Knutowi Nesbø, pi karzowi, gitarzy cie, kumplowi, bratu

Transkrypt

1 Knutowi Nesbø, pi karzowi, gitarzy cie, kumplowi, bratu

2

3 POLICJA Prze o y a z norweskiego Iwona Zimnicka Wydawnictwo Dolno l skie

4 Tytu orygina u Politi Projekt ok adki Mariusz Banachowicz Fotografia na ok adce Dimedrol68/ shutterstock.com Redakcja Iwona Gawry Korekta Urszula W odarska Redakcja techniczna Adam Kolenda Copyright Jo Nesbø 2013 Published by agreement with Salomonsson Agency. Polish editions Publicat S.A. MMXIII (wydanie elektroniczne) Wykorzystywanie e-booka niezgodne z regulaminem dystrybutora, w tym nielegalne jego kopiowanie i rozpowszechnianie, jest zabronione. ISBN Wroc aw Wydawnictwo Dolno l skie Wroc aw, ul. Podwale 62 Oddzia Publicat S.A. w Poznaniu tel , fax wydawnictwodolnoslaskie@publicat.pl

5 CZ I

6

7 PROLOG Spa w rodku, za drzwiczkami. Wn trze naro nej szafki pachnia o starym drewnem, nagarem i smarem do broni. Kiedy s o ce wpada o przez okno do pokoju, promie wiat a w kszta cie klepsydry przeciska si przez dziurk od klucza w drzwiczkach szafki i gdy s o ce ustawia o si pod odpowiednim k tem, pistolet le cy na rodkowej pó ce przez chwil lekko po yskiwa. By a to rosyjska odessa, kopia bardziej znanego stieczkina. Mia a za sob burzliwe ycie. Z ku akami z Litwy podró owa a na Syberi, w drowa a po g ównych kwaterach urków na po udniowej Syberii, znajdowa a si w posiadaniu pewnego atamana, przywódcy kozaków, który zgin zabity przez policj ze swoj odess w r ku, nim wreszcie trafi a do domu kolekcjonera broni, a zarazem dyrektora wi zienia w Tagile. W ko cu brzydki, kanciasty pistolet maszynowy zosta przywieziony do Norwegii przez Rudolfa Asajewa, który przed swoim znikni ciem zmonopolizowa rynek narkotyków w Oslo, wprowadzaj c na niego violin przypominaj cy heroin opioid. Bro pozosta a w tym mie cie, a konkretnie na Holmenkollveien, w willi Rakel Fauke. W magazynku odessy mie ci o si dwadzie cia naboi kalibru 9 18 mm Makarowa i mo na by o z niej zarówno oddawa pojedyncze strza y, jak i strzela salwami. W magazynku zosta o dwana cie kul. Trzy naboje wystrzelono do Alba czyków z Kosowa stanowi cych konkurencj na rynku narkotyków, przy czym tylko jedna kula wbi a si w cia o. Dwa nast pne strza y zabi y Gusta Hanssena, m odego z odzieja i dilera, który przyw aszczy sobie pieni dze i narkotyki Asajewa. Pistolet wci by o czu trzema ostatnimi strza ami, które trafi y w g ow i pier by ego policjanta, Harry ego Hole, podczas ledztwa w sprawie zabójstwa w a nie Gusta Hanssena. A adres tego ostatniego miejsca zdarzenia by taki sam jak adres poprzedniego: Hausmanns gate 92. 7

8 Policja wci jeszcze nie rozwi za a sprawy Gusta, a osiemnastoletni ch opak, którego aresztowano na pocz tku ledztwa, zosta zwolniony. Mi dzy innymi dlatego, e nie zdo ano znale broni, z której zabito Gusta, ani w aden sposób go z ni powi za. Ch opiec nazywa si Oleg Fauke i budzi si co noc, wpatrzony w ciemno i ws uchany w odg os strza ów. Nie tych, którymi zabi Gusta, tylko tych drugich. Tych oddanych do policjanta, który w okresie jego dorastania by dla niego jak ojciec i w dawnych marzeniach ch opca mia po lubi jego matk, Rakel. Do Harry ego Hole. Spojrzenie Harry ego p on o przed Olegiem w ciemno ci, ka c mu my le o pistolecie schowanym g boko w naro nej szafce i mie nadziej, e ju nigdy wi cej go nie zobaczy. e nikt wi cej go nie zobaczy. e b dzie tam spa przez ca wieczno. Spa w rodku, za drzwiami. Strze ona sala szpitalna pachnia a lekarstwami i farb. Urz dzenie stoj ce obok rejestrowa o uderzenia serca. Isabelle Skøyen, radna do spraw spo ecznych w ratuszu Oslo, i Mikael Bellman, wie o mianowany komendant okr gowy sto ecznej policji, mieli nadziej, e nigdy wi cej go nie zobacz. e nikt wi cej go nie zobaczy. e b dzie spa przez ca wieczno. 8 1 To by ciep y, d ugi wrze niowy dzie, pe en tego wiat a, które zmienia Oslofjorden w p ynne srebro i sprawia, e niskie wzgórza z pojawiaj cymi si na nich pierwszymi oznakami jesieni zaczynaj si arzy. Jeden z tych dni, które zmuszaj mieszka ców Oslo do z o- enia przysi gi, e nigdy, przenigdy si st d nie wyprowadz. S o ce zachodzi o za wzgórzem Ullern i jego ostatnie promienie przesuwa y si p asko po krajobrazie, po niskich, surowych kamienicach, wiadcz cych o skromnych pocz tkach miasta, po kosztownych loftach z tarasami opowiadaj cymi ba o ropie naftowej, za której spraw kraj sta si jednym z najbogatszych na wiecie, po punach na szczycie wzniesienia w Stensparken w tym ma ym uporz dkowanym mie cie,

