Czy świat niskich stóp procentowych jest bezpieczny?

Transkrypt

1 Czy świat niskich stóp procentowych jest bezpieczny? Europejski Kongres Finansowy Paweł Borys, PKO Bank Polski Sopot, dnia 24 czerwca 215 r.,

2 Kluczowe trendy makroekonomiczne Stabilny i solidny wzrost PKB w USA, spowolnienie w Chinach i stagnacja gospodarcza w strefie Euro przy wyraźnym spadku potencjału gospodarek rozwijających się oraz rozwiniętych na przestrzeni ostatnich 1 lat 9 % 6 Prognoza MFW 15 % Strefa euro (l) Niemcy (l) Szwajcaria (l) USA (l) Chiny (p) pp. Chiny Strefa euro USA Świat* Gospodarki rozwijające się* Środowisko niskiej inflacji, której towarzyszy desynchronizacja cyklu polityki pieniężnej 4 3 % r/ r USA Strefa euro Prognoza Szwajcaria MFW 5 4 % USA Strefa euro Szwajcaria * Średnia ważona nominalnym PKB PPP; Próba 35 gospodarek wytwarzających 88% światowego PKB PPP. sty-8 lip-9 sty-11 lip-12 sty-14 lip-15 2

3 Globalna nadwyżka oszczędności nad inwestycjami = środowisko niskich stóp wzrostu PKB i zwrotu z inwestycji Wzrost wycen aktywów, proces delewarowania i wysokie stopy oszczędności w Azji powodują wzrost globalnych oszczędności brutto oraz nierówności (oszczędności brutto, % PKB) który przy awersji do ryzyka i niższym popycie inwestycyjnym tworzy nadwyżkę oszczędności tzw. Savings glut (oszczędności minus inwestycje w krajach rozwiniętych, % PKB) % prognoza,5, % prognoza ,5 23-1, 22-1, Źródło: Word Economic Outlook -2, Źródło: Word Economic Outlook Od kryzysu finansowego widoczny jest wzrost globalnych oszczędności brutto, który może być kontynuowany także w najbliższych latach. Głównym motorem tego wzrostu są Chiny, gdzie oszczędności kształtują się na poziomie ok. 49% PKB (przy rosnącym udziale tej gospodarki w strukturze światowego PKB). Wzrost salda oszczędności netto (% PKB; oszczędności minus inwestycje) w gospodarkach rozwiniętych wynika w głównej mierze ze spadku inwestycji (% PKB) i wzrostu poziomu oszczędności brutto (% PKB) stanowiących rezultat pokryzysowego delewarowania w tych gospodarkach. Spadek oczekiwanego wzrostu gospodarczego powoduje spadek zaufania przedsiębiorców i wzrost awersji do ryzyka, które w połączeniu z niskimi stopami zwrotu powodują osłabienie inwestycji. Ryzyko takiego vicious cycle widoczne jest szczególnie w strefie Euro, zagrożonej deflacją. Rośnie ryzyko policy failure nieskuteczności polityki pieniężnej w pobudzeniu wzrostu bez reform strukturalnych (zwłaszcza rynku pracy) i stymulacji fiskalnej. 3

4 No risk, no yield Inwestorzy są zmuszeni do podejmowania coraz większego ryzyka, aby generować zyski No risk, no yield inwestorzy muszą przenieść się wyżej na krzywej ryzyka, aby generować zyski Źródło: Goldman Sachs, Global Investment Research Dividend yields for equities are 12-mth forward, yields for REITS are trailing 4

