BPMN 2.0 podstawowa notacja dla opisów procesów biznesowych. Piotr Biernacki MGX Infoservice Warszawa

Transkrypt

1 BPMN 2.0 podstawowa notacja dla opisów procesów biznesowych. Piotr Biernacki MGX Infoservice Warszawa

2 Przygotowanie studentów do pracy w nowoczesnych organizacjach wymaga poznania przez nich standardu opisu procesów. Jest nim BPMN 2.0 opisany normą ISO/IEC Prelekcja przybliży ten standard i omówi problemy związane z jego stosowaniem.

3 Czym jest proces biznesowy? Proces biznesowy jest uporządkowanym ciągiem czynności służącym zaspokojeniu potrzeby klienta procesu Proces jest realizowany zgodnie z określonymi mechanizmami Aby zrozumieć proces biznesowy należy zbudować jego model Dane Klient wejściowe(potrzeba) Klient Dane (potrzeba wyjściowe zaspokojona) Do realizacji procesów potrzebne są różnego rodzaju zasoby ICOM (Input, Control, Output, Mechanism) Przez proces przepływają pojedyncze instancje (żetony) odwzorowujące zaspokajanie poj. potrzeb

4 Czym jest model procesu a czym mapa procesów? i jakie są konsekwencje mylenia tych pojęć? Mapa procesu służy pokazaniu zależności pomiędzy procesami (rzadko elementami procesu) Mapa nie opisuje jak potrzeba jest przekształcana w jej zaspokojenie, nie nadaje się np. do badania sprawności Model służy zobrazowaniu funkcjonowania procesu Model nie opisuje zależności pomiędzy procesami danej organizacji nie nadaje się do analizy otoczenia procesów Prototyp pełny, sparametryzowany model procesów Może służyć do ich symulacji / wykonania w narzędziach wspierających realizację Mylenie pojęcia mapy i modelu powoduje: Błędy w zrozumieniu istoty procesów Niespójność modeli Braki w identyfikacji obszarów

5 Jak modelować? Czego oczekujemy od notacji służącej modelowaniu procesów biznesowych: Będzie zrozumiała dla odbiorcy biznesowego Nie będzie limitować modelującego Pozwoli przekazać wystarczającą ilość informacji Pozwoli na precyzyjną definicję logiki przepływu Będzie zrozumiała dla dostawców Będzie zrozumiała dla partnerów, z którymi musimy omawiać współpracę Innymi słowami notacja powinna być zgodna z jakimś standardem

6 Jakie notacje bywają wykorzystywane w modelowaniu procesów biznesowych BPMN Precyzyjny, powszechny standard dedykowany do modelowania procesów biznesowych nie związany z żadnym z producentów. Opisany normą ISO/IEC 19510:2013 CMMN, DMN Specyficzne sytuacje biznesowe UML Standard programistów, dobry na etapie wdrożenia, gorszy analizy. Narzędzia symulacyjne nie wykorzystują UML. EPC Standard jednego producenta, nieefektywny w dużych modelach Swimlane/Cross functional Powszechny, ale niedoprecyzowany Własna notacja Ryzyko nieporozumień z innymi organizacjami Zwykły diagram przepływu Bardzo niedoprecyzowany

7 BPMN 2.0 ISO/IEC 19510:2013

8 Business Modeling & Integration (BMI) Domain Task Force (DTF). BMI DTF (dawna BPMI) współpracuje z OMG w celu promocji modelowania procesów Ustala standardy dla projektowania, wdrażania, wykonywania, utrzymywania procesów: Business Process Model and Notation (BPMN) BPMN dostarcza biznesowi możliwość definiowania i zrozumienia wewnętrznych i zewnętrznych procedur za pomocą diagramu procesów biznesowych, która da organizacji możliwość komunikacji opartej o przyjęte standardy. Case Management Model and Notation (CMMN) Decision Model and Notation (DMN) Business Process Maturity Model (BPMM) Business Motivation Model (BMM) Semantics of Business Vocabulary and Rules (SBVR) Business Process Definition Metamodel (BPDM) Production Rule Representation (PRR) Workflow Management Facility (WfMF)