9 w którym zgonów z przedawkowania by o wi cej ni w o miokrotnie wi kszych miastach Europy. Po ogrodach, w których trampoliny zabezpiecza a siatka, a skaka o na nich najwy ej troje dzieci, tak jak zaleca a instrukcja obs ugi. Po wzgórzach i lasach, które w po owie otacza y tak zwan nieck Oslo. S o ce nie chcia o rozstawa si z miastem, wyci ga o promienie jak palce r ki wysuwaj cej si z okna poci gu w przed u anym po egnaniu. Ranek przyniós ch odne przejrzyste powietrze i ostre wiat o, takie jak z lamp na sali operacyjnej. W ci gu dnia temperatura wzros a, b kit nieba nabra intensywno ci, a powietrze przyjaznej namacalno ci, dzi ki której wrzesie stawa si najpi kniejszym miesi cem roku. A kiedy przyszed zmierzch, mi kko i ostro nie, w dzielnicach willowych na zboczach ci gn cych si w stron jeziora Maridalsvannet pachnia o jab kami i rozgrzanym wierkowym lasem. Erlend Vennesla zbli a si do szczytu ostatniego wzgórza. Czu ju gromadz cy si w mi niach kwas mlekowy, ale koncentrowa si na odpowiednim pionowym nacisku na zatrzaskowe peda y i na lekkim wygi ciu kolan do wewn trz. Bo w a ciwa technika by a wa na. Szczególnie wtedy, gdy pojawia o si zm czenie, a mózg nabiera ochoty na zmian pozycji cia a i na obci enie mniej zm czonych, lecz przy tym pracuj cych mniej skutecznie mi ni. Erlend czu, jak sztywna rama roweru absorbuje i wykorzystuje ka dy wciskany w ni wat energii, jak nabiera p du przy prze czeniu na wy szy bieg. Podniós si z siode ka, próbuj c utrzyma t sam cz stotliwo peda owania, oko o dziewi dziesi ciu obrotów na minut. Zerkn na pulsometr. Sto sze dziesi t osiem. Skierowa czo ówk na przymocowany do kierownicy wy wietlacz GPS-u. W urz dzeniu znajdowa a si szczegó owa mapa Oslo i okolic oraz aktywny nadajnik. Rower wraz z dodatkowym wyposa eniem kosztowa znacznie wi cej, ni powinien wydawa wie o emerytowany ledczy, ale utrzymanie formy by o wa ne, zw aszcza teraz, gdy ycie stawia o przed nim inne wyzwania. Mniejsze, szczerze mówi c. Zakwasy piek y ju i w udach, i w ydkach. Bola o, lecz ten ból by jednocze nie cudown obietnic tego, co wkrótce mia o nast pi : uczty endorfin. Przyjemnej sztywno ci mi ni. Zadowolenia z siebie. Piwa z on na balkonie, je li temperatura po zachodzie s o ca za bardzo nie spadnie. 9

