Relacje zasady legalizmu i kontradyktoryjności w świetle ostatnich nowelizacji Kodeksu postępowania karnego

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Relacje zasady legalizmu i kontradyktoryjności w świetle ostatnich nowelizacji Kodeksu postępowania karnego"

Lidia Romanowska
6 lat temu
Przeglądów:

1 Relacje zasady legalizmu i kontradyktoryjności w świetle ostatnich nowelizacji Kodeksu postępowania karnego Barbara Janusz-Pohl (referat przygotowany wspólnie z M. Kusak, P. Karlikiem, A. Orfin)

2 Plan wystąpienia A) Prezentacja założeń wstępnych B) Rodzaje relacje zasad procesowych w oparciu o wyróżnione w logice formalnej typy relacji C) Relacja zasady kontradyktoryjności i zasady legalizmu w kontekście zasady prawdy materialnej i dyrektywy trafnej reakcji karnej D) Ustalenie adresatów pozostających w relacji zasad procesowych E)Określenie zakresu rozważań szczegółowych F) Rozważania szczegółowe na przykładzie instytucji cofnięcia skargi przez oskarżyciela publicznego

3 Założenia: 1) Analiza relacji zasad procesowych prowadzona będzie przede wszystkim w ramach opisowego ujęcia zasady procesowej, poprzez określenie jej przejawów na gruncie regulacji karnoprocesowych przejawów określanych terminem OBIEKTY DENOTOWANE 2) Zasady procesowe nie występują w izolacji, lecz zawsze w relacji, tj. pewnym układzie kilku zasad 3) Relacje te analizowane będą odnośnie zasad o charakterze dominującym* ujętych in concreto

4 Założenia cd. Sposoby analizy relacji zasad w ujęciu opisowym mogą zostać ujęte jako: A) relacje pomiędzy nazwami poszczególnych zasad i ich przejawami (analiza zakresowo-konotacyjna), albo B) relacje pomiędzy zbiorami, przy założeniu że elementami każdego zbioru są przejawy zasady określonego typu (obiekty denotowane) analiza zakresowo denotacyjna.

5 Tezy 1) Relacje zasad procesu karnego pozwalają określić możliwe kierunki interpretacji przepisów statuujących przejawy poszczególnych zasad procesu 2) Zasada procesu karnego (w ujęciu dyrektywalnym- tj. jako norma postępowania) może pełnić funkcję zabezpieczenia innej zasady procesu karnego, jeśli jest skierowana do tych samych adresatów. 3) Zasada legalizmu w stadium jurysdykcyjnym zabezpiecza kierunkowe tj. zgodne z zasadą prawdy i dyrektywą trafnej reakcji karnej działanie zasady kontradyktoryjności

6 Typy relacji w logice formalnej Relacja równoważności Relacja podrzędności, nadrzędności (zakresu nazwy, zbioru) Relacja krzyżowania się Relacja wykluczania się: jako relacja przeciwieństwa i sprzeczności (przeciwstawności)

7 Wyróżnienie relacji komplentarności Kryterium: funkcja jednej zasady wobec drugiej

8 Relacja zasady legalizmu i zasady kontradyktoryjności en globe - relacja krzyżowania się l. k.

9 Relacja zasady legalizmu i kontradyktoryjności w postępowaniu jurysdykcyjnym relacja podrzędności zasady legalizmu względem zasady kontradyktoryjności Przejawy legalizmu * Przejawy kontradyktoryjności

10 wniosek To strona czynna procesu karnego zobowiązana jest do animowania sporu. Zabezpieczenia zasady legalizmu natury: karnoprocesowej, ustrojowoorganizacyjnej czy nawet prakseologicznej stanowią gwarancję kierunkowego działania zasady kontradyktoryjności. Adaptacja na grunt procesu karnego zasady kontradyktoryjności musi jednak zakładać istnienie pewnych koncesji na rzecz zasady legalizmu (Rozwinięcie na przykładzie instytucji cofnięcia skargi przez oskarżyciela publicznego)

11 Relacja zasady legalizmu i kontradyktoryjności w stadium przygotowawczym relacja wykluczania się zakresów l. k.

12 Ujęcie dyrektywalne zasad: legalizmu, kontradyktoryjności Zasada legalizmu jest normą nakazującą czynić użytek z przyznanych jej adresatom (organom ścigania i oskarżycielowi publicznemu) kompetencji. Źródłem tych kompetencji są: albo zasada działania z urzędu albo zasada kontradyktoryjności. W stadium jurysdykcyjnym adresatem zasady legalizmu jest oskarżyciel publiczny. Zasada kontradyktoryjności jest normą kompetencyjną określającą uprawnienia stron sporu, jej adresatami są strony. Uzupełniająco także normą zakazującą organom postępowania (sądowi) w określonym zakresie albo całkowicie angażowania się w spór.

