Pacjent ze społeczności LGBT kontakt i nawiązanie relacji
|
|
- Zofia Sawicka
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 I OGÓLNOPOLSKA POZNAŃ, R. Pacjent ze społeczności LGBT kontakt i nawiązanie relacji WOJCIECH ORONOWICZ 1, 2, JOANNA NERKO 1, 2, AGNIESZKA JAŚKOWIAK 2, 3 1 INSTYTUT PSYCHOLOGII, UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI 2 STOWARZYSZENIE NAUKOWE PSYCHOLOGIA I SEKSUOLOGIA LGBT 3 I WYDZIAŁ LEKARSKI, WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
2 Plan warsztatu Część teoretyczna - wprowadzenie w problematykę pacjentów ze społeczności LGBT: 1. Przedstawienie wybranych pojęć: homoseksualizm i orientacja seksualna; biseksualizm; transseksualizm; fetyszyzm transwestycyjny; nieheteronormatywność i nieheteroseksualność; heteroseksizm 2. Przedstawienie wybranych zasad etycznych, szczególnie przydatnych w przypadku relacji terapeutycznej z osobą ze społeczności LGBT 3. Przedstawienie wybranych wytycznych Practice Guidelines for LGB Clients 4. Przedstawienie wybranych problemów psychologicznych i medycznych występujących częściej w społeczności LGBT (ze względu na zachowanie - nie orientację seksualną) Część praktyczna: 1. Odegranie sesji w celu wykorzystania w rzeczywistej sytuacji wiedzy zdobytej w części teoretycznej (bez prezentacji oddziaływań terapeutycznych) 2. Omówienie sesji i podsumowanie warsztatu STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 2
3 Zdjęcie zaczerpnięte z domeny publicznej ( na podstawie licencji CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Wybrane pojęcia z zakresu psychologii i seksuologii LGBT Przedstawienie wybranych pojęć: homoseksualizm i orientacja seksualna; biseksualizm; transseksualizm; fetyszyzm transwestycyjny; nieheteronormatywność i nieheteroseksualność; heteroseksizm STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 3
4 Wybrane pojęcia z zakresu psychologii i seksuologii LGBT Wprowadzenie Homoseksualizm i orientacja seksualna LGBT to skrót oznaczający: Lesbians (lesbijki), Gays (geje), Bisexuals (biseksualiści), Transgenders (transseksualiści). Seksualność człowieka jest bardzo zróżnicowanym zjawiskiem, które z trudem poddaje się kategoryzacji naukowej. Zaznaczają się coraz wyraźniej podejścia alternatywne przy próbach definiowania orientacji odmiennych niż heteroseksualna. Problemy metodologiczne. Biseksualizm Transseksualizm Fetyszyzm transwestycyjny Nieheteronormatywność i nieheteroseksualność Heteroseksizm 4
5 Wybrane pojęcia z zakresu psychologii i seksuologii LGBT Wprowadzenie Homoseksualizm i orientacja seksualna Biseksualizm Transseksualizm Fetyszyzm transwestycyjny Nieheteronormatywność i nieheteroseksualność Komponenty orientacji seksualnej (Savin-Williams, 2006): 1. Kontakty seksualne, akty zachowania (sexual behaviour). 2. Pociąg seksualny lub romantyczny (sexual/romantic attraction or arousal). 3. Rola społeczna i tożsamość seksualna (sexual identity). W jaki sposób należy definiować homoseksualizm? Czy wybrane komponenty orientacji seksualnej są wystarczające, konieczne, znaczące? Orientacja seksualna nie musi być sztywna (Golden, 1987). Heteroseksizm 5
6 Wybrane pojęcia z zakresu psychologii i seksuologii LGBT Wprowadzenie Homoseksualizm i orientacja seksualna Biseksualizm Transseksualizm Fetyszyzm transwestycyjny Nieheteronormatywność i nieheteroseksualność Heteroseksizm Trwały pociąg seksualny lub romantyczny w stosunku do osób każdej z płci (Pillard i Bailey, 1995). Orientacja biseksualna nie została niedostatecznie przebadana. Wyniki badań mogą być niejednoznaczne: 1. Biseksualiści i biseksualistki w porównaniu do homoseksualistów doświadczają w mniejszym stopniu niedogodności związanych z własną orientacją seksualną (Ellison i Gunstone, 2014). 2. Badania Dodge i Sandfort (2007) wskazują na to, że osoby biseksualne mogą przejawiać częściej depresję, lęk czy uzależnienia w porównaniu do nieheteroseksualistów czy heteroseksualistów (za: APA, 2011). Biseksualiści i biseksualistki odmiennie deklarują własną orientację seksualną w zależności od kontekstu danej sytuacji. Stwierdziło tak 83% biseksualistów i 67% biseksualistek (Ellison i Gunstone, 2014). Postuluje się konieczność zrozumienia specyficznych problemów i doświadczeń osób o orientacji biseksualnej (APA, 2011). 6
7 Wybrane pojęcia z zakresu psychologii i seksuologii LGBT Wprowadzenie Transseksualizm wiąże się z pragnieniem zmiany własnej płci (Carson, Butcher i Mineka, 2003). Transseksualizm typ: M/K, M-F, MTF ang. male-to-female Transseksualizm typ K/M: F-M, FTM ang. female-to-male Homoseksualizm i orientacja seksualna Biseksualizm Transseksualizm Fetyszyzm transwestycyjny Nieheteronormatywność i nieheteroseksualność Heteroseksizm 7
8 Wybrane pojęcia z zakresu psychologii i seksuologii LGBT Wprowadzenie Pobudzenie i osiąganie przyjemności seksualnej osiąga się poprzez przebieranie się w odzież płci przeciwnej (Carson, Butcher i Mineka, 2003). Autogynofilia pobudzenie seksualne związane z faktem wyobrażania siebie jako kobietę (Blanchard, 1991). Nie współwystępuje znacząco częściej z orientacją inną niż heteroseksualna (Talamini, 1982). Homoseksualizm i orientacja seksualna Biseksualizm Transseksualizm Fetyszyzm transwestycyjny Nieheteronormatywność i nieheteroseksualność Heteroseksizm 8
9 Wybrane pojęcia z zakresu psychologii i seksuologii LGBT Wprowadzenie Homoseksualizm i orientacja seksualna Biseksualizm Heteronormatywność to założenie, że wszyscy ludzie są heteroseksualni oraz że podejmują tradycyjne role płciowe (Jodko, 2008). Stanowi pojęcie używane w gender studies i queer studies (Krzemiński, 2004). Nieheteronormatywność w porównaniu do nieheteroseksualności wydaje się stanowić termin szerszy, wykraczający poza orientację seksualną. Nieheteroseksualność to określenie orientacji seksualnej innej niż heteroseksualna. Transseksualizm Fetyszyzm transwestycyjny Nieheteronormatywność i nieheteroseksualność Heteroseksizm 9
10 Wybrane pojęcia z zakresu psychologii i seksuologii LGBT Wprowadzenie Przekonanie związane z tym, że orientacja heteroseksualna jest bardziej wartościowa od orientacji nieheteroseksualnej (APA, 2011). Homoseksualizm i orientacja seksualna Biseksualizm Transseksualizm Fetyszyzm transwestycyjny Nieheteronormatywność i nieheteroseksualność Heteroseksizm 10
11 Wybrane zasady etyczne Przedstawienie wybranych zasad etycznych szczególnie przydatnych w przypadku relacji terapeutycznej z osobą ze społeczności LGBT. Kodeks Etyczno -Zawodowy Psychologa PTP; Universal Decrlaration of Ethical Principles for Psychologists; Meta-Code of Ethics (EFPA); Kodeks zasad etycznych psychoterapeuty Zdjęcie zaczerpnięte z domeny publicznej ( na podstawie licencji CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 11
12 Kodeks Etyczno - Zawodowy Psychologa PTP Punkt 16 Punkt 26 Psycholog powinien wykonywać swoje czynności zawodowe dążąc do osiągnięcia możliwie najwyższego poziomu swej pracy, bez względu na to, kto jest odbiorcą jego czynności i jaki jest jego osobisty stosunek do tej osoby czy osób. W szczególności intencja niesienia pomocy i staranność w wykonywaniu czynności zawodowych przez psychologa nie zależy od takich właściwości klienta, jak: pozycja społeczna, sytuacja, materialna, poglądy polityczne, światopogląd i system wartości, rasa, narodowość i wiek a także charakter problemów wymagających interwencji psychologicznej. Punkt 3 Punkt 2 Punkt 17 12
13 Kodeks Etyczno - Zawodowy Psychologa PTP Punkt 16 Psycholog zachowuje wrażliwość etyczną, nie unika rozstrzygania konfliktów moralnych, lecz stara się je dostrzegać, dokładnie rozważa sytuację i podejmuje decyzje kierując się własnym rozeznaniem, w oparciu o naczelne wartości etyczne swojego zawodu. Nawet nie akceptując postępowania osoby, psycholog powinien starać się jej pomóc. Punkt 26 Punkt 3 Punkt 2 Punkt 17 13
14 Kodeks Etyczno - Zawodowy Psychologa PTP Punkt 16 Punkt 26 Przyjmując określoną postawę wobec norm moralnych i obyczajowych w życiu prywatnym psycholog zdaje sobie sprawę, że jego decyzje w sprawach osobistych mogą wpływać na jakość jego czynności zawodowych a także rzutować na zaufanie społeczne do psychologii i psychologów. W społecznych oczekiwaniach zawarte są przy tym wysokie wymagania dotyczące przestrzegania zasad etycznych w życiu prywatnym przez osoby, których rola zawodowa obejmuje oddziaływania na drugiego człowieka. Punkt 3 Punkt 2 Punkt 17 14
