Współczesna Gospodarka

Transkrypt

1 Współczesna Gospodarka Contemporary Economy Vol. 4 Issue 2 (2013) 1-9 Electronic Scientific Journal ISSN X BEZPOŚREDNIE INWESTYCJE ZAGRANICZNE W POLSKIEJ GOSPODARCE Streszczenie Proces inwestowania we współczesnej gospodarce jest jednym z najważniejszych elementów przyczyniających się, zarówno do jej rozwoju, jak i do rozwoju funkcjonujących w jej ramach przedsiębiorstw. W przedsiębiorstwie sama czynność inwestowania uzależniona jest jednak od wielu innych czynników, wśród których jednym z ważniejszych są jego zasoby kapitałowe i realizowana strategia. Rozwój gospodarki i wielu podmiotów gospodarczych uzależniony jest często od możliwości pozyskania kapitału pochodzącego z zewnątrz, czyli tzw. bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Ich alokacja w gospodarce świadczyć może o atrakcyjności konkretnego obszaru, a przez to powodować przyciąganie nowych zagranicznych inwestorów. Warto więc zdać sobie sprawę z aktualnej sytuacji polskiej gospodarki i przedsiębiorstw, wielu możliwości inwestowania, poziomu alokacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz podjąć rozważania związane z ich aktualnym miejscem w gospodarce. Słowa kluczowe: bezpośrednie inwestycje zagraniczne, globalizacja, gospodarka, rozwój przedsiębiorstwa Wstęp Dynamika zmian zachodzących we współczesnej gospodarce uzależniona jest od wielu czynników. Są nimi zarówno te, które zależne są od samej gospodarki, jak i te, których źródło powstania znajduje się poza gospodarką danego kraju. Wspólną cechą czynników zewnętrznych wydaje się być gwałtowność ich występowania i często nieprzewidywalność, co do wywieranych przez nie skutków. Zarówno gospodarki wielu krajów, jak i przedsiębiorstwa poszukują różnych możliwości własnego rozwoju, które choć w pewnym zakresie ograniczałyby wspomniane zjawiska gwałtowności i nieprzewidywalności. Wydaje się, że jednym z najbardziej

2 2 efektywnych działań, może być tworzenie przyjaznych warunków w celu pozyskiwania przez konkretny kraj lub przedsiębiorstwo bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Wachlarz podejmowanych działań powoduje większe zaangażowanie zagranicznego kapitału w gospodarkę lub w podmiot gospodarczy a przez to staje się jednym z ważniejszych przyczyn wzrostu gospodarczego. 1. Rozwój współczesnego przedsiębiorstwa Realizując swoje zamierzenia biznesowe, przedsiębiorstwa podejmować mogą różnorodne decyzje gospodarcze. Są one uzależnione od wielu czynników, wśród których najważniejszymi są wielkość posiadanych zasobów (zarówno finansowych, jak i pozafinansowych) miejsce i warunki, w których przedsiębiorstwo prowadzi swoją działalność, zakres tej działalności, chłonność rynku oraz cechy i użyteczność oferowanego produktu lub świadczonej usługi. Potwierdzeniem tej tezy jest stanowisko, wyrażone przez K. Kucińskiego, który stwierdza, że: Przedsiębiorstwo jest żywym organizmem, który rozwija się lub upada pod wpływem różnorodnych sił i czynników. Przedsiębiorstwo wymaga umiejętnego wmontowania w makroprzestrzenie, regionalne, a zwłaszcza lokalne struktury społeczno-ekonomiczne i budowania układu powiązań z elementami składowymi tych struktur. Przyrodnicze, techniczne, społeczne i ekonomiczne warunki działania tworzą bowiem przesłanki i ograniczenia dla firmy, są jej szansą, a zarazem zagrożeniem 1. Oddziałujące na przedsiębiorstwa czynniki wpływają w bezpośredni sposób na opracowanie i realizację odpowiedniej strategii rozwoju podmiotu gospodarczego. W jednych przypadkach zachowaniem racjonalnym, z punktu widzenia przedsiębiorstwa, może okazać się realizacja celu biznesowego, funkcjonując jedynie na rynku lokalnym lub regionalnym. Dynamiczny rozwój przedsiębiorstwa na tym rynku powodować może w przyszłości