13 Uzupełniająco określenie adresatów zasady prawdy materialnej i dyrektywy trafnej reakcji karnej W ujęciu dyrektywalnym zasada prawdy materialnej jest normą nakazującą organom procesu karnego czynić użytek z przyznanych im kompetencji, w toku całego procesu karnego, by podejmowane przez nich rozstrzygnięcia opierały się na prawdziwych ustaleniach faktycznych. Dyrektywa trafnej reakcji karnej jako gwarancja klasycznego, korespondencyjnego ujęcia zasady prawdy. Dyrektywa trafnej reakcji karnej jest dykektywą celowościową. (W ujęciu Alexego byłaby ona klasyfikowana jako zasad zgodnie z tezą o optymalizacji). Jest normą prawną, której realizacja ma zostać zapewniona w stopniu najwyższym z możliwych, normą nakazującą skierowaną do wszystkich uczestników postępowania karnego, choć ostatecznie najbardziej nią związany jest sąd orzekający co do istoty.

14 Zgodnie z tezą, iż warunkiem efektywnej realizacji funkcji zabezpieczającej jednej zasady wobec drugiej jest tożsamość adresatów zasady Zasada legalizmu i zasada kontradyktoryjności w stadium jurysdykcyjnym mają wspólnego adresata oskarżyciela publicznego. Zasada legalizmu w stadium przygotowawczym ma wspólnych adresatów z zasadą prawdy materialnej organy ścigania karnego. Zasada kontradyktoryjności nie stanowi samoistnej gwarancji zasady prawdy materialnej, bowiem zasady te posiadają różne grupy adresatów, co nie stoi w sprzeczności z tezą, iż kontradyktoryjność postępowania może sprzyjać ujawnieniu prawdy materialnej. Zasada legalizm w stadium jurysdykcyjnym nie ma wspólnych adresatów z zasadą prawdy materialnej.

15 Zakres rozważań szczegółowych Zasada kontradyktoryjności bez dostatecznej podbudowy legalistycznej nie stanowi zabezpieczenia dla realizacji zasady prawdy Czy zmiany wprowadzone na mocy noweli z marca i września 2013 r. wzmacniają zasadę legalizmu, czy ją osłabiają? W świetle nakreślonych założeń w niniejszym referacie analizie poddane zostaną wybrane wątki ostatnich nowelizacji. W części szczegółowej analiza dotyczyć będzie instytucji: a) cofnięcia skargi przez oskarżyciela publicznego, b) konsensualnych form rozstrzygania sporów, c) eliminowanych na mocy noweli instytucji z art. 345 i 346 oraz 397 k.p.k., d) zmian wprowadzonych w art. 306 k.p.k.

16 Cofnięcie skargi przez oskarżyciela publicznego a) Przekształcenie statusu pozytywnej, formalnej przesłanki procesowej o charakterze względnym w przesłankę bezwzględną na mocy zmiany określonej w art. 14 par. 2 k.p.k. b) Skutki cofnięcie skargi przez oskarżyciela publicznego a odstąpienie od oskarżenia oskarżycieli: posiłkowych i prywatnych. c) Kwestia terminu odwołania oświadczenia złożonego przez oskarżyciela publicznego o cofnięciu skargi. Legitymacja procesowa do tej czynności d) Problem kontroli oświadczenia oskarżyciela publicznego o cofnięciu skargi.

17 Problem kontroli cofnięcia skargi przez oskarżyciela Instytucja cofnięcia skargi jest przejawem zasady kontradyktoryjności, podbudowanym legalistycznie. Cofnięcie skargi przez oskarżyciela a uprawnienie pokrzywdzonego do wniesienia skargi Postanowienie o umorzeniu postępowania sądowego w oparciu o przesłankę a art. 17 par. 1 pkt 9 w związku z 14 par. 2 k.p.k. Kontrola zażaleniowa a termin końcowy odwołania oświadczenia o cofnięciu skargi. Podmioty uprawnione do wniesienia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania, zarzuty odwoławcze.

18 Zażalenie na postanowienie o umorzeniu A) strony mają legitymację procesową do wniesienia zażalenia B) gravamen oskarżonego, gravamen oskarżyciela posiłkowego, gravamen oskarżyciela publicznego

Podobne dokumenty

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Literatura...

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Literatura... Przedmowa... Wykaz skrótów... Literatura... IX XI XIII Część I. Komentarz praktyczny... 1 Rozdział 1. Środki odwoławcze w systemie środków zaskarżenia... 3 1. Ogólna charakterystyka środków zaskarżenia...