10 I nagle znalaz si na samej górze. Droga sta a si p aska, a przed nim rozci ga o si jezioro, Maridalsvannet. Zwolni. By na wsi. To w a ciwie absurdalne, e po pi tnastu minutach ostrej jazdy rowerem z centrum europejskiej stolicy cz owieka nagle otaczaj wiejskie zagrody, pola i g sty las, pe en turystycznych cie ek znikaj cych powoli w wieczornej ciemno ci. Od potu sw dzia a go g owa pod antracytowoszarym kaskiem firmy Bell, który sam kosztowa tyle co dzieci cy rowerek dla wnuczki, Line Marie, kupiony przez Erlenda na jej szóste urodziny. Ale Erlend Vennesla nie zdj kasku. W ród cyklistów przewa aj c przyczyn zgonów s obra enia g owy. Znów spojrza na pulsometr. Sto siedemdziesi t pi. Sto siedemdziesi t dwa. Mile widziany lekki powiew wiatru przyniós z miasta odg osy zbiorowego aplauzu. Musia y dochodzi ze stadionu Ullevaal, na którym tego wieczoru rozgrywano jaki mi dzynarodowy mecz. Ze S owacj czy S oweni. Erlend Vennesla przez chwil wyobra a sobie, e te okrzyki podziwu s dla niego. Troch czasu ju min o, odk d kto go oklaskiwa. Ostatnie oklaski us ysza chyba podczas ceremonii po egnalnej w KRIPOS na Bryn. Tort, przemowa szefa, Mikaela Bellmana, który od tamtej pory pod y wyznaczonym kursem ku stanowisku komendanta okr gowego. A Erlend przyjmowa te oklaski, nie ucieka od spojrze, dzi kowa i nawet poczu ciskanie w gardle, kiedy sam mia wyg osi swoj prost, krótk i opart na faktach mow, jak nakazywa- a tradycja w KRIPOS. Jako specjalista od zabójstw mia swoje wzloty i upadki, ale uda o mu si unikn wielkich wpadek. Przynajmniej na tyle, na ile wiedzia. Bo takich rzeczy nigdy nie mo na by pewnym na sto procent. Zw aszcza teraz, kiedy technologia analizy DNA zasz a ju tak daleko, a szefostwo policji wysy a o sygna y wiadcz ce o tym, i zamierza ponownie przyjrze si niektórym starym sprawom, istnia o ryzyko, e pojawi si odpowiedzi. Nowe odpowiedzi. Rozwi zania. Dopóki chodzi o o sprawy niewyja nione, Erlend uwa a, e to w porz dku, ale nie móg poj, dlaczego policja chce po wi ca rodki równie na grzebanie w sprawach od dawna rozwi zanych i zako czonych. Ciemno ju g stnia a i nawet w blasku latarni ma o brakowa o, a nie zauwa y by drewnianego drogowskazu kieruj cego w g b lasu. Ale drogowskaz tam by. Tak jak go zapami ta. Erlend skr ci z szosy na cie k w mi kkim le nym podszyciu. Jecha najwolniej, jak potrafi, nie trac c jednocze nie równowagi. Snop wiat a zamontowanej na 10

11 kasku czo ówki omiata cie k i zatrzymywa si na ciemnej cianie wierków po obu jej stronach. Cienie pierzcha y przed nim, wystraszone i p ochliwe. Przeobra a y si i znika y w ukryciu. W a nie tak to sobie wyobra a, gdy usi owa postawi si w jej sytuacji. Biegn ca, uciekaj ca z latark w d oni, zamkni ta i gwa cona przez trzy dni. A kiedy w tej samej chwili ujrza latark zapalaj c si w ciemno- ci przed nim, przez chwil wydawa o mu si, e to jej latarka, e to ona znów biegnie, a on siedzi na motorze, który j ciga i dogania. wiat o przed Erlendem zamigota o i skierowa o si wprost na niego. Zatrzyma si i zsiad z roweru. Czo ówk po wieci na pulsometr. Ju poni ej stu. Nie le. Rozpi pasek pod brod, zdj kask i podrapa si po g owie. Bo- e, co za przyjemno! Zgasi czo ówk, powiesi kask na kierownicy i zacz prowadzi rower w stron wiat a latarki. Kask chybota si i uderza go w przegub. Zatrzyma si przed latark, która skierowa a si do góry. Ostre wiat o zapiek o w oczach. O lepiony pomy la, e wci s yszy swój ci ki oddech. I e to dziwne, skoro puls ma ju tak niski. Dostrzeg ruch czego, co zosta o uniesione ponad wielki, dr cy kr g wiat a, us ysza cichy wist w powietrzu i w tej samej chwili przysz a mu do g owy dziwaczna my l. e nie powinien by tego robi. Nie powinien by zdejmowa kasku. W ród cyklistów wi kszo zgonów My l jakby si zaj kn a, jakby szarpn o ni w czasie, jakby na moment zerwa si jej zwi zek z obrazem. Erlend Vennesla zdumiony patrzy przed siebie, czuj c gor c kropl potu sp ywaj c po czole. Mówi, ale s owa nie mia y sensu, jakby zepsu o si po czenie mi dzy mózgiem a ustami. Znów us ysza ten sam cichy wist. I wszystkie d wi ki znikn y. Wszystkie. Nie s ysza ju nawet w asnego oddechu. Zorientowa si, e kl czy, a rower powoli przewraca si do rowu. Przed nim ta czy o ó te wiat o, ale znikn o, kiedy kropla potu dotar a do nasady nosa i sp yn a do oczu, o lepiaj c go. Zrozumia wtedy, e to nie jest pot. Trzecie uderzenie by o jak sopel lodu wbijany przez g ow i szyj do wn trza cia a. Wszystko w nim zamarz o. Nie chc umiera, pomy la, próbuj c unie r k, eby os oni g ow, ale poniewa nie móg poruszy adn ko czyn, zrozumia, e jest sparali owany. 11