15 Kodeks Etyczno - Zawodowy Psychologa PTP Punkt 16 Psycholog jest świadomy szczególnej odpowiedzialności wynikającej ze specyfiki wykonywanego zawodu. Powinien znać granice swoich kompetencji i nie podejmuje się zadań przekraczających jego możliwości. Dokłada wszelkich starań, aby zapewnić jak najwyższy poziom wykonywanej pracy. Punkt 26 Punkt 3 Punkt 2 Punkt 17 15
16 Kodeks Etyczno - Zawodowy Psychologa PTP Punkt 16 Punkt 26 Punkt 3 Psycholog powinien poinformować klienta o ewentualnym ryzyku związanym ze stosowanymi metodami terapeutycznymi oraz o istniejących metodach alternatywnych, z uwzględnieniem metod niepsychologicznych. Jeśli psycholog nie jest w stanie udzielić skutecznej pomocy wskutek braku kwalifikacji potrzebnych w danym wypadku lub powstania wadliwej relacji z klientem, kieruje go do innego psychologa lub do innego specjalisty. Psycholog podejmuje się jedynie tych czynności zawodowych, do których posiada kwalifikacje potwierdzone odpowiednim szkoleniem i doświadczeniem praktycznym. Punkt 2 Punkt 17 16
17 Universal Decrlaration of Ethical Principles for Psychologists PRINCIPLE I Respect for the Dignity of Persons and Peoples THEREFORE, psychologists accept as fundamental the Principle of Respect for the Dignity of Persons and Peoples. In so doing, they accept the following related values: a) respect for the unique worth and inherent dignity of all human beings; b) respect for the diversity among persons and peoples; c) respect for the customs and beliefs of cultures, limited only when a custom or a belief seriously contravenes the principle of respect for the dignity of persons or peoples or causes serious harm to their well-being; d) free and informed consent, as culturally defined and relevant for individuals, families, groups, and communities; e) privacy for individuals, families, groups, and communities; f) protection of confidentiality of personal information, as culturally defined and relevant for individuals, families, groups, and communities; g) fairness and justice in the treatment of persons and peoples. 17
18 Meta-Code of Ethics (EFPA) General Respect (Respect for Person's Rights and Dignity) Recognition of Professional Limitations (Integrity) 1. Awareness of and respect for the knowledge, insight, experience and areas of expertise of clients, relevant third parties, colleagues, students and the general public. 2. Awareness of individual, cultural and role differences including those due to disability, gender, sexual orientation, race, ethnicity, national origin, age, religion, language and socio-economic status. 3. Avoidance of practices which are the result of unfair bias and may lead to unjust discrimination Conflict of Interests and Exploitation (Integrity) 18
19 Obligation to be self-reflective and open about personal and professional limitations and a recommendation to seek professional advice and support in difficult situations. Meta-Code of Ethics (EFPA) General Respect (Respect for Person's Rights and Dignity) Recognition of Professional Limitations (Integrity) Conflict of Interests and Exploitation (Integrity) 19
20 Meta-Code of Ethics (EFPA) General Respect (Respect for Person's Rights and Dignity) Recognition of Professional Limitations (Integrity) Conflict of Interests and Exploitation (Integrity) 1. Awareness of the problems which may result from dual relationships and an obligation to avoid such dual relationships which reduce the necessary professional distance or may lead to conflict of interests, or exploitation of a client. 2. Obligation not to exploit a professional relationship to further personal, religious, political or other ideological interests. 3. Awareness that conflict of interest and inequality of power in a relationship may still reside after the professional relationship is formally terminated, and that professional responsibilities may still apply. 20
21 Kodeks zasad etycznych psychoterapeuty Zasada 2.d Psychoterapeuta, uznając i szanując różnice wynikające z wieku, płci, pozycji socjoekonomicznej, orientacji seksualnej, pochodzenia etnicznego lub ograniczeń fizycznych i umysłowych, stosuje swoje postępowanie terapeutyczne tak, aby uwzględnić kontekst i potrzeby wynikające z tych różnic. Zasada 3.b 21
22 Kodeks zasad etycznych psychoterapeuty Zasada 2.d Jako pracownik i pracodawca psychoterapeuta nie angażuje się w żadne praktyki, które są niehumanitarne lub które prowadzą do zachowań nielegalnych, dyskryminacji ze względu na rasę, niepełnosprawność, wiek, płeć, orientację seksualną, religię lub pochodzenie. Zasada 3.b 22
23 Cechy wspólne kodeksów etycznych 1. Szacunek dla pacjenta. 2. Działanie odpowiednie do własnych kompetencji zawodowych. 3. Zwrócenie uwagi na możliwy konflikt wartości pacjenta i terapeuty. 4. Podkreślenie wyjątkowej roli terapeuty. STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 23
24 Zdjęcie zaczerpnięte z domeny publicznej ( na podstawie licencji CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Practice Guidelines for LGB Clients Przedstawienie wybranych wytycznych Practice Guidelines for LGB Clients STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 24
25 Practice Guidelines for LGB Clients Wprowadzenie Guideline 1 Guideline 2 Guideline 3 Guideline 7 Guideline 9 & 10 Guideline 14 Guideline 16 American Psychological Association. Opracowanie wytycznych dla psychologów pracujących z osobami ze społeczności LGB. Zawiera 21 praktycznych wytycznych, z których każda zawiera uzasadnienie empiryczne oraz aspekt stosowany (Application). Wytyczne są zgrupowane według grup: 1. Postawy wobec homoseksualizmu i biseksualizmu 2. Relacje społeczne i rodzina 3. Kwestie dotyczące różnorodności 4. Zagadnienia gospodarcze i miejsca pracy 5. Edukacja i trening 6. Badania Guideline 17 & 18 25
26 Practice Guidelines for LGB Clients Wprowadzenie Guideline 1 Guideline 2 Guideline 3 Guideline 7 Guideline 9 & 10 Guideline 14 Psychologists strive to understand the effects of stigma (i.e., prejudice, discrimination, and violence) and its various contextual manifestations in the lives of lesbian, gay, and bisexual people. Piętno społeczne, przemoc i dyskryminacja (Mays i Cochran, 2001) Zaburzenia zdrowia psychicznego, stres psychologiczny (Cochran, Sullivan, i Mays, 2003) Aspekt stosowany: Stworzenie bezpiecznych warunków terapii Uwzględnienie czynników kontekstowych Ocena stopnia zinternalizowanego heteroseksizmu Guideline 16 Guideline 17 & 18 26
27 Practice Guidelines for LGB Clients Wprowadzenie Guideline 1 Guideline 2 Guideline 3 Guideline 7 Guideline 9 & 10 Guideline 14 Guideline 16 Guideline 17 & 18 Psychologists understand that lesbian, gay, and bisexual orientations are not mental illnesses. Różnice między grupami heteroseksualistów i nieheteroseksualistów w odniesieniu do ich funkcjonowania psychicznego wynikają ze stresu związanego z stygmatyzacją na podstawie orientacji seksualnej (Cochran, 2001). Prawie 2/3 pacjentów o orientacji nieheteroseksualnej spotkało się z przekonaniem ze strony terapeutów, że ze względu na ich orientację seksualną nie mogą oni oczekiwać pełnego i produktywnego życia czy stabilnych bliskich związków (Shidlo i Schroeder, 2002) Aspekt stosowany: Unikanie przypisywania orientacji nieheteroseksualnych do rozwoju psychospołecznego lub psychopatologii 27
28 Practice Guidelines for LGB Clients Wprowadzenie Guideline 1 Guideline 2 Guideline 3 Guideline 7 Guideline 9 & 10 Guideline 14 Psychologists understand that same-sex attractions, feelings, and behavior are normal variants of human sexuality and that efforts to change sexual orientation have not been shown to be effective or safe. Próby zmiany orientacji seksualnej są nieskuteczne (APA, 2009) Próby zmiany orientacji seksualnej prowadzą do szeregu negatywnych skutków - unikania intymności, zaburzeń seksualnych, depresji, czy samobójstw (Haldeman, 2002) Aspekt stosowany: Ostrożna ocena motywów zmiany orientacji seksualnej Przedstawienie dokładnych informacji nt. orientacji seksualnej (APA, 1998) Guideline 16 Guideline 17 & 18 28
