co się podobało, a co nie, co sadzą o sam pomysł na tego rodzaju dzieło filmowe, czy takie eksperymenty są potrzebne. Po wymianie pierwszych uwag, prowadzący ukierunkowuje rozmowę uczniów: mają ustalić i wskazać najważniejsze problemy poruszane w filmie. Jedna, wybrana osoba sekretarz notuje wszystkie punkty na tablicy lub arkuszu papieru. Przykładowe odpowiedzi: sztuka, jej sposób i możliwości oddziaływania na ludzi wpływanie na emocje, terapeutyczna rola muzyki, edukacja poprzez sztukę; przełamywanie barier w życiu, wychodzenie poza swoje ograniczenia, znaczenie wytrwałości, wiary we własne możliwości i sukces; znaczenie sztuki i pasji w życiu człowieka ekspresja i przekazywanie własnych emocji poprzez muzykę, wchodzenie w kontakt z innymi ludźmi poprzez taniec, portrety artystów: dyrygenta, choreografa oraz kilkorga młodych ludzi; przełamywanie barier miedzy kulturą wysoką (Filharmonia Berlińska i rytualne widowisko opera Strawińskiego) a kulturą niską (grupa młodych ludzi uliczników, nie znających muzyki klasycznej, ale tańczących do niej). 2. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli uczniów na 5-osobowe grupy i każdej z nich przydziela do przeanalizowania inny aspekt pracy nad dziełem filmowym. Kolejne grupy mają zastanowić się nad rolami poszczególnych współtwórców tego niezwykłego filmu-eksperymentu (który rejestruje i przedstawia z bliska próby dwustu pięćdziesięciu uczniów z dwudziestu pięciu krajów, tańczących do układu światowej sławy choreografa Roystona Maldooma "Święto wiosny" Strawińskiego" oraz muzyki granej przez Orkiestrę Filharmonii Berlińskiej). Twórcy projektu i filmu to: reżyserzy - Thomas Grube i Enrique Sanchez Lansch oraz ekipa operatorów, dyrygent orkiestry Filharmonii Berlińskiej - Sir Simon Rattle,, choreograf - Royston Maldoom, grupa 250 młodych ludzi z Berlina, zróżnicowanych etnicznie, ale w sumie tworzących jeden zespół. Uczniowie dostają od prowadzącego materiały pomocnicze - fragmenty wywiadów z twórcami, artykuły itp. Po około 10 min. uczniowie powinni wyodrębnić najważniejsze funkcje poszczególnych współtwórców filmu w kolejnych etapach powstawania i zaprezentować pozostałym zespołom efekty swojej pracy. Grupa A rola reżyserów: odpowiedzialni za wszystkie etapy pracy nad filmem i koncepcje całego filmu, dokumentowanie prób, wybór miejsc i kadrów, wybór głównych bohaterów, sposób pracy z nimi, nawiązanie kontaktu z całym zespołem i młodymi tancerzami, montaż, czyli selekcję nagranego materiału, dobór ścieżki dźwiękowej, Grupa b rola dyrygenta: cały projekt edukacyjny powstał z jego inicjatywy, gdyż to on zaprosił do współpracy choreografa i zaangażował elitarną orkiestrę do współpracy z młodzieżą z marginesu, a także zgodził się na realizację filmu Grupa C funkcja choreografa: odpowiedzialny za kształt artystyczny całego przedsięwzięcia, ma najbliższy, bezpośredni kontakt z młodzieżą, odpowiedzialny za stworzenie odpowiedniej atmosfery pracy i jednego potrafiącego porozumiewać się ze sobą zespołu; Grupa d - rola młodzieży: stworzenie zespołu, zaangażowanie się w pracę nad spektaklem, umiejętność uczenia się, narzucenia sobie samodyscypliny, przełamywanie barier kulturowych i indywidualnych, wchodzenie w interakcję z innymi uczestnikami oraz prowadzącymi zajęcia.