12 Czwartego uderzenia nie zarejestrowa, ale po zapachu mokrej ziemi pozna, e na niej le y. Kilkakrotnie zamruga i odzyska wzrok w jednym oku. Tu przed sob ujrza dwa du e ub ocone buty. Pi ty si unios y i w tej samej chwili buty oderwa y si od ziemi. I wyl dowa y. Zaraz si to powtórzy o. Najpierw unios y si pi ty, a potem buty. Jakby ten, który uderza, podskakiwa. Po to, by w o y w ciosy jeszcze wi ksz si. Ostatni my l, jaka przebieg a mu przez g ow, by o to, e musi zapami ta imi wnuczki, e nie mo e go zapomnie Sier ant policji Anton Mittet z niewielkiego czerwonego ekspresu do kawy Nespresso D290 wyj nape niony do po owy plastikowy kubek, schyli si i odstawi go na pod og. W pobli u nie by o adnego mebla, na którym móg by go umie ci. Potem odwróci pod u ne pude ko do góry dnem, tak by w d o wpad a wie a kapsu ka z kaw, odruchowo sprawdzi, czy wieczko z cienkiej metalowej folii nie jest przedziurawione, co oznacza o, e kapsu ka naprawd nie by a u ywana, po czym w o y j do ekspresu. Pusty kubek podsun pod kranik i wcisn jeden ze wiec cych guzików. Kiedy maszyna zacz a dysze i parska, spojrza na zegarek. Nied ugo pó noc. Zmiana dy uru. W domu na niego czekali, ale uwa a, e i tak b dzie musia wprowadzi swoj zmienniczk w obowi zki, bo by a przecie jedynie studentk szko y policyjnej. Silje, chyba tak mia a na imi. Anton Mittet spojrza na kranik. Czy poszed by po kaw, gdyby to by m czyzna? Nie wiedzia. Zreszt wszystko jedno, przesta ju szuka odpowiedzi na takie pytania. Zrobi o si tak cicho, e s ysza, jak do kubka wpadaj ostatnie, niemal przezroczyste krople. Z kapsu ki nie da o si ju wycisn wi cej koloru ani smaku, ale wa ne by o, by nie zmarnowa najmniejszej drobiny, bo dziewczyn czeka d ugi nocny dy ur. Bez towarzystwa, bez adnych wydarze, bez adnego innego zaj cia ni wpatrywanie si w niepomalowane go- e betonowe ciany Szpitala Centralnego. Dlatego postanowi przed odej ciem wypi z ni kaw. Wzi oba kubki i ruszy z powrotem. Echo jego kroków odbija o si od cian. Mija pozamykane na klucz

13 drzwi. Wiedzia, e za nimi nie ma nic ani nikogo, tylko kolejne go e ciany. Podczas budowy Szpitala Centralnego Norwegowie wyj tkowo patrzyli w przysz o, wiadomi tego, e b dzie nas wi cej, b dziemy starsi, bardziej chorzy i bardziej wymagaj cy. My leli dalekowzrocznie. Tak jak Niemcy buduj cy swoje autostrady, a Szwedzi lotniska. Ale czy nieliczni kierowcy mkn cy przez niemieck wie w samotnym majestacie betonowych mastodontów w latach trzydziestych albo szwedzcy pasa erowie przemierzaj cy ogromne hale na lotnisku Arlanda w latach sze dziesi tych te uwa ali, e tam straszy? e straszy o tam, chocia wszystko by o nowe, nietkni te, dziewicze, a jeszcze nikt nie zgin w wypadku samochodowym czy lotniczym? Czy ju wtedy my leli, e reflektory samochodowe w ka dej chwili mog wy owi z ciemno ci rodzin na skraju drogi, skamienia e twarze, zakrwawione i blade, wpatruj ce si w wiat o, ojca przebitego dr kiem, matk z g ow obrócon ty em do przodu, dziecko z ko czynami tylko po jednej stronie? e zza plastikowej zas ony na ta mie baga owej w hali przylotów na Arlandzie nagle mog zacz si wy ania spalone zw oki, które wci jeszcze si arz, wtapiaj w gum, z otwartymi dymi cymi ustami zastyg ymi w niemym krzyku? aden z lekarzy nie potrafi mu powiedzie, do czego z czasem mia o zosta przeznaczone to skrzyd o. Pewne by o jedynie, e za tymi drzwiami b d umiera ludzie. To ju dawa o si wyczu w powietrzu. Niewidzialne cia a z niemog cymi zazna spokoju duszami ju zosta y przyj te na ten oddzia. Anton skr ci za róg i otworzy si przed nim nowy korytarz, oszcz dnie o wietlony, pusty i tak symetrycznie prostok tny, e wywo a dziwne z udzenie optyczne: dziewczyna w mundurze siedz ca na krze le na samym jego ko cu wygl da a jak obrazek powieszony na przeciwleg ej cianie. Prosz, tobie te przynios em powiedzia Anton, staj c przed ni. Ile mog a mie lat? Dwadzie cia? Troch wi cej. Mo e dwadzie- cia dwa. Dzi kuj, ale mam w asn odpar a i wyj a termos z plecaczka, który postawi a przy krze le. W jej akcentowaniu s ów da o si wychwyci ledwie s yszalny wznosz cy si ton, mo e resztki dialektu z pó nocy. Ta jest lepsza. Wci trzyma r k wyci gni t przed siebie. Zawaha a si, w ko cu wzi a kubek. 13