redefinicję jego celów oraz konieczność zredefiniowania opracowanej wcześniej strategii. W wielu przypadkach może to być strategia odnosząca się realizowania własnych celów biznesowych na szerszym, niż dotychczas rynku. Rozwój tych przedsiębiorstw narażony jest z jednej strony na podejmowanie większego ryzyka, z drugiej zaś umożliwia uzyskiwanie większych przychodów ze sprzedaży, a przez to umożliwia bardziej dynamiczny rozwój. Oprócz większego wolumenu sprzedaży ważnym jest również możliwość ograniczenia kosztów działalności (np. poprzez wykorzystanie efektów skali), pozyskanie nowych, lepszych niż na mniejszym rynku, dostawców, możliwość skorzystania z nowych narzędzi rozwoju, szerszy dostęp do zaawansowanych technologicznie rozwiązań, wykorzystanie efektywnych narzędzi i sposobów w zakresie zarządzania. Wpływ współczesnych czynników oddziaływania może okazać się dla przedsiębiorstwa zarówno pozytywny, jak i negatywny. Negatywne oddziaływanie, prowadzić może do kłopotów przedsiębiorstwa i skutkować ograniczeniem jego rozwoju w przyszłości, a w najbardziej skrajnym przypadku stać się przyczyną jego upadłości, bądź doprowadzić do jego likwidacji. Pozytywne efekty oddziaływania rynku mogą z kolei wspomagać przedsiębiorstwo w realizacji bardziej, niż dotychczas, dynamicznego rozwoju. Umiejętność wykorzystania drugiej możliwości, szczególnie w długim okresie, może okazać się czynnikiem dynamizującym ekspansję przedsiębiorstwa na rynki, które dotychczas nie były przez niego obsługiwane. Kolejne etapy rozwoju przedsiębiorstwa to być może w zależności od przyjętej strategii podjęcie może decyzję o realizacji w innej gospodarce (w innych podmiotach) tzw. bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). 1 T. Gutowski, A. Oniszczuk-Jastrząbek, Strategiczne zachowania przedsiębiorstw na globalnym rynku, (w:) Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstwa w otoczeniu globalnej gospodarki wiedzy. Red. A. P. Balcerzak, E. Rogalska, Toruń 2010, s

3 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w polskiej gospodarce 3 2. Istota i formy bezpośrednich inwestycji zagranicznych Bezpośrednie inwestycje zagraniczne są głównym przejawem działalności przedsiębiorstw na całym świecie. Zgodnie z definicją Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego o bezpośrednich inwestycjach zagranicznych można mówić wówczas, gdy rezydent jednej gospodarki, zwany inwestorem bezpośrednim uzyskuje trwałą, długoterminową korzyść z kapitału zainwestowanego w jednostkę rezydenta innej gospodarki znajdującej się w innym państwie niż kraj pochodzenia inwestora. Kontynuując analizę przytoczonej definicji, należy zwrócić uwagę na pojęcie trwałej korzyści, która wskazuje na długookresowy związek pomiędzy przedmiotem inwestycji a inwestorem, który posiada znaczący wpływ na zarządzanie przedsiębiorstwem. W definicji zwraca się ponadto uwagę na progowy poziom udziału w przedsiębiorstwie, który umożliwia inwestorowi skuteczny wpływ na decyzje firmy, a jest nim 10% akcji zwykłych lub głosów 2. Wielkość ta uważana jest za wystarczającą ze względu na bardzo duże rozszczepienie udziałów pomiędzy różnych indywidualnych inwestorów. Inwestowanie bezpośrednie ma więc charakter udziałowy, pozwalający na partycypowanie inwestora w zarządzaniu, własnościach i wyniku finansowym przedsiębiorstwa 3. Potwierdzeniem tych spostrzeżeń jest pojęcie BIZ stworzone przez W. Karaszewskiego. Twierdzi on m.in. że bezpośrednie inwestycje zagraniczne to lokaty kapitału dokonywane poza granicami kraju inwestora dla podjęcia tam działalności gospodarczej od podstaw lub nabycia praw własności dla istniejącego przedsiębiorstwa w skali umożliwiającej bezpośredni udział w zarządzaniu 4. Inwestorem może być osoba fizyczna, inkorporowane lub nieinkorporowane przedsiębiorstwo państwowe lub prywatne, grupa takich przedsiębiorstw lub grupa osób fizycznych 5. Przyjąć więc należy, że realizacja BIZ przyjmuje charakter trwałej, długoterminowej lokaty, z której inwestor spodziewa się większych korzyści, niż mógłby osiągnąć przy innym sposobie inwestowania. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne na terenie kraju innego, niż kraj pochodzenia inwestora mogą być realizowane w różny sposób. Istnieje możliwość tworzenia przedsiębiorstwa od podstaw (inwestycje greenfield) oraz przejęcia przedsiębiorstwa w całości lub w części (brownfield). Słuszną wydaje się teza, iż z punktu widzenia przedsiębiorstwa - inwestycje typu greenfield są bardziej korzystne od inwestycji brownfield 6. Realizacja inwestycji od podstaw pozwala na transfer pożądanych kapitałów i innych zasobów od początku realizacji procesu inwestowania. Projekty inwestycyjne typu greenfield wiążą się zwykle z budową zakładu produkcyjnego, utworzeniem filii handlowej, konsultanckiej czy też biura prawnego. Inwestowanie typu brownfield może być realizowane w drodze fuzji lub przejęć zagranicznych przedsiębiorstw. Istnieje wówczas konieczność pewnego dopasowania się do istniejących już warunków prowadzenia działalności gospodarczej. Nie zawsze istnieje możliwość szybkiego wprowadzenia własnych zamierzeń biznesowych, często konieczne jest przeprowadzenie restrukturyzacji nowego przedsiębiorstwa, w tym zmian organizacyjno-prawnych. Między innymi z tego powodu, efekty sposobu inwestowania, jakim jest brownfield, mogą być, dla inwestora, widoczne nieco później. Wymienione formy inwestowania mimo zaznaczonych różnic mają jedną główną cechę. Dają przedsiębiorstwom inwestorom możliwość ingerowania w funkcjonowanie gospodarki 2 OECD Benchmark Definition of Foreign Direct Investment, Third Edition, OECD, Paris 1996, s Z. Madej, Powiązania między globalnym a polskim rynkiem kapitałowym, (w:) Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania. Red. B. Liberska. PWE, Warszawa 2002, s W. Karaszewski, Przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego w Polsce w latach , Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 2001, s J. Hirshleifer, Investment Decision Under Uncertainly: Choice Theoretic Approaches, (w:) The Quarterly Journal of Economics, 1985, nr 4, s Przedsiębiorstwo, zasady działania, funkcjonowanie, rozwój. Red. J. Żurek. Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007, s. 1001

4 4 w kraju inwestowania (głównie greenfield) oraz wywierają znaczący wpływ na działalność podmiotów gospodarczych, zmieniając ich sytuację finansową, technologiczną i prawną (głównie brownfield). Do bezpośrednich inwestycji zagranicznych, zgodnie z zaleceniami OECD, wliczane są również ewentualne późniejsze transakcje kapitałowe dokonywane między inwestorem bezpośrednim a przedsiębiorstwem, którym inwestycja została zrealizowana. Zaliczane do nich są więc zakupy kolejnych akcji lub udziałów przedsiębiorstwa, reinwestowanie dochodów w takim przedsiębiorstwie oraz pożyczki i kredyty 7. Oprócz oddziaływania na poziomie konkretnej gospodarki i przedsiębiorstwa, BIZ przyczyniają się powstawania znaczących zmian w wymiarze globalnym. Ich przejawem może być np. pogłębienie dysproporcji rozwojowych w skali świata, zmiana w strukturze rodzajowej prowadzonej działalności, wahania w rozwoju gospodarczym krajów, w których BIZ są lub nie są realizowane. Wpływ na światową gospodarkę jest również widoczny w wielu innych sferach gospodarowania. Już o samej sile oddziaływania świadczyć może wielkość światowych przepływów BIZ, przedstawiona w tab.1. Tablica 1. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w latach (dane w mld USD) Przepływy BIZ w latach Świat 1 463, , , , , ,42 Europa 639,81 899,19 569,02 398,94 356,59 425,27 Ameryka Płn. 297,43 330,60 363,54 165,01 221,32 267,87 inne kraje rozwinięte * 44,63 90,63 87,08 42,27 40,68 54,73 Afryka 36,78 51,48 57,84 52,65 43,12 42,65 Azja 290,91 349,41 380,36 315,24 384,06 423,16 Ameryka Łacińska 98,18 172,28 209,52 149,40 187,40 216,99 Oceania 1,30 1,14 2,30 1,94 2,08 1,60 gospodarki przejściowe ** 54,32 90,80 121,04 72,37 73,76 92,16 * Australia, Bermudy, Izrael, Japonia, Nowa Zelandia ** Albania, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja, Serbia, Czarnogóra, była Jugosławia, Macedonia i Armenia, Azerbej- dżan, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina, Uzbekistan, Gruzja Źródło: United Nations Conference on Trade and Development UNCTAD, World Investment Report 2012, To wards New Generation of Investment Policies, Annex table I.1, FDI flows, by region and economy, , s , Przeprowadzając nawet pobieżną analizę wartości bezpośrednich inwestycji zagranicznych, stwierdzić można, że w poszczególnych latach ulega ona zauważalnym zmianom. Wpływ na to ma między innymi sytuacja gospodarcza świata, koniunktura gospodarcza i związana z 7 Przemiany we współczesnej gospodarce światowej. Red. E. Oziewicz. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006, s. 108.

5 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w polskiej gospodarce 5 tym polityka przedsiębiorstw. Nie bez znaczenia jest globalny rozwój w dziedzinie techniki i technologii, rosnące coraz bardziej i zmieniające się wymagania klientów w różnych częściach świata oraz potrzeba poszukiwania przez przedsiębiorstwa nowych rynków surowców, rynków zbytu, czy też nowych dostawców. Wszystkie te uwarunkowania zewnętrzne i związane z tym, zachowania przedsiębiorstw odbywają się w sposób bardzo dynamiczny, gwałtowny, a czasami również trudny do przewidzenia 8. Reasumując, podkreślić należy, że międzynarodowa ekspansja przedsiębiorstw i ich działalność na innych rynkach zwłaszcza w długim okresie są działaniami charakterystycznymi dla współczesnej gospodarki a towarzyszące im wahania, na przykład co do wielkości inwestowanego kapitału, są zjawiskiem nieuniknionym. Przypuszczać należy, że w związku z polepszającą się sytuacją gospodarczą świata, w kolejnych latach następować będzie globalne zwiększenie dynamiki w zakresie napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Nietrudne do przewidzenia wydaje się być również skierowanie większego napływu BIZ do regionów, czy też krajów rozwijających się oraz tych pozostających nieco poza głównym obszarem wpływu procesu globalizacji. 3. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w polskiej gospodarce Od 1994 roku w Polsce nieprzerwanie prowadzi się analizy poziomu napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Z danych tych wynika, że zagraniczni inwestorzy chętnie lokują swoje inwestycje w naszym kraju. Widoczne jest jednak w poszczególnych latach dość znacznie zróżnicowanie napływu BIZ pod względem ich wartości (wykres 1). WARTOŚĆ LATA Wykres 1. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski w latach (dane w mln EUR) Źródło: ( ) Od 2004 roku zauważyć można zwiększenie wartości BIZ lokowanych w Polsce. Jest to związane z zakończonym w maju tego toku procesem akcesyjnym i przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. W latach wartość BIZ dla Polski przekroczyła kilkanaście miliardów EUR. Spowolnienie gospodarcze i kryzys finansowy w latach następnych doprowadził do sytuacji zmniejszenia napływu inwestycji. W dalszym ciągu były to jednak wartości przekraczające 10 mld EUR. 8 Trudnym do przewidzenia jest np. zjawisko globalnego kryzysu finansowego, którego efekt oddziaływania jest widoczny praktycznie na całym świecie.