29 Practice Guidelines for LGB Clients Wprowadzenie Guideline 1 Guideline 2 Guideline 3 Guideline 7 Guideline 9 & 10 Guideline 14 Guideline 16 Guideline 17 & 18 Psychologists strive to be knowledgeable about and respect the importance of lesbian, gay, and bisexual relationships. Pary nieheteroseksualne zarówno różnią się jak i są podobne do par heteroseksualnych (Peplau, Veniegas i Campbell, 1996) Różnice wynikają z odmiennych zachowań seksualnych czy socjalizacji (Ossana, 2000), oraz ze stygmatyzacji ich relacji (Garnets i Kimmel, 1993) Przykładowo nieheteroseksualiści korzystają częściej z internetowych portali randkowych (Oronowicz i Jaśkowiak, 2015) Unikalne stresory występujące u starszych osób nieheteteroseksualnych Aspekt stosowany: Rozważenie kontekstu rodzinnego i społecznego 29
30 Practice Guidelines for LGB Clients Wprowadzenie Guideline 1 Guideline 2 Guideline 3 Guideline 7 Guideline 9 & 10 Guideline 14 Psychologists recognize that the families of lesbian, gay, and bisexual people may include people who are not legally or biologically related. Psychologists strive to understand the ways in which a person's lesbian, gay, or bisexual orientation may have an impact on his or her family of origin and the relationship with that family of origin. Dystansowanie się od rodziny biologicznej (Patterson, 2007) Osoby nieheteroseksualne mogą tworzyć sieć bliskich przyjaciół, które stanowią alternatywną rodzinę nieopartą na stosunkach prawnych czy biologicznych Aspekt stosowany: Rozpoznanie struktury rodziny Guideline 16 Guideline 17 & 18 30
31 Practice Guidelines for LGB Clients Wprowadzenie Guideline 1 Guideline 2 Guideline 3 Guideline 7 Psychologists strive to understand the unique problems and risks that exist for lesbian, gay, and bisexual youth. Nieheteroseksualni nastolatkowie często doświadczają problemów szkolnych powiązanych z ich orientacją seksualną (Cooper-Nicols, 2007) Maskowanie lub zaprzeczanie własnej seksualnej może wiązać się u nieheteroseksualnych adolescentów z występowaniem m.in. prób samobójczych (Savin-Williams, 2001) Aspekt stosowany: Praca z nauczycielami (w przypadku psychologa szkolnego) Guideline 9 & 10 Guideline 14 Guideline 16 Guideline 17 & 18 31
32 Practice Guidelines for LGB Clients Wprowadzenie Guideline 1 Guideline 2 Guideline 3 Guideline 7 Guideline 9 & 10 Guideline 14 Guideline 16 Psychologists strive to understand the impact of HIV/AIDS on the lives of lesbian, gay, and bisexual individuals and communities. Bezpodstawne utożsamienie HIV/AIDS z orientacją seksualną, wiąże się ze stygmatyzacją (Herek, Capitanio i Widaman, 2002). Obawa przed odrzuceniem po diagnozie HIV/AIDS (Simoni i Pantalone, 2005) Aspekt stosowany: Przy przeprowadzaniu wstępnej oceny funkcjonowania należy unikać założenia o HIV/AIDS na podstawie samej orientacji seksualnej Przedstawienie prewencyjnych informacji o zapobieganiu HIV/AIDS Guideline 17 & 18 32
33 Practice Guidelines for LGB Clients Wprowadzenie Guideline 1 Guideline 2 Guideline 3 Guideline 7 Guideline 9 & 10 Guideline 14 Psychologists are encouraged to consider the impact of socioeconomic status on the psychological well being of lesbian, gay, and bisexual clients. Nieheteroseksualiści są w gorszej sytuacji finansowej niż heteroseksualiści (Badgett, 1995). Aspekt stosowany: Przy przeprowadzaniu wstępnej oceny funkcjonowania należy unikać założenia o gorszej sytuacji materialnej na podstawie samej orientacji seksualnej Warte rozważenia są same skutki gorszej sytuacji materialnej dla funkcjonowania psychicznego Psychologists strive to understand the unique workplace issues that exist for lesbian, gay, and bisexual individuals. Guideline 16 Guideline 17 & 18 33
34 Zdjęcie zaczerpnięte z domeny publicznej ( na podstawie licencji CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Wybrane problemy psychologiczne i medyczne Przedstawienie wybranych problemów psychologicznych i medycznych występujących częściej w społeczności LGBT (ze względu na zachowanie - nie orientację seksualną) STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 34
35 Wybrane problemy psychologiczne i medyczne Dyskryminacja Publikacje American Psychological Association przeciwko dyskryminacji Choroby przenoszone drogą płciową (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) AIDS (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Nowotwory (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Stres psychiczny zastanawianie się nad przyczyną dyskryminacji (APA, 2008) Nadużycia słowne, agresja fizyczna, wciąż dosyć częsta dyskryminacja przez pracodawców oraz najemców lokalów (APA, 2008) Błędne przeświadczenie o pochodzeniu zakażenia wirusem HIV (GRID- Gay Related Immuno Dificiency) (Gottlieb, 1981) Wykrycie wirusa także u: mężczyzn heteroseksualnych oraz osób uzależnionych stosujących dożylne środki odurzające (Gottlieb, 1981; Masur, 1981), chorych na hemofilię (Ehrenkranz, 1982), partnerek seksualnych chorych mężczyzn (Harris, 1983) immunodeficiency syndrome- AIDS Zaburzenia psychiczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Możliwe działania profilaktyczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Kontakt z pracownikami służby zdrowia 35
36 Wybrane problemy psychologiczne i medyczne Dyskryminacja Publikacje American Psychological Association przeciwko dyskryminacji Choroby przenoszone drogą płciową (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Postulują: Wsparcie prawne i społeczne oraz uznanie osób transpłciowych w sposób odpowiadający ich tożsamości płciowej Dostarczanie właściwego i koniecznego leczenia medycznego osobom transseksualnym oraz podczas procesu przekształcania płci Przeciwdziałaniu mowie nienawiści i subtelnej dyskryminacji AIDS (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Nowotwory (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Zaburzenia psychiczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Możliwe działania profilaktyczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Kontakt z pracownikami służby zdrowia 36
37 Wybrane problemy psychologiczne i medyczne Bakteryjne STD: rzeżączka, chlamydioza wzrost zachorowań w populacji LGB mimo spadku w populacji ogólnej. Narażenie lesbijek i biseksualistek. Odporność na antybiotyki. Niedostateczne użycie prezerwatyw (seks oralny). Dyskryminacja Publikacje American Psychological Association przeciwko dyskryminacji Choroby przenoszone drogą płciową (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) AIDS (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Nowotwory (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Zaburzenia psychiczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Możliwe działania profilaktyczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Kontakt z pracownikami służby zdrowia 37
38 Wybrane problemy psychologiczne i medyczne Dyskryminacja Publikacje American Psychological Association przeciwko dyskryminacji Wysokie prawdopodobieństwo transmisji w receptywnym stosunku analnym. Odsetek zakażonych MSM: 16-28%; najwyższy w grupie wiekowej lat populacja heteroseksualna: 0-7% zakażonych 44% badanych nie było świadomych, że są zakażeni. Ograniczone zaufanie MSM do lekarzy skutkuje rzadszymi wizytami. Choroby przenoszone drogą płciową (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) AIDS (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Nowotwory (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Zaburzenia psychiczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Możliwe działania profilaktyczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Kontakt z pracownikami służby zdrowia 38
39 Wybrane problemy psychologiczne i medyczne Dyskryminacja Publikacje American Psychological Association przeciwko dyskryminacji Rak odbytu Czynniki ryzyka: palenie tytoniu, seks analny, infekcja HPV MSM: 17 razy częściej Rak sutka Czynniki ryzyka u LB: mniejsza liczba ciąż, większe spożycie alkoholu, częstsze występowanie otyłości Chłoniaki nieziarnicze, ziarnica złośliwa, mięsak Kaposhiego HIV Choroby przenoszone drogą płciową (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) AIDS (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Nowotwory (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Zaburzenia psychiczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Możliwe działania profilaktyczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Kontakt z pracownikami służby zdrowia 39