9 Cele BPMN Zminimalizowanie technicznych ograniczeń nakładanych na użytkownika biznesowego modelującego procesy. Zbudowanie pomostu pomiędzy projektem procesu biznesowego a fazą jego implementacji, W czasie projektu procesu uwzględniamy informację o komponentach odpowiedzialnych za jego realizację/wykonanie, Stworzenie standardu akceptowanego przez całą społeczność biznesową, Wspieranie tylko tych pojęć, które służą modelowaniu procesów biznesowych Stworzenie możliwość zamodelowania bardzo skomplikowanych, złożonych procesów, Notacja BPMN dla procesów biznesowych musi być jednoznaczna i spójna Istnieje możliwość mapowanie z elementów notacji BPMN na instancje poziomu wykonania

10 Czym jest BPMN? Business Process Model and Notation (BPMN, Notacja i Model Procesu Biznesowego) jest: stabilną graficzną notacją opracowana w 2004 roku przez BPMI.(Obecnie BPI DTF komitet w OMG) aktualna wersja służącą do opisu kroków, zdarzeń i logiki realizacji procesu biznesowego. zaprojektowaną tak, aby umożliwić odzwierciedlenie: przepływu procesu komunikacji pomiędzy różnymi procesami u różnych uczestników istotnych danych w procesie. Opisaną normą ISO/IEC 19510:2013 Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej. Jednoznaczność modeli BPMN umożliwia ich symulacje, jeśli narzędzie do modelowania potrafi ją wykonać. dla opisów procesów biznesowych

11 BPMN DI Istotnym elementem notacji BPMN jest możliwość zapisu modelu w formacie XML Standardowym opisem jest BPMN XML znany również jako BPMN DI Zawiera komplet informacji o procesie, również informacji niewidocznych na diagramie Dane Parametry Alternatywą dla BPMN DI jest XPDL 2.2 Swoją wersję XML mają również CMMN i DMN Te standardy są BEZPŁATNE

12 Diagram procesu biznesowego podstawowe obiekty Elementy procesu (Węzły przepływu - Flow Nodes) Okręgi zdarzenia Zaokrąglone prostokąty czynności Romby bramki Elementy łączenia obiektów Linia ciągła przepływ procesu Linia przerywana przepływ komunikatów Linia kropkowana powiązania/powiązania danych Linia podwójna opcjonalnie konwersacje Miejsca realizacji procesu Prostokąty izolowane Baseny / Uczestnicy Prostokąty wewnętrzne Tory / Role biznesowe Dane Prostokąty z zgiętym rogiem dane Cylindry składnice danych Artefakty Zdarzenie Bas en Tor Tor Czynność Bramka Adnotacje Grupy Powiązania (Komunikaty) Formalnie komunikaty są dekoratorami ale zachowują się jak artefakty Grupa Adnotacja Komuikat

13 Proces prywatny (Przepływ normalny) Wykorzystywany jest do pokazania logiki przebiegu procesu (workflow)

14 Proces publiczny (d. skrócony) Pokazuje interakcję pomiędzy prywatnym procesem biznesowym a innym procesem lub uczestnikiem. Tylko te aktywności, które są używane do komunikacji na zewnątrz procesu prywatnego procesu i kontroli przepływu są pokazywane na diagramie. Inne nie występują.

15 Procesy kooperacji (Model B2B) Pokazują interakcję pomiędzy procesami dwu lub więcej uczestników. Interakcja jest pokazywana jako sekwencja aktywności reprezentująca wymianę komunikatów pomiędzy uczestnikami. Mogą być pokazane jako dwa lub więcej procesów publicznych komunikujących się ze sobą

16 Diagram współpracy Służy tylko i wyłącznie pokazaniu relacji pomiędzy procesami traktowanymi jako czarne skrzynki

17 Diagram Choreografii Pokazuje współprace pomiędzy procesami

18 Diagram konwersacji Diagram konwersacji pokazuje jak poszczególni uczestnicy procesu komunikują się ze sobą Uwaga: BPMN dopuszcza umieszczanie na jednym rysunku obiektów z różnych typów diagramów

19 BPMN a UML? Programiści niechętnie wykorzystują modele procesów do wizualizacji procesów, które podlegają automatyzacji. Ponadto często uważają, że jeśli już z czegoś muszą skorzystać to przecież jest Activity Diagram w UML i to powinno wystarczyć. Biznes niechętnie korzysta z UML Obie notacje mają różne podejście do tego co jest procesem biznesowym więc diagramy opisują inne rzeczywistości.

20 Jakie są zasadnicze różnice pomiędzy BPMN a UML? UML służy obiektowo zorientowanemu modelowaniu aplikacji BPMN służy procesowo zorientowanemu modelowaniu systemów. Ponieważ BPMN jest zogniskowany na procesach biznesowych (i ich wsparciu przez systemy informatyczne) a UML na projektowaniu oprogramowania można powiedzieć, że obie notacje są komplementarne względem siebie, gdyż pokazują różne punkty widzenia na modelowanie systemów.

21 Jakie są zasadnicze różnice pomiędzy BPMN a UML? Obie notacje są ze sobą zgodne co do idei. Nie wszystkie procesy biznesowe muszą być realizowane w postaci zautomatyzowanych procesów biznesowych wykonywanych za pomocą języka realizacji procesów. Jeśli automatyzacja jest niezbędna to procesy i aktorzy mogą być doprecyzowani w języku UML. Ale trzeba pamiętać, że Symbole w BPMN i UML nawet podobnie wyglądające mają inne znaczenie BPMN bazuje na koncepcji żetonu Proces w BPMN dzieje się w organizacji

22 Jakie są zasadnicze różnice pomiędzy BPMN a UML? UML Submit for Approval Service Approval Notify Reject No Approved? Rejected > 200 Yes BPMN Transaction [for Aproval] Transaction [for Aproval] < 200 Auto Approve Auto Approved Approved Transaction {Approved] or [Rejeted] No action Timer Notufy No Action Cancel transaction Canceled {Canceled]

23 Jakie są zasadnicze różnice pomiędzy BPMN a UML? UML Printed-Cricuit Boards Tak Computer Accepted BPMN Computer [for production] Assemble Computer Test Computer Nie Test Passsed? Assembled Computer Computer [rejected]

24 Jakie są zasadnicze różnice pomiędzy BPMN a UML? UML BPMN Payment made and order received Customer Order prepared Send Order Acccept Invoice Send Payment Pick up Order Close Order Order closed Company Order Depatment Acctg Department Order Order received Receive Order No Yes Order Accepted? Fill Order Invoice Invoice Send Invoice Payment Payment Accept Payment Ship Order Close Order Odrer closed

25 Czy BPMN jest prosty w użyciu? BPMN to próba pogodzenia: możliwości przedstawienia skomplikowanych relacji reguł rządzących procesami biznesowymi np. wymaganych na potrzeby automatyzacji z potrzebą takiego przedstawiania procesów, by były one zrozumiałe dla niezaawansowanych czytelników Dlatego dobre zamodelowanie procesów w tej notacji wymaga zawsze: Dobrego zrozumienia mechanizmów tej notacji Odpowiedniego doboru typów diagramów i wykorzystywanych symboli do celu modelowania i odbiorcy modelu. Dobrze przygotowany model jest łatwy w odbiorze

26 Jakie są największe zagrożenia w modelowaniu z BPMN? Niezrozumienie co jest procesem w kontekście BPMN Koncepcja żetonu Błędy w wybranych konstrukcjach uniemożliwiające: Prawidłową interpretację modelu Jego późniejszą automatyzację (jeśli konieczna) Źle dobrany sposób przedstawienia diagramu w stosunku do percepcji odbiorcy Niezrozumienie prawidłowych konstrukcji BPMN Najczęściej przy zaawansowanym modelowaniu Wiele tych zagrożeń związanych jest z niekompetencją: Modelujących Odbiorców

27 Czego BPMN nie obsługuje Map procesów (w kontekście BPM)? Struktury organizacyjną procesów Zaawansowanego zarządzania zasobami i relacjami pomiędzy: rolami biznesowymi stanowiskami osobami zasobami materialnymi sprzęt, infrastruktura itp. Miernikami Ryzykiem

28 Czy jest sens używania BPMN w BPM? Co prawda BPMN nie zajmuje się ww. zakresami ale: Mechanizm artefaktów (możliwość definiowania własnych) powoduje, że: Modele BPMN mogą być wykorzystywane do pogłębionych analiz Brakujące relacje mogą być pokazywane jako dodatkowe artefakty Standardowa postać wymiany danych (XPDL/ BPMN XML) umożliwia wczytanie modeli z różnych narzędzi.

29 Dlaczego rozpoczynać od analizy procesów? Prawidłowe działanie procesów w organizacji wymaga: Ich powszechnej znajomości Znajomości otoczenia w jakim są realizowane Jednoznaczności regulacji z nimi związanych Znajomości i akceptacji celu ich realizacji Wiedzy na temat jakie rezerwy drzemią w procesach organizacji Znając procesy można je doskonalić poprzez: Zmiana organizacji procesów Automatyzacja realizacji procesów (c) MGX Infoservice - BPMN 2.0 podstawowa

30 Dlaczego rozpoczynać od analizy procesów? Doskonalenie procesów MUSI: Opłacać się. Służyć ich usprawnieniu. Wynikać z realnych potrzeb Klientów Procesów Przed wdrożeniem należy przewidzieć korzyści z wdrożenia Nie automatyzujemy procesów by było nowocześniej a jedynie dlatego by skutecznie realizować cele organizacji (c) MGX Infoservice - BPMN 2.0 podstawowa

31 Co powinna obejmować analiza? Zamodelowanie procesów wg stanu aktualnego Analiza przebiegu Identyfikację przebiegów, które nie służą do realizacji celu biznesowego Potencjalne miejsca automatyzacji Istotne dane w procesie Powiązania pomiędzy procesami Komunikacja z innymi organizacjami Analiza wymagań proponowane modele procesów docelowych Analiza kosztów procesu przed i po zmianie Pełna analiza wymaga symulacji (c) MGX Infoservice - BPMN 2.0 podstawowa

32 Model symulacyjny Jest odmianą modelu procesu nacisk położony jest na zobrazowanie danych istotnych do odpowiedzi na zadane pytanie Jest najczęściej: zredukowanym modelem prezentacyjnym lub modelem badanego aspektu (nie musi być modelem procesu) może być tworzony w różnych metodykach opisu, np.: model Swimlane (met. Rummlera-Brache) model BPMN nakłada większe obostrzenia na model dobre narzędzia pozwalają na symulację regułami wykonawczymi narzędzi EOIF (c) MGX Infoservice - BPMN 2.0 podstawowa

33 Koncepcja modelu symulacyjnego W wyniku symulacji otrzymujemy charakterystykę: Kosztów transakcji i procesu Czasów przebiegu żetonu i miejsc powstawania opóźnień Wykorzystania zasobów i oczekiwania na nie Zogniskowania procesu (powtarzalności wyników dla scenariusza) Prawdopodobieństwa zaistnienia danego wyniku procesu (c) MGX Infoservice - BPMN 2.0 podstawowa

34 Jak analizować? Wycena funkcjonalności Parametryzacja czasu operacji Parametryzacja kosztu zasobów Wyliczenie kosztu procesu Propozycja zmian Zmiana przebiegu Zmiana kompetencji Oszacowanie czasów po zmianach Często eksperyment Oszacowanie kosztu po zmianach Koszt badanego procesu Koszt procesów nadzoru i zarządczych Wycena korzyści Wynik przed i po automatyzacji (c) MGX Infoservice - BPMN 2.0 podstawowa

35 Korzyści z analizy Modelowanie Szybka identyfikacja procesu Łatwa i skuteczna komunikacja Łatwe dostrzeganie niespójności w procesach Identyfikacja przyczyn porażek Podstawa pod automatyzację Symulacja Wykrywanie nieoczywistych problemów w procesach Współbieżność procesów Brak harmonizacji zasobów Weryfikacja skutków projektowanych zmian Wycena korzyści ze zmian procesów (c) MGX Infoservice - BPMN 2.0 podstawowa

36 Dlaczego BPMN na uczelni? Umiejętność modelowania procesów i czytania modeli podstawowa kompetencja w zarządzaniu Umiejętność symulacji i uzasadnienia rozwiązania typowa kompetencja managerska i analityczna BPMN jest jedynym powszechnym standardem modelowania procesów wymaganym w: przemyśle administracji publicznej

37 Pytania i odpowiedzi Piotr Biernacki MGX Infoservice Wilanowska 14a / 1ab Warszawa GSM tel piotr.biernacki@mgx.com.pl Kopiowanie i wykorzystywanie materiałów wymaga zgody autora