5 Główne parametry rynków bankowych wg. krajów Grupa I utrzymany wysoki poziom stóp procentowych. Grupa II po 28 roku obniżono poziom stóp procentowych, ale pozostają one na poziomie wyższym niż w Grupie III. Grupa III - od 28 roku stopy procentowe kształtują się na bardzo niskim poziomie, tj. aktualnie ok. % lub poniżej. 213 r. Aktywa sektora bankowego (%PKB) 474% 395% 44% 1H 214 r.** Aktywa ogółem (mld EUR) % 246% 169% 94% 88% 57% Rumunia Polska Turcja * Grupa I Grupa II Szwecja Szwajacaria Belgia Holandia Niemcy Grupa III Włochy 12% Czechy 78% Słowacja 578 Turcja 359 Polska 82 Rumunia Belgia Szwajcaria Szwecja Niemcy Holandia Włochy Czechy Słowacja Koncentracja rynku - udział TOP5 w aktywach ogółem ROE 57,9% 45,2% 64,% 58,3%61,8% 54,4% 3,6% 83,8% 213 r. 1H 214 r. 39,6% 7,3% 62,8% 13,1% 1,6% 12,5% 7,8% 4,8% 5,9% 2,4% 12,7% 1,7% Turcja * Polska Rumunia Szwecja Szwajacaria Belgia Niemcy Holandia Włochy Czechy Słowacja Sektory bankowe Grupy I i II: (1) relatywnie małe (wg sumy bilansowej i relacji aktywów do PKB), (2) poziom koncentracji porównywalny z sektorami bankowymi Grupy III. Rentowność sektorów bankowych Grup I-III pozostaje na relatywnie niskim poziomie w relacji do poziomu kosztu kapitału własnego. Relatywnie wyższą rentowność osiągają banki z krajów Europy Środkowo-Wschodniej. *Turcja: szacunek DST na podstawie danych: The Banking System in Turkey, Yearly Statistics , SNB (Banks in Swizerland 213 r.); ** Polska, Czechy, Słowacja: 214 r.; Turcja, Szwajcaria: 213 r. Źródło: EBC, Eurostat, TCB, Swiss Bankers Association Turcja * Polska -,5% Rumunia Szwecja Belgia Niemcy Holandia Włochy Czechy Słowacja 5

6 Wyższa rentowność banków z Europy Środkowo-Wschodniej nadal znajduje odzwierciedlenie w wyższej wycenie rynkowej 2,5 2, 1,5 1,,5, P/BV (banki wg regionów) EŚW BRICS USA E.Zachodnia mar 13 wrz 13 mar 14 wrz 14 mar 15 Indeksy giełdowe, Polska i 12 grudzień 27= gru 7 gru 8 gru 9 gru 1 gru 11 gru 12 gru 13 gru 14 WIG Banki WIG STOXX EUROPE 6 BANKS INDEX STOXX EUROPE 6 INDEX 25% 2% ROE (banki wg regionów) BRICS EŚW USA E.Zachodnia 15% 1% 5% % mar 13 cze 13 wrz 13 gru 13 mar 14 cze 14 wrz 14 gru P 215P Źródło: Bloomberg; ZEB CEE institutions with negative performance - banking environment relatively stable but low yield rates and deflation are concerns - 21 kwiecień, 215 r. 6

7 Poziom stóp procentowych i dojrzałość rynku głównymi determinantami rentowności % średnich aktywów 214* WNDB/aktyw a 5,% 5,1% 4,2% 2,8% 2,2% Marża odsetkowa 3,5% 3,% 3,% ROE 13,6% 12,3% 1,5% 9,3% 13,3% Koszt ryzyka 1,4% 1,6% 1,6% 1,% ROA,5%,4%,5% Kapitały/aktywa (dźwignia) Marża prowizyjna 1,3% 1,2%,6%,4% 1,% 1,6% 1,5%,9%,7% 1,4% 11,7% 12,5% 8,1% 7,1% 1,7% Wynik pozostały/aktywa Koszty działania/aktywa 2,1% 2,2% 1,4% 1,2% 2,% C/I 52,4% 54,6% 4,7% 44,2% 47,5%,2%,8%,5%,7%,1% 7