40 Wybrane problemy psychologiczne i medyczne Dyskryminacja Publikacje American Psychological Association przeciwko dyskryminacji King (2008), metaanaliza: 25 badań, ponad 200 tysięcy uczestników badania Osoby LGB: 2,47 raza częściej podejmują próby samobójcze, 1,5 raza częściej cierpią na depresję, 1,5 raza częściej cierpią na zaburzenia lękowe, 1,5 raza częściej nadużywają alkoholu lub innych substancji. Możliwą przyczyną jest stygmatyzacja. Choroby przenoszone drogą płciową (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) AIDS (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Nowotwory (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Zaburzenia psychiczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Możliwe działania profilaktyczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Kontakt z pracownikami służby zdrowia 40
41 Wybrane problemy psychologiczne i medyczne Dyskryminacja Publikacje American Psychological Association przeciwko dyskryminacji Choroby przenoszone drogą płciową (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) AIDS (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Nowotwory (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Zaburzenia psychiczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Możliwe działania profilaktyczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Budowanie zaufania pacjenta do lekarza poprzez odpowiednie traktowanie. Może prowadzić to do regularnych wizyty u lekarza. Ważny jest dokładny wywiad praktyk seksualnych. Testy przesiewowe u MSM: kiła, HIV, HCV wcześniejsze rozpoznanie skuteczniejsze leczenie Rak odbytu cytologia? Wysokorozdzielcza anoskopia? Mammografia/USG piersi. Stosowanie szybkich testów przesiewowych (podczas każdej wizyty lekarskiej?) w kierunku: depresji (PHQ-2: 2 pytania), zaburzeń lękowych (GAD-2: pytania), uzależnienia od alkoholu (CAGE: 4 pytania). Kontakt z pracownikami służby zdrowia 41
42 Wybrane problemy psychologiczne i medyczne Dyskryminacja Publikacje American Psychological Association przeciwko dyskryminacji Obawa przed stygmatyzacją homofobią ze strony pracowników służby zdrowia (King, 2008). Unikanie lub opóźnianie kontaktu z pracownikami służby zdrowia w wypadku wystąpienia niepokojących objawów (Dahan, 2007; Smith, 1985; Trippet, 1992). Lekarze nie mają wystarczającej wiedzy o potrzebach środowiska LGB (Dahan, 2007). Przejawiają oni również postawy homofobiczne (Dinkel, 2007; Gray, 1996; Richmond, 1998). Choroby przenoszone drogą płciową (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) AIDS (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Nowotwory (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Zaburzenia psychiczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Możliwe działania profilaktyczne (poruszone w: Jaśkowiak, 2015) Kontakt z pracownikami służby zdrowia 42
43 Zdjęcie zaczerpnięte z domeny publicznej ( na podstawie licencji CC0 1.0 Universal (CC0 1.0) Część praktyczna Odegranie sesji w celu wykorzystania w rzeczywistej sytuacji wiedzy zdobytej w części teoretycznej (bez prezentacji oddziaływań terapeutycznych); Omówienie sesji i podsumowanie warsztatu STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 43
44 Podsumowanie 1. Problemy osób ze społeczności LGBT mogą wymagać podejścia wielodyscyplinarnego (lekarz, seksuolog, psycholog). 2. Należy zdać sobie sprawę z automatycznego przejawiania przez terapeutę stereotypów dotyczących osób ze społeczności LGBT, które mogą wpływać na kontekst relacji. 3. Nie wszystkie problemy występujące wśród społeczności LGBT są możliwe do rozwiązania przez jednego specjalistę. 4. Należy zdać sobie sprawę z istnienia specyficznych problemów występujących w tym środowisku, wymagających specjalistycznej pomocy. STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 44
45 Literatura STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 45
46 Literatura (1/6) 1. American Psychological Association. (1998). XII. Public interest: Resolution on appropriate therapeutic responses to sexual orientation. In proceedings of the American Psychological Association, Incorporated, for legislative year American Psychologist, 53, Badgett, M.V.L. (1995). The wage effects of sexual orientation discrimination. Industrial and Labor Relations Review, 48, Benson, P. A., Hergenroeder, A. C. (2005). Bacterial sexually transmitted infections in gay, lesbian, and bisexual adolescents: medical and public health perspectives. Seminars in pediatric infectious diseases, 16, Carson, R., Butcher, J., Mineka, S. (2003). Psychologia Zaburzeń. Człowiek we współczesnym świecie. Gdańsk: GWP 5. Case P., Austin S. B., Hunter D. J., Manson J. E., Malspeis S., Willett W. C., Spiegelman D. (2004). Sexual orientation, health risk factors, and physical functioning in the Nurses' Health Study II. Journal of Women's Health, 13, Catallozzi, M., Rudy, B. J. (2004). Lesbian, gay, bisexual, transgendered, and questioning youth: the importance of a sensitive and confidential sexual history in identifying the risk and implementing treatment for sexually transmitted infections. Adolescent Medicine Clinics, 15, Centers for Disease Control and Prevention (2010). Prevalence and Awareness of HIV Infection Among Men Who Have Sex With Men - 21 Cities, United States. Morbidity and Mortality Weekly Report, 59, STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 46
47 Literatura (2/6) 8. Chin-Hong P. V., Berry J. M. i wsp. (2008). Comparison of patient- and clinician-collected anal cytology samples to screen for human papillomavirus-associated anal intraepithelial neoplasia in men who have sex with men. Ann Intern Med, 149, Chow E. P., Tucker J.D., Wong F. Y., Nehl E. J., Wang Y., Zhuang X., Zhang L. (2014). Disparities and risks of sexually transmissible infections among men who have sex with men in China: a meta-analysis and data synthesis. Plos one, Coutlée F., De Pokomandy A., Franco E. L. (2012). Epidemiology, natural history and risk factors for anal intraepithelial neoplasia. Sex Health, 9, Cochran, S. (2001). Emerging issues in research on lesbians and gay men s mental health: Does sexual orientation really matter? American Psychologist, 56, Cochran, S.D., Sullivan, J.G., Mays, V.M. (2003). Prevalence of mental disorders, psychological distress, and mental services use among lesbian, gay, and bisexual adults in the United States. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 71, Cooper-Nicols, M. (2007). Exploring the experiences of gay, lesbian, and bisexual adolescents in school: Lessons for school psychologists. Dissertation Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering, 67(7-B), Dahan, R., Feldman, R., Hermoni, D. (2007). The importance of sexual orientation in the medical consultation. Harefuah, 146, De Vries H. J. C. (2014). Sexually transmitted infections in men who have sex with men. Clinics in Dermatology, 32, Dibble S. L., Roberts S. A., Nussey B. (2004). Comparing breast cancer risk between lesbians and their heterosexual sisters. Women's Health Issues, 14, Dinkel, S., Patzel, B., McGuire, M. J., Rolfs, E., Purcell, K. (2007). Measures of homophobia among nursing students and faculty: a Midwestern perspective. International Journal of Nursing Education Scholarship, 4, 24. STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 47
48 Literatura (3/6) 18. Ellison, G., Gunstone, B. (2009). Sexual orientation explored: A study of identity, attraction, behaviour and attitudes in Equality and Human Rights Commission Research, European Centre for Disease Prevention and Control/WHO Regional Office for Europe (2013). HIV/AIDS surveillance in Europe European Centre for Disease Prevention and Control. 20. Garnets, L., Kimmel, D. (1993). Lesbian and gay male dimensions in the psychological study of human diversity. In L. Garnets & D. Kimmel (Eds.), Psychological perspectives on lesbian and gay male experiences (pp. 1-51). New York: Columbia University Press. 21. Golden, C. (1987). Diversity and variability in women s sexual identities. In Boston Women s Psychologies Collective (Eds.),Lesbian psychologies: Explorations and challenges (pp ). Urbana: University of Illinois Press. 22. Gray, D. P., Kramer, M., Minick, P., McGehee, L., Thomas, D., Greiner, D. (1996). Heterosexism in nursing education. The Journal of Nursing Education, 35, Haldeman, D.C. (2002). Gay rights, patient rights: The implications of sexual orientation conversion therapy. Professional Psychology: Research and Practice, 33(2), Herat A., Whitfeld M., Hillman R. (2007). Anal intraepithelial neoplasia and anal cancer in dermatological practice. The Australasian Journal of Dermatology, 48, Herek, G.M., Capitanio, J.P., Widaman, K.F. (2002). HIV-related stigma and knowledge in the United States: Prevalence and trends, American Journal of Public Health, 92 (3), Jaśkowiak, A. (2015). Zagadnienia medyczne dotyczące osób ze społeczności LGB. Psychoseksulogia 1, Jodko, A. (2008). Tabu seksuologii. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej. STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 48