14 I nic nie kosztuje. Anton dyskretnie schowa r k za plecy, potar poparzone czubki palców o ch odny materia kurtki. Mamy ten ekspres tylko dla siebie. Stoi w korytarzu przy Zauwa y am go, gdy tu sz am przerwa a mu. Ale w instrukcji jest napisane, e nawet na moment nie mo emy spu ci z oczu drzwi do sali pacjenta, wi c przynios am w asn kaw z domu. Anton Mittet wypi yk z plastikowego kubka. Nie le wykombinowa a, ale tu prowadzi tylko ten jeden korytarz. Jeste my na czwartym pi trze i mi dzy tymi drzwiami a ekspresem do kawy nie ma adnych drzwi, które prowadzi yby do jakich innych schodów czy przej. Nie da si nas min niezauwa enie, nawet je li pójdziemy po kaw. Rzeczywi cie mnie uspokoi e, ale chyba raczej b d si trzyma a instrukcji. Pos a a mu krótki u miech. A potem, mo e dla zrównowa enia po redniej przygany, te wypi a yk kawy. Anton poczu lekkie uk ucie irytacji i ju chcia powiedzie co o samodzielnym my leniu, którego nabywa si wraz z do wiadczeniem, ale nie zdo a sformu owa tej my li do ko ca, poniewa nagle zauwa y jaki ruch na ko cu korytarza. Bia a posta zdawa a si unosi nad pod- og. Us ysza, e Silje wstaje. Posta przybra a konkretniejsz form. Zmieni a si w pulchn blondynk w lu nym stroju piel gniarki. Anton wiedzia, e kobieta ma nocny dy ur. I e jutro wieczorem ma wolne. Dobry wieczór. Piel gniarka u miechn a si weso o, pokaza a dwie strzykawki, podesz a do drzwi i po o y a r k na klamce. Chwileczk. Silje zrobi a krok do przodu. Musz jednak pani prosi o okazanie identyfikatora. Zna pani has o na dzisiaj? Piel gniarka zdumiona popatrzy a na Antona. Chyba e mój kolega mo e za pani por czy doda a Silje. Anton kiwn g ow. Wchod, wchod, Mona. Piel gniarka otworzy a drzwi, a Anton zajrza do rodka. W s abo o wietlonej sali dostrzeg urz dzenia stoj ce wokó ó ka i palce stóp wystaj ce spod ko dry. Pacjent by tak wysoki, e trzeba by o zamawia specjalne ó ko. Drzwi zaraz si zamkn y. wietnie. Anton u miechn si do Silje. I od razu spostrzeg, e wcale jej si to nie spodoba o. e uzna a go za m skiego szowinist, który w a nie wystawi szkoln ocen m odszej kole ance, kobiecie. 14

15 Ale przecie ona by a studentk, do diab a ci kiego! I podczas roku praktyki mia a si uczy od starszych do wiadczonych policjantów. Stan, ko ysz c si na pi tach, niepewny, jak podej do tej sytuacji. Silje go uprzedzi a: Przeczyta am instrukcj, tak jak mówi am. A na ciebie pewnie czeka rodzina Podniós kubek z kaw do ust. Co ona mog a wiedzie o jego stanie cywilnym? Czy by co insynuowa a? Na przyk ad w zwi zku z Mon? Wiedzia a, e par razy po dy urze odwióz j do domu i e na tym si nie sko czy o? Nalepka z misiem na twojej torbie wyja ni a z u miechem. Wypi du y yk. Chrz kn. Mam czas. Poniewa to jest twój pierwszy dy ur, powinna skorzysta z okazji, je li si nad czym zastanawiasz. Nie zawsze wszystko da si znale w instrukcji. Przest pi z nogi na nog. Mia nadziej, e zrozumia a podtekst. Jak sobie chcesz odpar a z irytuj c pewno ci siebie, na jak mo na sobie pozwoli tylko wtedy, gdy nie ma si jeszcze sko czonych dwudziestu pi ciu lat. Ten pacjent, który tam le y. Kim on jest? Tego nie wiem. I to równie napisano w instrukcji. Jest anonimowy i taki ma pozosta. Ale ty co wiesz. Tak s dzisz? Mona. Nie przechodzi si z lud mi na ty bez wcze niejszej rozmowy na jaki temat. Co ci powiedzia a? Anton Mittet przyjrza jej si uwa nie. By a raczej adna, ale nie mia a w sobie ciep a ani wdzi ku. Troch za chuda jak na jego gust. Zaniedbane w osy i lekko uniesiona przez nieco zbyt napi te w dzide ko górna warga, ods aniaj ca przez to nierówne przednie z by. Ale dziewczyna mia a m odo. I j drne wytrenowane cia o skryte pod mundurem, po prostu by tego pewien. Gdyby wi c przekaza jej to, co wiedzia, czy zrobi by to, poniewa pod wiadomie wykalkulowa by, e dzi ki jego dobrej woli szanse na przespanie si z ni zwi kszy yby si o zero przecinek zero jeden procent? A mo e raczej poniewa dziewczyny takie jak Silje w ci gu pi ciu lat zostawa y komisarzami lub ledczymi specjalnymi i mog y mu szefowa, gdy sam mia pozosta sier antem, n dznym sier antem tylko dlatego, e tamta sprawa 15