8 Perspektywa banków z Europy Zachodniej i Północnej zwiększanie rentowności poprzez dalszą poprawę efektywności kosztowej Dezagregacja oczekiwanego poziomu ROA europejskiego sektora bankowego, 216 r. Rekoncyliacja oczekiwanej zmiany rentowności aktywów (216/215) % średnich aktywów,4% -1,4%,3%,2%,3% -,1%,7%,3% -,1%,5%,7% 1,4%,2% -,3% -,2%,5% Wynik ods. Wynik prow. Wynik poz. Koszty Odpisy Podatek ROA ROA 214 ROA 215 Wynik ods. Wynik prow. Wynik poz. Koszty Odpisy Podatek ROA 216 Oczekiwany poziom głównych wskaźników finansowych 8,% 6,1%,3%,5% 1,5% 1,4% 1,97% 1,98%,65%,59%,64%,66% ROE ROA koszty/ aktywa NIM koszt ryzyka marża prowizyjna Źródło: European Banks Strategy Deutsche Bank AG/London, ; sektor europejski dotyczy banków z krajów Europy i Płn. (45 banków z krajów: Austria, Benelux, Francja, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Włochy, Szwecja, Dania, Szwajcaria, Wielka Brytania). 8

9 Wyniki banków pod presją niskich stóp procentowych, wyzwań regulacyjnych i zmiany potrzeb klientów - konieczność transformacji modelu dochodowości banków Środowisko niskich stóp procentowych Zaostrzenie wymogów regulacyjnych Digitalizacja usług bankowych Starzejące się społeczeństwo presja na marżę odsetkową; wyższe koszty utrzymywania buforów płynności; brak możliwości realizowania dodatkowych przychodów z tytułu niedopasowania terminowego w warunkach płaskich krzywych dochodowości; ryzyko spadku wyniku odsetkowego - reinwestycje portfela papierów wartościowych; wyższe wymogi kapitałowe i płynnościowe; wzrost udziału finansowania długoterminowego i jego kosztu (pakiet CRD IV); koszty gwarantowania depozytów, w tym związane z udziałem w systemie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków (dyrektywy BRR i DGS); regulacje z obszaru ochrony konsumenta (MCM, MiFIDII); istotne zmiany MSSF 9 (Instrumenty finansowe ) i MSSF 15 (Przychody z umów z klientami); presja na marże prowizyjne; presja na koszty tradycyjnego modelu dystrybucji; konieczność inwestycji w nowe technologie i procesy; zmiany w strukturze demograficznej i związana z tym konieczność dostosowania oferty produktów i usług; ryzyko długoterminowej stabilności finansów publicznych oraz dynamiki wzrostu dochodów; mężczyźni Zmiany stóp procentowych sty 7 sty 9 sty 11 sty 13 sty 15 sty 17 Zmiany demograficzne Polska USA Euro kobiety 4 tys Prognozowany udział przychodów banków ze sprzedaży w kanałach elektronicznych w przyroście nowych przychodów w perspektywie 218 r Presja konkurencyjna i dezintermediacja nowi gracze na rynku, w tym z sektora pozafinansowego - konkurencja ze strony telekomów, spółek technologicznych i podmiotów parabankowych; konkurencja w sektorze finansowym o wysoko wykwalifikowanych pracowników. Źródło: EBC, Fed, NBP, GUS, McKinsey & Company, PKO BP - prognozy stóp procentowych 9

10 Świat niskich stóp procentowych - oznaka przejściowego kryzysu, czy nowa norma? Perspektywa globalna Niskie stopy procentowego to oznaka słabości światowej gospodarki. Tani pieniądz nie buduje wartościucieczka do przodu. Niskie stopy zwrotu zachęcają do nadmiernego ryzyka tworząc nowe zagrożenia, w tym dla sektora finansowego. Perspektywa lokalna Polski sektor finansowy pod dużą presją niskich stóp procentowych, technologii i regulacji ulega transformacji. Dochodowy sektor bankowy to błogosławieństwo, a nie przekleństwo, ale banki przegrywają wizerunkowo. Czy rachunki oszczędnościowe to nie inne oblicze wojny depozytowej i moral hazard? 1