49 Literatura (4/6) 28. King M., Semlyen J., Tai S. S., Killaspy H., Osborn D., Popelyuk D., Nazareth I. (2008) A systematic review of mental disorder, suicide, and deliberate self harm in lesbian, gay and bisexual people. BMC Psychiatry, 8, Kodeks Etyczno - Zawodowy Psychologa. Polskie Towarzystwo Psychologiczne [ dostęp: ]. 30. Kodeks zasad etycznych psychoterapeuty. Sekcja Naukowa Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego [ dostęp: ]. 31. Krzemiński, I. (2004). Socjologia a przemiany współczesnego świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. 32. La Ruche G., Goulet V., Bouyssou A., Sednaoui P., De Barbeyrac B., Dupin N., S le C. (2013). Current epidemiology of bacterial STIs in France. Presse Med, 42, Marrazzo J. M., Coffey P., Bingham A. (2005). Sexual practices, risk perception and knowledge of sexually transmitted disease risk among lesbian and bisexual women. Perspectives on Sexual and Reproductive Health, 37 (1), Mays, V.M., Cochran, S.D. (2001). Mental health correlates of perceived discrimination among lesbian, gay, and bisexual adults in the United States. American Journal of Public Health, 91, Meta-Code of Ethics. European Federation of Psychologists' Associations [ dostęp: ]. 36. Oronowicz, W., Jaśkowiak, A. (2015, luty). Przekonania społeczne na temat portali randkowych - widzimy w nich szansę czy zagrożenie? Poster zaprezentowany na Konferencji Naukowej Człowiek Zalogowany, Kraków. DOI: / Ossana, S. (2000). Relationship and couples counseling. In R.M. Perez, K.A. DeBord, & K.J. Bieschke (Eds.), Handbook of counseling and psychotherapy with lesbian, gay, and bisexual clients (pp ). Washington, DC: American Psychological Association. 38. Patterson, C.J. (2007). Lesbian and gay family issues in the context of changing legal and social policy environments. In K.J. Bieschke, R.M. Perez, & K.A. DeBord (Eds.), Handbook of counseling and psychotherapy with lesbian, gay, bisexual, and transgender clients (2nd ed.). (pp ). Washington, DC: American Psychological Association. STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 49
50 Literatura (5/6) 39. Peplau, L., Veniegas, R., Campbell, S. (1996). Gay and lesbian relationships. In R. Savin-Williams & K. Cohen (Eds.), The lives of lesbians, gays, and bisexuals: Children to adults (pp ). Fort Worth, TX: Harcourt Brace. 40. Pillard, R. C., Bailey, J. M. (1995). A biologic perspective on sexual orientation. Psychiatric Clinics of North America, 18, Practice Guidelines for LGB Clients. American Psychological Association [ dostęp: ]. 42. Report of the APA task force on gender identity and gender variance. American Psychological Association [ dostęp: ]. 43. Richmond, J. P., McKenna, H. (1998). Homophobia: an evolutionary analysis of the concept as applied to nursing. Journal of Advanced Nursing, 28, Savin-Williams, R. (2001). Suicide attempts among sexual-minority youths: Population and measurements issues. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 69, Savin-Williams, R. C. (2006). Who's Gay? Does It Matter? Current Directions in Psychological Science, 15, Shidlo, A., Schroeder, M. (2002). Changing sexual orientation: A consumer s report. Professional Psychology: Research and Practice, 33 (3), STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 50
51 Literatura (6/6) 47. Simoni, J.M., & Pantalone, D.W. (2005). HIV disclosure to sexual partners and safer sex. In S.C. Kalichman (Ed.), Positive prevention: Reducing HIV transmission among people living with HIV/AIDS (pp ). New York: Plenum Press. 48. Smith, E. M., Johnson, S. R., Guenther, S. M. (1985). Health care attitudes and experiences during gynecologic care among lesbians and bisexuals. American Journal of Public Health, 75, Talamini, J. T. (1982). Boys will be girls. Washington, DC: University Press of America. 50. Trippet, S. E., Bain, J. (1992). Reasons American lesbians fail to seek traditional health care. Health Care for Women International, 13, Universal Decrlaration of Ethical Principles for Psychologists. International Union of Psychological Science [ dostęp: ]. 52. Wiedza lekarzy w trakcie specjalizacji w zakresie równego traktowania osób nieheteroseksualnych w praktyce lekarskiej. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich [ dostęp: ]. STUDENCKA KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA 51
52 Dziękujemy za uwagę Oronowicz, W., Nerko, J., Jaśkowiak, A. (2015, maj). Pacjent ze społeczności LGBT kontakt i nawiązanie relacji. Warsztat został przeprowadzony na I Ogólnopolskiej Studenckiej Konferencji Seksuologicznej, Poznań. Wojciech Oronowicz wojciech.oronowicz@snps.pl Joanna Nerko joanna.nerko@snps.pl Agnieszka Jaśkowiak agnieszka.jaskowiak@snp.pl STUDENCKA 52 KONFERENCJA SEKSUOLOGICZNA
Nieheteroseksualność a wsparcie ze strony rodziny
OGÓLNOPOLSKA STUDENCKA KONFERENCJA NAUKOWA PRZEMIANY W SYSTEMIE WSPARCIA RODZINY WE WSPÓŁCZESNEJ POLSCE. RZESZÓW, 10.12.2015 R. Nieheteroseksualność a wsparcie ze strony rodziny WOJCIECH ORONOWICZ INSTYTUT
Bardziej szczegółowoZagadnienia medyczne dotyczące osób ze społeczności LGB
Numer 1, 2015 Zagadnienia medyczne dotyczące osób ze społeczności LGB AGNIESZKA JAŚKOWIAK Warszawski Uniwersytet Medyczny Stowarzyszenie Naukowe Psychologia i Seksuologia LGBT agnieszka.jaskowiak@snps.pl
Bardziej szczegółowoEtyka w psychoterapii sylabus 2013/2014
1 Etyka w psychoterapii sylabus 2013/2014 1. Rozwiązywanie dylematów etycznych w psychoterapii Bond, T. (2012). Rozwiązywanie problemów etycznych. W C. Feltham i I. Horton (red.), Psychoterapia i poradnictwo.
Bardziej szczegółowoWstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE
Dzieciństwo w cieniu schizofrenii przegląd literatury na temat możliwych form pomocy i wsparcia dzieci z rodzin, gdzie jeden z rodziców dotknięty jest schizofrenią Childhood in the shadow of schizophrenia
Bardziej szczegółowozaanga owanie spo eczne zaufanie poczucie w asnej skuteczno ci alienacja
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 310 320 Instytut Psychologii, Uniwersytet Wroc awski zaanga owanie spo eczne zaufanie poczucie w asnej skuteczno ci alienacja social involvement civic involvement
Bardziej szczegółowoHomoseksualizm czy homoseksualności?... Jacek Bomba
Wstęp........................................................................ Grzegorz Iniewicz, Magdalena Mijas, Bartosz Grabski Część I Historia, perspektywy, terminologia Rozdział 1. Homoseksualizm
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ: PSYCHOLOGIA KIERUNEK:
Lp. I Introductory module 3 Academic skills Information Technology introduction Intellectual Property Mysterious Code of Science Online surveys Personal growth and social competences in the globalizedintercultural
Bardziej szczegółowoSeksualność człowieka z perspektywy psychologii pozytywnej
II OGÓLNOPOLSKA STUDENCKO- DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM KRAKÓW, 07.05.2016 R. Seksualność człowieka z perspektywy psychologii pozytywnej BARBARA
Bardziej szczegółowoAleksandra Szulman-Wardal
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 3, s. 363-374 Aleksandra Szulman-Wardal ETHICAL PROBLEMS IN HEALTH SCIENCES ON THE EXAMPLE OF CLINICAL PSYCHOLOGY AND REHABILITATION PSYCHOLOGY Summary.
Bardziej szczegółowodisruptive behavior rozumienie emocji agresywno wrogo empatia aleksytymia makiawelizm Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38)
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 321 338 Wydzia Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet l ski w Katowicach n = n = rozumienie emocji agresywno wrogo empatia aleksytymia makiawelizm disruptive behavior
Bardziej szczegółowoLGBT- wprowadzenie.
LGBT- wprowadzenie www.magdalenalabedz.pl L- LESBIJKI kobiety homoseksualne kobiety, które kochają kobiety G- GEJE mężczyźni homoseksualni mężczyźni, których pociągają mężczyźni B- biseksualne kobiety
Bardziej szczegółowoPromocja zdrowia z punktu widzenia dzisiejszego stanu wiedzy. Teoria i praktyka.
III MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA INTERDYSCYPLINARNA ZDROWIE I ODPORNOŚĆ PSYCHICZNA KRAKÓW, 24.09.2016 R. Promocja zdrowia z punktu widzenia dzisiejszego stanu wiedzy. Teoria i praktyka. BARBARA KOSTECKA(1,
Bardziej szczegółowoWychowanie do życia w rodzinie
Wychowanie do życia w rodzinie SZKOŁA PODSTAWOWA Wychowanie do życia w rodzinie w szkole podstawowej 1 czy jak na Zachodzie? Czy są uzasadnione obawy wielu rodziców wobec nacisku niektórych środowisk i
Bardziej szczegółowoKobieta, ciąża i HIV Projekt SHE Magdalena Ankiersztejn-Bartczak. wykład sponsorowany przez Bristol Myers Squibb
Kobieta, ciąża i HIV Projekt SHE Magdalena Ankiersztejn-Bartczak wykład sponsorowany przez Bristol Myers Squibb Cele i założenia projektu SHE Stworzenie społeczności silnych, pewnych siebie, kobiet żyjących
Bardziej szczegółowoPakiet onkologiczny. w podstawowej opiece zdrowotnej
Pakiet onkologiczny w podstawowej opiece zdrowotnej Agnieszka Jankowska-Zduńczyk Specjalista medycyny rodzinnej Konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej Profilaktyka chorób nowotworowych Pakiet
Bardziej szczegółowoThe mobbing and psychological terror at workplaces. The Harassed Worker, mobbing bullying agresja w pracy geneza mobbingu konsekwencje mobbingu
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 244 254 Instytut Psychologii, Dolno l ska Szko a Wy sza Instytut Psychologii, Uniwersytet Kardyna a Stefana Wyszy skiego mobbing bullying agresja w pracy geneza
Bardziej szczegółowoEpidemiologia HIV: kto, kiedy i dlaczego zakaża się wirusem HIV w Polsce
Epidemiologia HIV: kto, kiedy i dlaczego zakaża się wirusem HIV w Polsce Magdalena Rosińska, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny Jak powstają statystyki dotyczące HIV? Osoby,
Bardziej szczegółowoTrzy najpoważniejsze wady raportu: 1) Raport jest nienaukowy i stronniczy.
Być może czytałeś historie, zarówno wymyślone, jak i prawdziwe, osób, którym nie powiodła się próba wyjścia z homoseksualizmu, i które żałują, że w ogóle ją podejęły. Być może czytałeś autorytarne wypowiedzi
Bardziej szczegółowoNo matter how much you have, it matters how much you need
CSR STRATEGY KANCELARIA FINANSOWA TRITUM GROUP SP. Z O.O. No matter how much you have, it matters how much you need Kancelaria Finansowa Tritum Group Sp. z o.o. was established in 2007 we build trust among
Bardziej szczegółowoRyzykowne zachowania seksualne aspekt medyczny
Konferencja naukowa Wychowanie seksualne w szkole cele, metody, problemy. Lublin, 10 marca 2014 r. Ryzykowne zachowania seksualne aspekt medyczny dr n.med Ewa Baszak-Radomańska Gabinety TERPA ryzykowne
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
Bardziej szczegółowoDoświadczenia w realizacji zadań ZESPOŁU
Doświadczenia w realizacji zadań ZESPOŁU ds. Realizacji Krajowego Programu Zapobiegania HIV i Zwalczania AIDS na Mazowszu, w latach 2011-2016 osiągnięcia, efekty, ograniczenia i bariery Dr n. med. Grażyna
Bardziej szczegółowoco nastolatek i nastolatka o seksualności wiedzieć powinni
co nastolatek i nastolatka o seksualności wiedzieć powinni ZdrovveLove co nastolatek i nastolatka o seksualności wiedzieć powinni Cykl zajęć obejmuje 8 godz. lekcyjnych po 45 minut, o następującej tematyce:
Bardziej szczegółowomgr Agnieszka Górecka Warszawa r.
Międzynarodowy projekt SHE wsparcie kobiet seropozytywnych i ich bliskich mgr Agnieszka Górecka Warszawa 24.11.2014 r. HIV i jego kobieca strona Według szacunków WHO w Polsce żyje około 8 200 (6 200-11
Bardziej szczegółowoCommunity Work in a Decade of Crisis. Dr. Val Harris From Sostenga
Community Work in a Decade of Crisis Dr. Val Harris From Sostenga Concept of Transition Transition from one situation to another situation: Where the new situation is clear to communities W przypadku,
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO
Załącznik nr 1 ZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO I Program szkolenia w zakresie podstawowych umiejętności udzielania profesjonalnej pomocy psychologicznej obejmuje: 1) Trening interpersonalny
Bardziej szczegółowoRAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO
mgr Paweł Koczkodaj RAK PIERSI JAKO WYZWANIE ZDROWIA PUBLICZNEGO. EPIDEMIOLOGIA CHOROBY ORAZ PROFILAKTYKA CZYNNIKÓW RYZYKA WŚRÓD KOBIET W WIEKU OKOŁOMENOPAUZALNYM I POMENOPAUZALNYM Wstęp Zarówno na świecie,
Bardziej szczegółowoLeki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty. Katarzyna Pogoda
Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty Katarzyna Pogoda Leki biologiczne Immunogenność Leki biologiczne mają potencjał immunogenny mogą być rozpoznane jako obce przez
Bardziej szczegółowoPlan of Study : call for 2012/2013 and subsequent PUBLIC HEALTH ADMINISTRATION YEAR I. 1. Subject to choose from (university-wide) 1 15 15
Plan of Study : call for 0/0 and subsequent Field of study: Specialty: Type of study: System: Academic year: PUBLIC HEALTH PUBLIC HEALTH ADMINISTRATION I degree full-time 0/0 and subsequent YEAR I NUMBER
Bardziej szczegółowo1. Sylabusy przedmiotów/modułów zajęć
1. Sylabusy przedmiotów/modułów zajęć Lp. Element Opis 1 Nazwa Psychologia kliniczna 2 Typ do wyboru 3 Instytut Nauk o Zdrowiu 4 Kod PPWSZ-RM-1-113B 5 Kierunek, kierunek: Ratownictwo medyczne specjalność,
Bardziej szczegółowoNUMER 14 (1/2012) Przegląd Badań Edukacyjnych
NUMER 14 (1/2012) Przegląd Badań Edukacyjnych Spis treści Oryginalne artykuły badawcze Allison Tatton, Chris Collett The role of Teaching Assistants in supporting inclusion in England... 7 Elena Lucia
Bardziej szczegółowoPolska Szkoła Weekendowa, Arklow, Co. Wicklow KWESTIONRIUSZ OSOBOWY DZIECKA CHILD RECORD FORM
KWESTIONRIUSZ OSOBOWY DZIECKA CHILD RECORD FORM 1. Imię i nazwisko dziecka / Child's name... 2. Adres / Address... 3. Data urodzenia / Date of birth... 4. Imię i nazwisko matki /Mother's name... 5. Adres
Bardziej szczegółowoWojciech Oronowicz, Piotr Modzelewski Wychowywanie dzieci przez pary homoseksualne. Czasopismo Pedagogiczne/The Journal of Pedagogy nr 2(3), 62-72
Wojciech Oronowicz, Piotr Modzelewski Wychowywanie dzieci przez pary homoseksualne Czasopismo Pedagogiczne/The Journal of Pedagogy nr 2(3), 62-72 2016 Czasopismo Pedagogiczne/The Journal of Pedagogy e-issn
Bardziej szczegółowomobbing Polityka. mobbing epidemiologia mobbing bullying agresja organizacyjna problemy pomiaru Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38)
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 255 266 Instytut Psychologii, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu epidemiologia mobbing bullying agresja organizacyjna problemy pomiaru mobbing. a Polityka.