6 6 W 2011 roku napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski wyniósł mln EUR, z tego mln EUR poprzez wniesienie udziałów kapitałowych, mln EUR poprzez reinwestowane zyski i mln EUR w postaci pozostałego kapitału, głównie kredytów. W porównaniu z poprzednim rokiem wartość napływu wzrosła o mln EUR, tj. o 30%. Saldo wniesionych udziałów było mniejsze niż w 2010 roku, podobnie mniejsze były zyski reinwestowane przez inwestorów bezpośrednich. Znacząco w porównaniu z poprzednim rokiem wzrósł napływ pozostałego kapitału (tab. 2). Tablica 2. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski w latach (dane w mln EUR) Rok Wniesienie udziałów Reinwestowane zyski Pozostały kapi- tał (głównie kredyty) OGÓŁEM Źródło: Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2011 roku, Narodowy Bank Polski, Departament Statystyki, Warszawa , s. 2. Największy napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich odnotowano z Luksemburga (4 542 mln EUR), Hiszpanii (4 318 mln EUR), Niemiec (3 592 mln EUR) i Szwecji (2 617 mln EUR), odnotowano także dezinwestycje (wycofanie się inwestorów z Polski) m.in. z Irlandii (2 946 mln EUR) i Szwajcarii (2 424 mln EUR). Zagraniczne inwestycje bezpośrednie trafiły przede wszystkim do sektora zajmującego się działalnością finansową i ubezpieczeniową (3 459 mln EUR), także w działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej (głównie działalność holdingów) (2 529 mln EUR) oraz w sektor budownictwa (2 188 mln EUR) 9. Największym projektem inwestycyjnym w 2011 roku, dla którego pozytywną decyzję inwestycyjną wydała Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych SA (PAIiIZ) 10, jest warta 353,75 mln EUR inwestycja producenta samochodów Fiat Auto Poland w nową linię produkcyjną w fabryce w Tychach. Ze względu na swój charakter, nie wiąże się ona jednak ze stworzeniem nowych miejsc pracy 11. Aż 400 miejsc pracy miało zostać utworzone w drugiej, co do wielkości inwestycji (96 mln EUR), którą była budowa w Chmielowie fabryki produkującej szyby samo- 9 Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2011 roku, Narodowy Bank Polski, Departament Statystyki, , s. 3 i nast. 10 Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych powstała w 2003 roku i pomaga inwestorom wejść na polski rynek oraz w najlepszy sposób wykorzystać istniejące na nim możliwości. PAIiIZ działa również jako Krajowy Punkt Kontaktowy OECD ( ). 11 Do końca marca 2013 roku Fiat przeprowadził zwolnienia grupowe, zmniejszając zatrudnienie o około 1450 pracowników. Od kwietnia 2013 roku tyskie zakłady zaczęły też produkować samochody tylko na dwie zmiany, rezygnując z montażu na trzecią zmianę. Pod koniec kwietnia br. Fiat przyjął do pracy dodatkowo 150 osób, jak deklaruje dyrekcja - przynajmniej na razie - tylko na dwa miesiące. Tę decyzję fabryka tłumaczyła wzrostem zamówień na swoje auta. Produkcja realizowana jest również w soboty. Z uwagi na bardzo dynamiczne zmiany na rynku produkcji samochodów trudno jest wyrokować, jakie będzie w przyszłości dalsze postępowanie dyrekcji przedsiębiorstwa wobec pracowników; , Pracownicy_fabryki_Fiata_w_Tychach_wracaja_do_pracy.html ( ).

7 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w polskiej gospodarce 7 chodowe (Pilkington). Trzecie miejsce przypadało indyjskiej firmie Uflex, światowemu potentatowi w produkcji folii, który zdecydował się wybudować kosztem 65 mln EUR fabryki we Wrześni, na terenie Wałbrzyskiej Strefy Ekonomicznej. Kolejne dwa miejsca na liście największych inwestycji zagranicznych obsługiwanych przez PAIiIZ w 2011 roku zajęły projekty chińskiej firmy przemysłu maszynowego Liu Gong oraz niemieckiego producenta samochodów Volkswagen każdy z nich wart 62,5 mln EUR (tab.3). Tablica 3. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce w 2011 (projekty przeprowadzone przez PAIiIZ i zakończone pozytywną decyzją inwestycyjną) Nazwa przedsiębior- stwa Kraj pocho- dzenia Sektor Wartość inwe- stycji (dane w mln EUR) Zatrudnienie Lokalizacja FIAT Auto Poland S.A Włochy motoryzacyjny 353,75 0 Tychy Pilkington Japonia motoryzacyjny 96, Chmielów Uflex Indie opakowaniowy 65, Września Liu Gong Chiny maszynowy 62, Stalowa Wola Volkswagen Motor Niemcy motoryzacyjny 62, Polkowice Polska Creaton Polska Belgia budowlany 60, Widziszewo 3M USA chemiczny 42, Wrocław Bridgestone Japonia energetyczny 41, Żarów TRW Automotive USA motoryzacyjny 40, Czechowice - Dziedzice Lotte Japonia spożywczy 38, Świdnica Razem 861, Źródło: Opracowano na podstawie: ku_oraz_plany_i_oczekiwania_.print. ( ) Warto zauważyć, że wśród największych projektów inwestycyjnych 2011 roku najliczniejszą grupę stanowią projekty motoryzacyjne. Cztery takie projekty znalazły się w pierwszej dziesiątce inwestycji o najwyższej wartości w ubiegłym roku, natomiast sześć zakwalifikowało się do pierwszej dwudziestki. Jeśli chodzi o liczbę utworzonych miejsc pracy, wiodącym projektem w 2011 roku była inwestycja chińskiej spółki BriVictory TPV/AUO, która w Gorzowie Wielkopolskim ma rozwijać swój kampus technologiczny, zapewniając tym samym pracę blisko dwóm tysiącom osób. Projekt ma pochłonąć 14 mln EUR i być realizowany do 2014 roku. Drugie i trzecie miejsce na liście zajęły odpowiednio amerykańska firma z branży BPO, State Street, która ma Krakowie stworzyć 600 miejsc pracy kosztem 2 mln EUR oraz chińska firma Liu Gong, która obiecała dać pracę 500 osobom.

8 8 Jak wynika z najnowszych analiz, zawartych w raporcie Research the Central and Eastern Europe. What makes companies invest in Poland? 12 w 2011 roku Polska zajęła pierwsze miejsce wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej należących do UE pod względem wartości pozyskanych BIZ. Drugie miejsce zajęły Czechy z wynikiem ponad trzykrotnie mniejszym od uzyskanego przez Polskę. Na tak znaczny poziom bezpośrednich inwestycji zagranicznych wpływ miał wyższy niż w innych krajach rozwój gospodarczy oraz fakt, iż Polska jest obecnie największym beneficjentem funduszy strukturalnych. Autorzy raportu stwierdzają, ponadto że Polska to kraj, który może posłużyć za doskonałą bazę do koordynowania działalności biznesowej na Europę Wschodnią oraz inne kraje regionu. Posiada chłonny rynek wewnętrzny, przez co zapewnia stały popyt na produkty i jest mniej wrażliwa na wahania koniunkturalne, co stanowi ważny atut zwłaszcza w czasach kryzysu. Polska posiada idealną lokalizację, skąd inwestorzy zagraniczni mogą transportować wytworzone tańszą siłą roboczą towary dalej do państw Europy Zachodniej. Oceniając cały region Europy Środkowo-Wschodniej należy podkreślić, że w 2011 roku odnotował wzrost napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych o 29% w stosunku do roku poprzedniego. Dotychczas inwestycje miały największy udział w produkcji w sektorze przemysłowym. Obecnie można zaobserwować wyraźny trend zwiększania ich znaczenia w branżach, takich jak telekomunikacja, teleinformatyka, usługi finansowe, B+R oraz outsourcing (szczególnie w branży IT), czyli sektorach wykorzystujących potencjał intelektualny 13. Zakończenie Realizowane w Polsce i innych krajach naszego regionu bezpośrednie inwestycje zagraniczne, przyczyniając się do zwiększenia poziomu rozwoju gospodarczego, powodują większe zainteresowanie tym obszarem światowych przedsiębiorstw. Powodują również zauważalne zmiany w strukturze funkcjonujących w Polsce przedsiębiorstw. Ważnym jest jednak, aby realizacja bezpośrednich inwestycji zagranicznych realizowana była w sposób przemyślany i gwarantujący efektywność ekonomiczną, nie tylko dla inwestorów, ale przede wszystkim dla państwa, w którym inwestycja jest realizowana. Należy też podjąć takie działania, które spowodują długotrwałe czerpanie korzyści ze zrealizowanych już inwestycji i staną się czynnikiem przyciągającym nowych zagranicznych inwestorów. Zwiększy to szanse na jeszcze bardziej dynamiczny rozwój zarówno gospodarki, jak i przedsiębiorstw. Literatura 1. Gutowski T., Oniszczuk-Jastrząbek A., Strategiczne zachowania przedsiębiorstw na globalnym rynku, (w:) Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstwa w otoczeniu globalnej gospodarki wiedzy. Red. A. P. Balcerzak, E. Rogalska. Toruń Hirshleifer J., Investment Decision Under Uncertainly: Choice Theoretic Approaches, (w:) The Quarterly Journal of Economics, 1985, nr Karaszewski W., Przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego w Polsce w latach , Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń Madej Z., Powiązania między globalnym a polskim rynkiem kapitałowym, (w:) Globalizacja. Mechanizmy i wyzwania. Red. B. Liberska. PWE, Warszawa OECD Benchmark Definition of Foreign Direct Investment, Third Edition, OECD, Paris Raport, opracowywany przez ConQuest Consulting, przedstawia analizę atrakcyjności inwestycyjnej jedenastu Państw Europy Środkowo-Wschodniej. 13 Research the Central and Eastern Europe. What makes companies invest in Poland?, ConQuest Consulting z/s w Warszawie 2013, s.13, (w:) ( )

9 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w polskiej gospodarce 9 7. Przedsiębiorstwo, zasady działania, funkcjonowanie, rozwój. Red. J. Żurek. Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk Przemiany we współczesnej gospodarce światowej. Red. E. Oziewicz. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa Research the Central and Eastern Europe. What makes companies invest in Poland?, ConQuest Consulting z/s w Warszawie 2013, s.13, (w:) Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2011 roku, Narodowy Bank Polski, Departament Statystyki, FOREIGN DIRECT INVESTMENT IN THE POLISH ECONOMY Summary Foreign Direct Investment (FDI) plays an extraordinary and increasingly important role in global and local business. This type of investment gives the country a better position to prepare for rapidly changing economic conditions. Considering the external effects of FDI, it should be assumed that the most important one is coinvolvement in the development of a country in which they are located. In the Polish economy the value of foreign direct investment is very high and it is one of the most important causes of the economic growth. Keywords: foreign direct investment, globalization, economy, development of a company dr Uniwersytet Gdański Wydział Ekonomiczny Sopot, Armii Krajowej 119/121 t.gutowski@ug.edu.pl