16 3. Nauczyciel podsumowuje i uzupełnia wypowiedzi uczniów. Zauważa, że film, zwłaszcza taki jak ten - eksperymentalny dokument - jest dziełem złożonym i jak żadna inna dziedzina sztuki, wymaga pracy zespołowej, komunikowania się ze sobą i porozumienia, bycia otwartym na innych, umiejętności dostosowywania się do sytuacji i reagowania na sygnały i impulsy innych, wytrwałości i cierpliwości oraz wiary w sukces tego, co się robi. Próbuje wskazać czynniki, dzięki którym udało się twórcom osiągnąć powodzenie. Można w tym celu przytoczyć fragment wywiadu z reżyserem: Przedsięwzięcie mogło się udać tylko dzięki wzajemnemu zaufaniu wszystkich partnerów. Musieliśmy uwierzyć w powodzenie filmu bez scenariusza, z otwartym zakończeniem. Wszyscy członkowie ekipy orkiestra, młodzież, Sir Simon Rattle i Royston Maldoom musieli uwierzyć w nas jako filmowców, a my musieliśmy wierzyć w siebie. 4. Dyskusja i praca w grupach. Prowadzący inicjuje dyskusję na temat roli muzyki w filmie i w życiu oraz sposobów jej oddziaływania na emocje. Uczniowie pracują w dwuosobowych zespołach i wspólnie ustalają i zapisują swoje propozycje na uprzednio przygotowanych arkuszach papieru dotyczące poniższych zagadnień: a) mają za zadanie przypomnieć sobie, w których scenach i momentach filmu widać było najwyraźniej, dla którego z bohaterów muzyka miała zasadnicze znaczenie i w jaki sposób zmieniła coś w nim samym lub w jego życiu Proponowane odpowiedzi: np. dla czarnoskórego młodego chłopaka-uchodźcy z Nigerii, który opowiadał, że jemu muzyka przynosi radość i że w jego kulturze przez muzykę nawiązuje się kontakt z innymi, Martinowi wrażliwemu chłopakowi Niemcowi, pochodzącemu z lepiej sytuowanej rodziny, ale odizolowanego od rówieśników, outsidera, grającego na pianinie - dla niego taniec stał się sposobem przełamywania się i radzenia sobie z własnymi barierami, dla Roystona Maldoona choreografa, muzyka to pasja, miłość życia, sposób na pomaganie innym. Muzyka odmieniła jego życie (któregoś dnia poszedł z kumplami do kina na film muzycznotaneczny z Nuviejewem, wyszedł z kina, miał wtedy 20 lat i postanowił, że będzie tańczyć. Zapisał się do londyńskiej szkoły baletowej, ale był zbyt powolny, aby zostać profesjonalnym tancerzem baletowym, więc został choreografem), dla dyrygenta sir Simona, akademickiego geniusza, który w wieku 20 lat dyrygował już wielkimi orkiestrami muzyka to także pasja, ale i świetny sposób na edukację uczenie się wyrażania samego siebie i swoich emocji poprzez muzykę. b) mają zastanowić się nad sposobem przedstawienia muzyków Proponowane odpowiedzi: w scenach z prób orkiestry muzycy pokazywani są w niedbałych strojach. Muzyka do Święta wiosny Igora Strawińskiego, wykorzystana jest w nieco innym kontekście kulturowym. Uczniowie powinni zwrócić uwagę na wyraźny kontrast pomiędzy dwoma światami instytucją Filharmonii Berlińskiej (będącej bastionem kultury wysokiej) i światem młodych uliczników (trudna sytuacja ich rodzin, często borykających się z problemami alkoholu, bezrobocia, żyjący w robotniczej, biednej dzielnicy Berlina), a także miejsce prób dawna zajezdnia omnibusowej. Jednocześnie, jest związek między treścią "Święta wiosny" a tematem filmu, co akcentują także sami reżyserzy: Rozważając wykorzystanie tej muzyki, byliśmy trochę zaniepokojeni, ponieważ "Święto wiosny" jest gwałtowne i przejmujące. Podczas pracy nad filmem zdaliśmy sobie sprawę, że ta muzyka odzwierciedla w pewnym sensie doświadczenie życiowe tych młodych ludzi (...)Tematem "Święta wiosny" jest kształcenie i przekazywanie wiedzy. Pomaganie młodzieży w dorastaniu poprzez wprowadzenie jej w tajemnice życia wspólnoty i natury za pośrednictwem rytuałów i kultowych tańców. Przebieg warsztatów ewidentnie wiąże się z tematem filmu. Istnieje też analogia między przeciwnościami jakim muszą stawić czoło bohaterowie baletu, a nieprzyjaznym środowiskiem, z którego pochodzi spora część jego wykonawców.