Bardziej szczegółowoRésumé. Department of Psychology, Raffles College of Higher Education, Singapore Stanowisko: Psychology Lecturer marzec 2009 obecnie
Résumé Imię i nazwisko: Dariusz Piotr Skowroński Data urodzenia: 23 marca 1971 r. Kontakt: Email: Skype: dariusz.sko@gmail.com dariuszs1971 Zatrudnienie Department of Psychology, Raffles College of Higher
Bardziej szczegółowoteori to samo ci spo ecznej tradycyjna vs. nowoczesna rola kobiety w spo ecze stwie seksizm tradycyjny vs. nowoczesny seksizm ambiwalentny
Psychologia Spoeczna 2016 tom 11 4 (39) strony 474 488 Wydzia Psychologii, Uniwersytet Warszawski Instytut Studiów Spoecznych im. Prof. Roberta B. Zajonca, Uniwersytet Warszawski tradycyjna vs. nowoczesna
Bardziej szczegółowoUnit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society
Prof. Piotr Bledowski, Ph.D. Institute of Social Economy, Warsaw School of Economics local policy, social security, labour market Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing
Bardziej szczegółowoEPIDEMIOLOGIA DANE KRAJOWE
EPIDEMIOLOGIA DANE KRAJOWE Dane krajowe zostały opracowane na podstawie informacji przekazanych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny (zwany dalej NIZP-PZH) oraz zamieszczonych
Bardziej szczegółowoP L A N S T U D I Ó W NIE S T A C J O N A R N Y C H Przyjęty uchwałą Rady Wydziału z dnia r. Rekrutacja w roku akademickim 2017/2018
P L A N S T U D I Ó W NIE S T A C J O N A R N Y C H Przyjęty uchwałą Rady Wydziału z dnia 21.03.2017 r. Rekrutacja w roku akademickim 2017/2018 WYDZIAŁ PEDAGOGIKI, PSYCHOLOGII I SOCJOLOGII Nazwa kierunku
Bardziej szczegółowoP L A N S T U D I Ó W S T A C J O N A R N Y C H Przyjęty uchwałą Rady Wydziału z dnia r. Rekrutacja w roku akademickim 2017/2018
P L A N S T U D I Ó W S T A C J O N A R N Y C H Przyjęty uchwałą Rady Wydziału z dnia 21.03.2017 r. Rekrutacja w roku akademickim 2017/2018 WYDZIAŁ PEDAGOGIKI, PSYCHOLOGII I SOCJOLOGII Nazwa kierunku studiów:
Bardziej szczegółowoMożliwości w zakresie podnoszenia poziomu wiedzy lekarzy oraz edukacja pacjentów. Przemysława Jarosz-Chobot
Możliwości w zakresie podnoszenia poziomu wiedzy lekarzy oraz edukacja pacjentów Przemysława Jarosz-Chobot DZISIEJSZA OPIEKA DIABETOLOGICZNA STANDARD EDUKACJA INSULINA Inne Leki Chory? Na zawsze? Czy
Bardziej szczegółowoPOLITYKA PRYWATNOŚCI / PRIVACY POLICY
POLITYKA PRYWATNOŚCI / PRIVACY POLICY TeleTrade DJ International Consulting Ltd Sierpień 2013 2011-2014 TeleTrade-DJ International Consulting Ltd. 1 Polityka Prywatności Privacy Policy Niniejsza Polityka
Bardziej szczegółowoHomofobia i jej konsekwencje dla dzieci i młodzieży. dr Jowita Wycisk, Instytut Psychologii
Homofobia i jej konsekwencje dla dzieci i młodzieży dr Jowita Wycisk, Instytut Psychologii HOMOFOBIA UPRZEDZENIA SEKSUALNE HETEROSEKSIZM HETERONORMATYWNOŚĆ Bojarska, 2016; Herek, 2004, 2007; Weinberg,
Bardziej szczegółowoUwaga Propozycje rozwiązań Uzasadnienie
Uwagi do projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień Osoba zgłaszająca uwagi: dr n. hum. Katarzyna Sitnik-Warchulska
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Podstawy komunikacji z pacjentem 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Projekt z dnia 28.11.2014 r. WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Załącznik nr 7 Lp. Profil lub rodzaj komórki organizacyjnej
Bardziej szczegółowoEpidemiologia HIV/AIDS w woj. zachodniopomorskim z uwzględnieniem działalności Punktów Konsultacyjno- Diagnostycznych Konferencja wojewódzka w
Epidemiologia HIV/AIDS w woj. zachodniopomorskim z uwzględnieniem działalności Punktów Konsultacyjno- Diagnostycznych Konferencja wojewódzka w Zachodniopomorskim Urzędzie Wojewódzkim w Szczecinie 17.10.2013r.
Bardziej szczegółowoEPIDEMIOLOGIA HIV/AIDS W Polsce i na świecie* www.aids.gov.pl. www.aids.gov.pl
EPIDEMIOLOGIA HIV/AIDS W Polsce i na świecie* * Materiał do wykorzystania w ramach kampanii Krajowego Centrum ds. AIDS trwającej od 1 lipca 2008 do 1 grudnia 2009 r. - Wybrane problemy w walce z epidemią
Bardziej szczegółoworelacyjno ci bullying mobbing nauczyciele edukacja Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38)
Psychologia Spo eczna 2016 tom 11 3 (38) 297 309 Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie N n bullying mobbing nauczyciele edukacja relacyjno ci (bullying harcèlement moral
Bardziej szczegółowoPatient Protection in Clinical Trials
Patient Protection in Clinical Trials Marek Czarkowski Bioethic Committee Warsaw Chamber of Physicians Factors affecting security and rights of research participants International regulations Domestic
Bardziej szczegółowoKlaps za karę. Wyniki badania dotyczącego postaw i stosowania kar fizycznych. Joanna Włodarczyk
Klaps za karę Wyniki badania dotyczącego postaw i stosowania kar fizycznych Joanna Włodarczyk joanna.wlodarczyk@fdds.pl Warszawa, 1.12.2017 Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, 2017 Informacje o badaniu Badanie
Bardziej szczegółowoKONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII
KONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII Maria Wujtewicz Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii GUMed II Konferencja Naukowa Czasopisma Anestezjologia Intensywna Terapia Sopot 2014 KONFLIKT INTERESÓW
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod PDPK modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Psychodietetyka z elementami
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2010/2011 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoWykaz świadczeń gwarantowanych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych leczenia uzależnień oraz warunki realizacji tych świadczeń
Załącznik nr 7 Wykaz świadczeń gwarantowanych realizowanych w warunkach ambulatoryjnych leczenia uzależnień oraz warunki realizacji tych świadczeń L.p. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia niestacjonarne Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze Specjalność INERNATIONAL LOGISTICS
Studia II stopnia niestacjonarne Kierunek Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze Specjalność INERNATIONAL LOGISTICS Description Master Studies in International Logistics is the four-semesters studies, dedicate
Bardziej szczegółowoW: Irena Borowik, Maria Libiszowska-Żółtkowska (red.) (2008), Oblicza religii i religijności. Kraków: Nomos, s
W: Irena Borowik, Maria Libiszowska-Żółtkowska (red.) (2008), Oblicza religii i religijności. Kraków: Nomos, s. 48-60. Literatura (w książce włączona do całej reszty cytowanych pozycji): Allport
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW 11 WPROWADZENIE 15. Część L CZĘŚĆ OGÓLNE 17
SPIS TREŚCI WYKAZ WAŻNIEJSZYCH SKRÓTÓW 11 WPROWADZENIE 15 Część L CZĘŚĆ OGÓLNE 17 Rozdział 1. Podstawowe określenia związane z pomocą terapeutyczną 19 1. Podstawowe pojęcia 19 1.1. Zdrowie 19 1.2. Pacjent/klient
Bardziej szczegółowoPierwsza Wizyta u Ginekologa
Pierwsza Wizyta u Ginekologa Międzynarodowe Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA-Poland Oddział Poznań SPIS TREŚCI 1. Informacja o IFMSA 2 2. Informacja o SCORA 3 3. Projekt Pierwsza Wizyta u Ginekologa
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego
Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil oraz rodzaj komórki
Bardziej szczegółowoRekrutacja w roku akademickim 2014/2015
P L A N S T U D I Ó W S T A C J O N A R N Y C H Rekrutacja w roku akademickim 2014/2015 WYDZIAŁ PEDAGOGIKI, SOCJOLOGII I NAUK O ZDROWIU Nazwa kierunku studiów: PSYCHOLOGIA Forma studiów: stacjonarne MODUŁ
Bardziej szczegółowoEvaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme
Pracownia Naukowo-Edukacyjna Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme and the contribution by ESF funds towards the results achieved within specific
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Wydział Pedagogiki i Psychologii Katedra Psychologii Klinicznej Psychologia. jednolite studia magisterskie stacjonarne
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Praktyczna diagnoza kliniczna dziecka w relacji z opiekunem wypełnia instytut/katedra Wydział Instytut/Katedra Kierunek Specjalizacja/specjalność Poziom
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKIE STANDARDY STOSOWANIA TESTÓW W BIZNESIE. Urszula Brzezińska, Dział Merytoryczny, Pracownia Testów Psychologicznych PTP
EUROPEJSKIE STANDARDY STOSOWANIA TESTÓW W BIZNESIE Urszula Brzezińska, Dział Merytoryczny, Pracownia Testów Psychologicznych PTP DLACZEGO STANDARDY STOSOWANIA TESTÓW W BIZNESIE SĄ WAŻNE? Kto może być kompetentnym
Bardziej szczegółowo24-25 lutego 2017 Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego sala 17
Interdyscyplinarne Warsztaty Migracyjne 24-25 lutego 2017 Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego sala 17 Program Interdyscyplinarnych Warsztatów Migracyjnych Kraków, 24 25 lutego 2017 r. Instytut
Bardziej szczegółowoRekrutacja w roku akademickim 2015/2016
P L A N S T U D I Ó W N I E S T A C J O N A R N Y C H Rekrutacja w roku akademickim 2015/2016 WYDZIAŁ PEDAGOGIKI, SOCJOLOGII I NAUK O ZDROWIU Nazwa kierunku studiów: PSYCHOLOGIA Forma studiów: niestacjonarne
Bardziej szczegółowoWYBRANE DANE Z PUNKTÓW KONSULTACYJNO-DIAGNOSTYCZNYCH
WYBRANE DANE Z PUNKTÓW KONSULTACYJNO-DIAGNOSTYCZNYCH SPOTKANIE ZESPOŁU DS. REALIZACJI KRAJOWEGO PROGRAMU ZAPOBIEGANIA ZAKAŻENIOM HIV I ZWALCZANIA AIDS 7 grudnia 2016 r. DANE SKUMULOWANE (dane NIZP-PZH)
Bardziej szczegółowoWork Extrinsic and Inrinsic Motivation Scale
Psychologia Spoeczna 2016 tom 11 3 (38) 339 355 Skala motywacji zewntrznej i wewntrznej do pracy Work Extrinsic and Inrinsic Motivation Scale Instytut Psychologii, Uniwersytet lski w Katowicach Work Extrinsic
Bardziej szczegółowoPomoc osobom doświadczającym przemocy seksualnej - aspekt psychologiczny, prawny, instytucjonalny.