16 z Drammen mia a nigdy si od niego nie odklei i by jak ciana, jak plama, której nie da si usun? Usi owanie zabójstwa powiedzia Anton. Straci mnóstwo krwi. Podobno kiedy go tu przywie li, puls mia prawie niewyczuwalny. Od tej pory ca y czas w pi czce. A dlaczego ochrona policyjna? Anton wzruszy ramionami. Potencjalny wiadek. Je li prze yje. A co on takiego wie? Co o narkotykach. Na wysokim szczeblu. Je li si ocknie, to najprawdopodobniej przeka e informacje, które mog zniszczy grube ryby na rynku narkotykowym w Oslo. No i oczywi cie b dzie móg powiedzie, kto próbowa go zabi. Czyli uwa aj, e zabójcy wróc i doko cz dzie a? Je li si dowiedz, e yje i gdzie jest, to tak. W a nie dlatego tu jeste my. Prze yje? Anton pokr ci g ow. Lekarze s dz, e zdo aj utrzyma go przy yciu przez kilka miesi cy, jednak szanse na to, eby si wybudzi ze pi czki, s raczej niewielkie. Ale i tak Znów przeniós ci ar cia a na drug nog, bo badawcze spojrzenie Silje by o na d u sz met wr cz nieprzyjemne. Ale i tak do tej pory trzeba go pilnowa. Anton Mittet opuszcza Silje z poczuciem kl ski. Min recepcj i wyszed na jesienny wieczór. Dopiero kiedy na parkingu wsiad do samochodu, zorientowa si, e brz czy komórka. Dzwonili z Centrali Operacyjnej. Maridalen. Zabójstwo poinformowa Zero Jeden. Wiem, e sko czy e s u b na dzisiaj, ale potrzebne jest wsparcie do zabezpieczenia miejsca zdarzenia. A poniewa ju jeste w mundurze Na jak d ugo? Kto ci zmieni w ci gu maksymalnie trzech godzin. Anton nie posiada si ze zdziwienia. Ostatnio robiono wszystko, byle tylko nie dopu ci do nadgodzin. Kombinacja sztywnych zasad z okrojonym bud etem nie pozwala a nawet na stosowanie praktycznych rozwi za. Domy li si, e to musi by jakie specjalne zabójstwo. Mia tylko nadziej, e nie chodzi o dziecko. 16

17 W porz dku powiedzia. Prze l ci wspó rz dne GPS. To by a nowo GPS ze szczegó ow map Oslo i okolic oraz aktywnym nadajnikiem umo liwiaj cym Centrali Operacyjnej lokalizacj funkcjonariuszy. Pewnie w a nie dlatego do niego zadzwonili. By najbli ej. Dobrze zgodzi si Anton. Trzy godziny. Laura ju si po o y a, ale i tak lubi a, eby po pracy pr dko wraca do domu, wi c wys a jej SMS-a, a dopiero potem wrzuci bieg i ruszy w stron Maridalsvannet. Anton nie musia korzysta z GPS-u. Przy wje dzie na Ulle vålseterveien sta y zaparkowane cztery policyjne radiowozy, a nieco dalej drog wskazywa y bia o-pomara czowe ta my. Wyj latark ze schowka i podszed do funkcjonariusza stoj cego przed ta mami. Widzia b yski latarek w lesie i reflektory techników, które zawsze kojarzy y mu si z planem filmowym. Zreszt nie by o to takie dalekie od prawdy, bo teraz nie tylko robi o si zdj cia, lecz równie filmowa o w jako ci HD zarówno ofiary, jak i ca e miejsce zdarzenia. Umo liwia o to ponowne obejrzenie ca o ci i powi kszenie na stop-klatce szczegó ów, które pocz tkowo wyda y si nieistotne. Co si dzieje? spyta policjanta, który trz s si ze skrzy owanymi na piersi r kami. Zabójstwo odpar m czyzna niewyra nym g osem. Oczy mia zaczerwienione, a twarz nienaturalnie blad. To ju s ysza em. Kto tu rz dzi? Technicy. Lønn. Anton s ysza szum g osów dobiegaj cy z lasu. By o ich wiele. Nie ma jeszcze nikogo z KRIPOS? Ani z Wydzia u Zabójstw? Z czasem przyjedzie wi cej ludzi. Cia o dopiero co znaleziono. To ty masz mnie zast pi? Jeszcze wi cej ludzi. A jemu mimo wszystko dali nadgodziny. Anton przyjrza si funkcjonariuszowi. Policjant mia na sobie gruby p aszcz, ale trz s si coraz bardziej, chocia wcale nie by o tak zimno. By e na miejscu pierwszy? W milczeniu kiwn g ow i spu ci wzrok. Szerzej rozstawi nogi. Do diab a, pomy la Anton. Dziecko. Prze kn lin. 17

18 O, Anton! Zero Jeden ci przys a? Mittet podniós g ow. Nie us ysza tych dwojga, chocia wy onili si z g stych zaro li. Ju wcze niej mia okazj obserwowa, jak technicy poruszaj si w miejscu zdarzenia, troch jak niezdarni tancerze, pochylaj si i wyginaj tak, by niczego nie dotkn, a stopy stawiaj, jakby byli astronautami na Ksi ycu. A mo e to po prostu ich bia e stroje nasun y mu takie skojarzenie. Tak, mam tu kogo zast pi odpowiedzia Anton kobiecie. Dobrze wiedzia, kim jest, wszyscy j znali. Beate Lønn, szefowa Wydzia u Techniki Kryminalistycznej, by a s awna jako kto w rodzaju Rain Mana z powodu swojej zdolno ci rozpoznawania twarzy, któr wykorzystywano do identyfikowania rabusiów na ziarnistych, skacz cych nagraniach z monitoringu. Mówi o si, e jest w stanie rozpozna nawet dobrze zamaskowanych bandytów, je li tylko byli wcze niej skazani. I e ma w swojej jasnow osej g ówce baz danych z wieloma tysi cami policyjnych fotografii przest pców. To zabójstwo musia o wi c by szczególne. Przecie szefów nie zrywa si z ó ka w rodku nocy. Przy bladej, niemal przezroczystej twarzy delikatnej kobiety oblicze jej kolegi zdawa o si niemal p on. Jego piegowate policzki zdobi y jak dwa pó wyspy jaskraworude bokobrody. M czyzna mia lekko wy- upiaste oczy, jakby w g owie panowa o zbyt wysokie ci nienie, i przez to wydawa si stale nieco zdziwiony. Najbardziej jednak przyci ga a uwag czapka, która ukaza a si, gdy ci gn z g owy bia y kaptur: wielka czapka rasta w kolorach zielonym, ó tym i czerwonym. Beate Lønn po o y a r k na ramieniu roztrz sionego funkcjonariusza. No to jed ju do domu, Simon. I nie mów, e ja tak powiedzia- am, ale zalecam mocnego drinka, a potem szybko do ó ka. Policjant kiwn g ow, a trzy sekundy pó niej jego przygarbione plecy poch on a ciemno. Fatalnie to wygl da? spyta Anton. Nie masz kawy? rzuci ten w rastafaria skiej czapce i otworzy termos. Ju po tych trzech s owach Anton rozpozna, e m czyzna nie pochodzi z Oslo. Musia by ze wsi, ale Anton, jak wi kszo mieszka ców miast we wschodniej Norwegii, nie mia poj cia o dialektach ani te za bardzo si nimi nie interesowa. Nie mam odpowiedzia. 18

19 Zawsze m drze jest zabra w asn kaw na miejsce zdarzenia pouczy a Czapka Rasta. Nigdy nie wiadomo, ile przyjdzie tu zabawi. Daj spokój, Bjørn. On ju pracowa przy zabójstwach w czy a si Beate Lønn. W Drammen, prawda? Zgadza si. Anton zako ysa si na pi tach. Prawid owa odpowied powinna brzmie : O tyle o ile. Niestety podejrzewa, dlaczego Beate Lønn go pami ta. Odetchn g boko. Kto znalaz zw oki? On. Beate Lønn ruchem g owy wskaza a samochód funkcjonariusza, który w a nie w czy silnik. Chodzi o mi o to, kto poinformowa o zw okach? ona zadzwoni a, kiedy nie wróci do domu z przeja d ki rowerowej wyja ni ten w czapce. Zapowiedzia, e nie b dzie go najwy- ej przez godzin, wi c przestraszy a si, e serce mu wysiad o. Mia przy sobie GPS z nadajnikiem, dlatego szybko go znale li. Anton z namys em skin g ow. Dalej potrafi sobie wszystko wyobrazi. Dwoje policjantów dzwoni do drzwi, kobieta i m czyzna. Chrz kaj, patrz na on powa nym wzrokiem, który ma przekaza to, co za moment powtórz s owami. Niemo liwymi s owami. Twarz ony, która si opiera, nie chce, ale mimo wszystko obna a si, pokazuje ca e swoje wn trze. Przed oczami stan a mu Laura, jego w asna ona. Cicho podjecha a karetka. Bez syreny, bez w czonego koguta. Antonowi rozja ni o si w g owie. B yskawiczna reakcja na zwyk e zg oszenie zagini cia. GPS z nadajnikiem. Mnóstwo ludzi. Nadgodziny. Kolega tak wstrz ni ty znalezionym cia em, e musia zosta odes any do domu. To policjant stwierdzi cicho. Obstawiam, e temperatura tutaj jest o pó tora stopnia ni sza ni w mie cie powiedzia a Beate Lønn i wystuka a jaki numer w komórce. Zgadzam si odpar ten w czapce i wypi yk z kubka od termosu. Na razie nie ma adnych przebarwie skóry. Czyli e mi dzy ósm a dziesi t? Policjant powtórzy Anton. To dlatego wszyscy tu s, prawda? Katrine? odezwa a si Beate. Mo esz mi co sprawdzi? Chodzi mi o spraw Sandry Tveten. Dobrze. Psiakrew! zawo a ten w czapce. Przecie prosi em, eby zaczekali, a przywioz worek na zw oki! 19

20 Anton odwróci si i zobaczy przedzieraj cych si przez zaro la dwóch m czyzn z noszami techników. Spod koca wystawa y buty do jazdy na rowerze. On go zna stwierdzi Anton. To dlatego tak si trz s, prawda? Mówi, e pracowali razem na Økern, zanim Vennesla przeszed do KRIPOS wyja ni ten w czapce. Masz t dat? spyta a Lønn kogo w telefonie. Rozleg si okrzyk. Do jasnej cho zakl rastafarianin. Anton znów odwróci g ow. Jeden z d wigaj cych nosze po lizgn si w rowie. Promie wiat a jego latarki pad na nosze. Na koc, który si zsun. Na na co? Anton wyba uszy oczy. Czy to by a g owa? Czy to, co wie czy o bez w tpienia ludzkie cia o, naprawd by o kiedy g ow? W ci gu lat przepracowanych w Wydziale Zabójstw, przed swoim wielkim b dem, Anton mia okazj ogl da wiele zw ok. Ale czego takiego nigdy nie widzia. Substancja u o ona w kszta cie klepsydry skojarzy a mu si z niedzielnym rodzinnym niadaniem, z ugotowanymi przez Laur na pó twardo jajkami, na których wci tkwi resztki skorupek, p kni tymi tak, e ó tko wyp ywa, zastygaj c na ci tym, ale jeszcze mi kkim bia ku. Anton sta i mruga w ciemno ci, patrz c, jak tylne wiat a karetki znikaj. I nagle u wiadomi sobie, e to powtórka, e ju to kiedy widzia. Ubrane na bia o postacie. Termos. Stopy stercz ce spod koca. Tak niedawno widzia to w Szpitalu Centralnym. Tak jakby to by zwiastun. G owa Dzi kuj, Katrine zako czy a Beate. O co chodzi? spyta ten w czapce. Pracowa am z Erlendem dok adnie w tym miejscu odpowiedzia a Beate. Tutaj? zdziwi si jej kolega. Dok adnie tutaj. On kierowa ledztwem. Ju z dziesi lat temu. Sandra Tveten. Zgwa cona i zabita. Jeszcze dziecko. Anton prze kn lin. Dziecko. Powtórki. Pami tam t spraw o ywi si rudzielec. Los dziwnie si plecie. Zgin w miejscu prowadzonego przez siebie ledztwa Czy tamta sprawa te nie by a jako na jesieni? Beate milcza a, ale wolno skin a g ow. 20

21 Anton mruga i mruga. To nie mog a by prawda, on r z e c z y w i - c i e widzia podobne zw oki. Psiakrew! zakl cicho rastafarianin. Nie chcesz powiedzie, e? Beate Lønn wzi a od niego kubek od termosu, wypi a yk i odda a mu go z powrotem. Kiwn a g ow. Niech to cholera szepn rudzielec. 3 Déjà vu powiedzia Ståle Aune, patrz c na g sty nieg sypi cy na Sporveisgata, gdzie poranny grudniowy mrok ust powa przed krótkim dniem. Potem odwróci si do m czyzny siedz cego na krze le przy biurku. Déjà vu to wra enie, e widzi si co, co si ju wcze niej widzia o. Nie wiemy, co to jest. Mówi c my, mia na my li ogólnie psychologów, nie tylko terapeutów. Niektórzy uwa aj, e kiedy jeste my zm czeni, nast puje opó nienie w przekazywaniu informacji do wiadomej cz ci mózgu, wi c informacja dociera do nas ju po tym, jak przez pewien czas tkwi- a w pod wiadomo ci. Dlatego do wiadczamy tego jako rozpoznania. Zm czenie mo e t umaczy, dlaczego prze ycia déjà vu wyst puj najcz ciej pod koniec tygodnia pracy. Ale to mniej wi cej wszystko, co potrafi stwierdzi nauka. e pi tek to dzie déjà vu. Ståle Aune by mo e liczy na u miech. Wprawdzie u miechy nie mia y znaczenia dla jego zawodowych ambicji naprawiania ludzi, ale uwa a, e w tej sytuacji by si przyda. Nie takie déjà vu mam na my li zaprotestowa pacjent. Klient. Interesant. Cz owiek, który za mniej wi cej dwadzie cia minut mia w recepcji zap aci za wizyt, dorzucaj c si w ten sposób do kwoty na pokrycie wspólnych kosztów pi ciorga psychologów prowadz cych odr bne praktyki w czterokondygnacyjnym, pozbawionym charakteru, a mimo wszystko staro wieckim budynku na Sporveisgata w rednio dobrej zachodniej dzielnicy Oslo. Ståle Aune ukradkiem zerkn na zegar cienny za g ow m czyzny. Osiemna cie minut. 21