17 c) mają się zastanowić nad rytmem samego filmu co go współtworzy, które momenty są w nim według nich najważniejsze i dlaczego, wskazać najważniejsze punkty dramaturgiczne w filmie i zastanowić się, czy są one zaakcentowane przez muzykę. Proponowane odpowiedzi: Muzyka stanowi kontrapunkt fragmentów dokumentalnych, na przykład kluczowych wydarzeń z życia Sir Simona, konfrontacji Martina z miejscem, w którym spędził dzieciństwo i pierwszym zetknięciem Royston Maldooma ze światem tańca, wówczas podkreśla ona przywoływane emocje z przeszłości i wywołuje jednocześnie nowe uczucia u widzów. d) rozważyć i zastanowić się nad rolą montażu Proponowane odpowiedzi: montaż nadaje właściwy rytm dziełu i odzwierciedla gwałtowne i dynamiczne tempo muzyki Strawińskiego oraz tańca młodych ludzi - współtworzy w ten sposób rytm całego filmu. 5. Dyskusja. Następnie nauczyciel prosi uczniów o zastanowienie się nad rolą sztuki, a zwłaszcza muzyki, w ich życiu: czy zgadzają się z twórcami i wypowiedziami ich rówieśników z Berlina, co do istotnego wpływu sztuki (muzyki) na ich zachowanie i emocje? Prowadzący jako moderator kieruje dyskusją udziela głosu poszczególnym osobom i zadaje pytania pomocnicze. Pyta też, ile osób z klasy zgodziłoby się i chciało wziąć udział w takim eksperymencie, gdyby to było możliwe i co sądzą na temat skuteczności takiego przedsięwzięcia czy zgadzają się z opinią reżyserów i choreografa? Nauczyciel przytacza przykłady podobnych przedsięwzięć edukacyjnych, zrealizowanych w różnych miastach w Polsce, np.: Projekt START- ART realizowany jest przez Stowarzyszenie Praktyków Dramy STOP-KLATKA przy współpracy z Biurem Kultury Dzielnicy Praga Północ m.st. Warszawy. Młodzi ludzie z Pragi zostali zaproszeni do wspólnej pracy teatralnej, której owocem będzie przedstawienie. Osoby, biorące udział w START-ART pochodzą z różnych środowisk, łączy ich ciekawość i zamiłowanie do teatru. Projekt składa się z 9 spotkań, z czego 3 prowadzone będą przez tzw. "expertów" z dziedziny pantomimy, pracy z głosem, scenografii, tańca, itp. Uczestnicy projektu sami decydują kogo chcieliby zaprosić, żeby poprowadził z nimi zajęcia. Praca nad przygotowaniem spektaklu będzie trwała do wakacji, na jesieni odbędą się minimum cztery pokazy przedstawienia. Sam pomysł na START-ART powstał w inspiracji angielskim projektem "Kicking Arts" realizowanym w Barbican Theatre w Plymouth. Uczestnikami angielskich działań byli młodzi ludzie, którzy nie uczyli się ani nie pracowali. Na bazie ich talentów artystycznych i wyobraźni został stworzony spektakl. 6. Ćwiczenie. Na koniec każda grupa ma przyporządkować jeden ewentualnie dwa z kilku wypisanych przez prowadzącego na tablicy gatunków filmowych, który według nich Rytm to jest to! realizuje i argumenty, potwierdzające słuszność ich wyboru. Propozycje mogą być różne i niekoniecznie wykluczające się, jako że film ten można uznać zarówno za: dokument (rejestruje autentyczne wydarzenie, które rozegrało się w konkretnym czasie i miejscu z udziałem rzeczywistych osób; opowiada historię tych ludzi; reżyser jako moderator ma za zadanie rzetelnie opowiedzieć o daną historię); film muzyczny/musical (skupia się na muzyce i tańcu, pokazuje układy taneczne, pracę z tańcem i muzyką, muzyka wyznacza rytm i dramaturgię w filmie);elementy filmu fabularnego (opowiada pewne historie i perypetie młodych bohaterów, poznajemy ich w konkretnych sytuacjach, ma zręby fabuły i strzępy akcji). Podsumowanie uczniowskich prób klasyfikacji filmu najlepiej oddają słowa twórców: Próbowaliśmy znaleźć własny język filmowy, wiec nie baliśmy się mieszania gatunków. Zależało mi na tym, żeby nasza opowieść silnie działała na emocje, więc stosowałem środki wyrazu typowe dla filmów fabularnych. Nawet w filmie dokumentalnym mogą występować elementy przygody, uwodzenia widzów i

18 oczywiście subiektywny punkt widzenia. Ale podoba mi się nazwa "film muzyczny". Muzyka to nie tylko to, co słychać. Wierzę w przyszłość musicalu, który nie tylko przedstawia piękną muzykę, lecz opowiada także wzruszające opowieści o tym, ile muzyka może znaczyć dla słuchaczy. Praca domowa Napisz esej na temat: Rola pasji w życiu młodego człowieka: odnieś się do znanych ci przykładów z życia oraz z różnych dziedzin sztuki. ZAŁĄCZNIK 1 ZADANIA DLA GRUP GRUPA A: Rola reżyserów: Cytat 1: Najbardziej pobudził naszą wyobraźnię kontrast. Z jednej strony twórczość Roystona Maldooma, który od trzydziestu lat podróżuje po świecie czerwoną furgonetką pocztową, realizując spektakle taneczne, głównie z udziałem uliczników, a z drugiej orkiestra Filharmonii Berlińskiej, bastion wysokiej kultury a wszystko wydarzyło się miedzy dzielnicami Weissensee i Markishes Vertel. Chcieliśmy zobaczyć jak będzie wyglądało gwałtowne, rytualne widowisko Strawińskiego, w interpretacji uliczników, którzy nic nie wiedzieli o Filharmonii i nie znali muzyki klasycznej. Postanowiliśmy zaobserwować do czego doprowadzi ten proces zbliżenia dwóch światów, Byliśmy ciekawi, na jaki grunt padną ziarna tego projektu edukacyjnego i co z nich wyrośnie. Po raz pierwszy zrealizowano podobny projekt w Berlinie, więc jego wyniku nikt nie mógł przewidzieć. Taki był punkt wyjścia naszego filmu.zgodnie z założeniem, scenariusz miał także powstawać na gorąco. Filmowanie zwłaszcza zajęć warsztatowych było pasjonującym, trzymiesięcznym maratonem, w który zaangażowali się wszyscy uczestnicy. Kiedy odbywa się próba baletu, przy udziale pięćdziesięciu młodych osób, zawsze coś się dzieje. Gdybyśmy się nie zbliżyli do uczestników projektu, nie moglibyśmy brać w nim czynnego udziału. Niezbędnego dystansu nabraliśmy w okresie, który nastąpił po zdjęciach i przed montażem. Proces selekcji materiału trwał długo, bo musieliśmy odzyskać krytyczny dystans. Podczas montażu zawsze wracaliśmy do tego, co przeżyliśmy podczas pracy z poszczególnymi bohaterami. GRUPA B: ROLA DYRYGENTA CYTAT 1: Był zaangażowany w program edukacyjny, w ramach którego na terenie całych Niemieckie dzieciaki były zapraszane na koncerty muzyki klasycznej, przychodziły na otwarte próby orkiestr. Jego pomysł okazał się być dosyć nowatorski (i był związany z podobną działalnością w ramach owego programu); mianowicie miał on polegać na tym, że elitarna orkiestra, która dotychczas nigdy nie opuszczała murów filharmonii, nie wychodziła ze swoją sztuką do miejsc, w których właściwie nie ma kultury, gdzie nie słychać tego typu muzyki, która była fragmentem zamkniętej, wysokiej, niedostępnej dla przeciętnego człowieka kultury (bilety na ich koncerty były wyjątkowo trudno dostępne) po raz pierwszy wyjdzie ze swojej wieży z kości słoniowej do przemysłowych przedmieść miasta. Powiedział, że zna pewnego szalonego choreografa, że zamierza zebrać na scenie 250 dzieciaków, które nigdy wcześniej nie miały doświadczeń scenicznotanecznych i zrobić z nimi balet do utworu Strawińskiego. Mimo, że był to szalony pomysł (a może właśnie dlatego), zaraził nas nim.) Musieliśmy przekonać członków orkiestry, że powinni nam pozwolić na filmowanie prób, żebyśmy mogli zarejestrować cały proces powstawania spektaklu. Nie zdarzyło się to nigdy przedtem w historii orkiestry. Zasadnicze znaczenie miała wiara, jaką okazywał nam Sir Simon Rattle.

19 GRUPA C: FUNKCJA CHOREOGRAFA CYTAT 1: Orkiestra musiała wierzyć w Roystona Maldooma, który zamierzał zapewnić publiczności liczącej trzy tysiące osób niezapomniane przeżycie artystyczne.poznaliśmy już orkiestrę filharmonii, rejestrując jej pracę nad Falstaffem, wystawionym przez Claudio Abbado, i dużo słyszeliśmy o Roystonie. Spotkaliśmy się z nim po raz pierwszy zaledwie cztery tygodnie przed rozpoczęciem zdjęć. GRUPA D: ROLA MŁODZIEŻY CYTAT 1: Uzgodniliśmy, że wszyscy uczestnicy będą pracować w takich samych warunkach. Grupa dwustu pięćdziesięciu młodych ludzi miała poznać choreografa i członków orkiestry podczas prób. Umowa dotyczyła także nas, więc nie mogliśmy zawczasu przeprowadzić wywiadów z głównymi bohaterami.od początku braliśmy udział we wszystkich warsztatach. Należeliśmy do ekipy, więc młodzież traktowała nas jak swoich, chociaż musiało upłynąć trochę czasu, zanim nam w pełni zaufali. Głównych bohaterów najpierw odwiedzaliśmy i jeśli sobie tego życzyli rozmawialiśmy z ich rodzicami. Po każdym dniu zdjęciowym cała ekipa omawiała swoje wrażenie z pracy z młodzieżą. Stopniowo, z tej wzajemnej wymiany tworzy się narracyjna nić.

20 SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ Opracowała: Magdalena Ładyko Temat: Moje życie należy do mnie CELE LEKCJI Po lekcji uczeń powinien: przezwyciężać własne zahamowania, umocnienie wiary we własne zdolności i umiejętności; uświadomienie sobie potrzeby zmiany hierarchii celów; posiadać umiejętność rozpoznawania różnych zachowań asertywnych, agresywnych, uległych; cechować się dezaprobatą dla negatywnych zachowań występujących w grupie rówieśniczej; być wrażliwym na muzykę poważną i taniec odbiegający w swojej formie od tańca dyskotekowego; dostrzegać różne gatunki muzyki w poważnej poprzez uczestnictwo w koncertach, występach grup baletowych, tanecznych. METODY I FORMY PRACY wykład informacyjny, heureza dyskusja problemowa, praca indywidualna, analiza poszczególnych wątków filmowych. metoda niedokończonych zdań. ŚRODKI DYDAKTYCZNE Film: Rytm to jest to!, reż. T. Grube, E. Sánchez Lansch, Niemcy 2004 karty pracy. CZAS 2 lekcje

21 PRZEBIEG LEKCJI 1. Wykład i dyskusja. W pierwszej części lekcji nauczyciel przypomina uczniom treść filmu i jej głównych bohaterów. Mówi o projekcie edukacyjnym realizowanym w Berlinie wśród młodzieży pochodzącej z różnych środowisk, czasami dysfunkcyjnych, zróżnicowanych wiekowo, kulturowo i etnicznie. Prosi uczniów o podanie konkretnych przykładów. W krótkiej kontrolowanej dyskusji kieruje rozmowę na bohaterów, którzy wykazują postawę asertywną w dążeniu do realizacji celu. 2. Dyskusja kierowana. Nauczyciel na tablicy zapisuje temat lekcji Moje życie należy do mnie i prosi uczniów o krótką wypowiedź. W subtelny sposób podkreśla rolę rodziców, opiekunów w organizacji życia młodego człowieka. W dyskusji powinny pojawić się stwierdzenia, że bardzo chciałbym ale, lub chcę zostać (zdobyć) ale boję się, że koledzy, Nauczyciel słuchając wypowiedzi uczniów kontroluje zachowanie pozostałych mniej aktywnych wychowanków. 3. Karta pracy. Nauczyciel rozdaje dla każdego ucznia kartę pracy ( zał. 1). Po 10 min. prosi chętnych o skomentowanie swojej pracy nie oceniając jej merytorycznej treści. W dalszej części lekcji nauczyciel w formie krótkiego wykładu wyjaśnia uczniom pojęcie asertywności i jego roli w osiąganiu celów życiowych. Asertywność to nie uleganie naciskom innych, modzie panującej w danej subkulturze, to umiejętność odmawiania tego co jest niedobre, złe. Przyjmowanie z godnością krytyki i pochwał, oceny własnego postępowania, świadość swoich wad. Asertywność to także umiejętność wyrażania swoich opinii nie naruszając godności innych przy zachowaniu zasad tolerancji. Jedna z bohaterek filmu 14 letnia Marie mówi Kiedy mam jasny cel chcę go osiągnąć, nie rezygnuję tak łatwo. Nauczyciel choreograf Royston Maldoom pracujący z młodzieżą mówi wprost Życie stawia ciągłe wyzwania a sztuka nie jest luksusem. Asertywność to także ważny element poczucia wspólnoty, akceptacji, determinacji młodzieży berlińskiej w realizacji wspólnego przedsięwzięcia Osoba asertywna świadomie wybiera sposób realizacji celu i potrafi go świadomie zmienić, adekwatnie do danej sytuacji. Jest świadoma własnej wartości. Od pojęcia asertywności należy odróżnić uległość i agresywność. Uległość to respektowanie praw innych, lekceważenie własnego zdania, wizerunku. Agresywność to wymuszanie respektowania danego zdania lub postawy. Młodzież przy pomocy nauczyciela podaje konkretne przykłady takich zachowań pojawiających się w środowisku szkolnym lub grupie rówieśniczej i zapisuje je w krótkiej tabeli na tablicy. Przykładowe określenia jakie mogą się pojawić. zachowania asertywne - umiejętność odmawiania, mówienia Nie! - nie uleganie naciskom grupy, - stanowczość w działaniu - akceptacja własnej postawy, wizerunku, - tolerancja wobec innych, - stawianie jasnych, zrozumiałych celów do wykonania zachowania uległe - brak własnego zdania wobec istniejącego problemu, - niewiara w sukces, - brak silnej woli, - postawa wycofywania się, - lekceważenie własnych poglądów, - lęk w kontaktach z innymi Zachowania agresywne - kłótliwość, złość - narzucanie własnej opinii, własnego poglądu - nie uznawanie sprzeciwu, odmowy - zachowania napastliwe prowadzące do bójki -odmowa wykonania polecenia bez merytorycznego uzasadnienia - wulgarność wypowiedzi - brak szacunku i tolerancji wobec prezentowanych odmiennych postaw

22 4. Zabawa edukacyjna. Nauczyciel prosi o dokończenie następujących zdań. Nie mogę ci pożyczyć tej książki bo Nie skorzystam z twojej propozycji pójścia na wagary bo Lubię muzykę poważną Uważam, że ten kolega obraził naszą koleżankę bo i powinien ją przeprosić. Mimo swojej wady postawy postaram się. Ten film podobał ( nie podobał) mi się.. Praca domowa 1. Wyjaśnij znaczenie wypowiedzi dyrygenta zespołu muzyków filharmonii Sir Simona Rattle. Pamiętaj cokolwiek będziesz robił, niech to dla ciebie będzie podróżą, ale ta podróż się nie kończy, bo gdy ci się wydaje że to masz, tracisz wszystko bo zawsze jest coś więcej niż to co osiągnąłeś. 2. Poszukaj informacji na temat projektów angażujących młodzież do różnych działań z realizowanych w twojej miejscowości lub projektów współfinansowanych przez UE dot. wspierania asertywności. 3. Wykonaj prezentację multimedialną dotyczącą wybranej muzyki poważnej i jej twórców.

23 ZAŁĄCZNIK 1 KARTA PRACY Moje cele jakie chce osiągnąć Przeszkody, zagrożenia jakie mogą wystąpić w trakcie realizacji celów Szanse

24