Pomoc osobom doświadczającym przemocy seksualnej - aspekt psychologiczny, prawny, instytucjonalny. mgr Krzysztof Korona psycholog kliniczny, seksuolog kliniczny superwizor Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego
Bardziej szczegółowoRAPORT I KOMENTARZ MEDYCZNY 1
dr med. John Shea (radiolog) dr med. John K. Wilson (kardiolog) dr med. Paul Ranalli (neurolog) dr med. Christina Paulaitis (lekarz rodzinny) dr med. Luigi Castagna (neurolog dziecięcy) dr med. Hans-Christian
Bardziej szczegółowoRozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów
Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta www.michalbereta.pl 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów Wiemy, że możemy porównywad klasyfikatory np. za pomocą kroswalidacji.
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA:. Podstawy Kod przedmiotu: 104 Rodzaj
Bardziej szczegółowoUstawa o zawodzie psychoterapeuty Korzyści dla pacjentów, ich rodzin, społeczeństwa
Ustawa o zawodzie psychoterapeuty Korzyści dla pacjentów, ich rodzin, społeczeństwa Ewa Solecka Polska Federacja Psychoterapii Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna nr 2 w Rzeszowie Człowiek zdrowy psychicznie
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2013/2014 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ
Załącznik nr 3 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI REALIZACJI TYCH ŚWIADCZEŃ Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji
Bardziej szczegółowodr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON
UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI COLLEGIUM MEDICUM WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY ZAKŁAD FARMACJI SPOŁECZNEJ dr hab. n. farm. AGNIESZKA SKOWRON KATOWICE, 24 KWIETNIA 2018R. SESJA B: FARMACEUCI W KOORDYNOWANEJ I PERSONALIZOWANEJ
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY Tematy szkolenia PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI Wykład 2 godz. - Podejście do rozwoju psychicznego w kontekście
Bardziej szczegółowoPotrzeby informacyjne regulatora. na rzecz decyzji refundacyjno-cenowych. dotyczących nowych leków. w terapii HCV
Lek. med. Krzysztof Łanda Potrzeby informacyjne regulatora na rzecz decyzji refundacyjno-cenowych dotyczących nowych leków w terapii HCV Dylematy regulatora nowa sytuacja Skoro pojawiły się nowe niemal
Bardziej szczegółowo1. Jakie znaczenie ma zdrowie psychiczne ludności dla celów strategicznych UE opisanych w pkt 1 Zielonej Księgi?
1. Jakie znaczenie ma zdrowie psychiczne ludności dla celów strategicznych UE opisanych w pkt 1 Zielonej Księgi? Docenienie znaczenia zdrowia psychicznego w krajach europejskich jest znaczącym krokiem
Bardziej szczegółowoThe list of 20 abstracts, prepared in March 2005 CIS (994-1013) [Nr 31]
The list of 20 abstracts, prepared in March 2005 CIS (994-1013) [Nr 31] 994. pracy w Polsce do standardów Unii Europejskiej : Część A. Program realizacji badań naukowych i prac rozwojowych 1.01 31.12.2002.
Bardziej szczegółowoKnowledge about HIV and attitudes towards people with HIV/AIDS among students of Public Health, Medical University of Bialystok
618 Probl KOmunikaty Hig Epidemiol / 2012, Announcement 93(3): 618-622 Wiedza na temat zakażeń wirusem HIV oraz postawy wobec osób z HIV/AIDS wśród studentów kierunku Zdrowie Publiczne Uniwersytetu Medycznego
Bardziej szczegółowoPolskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz
Bardziej szczegółowoKamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychologia kliniczna
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu Psychologia kliniczna Obowiązkowy Lekarsko-Stomatologiczny
Bardziej szczegółowoCzy biznes może mieć wkład w równość? Warszawa, 25.02.2013 Tomasz Szypuła LGBT Business Forum
Czy biznes może mieć wkład w równość? Warszawa, 25.02.2013 Tomasz Szypuła LGBT Business Forum Agenda 1. Sytuacja osób LGBT w Polsce 2. Krótko o LGBT Business Forum 3. Zarządzanie różnorodnością w miejscu
Bardziej szczegółowo6. FORMULARZ DLA OGŁOSZENIODAWCÓW INSTYTUCJA: UNIWERSYTET OPOLSKI-INSTYTUT NAUK PEDAGOGICZNYCH
6. FORMULARZ DLA OGŁOSZENIODAWCÓW INSTYTUCJA: UNIWERSYTET OPOLSKI-INSTYTUT NAUK PEDAGOGICZNYCH MIASTO: OPOLE STANOWISKO: ADIUNKT DYSCYPLINA NAUKOWA: PEDAGOGIKA, SPECJALNOŚĆ-PRACA SOCJALNA DATA OGŁOSZENIA:...20
Bardziej szczegółowoOFFER OF CLASSES CONDUCTED IN ENGLISH FOR ERASMUS+ STUDENTS
OFFER OF CLASSES CONDUCTED IN ENGLISH FOR ERASMUS+ STUDENTS No. Institute Field of Study Subject (in polish and in english) Teacher ECTS points 1... 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11 Law and II/-4/014-017 Konstytucyjny
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 26 marca 2013 r. Szanowny Pan. Antoni Górski Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa. Szanowny Panie Przewodniczący,
Warszawa, dnia 26 marca 2013 r. Szanowny Pan Antoni Górski Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa Szanowny Panie Przewodniczący, W imieniu Koalicji na Rzecz Równych Szans, nieformalnej platformy skupiającej
Bardziej szczegółowot h e v a l u e o f t h e 5 s e n s e s.
t h e v a l u e o f t h e 5 s e n s e s. A L S C O N F E R E N C E S E N S O R Y S C I E N C E 7-8 PAŹDZIERNIKA Warszawa Szkolenie dla osób początkujących lub tych, którzy chcą rozwijać i doskonalić swoje
Bardziej szczegółowomnw.org.pl/orientujsie
mnw.org.pl/orientujsie Jeżeli dziecko czuje się bezpieczne, kochane i jest szczęśliwe, to jest to, co tworzy dom, co tworzy rodzinę. kamila i beata Bardzo często, gdy mówi się o osobach LGBT+, pojawia
Bardziej szczegółowo1. Sylabusy przedmiotów/modułów zajęć
1. Sylabusy przedmiotów/modułów zajęć Lp. Element Opis 1 Nazwa Interwencja kryzysowa 2 Typ wyboru 3 Instytut Nauk o Zdrowiu 4 Kod PPWSZ-RM-1-64A 5 Kierunek, kierunek: Ratownictwo medyczne specjalność,
Bardziej szczegółowoPlan wykładu Structure of the Talk
Plan wykładu Structure of the Talk Obowiązki KPON i Europejska Strategia w sprawie Niepełnosprawności 2010-2020 These CRPD Obligations and the European Disability Strategy 2010-2020 Wpływ na poszczególne
Bardziej szczegółowoŚwiadczenia pomocy społecznej
Świadczenia pomocy społecznej Świadczenia pomocy społecznej Ośrodki pomocy społecznej Ośrodki pomocy społecznej działają w każdej gminie, udzielając pomocy osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej.
Bardziej szczegółowoPolskie Forum Psychologiczne, 2015, tom 20, numer 3, s. 427-440. Institute of Psychology, Jagiellonian University in Cracow
Polskie Forum Psychologiczne, 2015, tom 20, numer 3, s. 427440 Institute of Psychology, Jagiellonian University in Cracow PSYCHOTHERAPY BETWEEN NEUTRALITY PRINCIPLE AND PROSELYTISM Summary. The legal situation
Bardziej szczegółowoPSYCHOONKOLOGIA PRAKTYCZNA. Psychoonkologia praktyczna
PSYCHOONKOLOGIA PRAKTYCZNA Plan szkolenia Psychoonkologia praktyczna Psychoonkologia jest stosunkowo młodą dyscypliną, bowiem do polskiej medycyny wprowadzona została w 1992 roku. Jednak wagę roli psychiki
Bardziej szczegółowoPrawo do wolności i etyka szczepień. Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia PZH Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN z.szawarski@uw.edu.
Prawo do wolności i etyka szczepień Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia PZH Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN z.szawarski@uw.edu.pl Innowacje w systemie szczepień ochronnych obraz Polski na
Bardziej szczegółowoKlitoridektomia w perspektywie społecznej i religijnej.
VII OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA: RELIGIA A PROCESY SPOŁECZNE POZNAŃ, R. Klitoridektomia w perspektywie społecznej i religijnej. WOJCIECH ORONOWICZ INSTYTUT PSYCHOLOGII, UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI Plan
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowo