OTRZYMYWANIE POROWATYCH KOMPOZYTÓW POLIPROPYLENU Z WŁÓKNAMI DRZEWNYMI POROWATE KOMPOZYTY POLIMEROWE Z NAPEŁNIACZAMI DREWNOPOCHODNYMI

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "OTRZYMYWANIE POROWATYCH KOMPOZYTÓW POLIPROPYLENU Z WŁÓKNAMI DRZEWNYMI POROWATE KOMPOZYTY POLIMEROWE Z NAPEŁNIACZAMI DREWNOPOCHODNYMI"

Transkrypt

1 SPRAWOZDANIE OTRZYMYWANIE POROWATYCH KOMPOZYTÓW POLIPROPYLENU Z WŁÓKNAMI DRZEWNYMI PRACA WYKONANA W RAMACH PROJEKTU POROWATE KOMPOZYTY POLIMEROWE Z NAPEŁNIACZAMI DREWNOPOCHODNYMI OPRACOWAŁ: JACEK IWKO Politechnika Wrocławska Wrocław, 2005

2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp Materiały Polipropyleny Mączka drzewna Kompatybilizator Środek spieniający Otrzymywanie kompozytów Metoda mieszania równoczesnego Metoda przedmieszki Metodyka badawcza Wyniki badań i analiza wyników Płytki do oceny stopnia homogenizacji Wytrzymałość stopu Płytki do oceny jakości struktur komórkowych Stopień spienienia oraz barwa kompozytów Właściwości wytrzymałościowe Wytrzymałość na rozciąganie i zginanie Udarność bez karbu Właściwości reologiczne Wskaźnik szybkości płynięcia Lepkość Wnioski Tabele uzupełniające z wynikami Spis tabel i rysunków

3 1. Wstęp Napełniacze drzewne wciąż powodują wzrastające zainteresowanie jako napełniacze polimerowe, głównie z powodu zwiększenia sztywności oraz obniżenia ceny końcowego kompozytu. Ich stosowanie zostało jednak ograniczone z racji obniżonej plastyczności i udarności oraz zwiększonej gęstości w porównaniu z nienapełnionymi polimerami. W celu poprawy tych właściwości wytwarza się w takich kompozytach strukturę porowatą, co wpływa na poprawę wymienionych wyżej właściwości. W niniejszej pracy otrzymano 11 typów porowatych kompozytów na bazie polipropylenu oraz mączki drzewnej, różniące się zarówno typem stosowanego polimeru, obecnością kompatybilizatora, jak również sposobem przygotowania tworzyw. Praca została wykonana jako część projektu badawczego pt. Porowate kompozyty polimerowe z napełniaczami drewnopochodnymi. 3

4 2. Materiały Do otrzymania kompozytów wykorzystano następujące materiały: 2.1. Polipropyleny W badaniach wykorzystano 3 rodzaje polipropylenów, różniące się płynnością: a) polipropylen Malen P typ J 400, prod. petrochemia Płock SA dane producenta: MFI = 2,5 3,5 g / 10 min. temp. mięknienia T m = 148 C b) polipropylen Malen P typ S 702, prod. petrochemia Płock SA dane producenta: MFI = g / 10 min. temp. mięknienia T m = 148 C c) polipropylen Moplen EP548V, prod. Basell Polyolefins Company N.V. dane producenta: MFI = 92,0 g / 10 min Mączka drzewna Do badań wykorzystano mączkę drzewną typu HB 120. Surowcem do jej otrzymania jest drewno drzew liściastych. Producent J. Rettenmaier & Soehne GmbH. dane producenta: kolor żółty struktura włóknista wielkość frakcji podstawowej µm ciężar nasypowy g / dm 3 4

5 2.3. Kompatybilizator W celu polepszenia adhezji napełniacza drzewnego do matrycy polipropylenowej zastosowano PP szczepiony bezwodnikiem maleinowym (PP g MA) prod. Aldrich Chemical Company Inc. dane producenta: MFI = 115 g / 10 min. temp. płynięcia C gęstość 0,950 g / cm Środek spieniający W badaniach wykorzystano środek spieniający typu HYDROCEROL CF 40 E prod. Lifocolor Farbplast Sp. z o.o. dane producenta: postać biały granulat ilość substancji czynnej 40% nośnik LDPE charakterystyka rozkład endotermiczny początek rozpadu 150 C optymalna temp. rozkładu C 5

6 3. Otrzymywanie kompozytów W celu otrzymania porowatych kompozytów na bazie polipropylenu oraz mączki drzewnej HB 120 przygotowano następujące mieszaniny : Tabela 1. składy kompozytów składnik mieszanina PP mączka drzewna kompatybilizator środek spieniający J 400 S 702 EP548V (Moplen) HB 120 PPMA HC (CF 40-E) M06-67,20% - 28,80% - 4,00% M07-65,72% - 28,16% 2,12% 4,00% M08-67,10% - 28,75% 2,15% 2,00% M11 67,10% ,75% 2,15% 2,00% M12 60,40% - 6,70% 28,75% 2,15% 2,00% M13 53,70% - 13,40% 28,75% 2,15% 2,00% M14 47,00% - 20,10% 28,75% 2,15% 2,00% 60,40%+ M15 6,70% ,75% 2,15% 2,00% M16 60,40% - 6,70% 28,75% 2,15% 2,00% M17 53,70% - 13,40% 28,75% 2,15% 2,00% M18 47,00% - 20,10% 28,75% 2,15% 2,00% przedmieszka (dla wszystkich stosunek wagowy PP : mączka drzewna = 70 : 30, mączka drzewna : kompatybilizator = 93 : 7) Do otrzymywania kompozytów zaproponowano dwie metody. Pierwsza polegała na mieszaniu wszystkich składników równocześnie, natomiast druga oparta była na sporządzeniu w pierwszej kolejności tzw. przedmieszki, składającej się z mączki drzewnej, kompatybilizatora i niewielkiej części polipropylenu, którą w dalszym etapie mieszano z pozostałą częścią polimeru. Jak pokażą w dalszej części wyniki, różne sposoby otrzymywania kompozytów skutkują wyraźnie różnymi właściwościami zarówno strukturalnymi, jak i wytrzymałościowymi. 6

7 3.1. Metoda mieszania równoczesnego Grupy kompozytów o symbolach M06 M08 oraz M11 M14 sporządzano mieszając wszystkie składniki równocześnie. Do mieszania wykorzystano dwuślimakową wytłaczarkę przeciwbieżną Rheomex CTW 100. Każda mieszanina była homogenizowana trzykrotnie. Po każdym cyklu przetłaczania z niewielkiej części tak otrzymanego materiału wyprasowano płytkę o wymiarach 100 x 100 x 0,3 mm w celu określenia stopnia homogenizacji. Parametry procesu wytłaczania homogenizującego były następujące: temperatury kolejnych stref grzejnych T = 155, 165, 175, 175 C, szybkość obrotowa ślimaków N = 60 obr / min. Materiał odbierano w postaci pręta, który po ochłodzeniu w strumieniu zimnego powietrza natychmiast granulowano. Granulat taki stanowił bezpośredni materiał do procesu spieniania Metoda przedmieszki Kompozyty M15 M18 otrzymywano sporządzając w pierwszej kolejności tzw. przedmieszkę, którą w dalszej kolejności homogenizowano z czystym polipropylenem J 400. Taki tryb przygotowania materiału miał w swym założeniu polepszyć homogenizację składników poprzez mieszanie ze sobą dwóch granulatów, a nie jak poprzednio trzech granulatów oraz bardzo drobnego i pylącego materiału, jakim jest mączka drzewna. Spodziewano się ponadto, że sam etap sporządzania przedmieszki spowoduje zwilżenie mączki bardzo łatwo płynącym polipropylenem (Moplen EP548V, MFI 92 g/10min). Przedmieszki sporządzano mieszając na przeciwbieżnej wytłaczarce dwuślimakowej CTW 100 najbardziej płynny polipropylen (Moplen), mączkę drzewną oraz kompatybilizator (składniki zaznaczono w tabeli 1 szarym kolorem). W przypadku M15, do sporządzenia przedmieszki zamiast Moplenu zastosowano polipropylen J 400 (przedmieszka odnośnik, 0% Moplenu). Przedmieszki o składach przedstawionych w tabeli 2 sporządzano w jednym cyklu przy następujących parametrach: temperatury kolejnych stref grzejnych T = 155, 165, 175, 185 C, szybkość obrotowa ślimaków N = 60 obr / min. 7

8 Tabela 2. składy przedmieszek składnik PP mączka drzewna kompatybilizator przedmieszka (Moplen) (HB-120) (PPMA) PM % (J 400) 76,50% 5,70% PM3 17,80% 76,50% 5,70% PM4 30,20% 64,95% 4,85% PM5 39,40% 56,40% 4,20% Materiał odbierano w postaci pręta (M17 oraz M18), natomiast w przypadku M15 oraz M16 zaobserwowano ciekawy proces sypania z wytłaczarki granulatu o długości ok. 2 10mm. Efekt ten, spowodowany niestabilnościami przepływu materiału w maszynie związany jest z elastyczną turbulencją wynikającą z lepkosprężystego charakteru takiego układu. Cechą charakterystyczną podczas otrzymywania przedmieszek były duże niestabilności procesu, objawiające się głównie w okresowym braku wydostawania się materiału z wytłaczarki przy ciągłym jej zasilaniu. Ponadto przedmieszki PM2 oraz PM3 charakteryzowały się ciemnobrązowym, nieomal brunatnym zabarwieniem w przeciwieństwie do PM4 oraz PM5, które miały zabarwienie jasnobrązowe. Następnie, po rozdrobnieniu poszczególnych przedmieszek, mieszano je z pozostałymi składnikami z tabeli 1 i homogenizowano w wytłaczarce dwuślimakowej w trzech cyklach, analogicznie jak wyżej opisane kompozyty M06 M08 oraz M11 M14. 8

9 4. Metodyka badawcza Badania przeprowadzone w celu scharakteryzowania otrzymanych kompozytów można podzielić na trzy główne grupy: Badania ogólne Prasowanie płytek do oceny: stopnia homogenizacji mieszanin wytworzonych struktur komórkowych Prasowanie płytek wykonano przy zastosowaniu prasy z płytami grzejno - chłodzącymi konstrukcji własnej. Ocena barwy kompozytów Oceny barwy dokonano wykonując zdjęcie wyprasowanych płytek aparatem cyfrowym i następnie uśredniając barwę otrzymanych zdjęć przy pomocy odpowiedniego programu komputerowego. Badanie stopnia spienienia kompozytów: Wyznaczenie stopnia spienienia materiałów otrzymanych na wtryskarce ślimakowej Oceny stopnia spienienia otrzymanych kompozytów dokonano wykorzystując kształtki otrzymane na wtryskarce ślimakowej firmy Arburg 221M Allrounder Na wtryskarce tej wtryśnięto standardowe kształtki do pomiarów wytrzymałościowych (tzw. wiosła) o dług. 150 mm i grubości 4 mm. Parametry procesu: ciśnienie wtrysku p = 130 MPa ciśnienie spiętrzania p s = 25 MPa czas chłodzenia t 0 = 30s temperatury stref grzejnych T = 175, 185, 200, 210, 210 C prędkość obwodowa ślimaka (D = 20) v obw = 15,0 m / min (ω = 25 s -1 ) siła zwarcia formy F zw = 50 kn szybkość wtrysku (szybkość posuwu ślimaka) v = 25 cm/s 9

10 Następnie zmierzono gęstość otrzymanych kształtek i wyznaczono stopień spienienia F ze wzoru: F gdzie: d = U d d F F 100% d F gęstość kompozytu spienionego d u gęstość kompozytu niespienionego (wyliczona na podstawie udziałów objętościowych składników wartość d u dla wszystkich kompozytów wynosi d u = 1,00 g / cm 3 ) Wyznaczenie stopnia spienienia materiałów otrzymanych na wytłaczarce dwuślimakowej Stopień spienienia otrzymanych kompozytów oznaczono również wykorzystując wytłaczarkę dwuślimakową CTW 100 przy następujących parametrach: średnica dyszy D = 2,0 mm temperatury kolejnych stref grzejnych T = 160, 180, 210, 170 C, szybkość obrotowa ślimaków N = 90 obr / min. Badania wytrzymałościowe Wytrzymałość stopu Wytrzymałość stopu otrzymanych kompozytów zmierzono przy zastosowaniu aparatu Rheotens firmy Goettfert. Parametry pomiarów były następujące: temperatura stopu T = 180 C prędkość tłoka w reometrze kapilarnym v = 0,5 mm/s początkowa prędkość obwodowa rolki odbierającej v 0 = 0,27 cm/s przyśpieszenie rolki odbierającej (materiał bez środka spieniającego) a 1 = 1,2 cm / s 2 przyśpieszenie rolki odbierającej (materiał ze środkiem spieniającym) a 2 = 0,12 cm / s 2 Stopiony materiał podawany był przez reometr kapilarny Rheo-Tester 1000 firmy Goettfert zaopatrzony w dyszę okrągłą o długości 20 mm oraz średnicy 1 mm. Różne przyśpieszenia dla materiałów z Hydrocerolem oraz bez niego to maksymalne przyśpieszenia, przy jakich udało się zarejestrować poprawne wyniki. 10

11 Różnica ta nie ma jednak wpływu na końcowe wyniki. Z przeprowadzonych bowiem dodatkowych badań wynika, że niezależnie od stosowanego parametru a (0,12 lub 1,2 cm / s 2 ) końcowa siła potrzebna do zerwania strugi była w granicach błędu taka sama, dla mniejszego a dłuższy był jedynie czas pomiaru. Udarność bez karbu (Charpy) Badania udarnościowe przeprowadzono wykorzystując młot udarowy Resil 5,5 firmy Ceast. Badano tylko udarność bez karbu metodą Charpy ego, obcinając kocówki wioseł otrzymanych z wtryskarki tak, aby otrzymać beleczki o wymiarach 80 x 10 x 4 [mm]. Parametry pomiarów były następujące: młot 4 J odchylenie młota od pionu prędkość młota w momencie uderzenia w próbkę 2,9 m/s Wytrzymałość na rozciąganie i zginanie Badania wytrzymałości na rozciąganie i zginanie wykonano na maszynie wytrzymałościowej Lloyd LR10K wykorzystując do tego celu kształtki o długości 150 mm i grubości 4 mm (otrzymywanie p. pkt 3.4). Badania wytrzymałości na rozciąganie przeprowadzono przy szybkości rozciągania 5 mm / min., natomiast na zginanie przy prędkości odkształcenia 10 mm / min. Badania reologiczne Badania właściwości reologicznych otrzymanych kompozytów przeprowadzono wykorzystując materiały bez zawartości środka spieniającego. W tym celu sporządzono odpowiednie mieszaniny o składach opisanych w tabeli 1, ale bez Hydrocerolu. Tak przygotowane mieszaniny homogenizowano w mikserze Rheomix 600 należącym do zestawu pomiarowego Rheocord 9000 firmy Haake. Parametry procesu mieszania były następujące: temperatura T = 175 C, szybkość obrotowa rotorów N = 60 obr / min, czas mieszania t = 3 min. od chwili ustalenia się wartości momentu obrotowego. Po rozdrobnieniu otrzymanych z miksera materiałów uzyskano granulat do badań MFI oraz lepkości, jak również do pomiarów wytrzymałości stopu. 11

12 MFI Badania przeprowadzono wykorzystując aparat do pomiaru MFI Melt Flow Junior firmy Ceast. Parametry pomiarów były następujące: temperatura T = 200 C obciążenie m = 5 kg Charakterystyki dynamiczne na reometrze oscylacyjnym Pomiary lepkości przeprowadzono na reometrze rotacyjnym płytka płytka Rotovisco RT20 firmy Haake. Dla uzyskania próbek wyprasowano płytki (T = 190 C, t 0 = 3 min., t = 3 min.) o wymiarach 100 x 100 x 1 [mm], z których następnie wycięto płytki o wymiarach 35 x 35 x 1 [mm] wykorzystywane już bezpośrednio w pomiarach. Parametry pomiarów były następujące: T = 190 C zakres częstotliwości 0, Hz 12

13 5. Wyniki badań i analiza wyników 5.1. Płytki do oceny stopnia homogenizacji W celu oceny stopnia homogenizacji otrzymanych materiałów przed procesem spieniania, jak również zmian jednorodności po kolejnych cyklach mieszania kompozytów w wytłaczarce dwuślimakowej po każdym z 3 cykli mieszania (dla każdego z układów wymienionych w tabeli 1) wyprasowano cienką płytkę (folię) o wymiarach 100 x 100 x 0,3 [mm] (T = 190 C, t 0 = 3 min., t = 3 min.). Zdjęcia płytek przedstawiono na poniższych rysunkach. Rysunek 1. struktury otrzymanych kompozytów M06 M08 po kolejnych etapach homogenizacji 13

14 Rysunek 2. struktury otrzymanych kompozytów M11 M14 po kolejnych etapach homogenizacji 14

15 Rysunek 3. struktury otrzymanych kompozytów M15 M18 po kolejnych etapach homogenizacji 15

16 Z powyższych rysunków widać zupełnie inne zachowanie się materiałów już na etapie mieszania. Kompozyty oparte na polipropylenie S 702 (M06 M08, rys. 1) wykazują zdecydowanie najlepszą jednorodność. Zdjęcia układów M11 M14 (rys. 2) pokazują, że w procesie mieszania wszystkich składników równocześnie długość (krotność) procesu homogenizacji odgrywa pierwszoplanową rolę. Uwidacznia ponadto znikomy wpływ dodatku bardzo płynnego Moplenu na jednorodność materiałów. Ciekawe jest natomiast porównanie struktur materiałów wytworzonych techniką przedmieszkową (rys. 3). Widać tutaj, że długość procesu mieszania nie ma znacznego wpływu na jednorodność analizowanych układów. Wraz z kolejnymi cyklami homogenizacji jakość struktur poprawia się, ale w stopniu nieporównywalnie mniejszym niż w przypadku materiałów M11 M14. Dla lepszego porównania poniżej zamieszczono zbiorczy rysunek porównawczy, gdzie pokazano fragmenty folii otrzymanych z materiałów wykonanych techniką mieszania równoczesnego (pierwszy rząd) oraz przedmieszkową (drugi rząd), w pierwszych dwóch kolumnach materiał zaw. 0% Moplenu, a w dwóch ostatnich 30% : Rysunek 4. Porównanie struktur kompozytów otrzymanych metodą mieszania równoczesnego (pierwszy rząd) oraz przedmieszkową (drugi rząd) 16

17 W materiałach otrzymanych z przedmieszki uwidacznia się wpływ Moplenu na adhezję napełniacza (mączki) do matrycy polimerowej. Dostrzegalne jest nieznaczne, acz wyraźne obniżenie głębi barwy materiałów (por. M15 i M18) wraz ze zwiększaniem się zawartości Moplenu w kompozycie. Zmian tych nie dostrzega się w przypadku układów otrzymanych techniką mieszania równoczesnego. Jednak większa głębia barwy kompozytu M15 może być spowodowana degradacją bądź wydzielaniem się brunatnych lignin z mączki drzewnej w trakcie procesu homogenizacji, zachodzącego w wysokich temperaturach i przy wysokich ciśnieniach. Rozwiązanie tego problemu wymaga dalszych badań nad wpływem czasu (krotności) procesu przetwórczego na barwę kompozytu z napełniaczami drzewnymi jak również przetwórstwa kompozytów zawierających zamiast napełniaczy drzewnych czystą celulozę. 17

18 5.2. Wytrzymałość stopu Najważniejszym parametrem charakteryzującym materiał pod względem podatności na spienianie jest wytrzymałość stopu. Aby przeanalizować dokładniej tę zależność, zmierzono wytrzymałość stopu otrzymanych kompozytów. Otrzymane wyniki przedstawiono na rysunku 5. wytrzymałość stopu [N] M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 kompozyt bez środka spieniającego kompozyt ze środkiem spieniającym Rysunek 5. Wyniki pomiarów wytrzymałości stopu dla otrzymanych kompozytów Podstawowym badaniem był tutaj pomiar wytrzymałości stopu dla układów bez środka spieniającego. Badanie materiałów zawierających Hydrocerol przeprowadzone zostało głównie w celach porównawczych, o których będzie jeszcze mowa w dalszej części raportu. Na podstawie uzyskanych wyników widać przede wszystkim małą wytrzymałość stopu dla materiałów M06 M08 opartych na polipropylenie S 702. Polimer ten charakteryzuje się ok. 5-krotnie większą płynnością w stosunku do J 400, który jest głównym składnikiem pozostałych kompozytów i właśnie mniejszy średni ciężar cząsteczkowy jest, jak się wydaje, główną przyczyną tych różnic. Biorąc pod uwagę układy M11 M14, dostrzec można wyraźny wpływ Moplenu na wytrzymałość stopu, która maleje asymptotycznie wraz ze wzrostem zawartości tego łatwo płynącego polimeru. Potwierdza to fakt o wpływie średniego ciężaru cząsteczkowego 18

19 polimeru matrycy na wytrzymałość stopu jego kompozytów. Widać też wyraźne obniżenie wytrzymałości stopu dla układów ze środkiem spieniającym w przybliżeniu o pewną stałą wartość. Fakt ten nie ma istotnego znaczenia, pozwala jednak stwierdzić poprawność wyników, otrzymanych w warunkach pewnych trudności pomiarowych wynikających z niejednorodności materiałów. Owe trudności były również przyczyną braku wyników dla kompozytów M15 M17. Niejednorodności występujące w tych materiałach powodowały częste zrywanie stopu oraz blokowanie wypływu stopionego materiału z dyszy, tak że niemożliwe było wykonanie choćby jednego poprawnego pomiaru. Pomiary te jednak udało się wykonać dla kompozytów ze środkiem spieniającym. Zaskakują tutaj bardzo duże, w porównaniu z pozostałymi układami, wytrzymałości tych stopów, wyższe nawet od wyników dla identycznych pod względem składu materiałów M11 M14 bez Hydrocerolu. Można się spodziewać, biorąc pod uwagę ok. dwukrotnie większą wytrzymałość stopu dla układów bez środka spieniającego w przypadku pozostałych układów, dużych wartości tychże wytrzymałości dla kompozytów przedmieszkowych, sięgających nawet kilkunastu N. Nie należy tu jednak wykluczać innych zależności, co pokazują wyniki dla kompozytu M18, w których obie wartości wytrzymałości są identyczne. W przyszłości zostaną w tym celu ponowione badania dla układów M15 M17, w nieco zmienionych warunkach. Spodziewać się ponadto można, że kompozyty wykonane techniką przedmieszkową z racji dużej wytrzymałości stopu mogą być bardzo przydatne do otrzymywania materiałów porowatych tworząc struktury bardziej drobnokomórkowe, co wynikałoby z lepszej kompatybilizacji napełniacza do matrycy spowodowanej odpowiednią techniką wprowadzania napełniacza. 19

20 5.3. Płytki do oceny jakości struktur komórkowych W celu scharakteryzowania jakości struktur komórkowych otrzymanych kompozytów wyprasowano płytki o wymiarach 100 x 20 x 3 [mm] oraz 120 x 50 x 4 [mm] (T = 210 C, t 0 = 5 min., t = 5 min.). Wypełnienie formy wynosiło w obu przypadkach 60% objętości teoretycznej, co daje stopień spienienia (liczony jako F = du d d F F ) równy 66,7% (mniejsze wypełnienia formy powodowały powstawanie niepełnych płytek). Po przełamaniu płytek we wszystkich kompozytach zaobserwowano charakterystyczną trójwarstwową strukturę kanapkową, w której zewnętrzne warstwy stanowił materiał lity, a środkową faza komórkowa. Jako że w przełomach płytek mniejszych i większych nie zaobserwowano większych zmian, na rysunku 6 przedstawiono tylko zdjęcia przełomów płytek większych, gdzie powierzchnia struktury komórkowej jest większa i lepiej widoczna. Wśród kompozytów na bazie polipropylenu S 702 najlepszą strukturę wydaje się mieć, zgodnie z przewidywaniem, układ M07, zawierający 2% Hydrocerolu oraz kompatybilizator. Zarówno brak w materiale kompatybilizatora (M06), jak również zwiększona zawartość środka spieniającego (M08, 4% HC) wpływają niekorzystnie na strukturę porowatą materiału, dając w rezultacie duże komórki i większą niejednorodność pod względem wielkości porów. Analizując układy M11 M14 stwierdzić można, że struktury otrzymanych materiałów są jednorodne, a wielkości porów mniejsze niż w przypadku kompozytów opartych na PP S 702. Dostrzegalny jest również korzystny wpływ Moplenu na jednorodność otrzymanej struktury komórkowej, co leży w pewnej sprzeczności z przedstawionymi wcześniej wynikami pomiarów wytrzymałości stopu. Niewykluczone jest jednak, że kluczową rolę w wyjaśnieniu tych różnic odgrywa tutaj typ procesu przetwórczego, w wyniku którego otrzymuje się spienione kompozyty. Prasowanie (w stałej objętości) nie jest bowiem typową metodą otrzymywania materiałów komórkowych i właśnie to może być jedną z przyczyn obserwowanych rozbieżności. Materiały otrzymane techniką przedmieszkową (M15 M18) wydają się bardzo podobne pod względem struktury, niezależnie od zawartości Moplenu w układzie. Występujące niejednorodności, przejawiające się występowaniem większych komórek, są mniejsze niż w przypadku materiałów opartych na PP S 702. Dostrzegalna jest tu również zmiana barwy kompozytu, począwszy od najciemniejszej (M15), jaśniejąca stopniowo wraz ze wzrostem zawartości Moplenu. 20

21 Rysunek 6. Struktury komórkowe badanych kompozytów. 21

22 Podsumowując można stwierdzić, że lepszą strukturę komórkową mają układy oparte na polipropylenie J 400 z dodatkiem Moplenu. Wyraźnie gorsza jakość struktury porowatej w przypadku materiałów zawierających PP S 702, w których istnieje pewna zawartość porów otwartych znajduje potwierdzenie w pomiarach wytrzymałości stopu, przedstawionych wcześniej. Najlepszą jakość wydaje się mieć kompozyt M14, oparty na polipropylenie J 400 z 30% zawartością Moplenu i wykonany techniką równoczesnego mieszania wszystkich składników. 22

23 5.4. Stopień spienienia oraz barwa kompozytów Stopień spienienia kompozytów otrzymanych w procesie wtryskiwania przedstawiono na rys. 7. stopień spienienia [%] 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 Rysunek 7. Stopień spienienia kształtek wtryskowych badanych kompozytów Na podstawie uzyskanych wyników można zaobserwować nieznacznie większy stopień spienienia dla kompozytów opartych na PP S 702. Struktury układów M06 M08, co widać na rys. 6, zawierające duże ilości porów otwartych, faktycznie mogą dawać nieco większe stopnie spienienia, jednak przy mniejszej jednorodności oraz gorszych właściwościach wytrzymałościowych. Stopnie spienienia M11 M14 oraz M15 M18 wykazują lekką tendencję zwyżkową wraz ze wzrostem zawartości Moplenu pomimo malejących wytrzymałości stopu, choć różnice skrajnych wielkości F nie przekraczają tutaj 2%. Wyniki te pozwalają przypuszczać, że głównym czynnikiem wpływającym na stopień spienienia jest w przypadku formowania wtryskowego raczej płynność materiału związana ze średnim ciężarem cząsteczkowym matrycy, niż wytrzymałość stopu. To przypuszczenie możnaby potwierdzić poprzez pomiar stopnia spienienia materiału z wytłaczarki. Z powodów opóźnień w terminach dostaw sprzętu badania te nie zostały w pełni wykonane. Przeprowadzono jednak taki eksperymentalny pomiar dla kompozytu M11 wykorzystując wytłaczarkę dwuślimakową CTW 100. Wytłoczony pręt posiadał średnicę 3,1 mm. Gęstość tak otrzymanego materiału wynosiła 0,795 g / cm 3, czyli była o 0,10 g / cm 3 mniejsza od tego materiału spienionego 23

24 w procesie wtryskiwania. Zatem stopień spienienia wzrasta z 11,1% (wtrysk) do 25,8% (wytłaczanie). Wynik ten wskazuje na duże szanse uzyskania zarówno lepszych wyników w zakresie stopnia spienienia kompozytów, jak również możliwości dalszego zoptymalizowania stosowanych procesów przetwórczych w kierunku otrzymania jeszcze lżejszych materiałów. Na rysunku 8 przedstawiono barwy uzyskanych tworzyw. Rysunek 8: Barwy otrzymanych kompozytów Zaobserwować można wyraźne zwiększenie intensywności barwy kompozytów na PP S 702 po dodaniu kompatybilizatora (okłady M06 oraz M07). Widoczny jest również wpływ zawartości Moplenu w układach M11 M14 i M15 M18 na barwę tych materiałów. 24

25 5.5. Właściwości wytrzymałościowe Wytrzymałość na rozciąganie i zginanie Jednym z bardziej istotnych kryteriów oceny otrzymanych kompozytów oprócz właściwości strukturalnych jest ich charakterystyka wytrzymałościowa. Rezultaty badań wytrzymałości na rozciąganie oraz zginanie otrzymanych układów zaprezentowano odpowiednio na rysunkach 9 i 10. Analizując wyniki wytrzymałości na rozciąganie zaobserwować można spodziewaną, znaczącą poprawę właściwości mechanicznych po dodaniu do układu kompatybilizatora (por. układy M06 oraz M07). Wśród układów M11 M14 oraz M15 M18 widać nieznaczny spadek wytrzymałości oraz niewielki wzrost względnego wydłużenia wraz ze wzrostem zawartości Moplenu w układzie. Obserwowane wydłużenie jest o kilkanaście procent większe dla układów sporządzonych techniką przedmieszkową, co można przypisać lepszej kompatybilizacji oraz nieco lepszej homogenizacji tych materiałów. Wraz ze wzrostem łatwo płynącego Moplenu zmniejszeniu ulega również moduł Younga, obniżając się w skrajnym przypadku (por. M11 i M14 oraz M15 i M18) o ok. 12%. Nie zaobserwowano natomiast wpływu kompatybilizatora na moduł Younga. Zmiany naprężeń zginających wykazują bardzo podobne cechy do omówionych wyżej zmian wytrzymałości na rozciąganie. Nie widać wpływu metody przygotowania kompozytów na te właściwości, których wielkości oraz przebiegi są nieomal identyczne. Przy zginaniu natomiast uwidacznia się wpływ sposobu przygotowania materiałów na moduł Younga oraz ciągliwość badanych układów. Kompozyty przygotowane metodą równoczesnego mieszania wszystkich składników mają wyższe moduły (o ok. 8 12%) oraz niższe ciągliwości (10 20%) od tworzyw przedmieszkowych, co może wynikać z niedostatecznej kompatybilizacji oraz homogenizacji tych materiałów. 25

26 wytrzymałość na rozciąganie [MPa] M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 wydłużenie przy zerwaniu [%] 3 2,8 2,6 2,4 2,2 2 1,8 1,6 1,4 1,2 1 M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M moduł younga [MPa] M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 Rysunek 9. Wytrzymałość na rozciąganie (wykres niebieski), wydłużenie przy zerwaniu (wykres czerwony) oraz moduł Younga (wykres zielony) dla otrzymanych kompozytów 26

27 naprężenie zginające [MPa] M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M moduł Younga [MPa] M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 ciągliwość [kpa] M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 Rysunek 10. Wytrzymałość na zginanie: naprężenie zginające (wykres niebieski), moduł Younga (wykres zielony) oraz ciągliwość (wykres pomarańczowy) dla otrzymanych kompozytów 27

28 Udarność bez karbu Badając udarność bez karbu metodą Charpy ego dla uzyskanych kompozytów otrzymano następujące wyniki: udarność bez karbu [kj / m^2] M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 Rysunek 11. Udarność bez karbu wyznaczona metodą Charpy ego Widać, że zawartość Moplenu praktycznie nie wpływa na wartości udarności, która dla układów M11 M18 jest praktycznie stała w granicach błędu i wynosi ok. 10,5 kj / m 2. Spodziewane nieznaczne obniżenie udarności dla kompozytów M06 M08 (o ok. 25%) spowodowane jest opisywanym już mniejszym średnim ciężarem cząsteczkowym PP S 702 w stosunku do J

29 5.6. Właściwości reologiczne Wskaźnik szybkości płynięcia Jednym z ważniejszych parametrów przetwórczych, ważnym szczególnie w przypadku kompozytów napełnianych napełniaczami stałymi, w tym również mączkami drzewnymi, jest wskaźnik szybkości płynięcia. Wskazuje on pośrednio ewentualną potrzebę zmian temperatur procesów przetwórczych, ciśnień bądź obciążeń. Wyniki pomiarów MFI przedstawiono na rysunku 12. MFI [g / 10 min] M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 Rysunek 12. Wskaźnik szybkości płynięcia dla otrzymanych kompozytów Kilkukrotnie większy MFI dla kompozytów na PP S 702 oraz stopniowy wzrost wskaźnika wraz ze wzrostem Moplenu w układzie są zgodne z oczekiwanymi zmianami tej wielkości. Nie zauważa się znaczących zmian MFI dla odpowiednich układów otrzymywanych techniką mieszania równoczesnego i przedmieszkową. 29

30 Lepkość W celu uzupełnienia wyników materiałowych otrzymanych kompozytów przeprowadzono pomiary lepkości wykorzystując reometr rotacyjny, który umożliwił równolegle wyznaczenie innych charakterystyk reologicznych badanych układów. Otrzymane wyniki zaprezentowano na czterech poniższych rysunkach. Na rys. 13 przedstawiono zbiorczo wyniki dla wszystkich otrzymanych kompozytów: Rysunek 13. Lepkość w funkcji częstotliwości oscylacji dla wszystkich otrzymanych materiałów Z wykresu widać, że przebiegi wszystkich kompozytów, pomijając układ M15, są dość podobne. Największą lepkość wykazują materiały M11 M14 oparte na polipropylenie J 400 i wykonane metodą mieszania równoczesnego. Nieco niższe wartości wykazują układy M16 M18 wytworzone metodą przedmieszkową. Najmniejszą lepkość posiadają kompozyty M06 i M07, w których głównym składnikiem jest PP S 702. Zwraca uwagę nieco mniejsza lepkość układów przedmieszkowych w stosunku do materiałów M11 M14, szczególnie w kontekście nieomal identycznych wartości MFI grup kompozytów M12 M14 oraz M16 M18. Zastanawia ponadto bardzo duża lepkość układu M15 w porównaniu w pozostałymi materiałami. Pamiętać jednak należy, że pomiar 30

31 MFI odbywa się w warunkach dość dużych sił ścinających, odpowiadającym szybkości ścinania rzędu s -1. Z wykresu widać, że ze wzrostem szybkości oscylacji wartości η * wszystkich układów zbliżają się do siebie, możliwe jest więc, że dla większych częstości oscylacji przebiegi te upodobniłyby się bardziej do przebiegów wartości MFI. Poza tym ciekawie zachowuje się układ M15, który w całym badanym zakresie szybkości deformacji wykazuje wyraźny charakter pseudoplastyczny. Znaczna różnica w przebiegu krzywej lepkości jest spowodowana przede wszystkim bardzo dobra adhezją napełniacza (mączka powleczona PP J 400) do matrycy (PP J 400). Jest to spowodowane nieco innym sposobem otrzymywania tego układu. Pamiętać należy, że materiał ten otrzymano metodą przedmieszkową, stosując jednak do otrzymania przedmieszki PM2 nie łatwo płynący Moplen jak w pozostałych przypadkach, lecz PP J 400. Na rysunkach 14, 15 oraz 16 przedstawiono wyniki pomiarów lepkości odpowiednio dla układów M06 M07, M11 M14 oraz M15 M18. Rysunek 14. Lepkość w funkcji częstotliwości oscylacji dla kompozytów opartych na PP S 702: materiał bez kompatybilizatora (kolor czerwony) oraz zawierający PPMA (kolor niebieski) 31

32 Rysunek 15. Lepkość w funkcji częstotliwości oscylacji dla kompozytów opartych na PP J-400, otrzymanych metodą mieszania równoczesnego Rysunek 16. Lepkość w funkcji częstotliwości oscylacji dla kompozytów opartych na PP J-400, otrzymanych metodą przedmieszkową 32

33 Analizując przebieg krzywych lepkości dla kompozytów M06 M07 widać nieznaczne ich obniżenie po dodaniu kompatybilizatora. Niskocząsteczkowy kompatybilizator działa tutaj jak smar, który częściowo wiążąc się z matrycą poprawia co prawda niektóre właściwości wytrzymałościowe, ale równocześnie obniża lepkość układów oraz wytrzymałość stopu. Zwracając ponownie uwagę na wytrzymałość stopu należy dodać, że zrobiono dodatkowo pomiar wytrzymałości stopu dla kompozytu podobnego do M11, lecz bez dodatku kompatybilizatora. Otrzymana wartość 9,5 N jest wyższa od wartości wytrzymałości dla M11, która wynosi 8,5 N i fakt ten zdaje się również potwierdzać negatywny wpływ zastosowanego kompatybilizatora na wytrzymałość stopu otrzymanych kompozytów. Być może należałoby zmienić kompatybilizator na wielkocząsteczkowy, co na pewno zostanie uwzględnione w dalszych pracach. Podobne wartości lepkości dla wszystkich układów (prócz M15) spowodowane są występowaniem jednakowego napełniacza oraz podobnej adhezji międzyfazowej matryca napełniacz. Pamiętać należy bowiem, że w warunkach małych szybkości deformacji o lepkości decyduje w głównej mierze właśnie rodzaj napełniacza oraz jego adhezja do matrycy, natomiast w przypadku dużych szybkości ścinania właściwości lepkie determinuje głównie sama matryca i jej średni ciężar cząsteczkowy. Toteż spodziewać się można byłoby, że przy prędkościach deformacji zawartych w przedziale krzywe lepkości układów M06 M07 oddzieliłyby się od pozostałych krzywych, na co wskazują duże różnice wartości MFI porównywanych grup kompozytów. Porównując przebiegi krzywych lepkości układów M11 M14 oraz M15 M18 zwraca uwagę, prócz zupełnie odmiennego zachowania materiału M15 również to, że lepkość tworzyw wykonanych metodą mieszania równoczesnego wykazuje regularny spadek wraz ze zwiększaniem w nich zawartości Moplenu, natomiast w przypadku kompozytów przedmieszkowych pozostaje praktycznie taka sama. Pamiętać należy, że w procesie ich otrzymywania otrzymywanie przedmieszki polegało na homogenizacji całej ilości mączki, Moplenu oraz kompatybilizatora w warunkach wysokich temperatur oraz dużych ciśnień. Zatem Moplen, który przyczyniał się do obniżenia lepkości w układach M11 M14, tutaj został związany siłami oddziaływań głównie II rzędowych z napełniaczem drzewnym i tu, jak się wydaje należy szukać głównej przyczyny braku zmian lepkości układów M16 M18. 33

34 6. Wnioski W przedstawionej pracy otrzymano 11 typów porowatych kompozytów na bazie polipropylenu oraz mączki drzewnej różniących się typem polimeru oraz sposobem przygotowania tworzyw. Bo badaniach i analizie otrzymanych wyników można wyciągnąć następujące wnioski: otrzymano kompozyty PP z mączką drzewną o strukturach komórkowych i porach wielkości 0,1 1 mm, stopień spienienia otrzymanych układów wynosi 10 20%, najlepsze struktury komórkowe uzyskano w przypadku kompozytów na bazie PP J 400 i Moplenu wykonane metodą mieszania równoczesnego, najmniej jednorodną strukturę porowatą uzyskano w przypadku materiałów opartych na PP S 702, pomimo najlepszej jednorodności materiałowej tych tworzyw, największą wytrzymałość stopu wykazały kompozyty wykonane techniką przedmieszkową, wykazywały one jednak nieznacznie mniejszą kompatybilizację składników, tworzywa otrzymane metodą mieszania równoczesnego wykazują podobne właściwości wytrzymałościowe i udarnościowe, nieco wyższy moduł Younga oraz nieznacznie niższą ciągliwość od kompozytów przedmieszkowych, jakość struktur komórkowych otrzymanych kompozytów zależy przede wszystkim od wartości wytrzymałości stopu oraz adhezji napełniacza drzewnego do matrycy polipropylenowej, niezbędne jest przeprowadzenie dalszych badań, przede wszystkim nad poprawieniem techniki otrzymywania przedmieszek, które okazują się bardzo dobrym półproduktem do otrzymywania kompozytów porowatych. 34

35 7. Tabele uzupełniające z wynikami Tabela 3. Wytrzymałości stopu dla otrzymanych kompozytów kompozyt wytrzymałość stopu M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 bez HC [N] 1,6 1,4 1,4 8, ,5 nz nz nz 5 z HC [N] 0,5 0,7 0, , ,5 5 Tabela 4. Gęstości oraz stopnie spienienia otrzymanych kompozytów kompozyt właściwość gęstość d F [g / cm 3 ] stopień spienienia du d F F = 100% d F (d U = 1,00 g / cm 3 ) M06 0,847 18,1% M07 0,844 18,5% M08 0,853 17,2% M11 0,900 11,1% M12 0,898 11,4% M13 0,894 11,9% M14 0,888 12,6% M15 0,899 11,2% M16 0,891 12,2% M17 0,888 12,6% M18 0,882 13,4% 35

36 Tabela 5. Wyniki pomiarów udarności bez karbu metodą Charpy ego kompozyt M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 udarność bez karbu [kj / m 2 ] 7,5 ± 0,4 7,9 ± 0,6 8,7 ± 0,4 11,0 ± 1,0 10,8 ± 0,8 10,5 ± 0,5 10,4 ± 0,5 11,0 ± 0,8 11,4 ± 1,0 10,4 ± 1,1 11,0 ± 1,0 Tabela 6. Wyniki pomiarów MFI dla otrzymanych kompozytów kompozyt M06 M07 M08 M11 M12 M13 M14 M15 M16 M17 M18 MFI [g / 10 min] 20,2 ± 0,6 20,2 ± 0,8 19,8 ± 1,2 3,8 ± 0,2 5,7 ± 0,2 7,2 ± 0,3 8,3 ± 0,3 5,5 ± 0,2 6,0 ± 0,2 7,0 ± 0,3 8,4 ± 0,3 36

37 Tabela 7. Wyniki pomiarów wytrzymałości na rozciąganie oraz zginanie właściwość rozciąganie zginanie wytrzymałość wydłużenie moduł naprężenie odkształc. moduł granica ciągliwość kompozyt na rozciąg. [MPa] przy zerw. [%] Younga [MPa] zginające [MPa] zginające [%] Younga [MPa] sprężyst. [MPa] [kpa] M06 16,7 ± 0,2 2,2 ± 0, ± ,2 ± 0,5 3,6 ± 0, ± ,5 ± 1,6 189 ± 25 M07 21,5 ± 0,3 3,0 ± 0, ± ,5 ± 0,9 3,4 ± 0, ± ,6 ± 1,9 153 ± 11 M08 22,0 ± 0,8 3,0 ± 0, ± ,5 ± 0,6 3,1 ± 0, ± ,6 ± 2,4 159 ± 16 M11 22,2 ± 0,2 2,1 ± 0, ± ,6 ± 1,0 3,5 ± 0, ± 20 36,9 ± 0,5 244 ± 29 M12 22,2 ± 0,2 2,3 ± 0, ± ,6 ± 1,0 3,5 ± 0, ± 80 36,5 ± 0,7 230 ± 23 M13 21,0 ± 0,1 2,2 ± 0, ± ,8 ± 0,9 3,6 ± 0, ± 70 35,0 ± 0,6 221 ± 20 M14 20,6 ± 0,3 2,4 ± 0, ± ,2 ± 0,8 3,5 ± 0, ± 60 34,2 ± 0,7 208 ± 12 M15 22,3 ± 0,4 2,4 ± 0, ± ,7 ± 0,4 4,1 ± 0, ± 40 34,3 ± 0,4 274 ± 28 M16 20,9 ± 0,2 2,3 ± 0, ± ,2 ± 0,8 4,0 ± 0, ± 80 33,3 ± 0,6 263 ± 27 M17 20,5 ± 0,3 2,6 ± 0, ± ,6 ± 0,7 4,0 ± 0, ± 80 31,7 ± 0,8 276 ± 32 M18 21,5 ± 0,5 2,8 ± 0, ± ,9 ± 0,9 4,4 ± 0, ± 80 30,0 ± 0,9 273 ± 34

38

39 8. Spis tabel i rysunków Spis tabel Tabela 1. składy kompozytów... 6 Tabela 2. składy przedmieszek... 8 Tabela 3. Wytrzymałości stopu dla otrzymanych kompozytów Tabela 4. Gęstości oraz stopnie spienienia otrzymanych kompozytów Tabela 5. Wyniki pomiarów udarności bez karbu metodą Charpy ego Tabela 6. Wyniki pomiarów MFI dla otrzymanych kompozytów Tabela 7. Wyniki pomiarów wytrzymałości na rozciąganie oraz zginanie Spis rysunków Rysunek 1. Struktury otrzymanych kompozytów M06 M08 po kolejnych etapach homogenizacji. 13 Rysunek 2. Struktury otrzymanych kompozytów M11 M14 po kolejnych etapach homogenizacji. 14 Rysunek 3. Struktury otrzymanych kompozytów M15 M18 po kolejnych etapach homogenizacji. 15 Rysunek 4. Porównanie struktur kompozytów otrzymanych metodą mieszania równoczesnego oraz przedmieszkową Rysunek 5. Wyniki pomiarów wytrzymałości stopu dla otrzymanych kompozytów Rysunek 6. Struktury komórkowe badanych kompozytów Rysunek 7. Stopień spienienia kształtek wtryskowych badanych kompozytów Rysunek 8: Barwy otrzymanych kompozytów Rysunek 9. Wytrzymałość na rozciąganie, wydłużenie przy zerwaniu oraz moduł Younga dla otrzymanych kompozytów Rysunek 10. Wytrzymałość na zginanie: naprężenie zginające, moduł Younga oraz ciągliwość dla otrzymanych kompozytów Rysunek 11. Udarność bez karbu wyznaczona metodą Charpy ego Rysunek 12. Wskaźnik szybkości płynięcia dla otrzymanych kompozytów Rysunek 13. Lepkość w funkcji częstotliwości oscylacji dla wszystkich otrzymanych materiałów.. 30 Rysunek 14. Lepkość w funkcji częstotliwości oscylacji dla kompozytów opartych na PP S 702:. 31 Rysunek 15. Lepkość w funkcji częstotliwości oscylacji dla kompozytów opartych na PP J-400, otrzymanych metodą mieszania równoczesnego Rysunek 16. Lepkość w funkcji częstotliwości oscylacji dla kompozytów opartych na PP J-400, otrzymanych metodą przedmieszkową... 32

CHOOSEN PROPERTIES OF MULTIPLE RECYCLED PP/PS BLEND

CHOOSEN PROPERTIES OF MULTIPLE RECYCLED PP/PS BLEND ARKADIUSZ KLOZIŃSKI, PAULINA JAKUBOWSKA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI MIESZANINY / W FUNKCJI KROTNOŚCI PRZETWÓRSTWA CHOOSEN PROPERTIES OF MULTIPLE RECYCLED / BLEND S t r e s z c z e n i e A b s t r a c t W pracy

Bardziej szczegółowo

Kaolin stosowany jest, obok kredy, talku czy krzemionki

Kaolin stosowany jest, obok kredy, talku czy krzemionki Wielokrotne wytłaczanie kompozytu LDPE/kaolin Adriana Brożyna, Jacek Iwko, Rafał Mrzygłód W pracy zaprezentowano wyniki pomiarów właściwości mechanicznych i reologicznych oraz analizę energetyczną procesu

Bardziej szczegółowo

Nowe przyjazne dla Środowiska kompozyty polimerowe z wykorzystaniem surowców odnawialnych

Nowe przyjazne dla Środowiska kompozyty polimerowe z wykorzystaniem surowców odnawialnych GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Nowe przyjazne dla Środowiska kompozyty polimerowe z wykorzystaniem surowców odnawialnych Projekt realizowany w ramach Działania 1.3 PO IG, Poddziałania 1.3.1. Projekt współfinansowany

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE TWORZYW SZTUCZNYCH OZNACZENIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH PRZY STATYCZNYM ROZCIĄGANIU

Bardziej szczegółowo

PL B1. INSTYTUT CHEMII PRZEMYSŁOWEJ IM. PROF. IGNACEGO MOŚCICKIEGO, Warszawa, PL BUP 22/13

PL B1. INSTYTUT CHEMII PRZEMYSŁOWEJ IM. PROF. IGNACEGO MOŚCICKIEGO, Warszawa, PL BUP 22/13 PL 218146 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 218146 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 399021 (22) Data zgłoszenia: 27.04.2012 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN - Artykuły farmaceutyczne i kosmetyczne.

RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN - Artykuły farmaceutyczne i kosmetyczne. RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN - Artykuły farmaceutyczne i kosmetyczne. Zadania pomiarowe w pracach badawczo-rozwojowych Głównym przedmiotem zainteresowań farmacji i kosmetyki w tym zakresie są

Bardziej szczegółowo

Koncentraty z NAPEŁNIACZAMI opartymi na CaSO4

Koncentraty z NAPEŁNIACZAMI opartymi na CaSO4 11 S t r o n a 2013 1 S t r o n a Koncentraty z NAPEŁNIACZAMI opartymi na CaSO4 2 S t r o n a Firma BRB oferuje koncentraty z napełniaczami najwyższej jakości sprzedawane luzem i workowane. Koncentraty

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie ekologicznych tworzyw kompozytowych. w aplikacjach wykonywanych metodą wtrysku dla przemysłu samochodowego

Zastosowanie ekologicznych tworzyw kompozytowych. w aplikacjach wykonywanych metodą wtrysku dla przemysłu samochodowego Projekt 5.4. Zastosowanie ekologicznych tworzyw kompozytowych typu Wood Plastic Components w aplikacjach wykonywanych metodą wtrysku dla przemysłu samochodowego Przedmiotem projektu jest wykonanie określonych

Bardziej szczegółowo

PL B1. Instytut Chemii Przemysłowej im. Prof. I. Mościckiego,Warszawa,PL BUP 07/03

PL B1. Instytut Chemii Przemysłowej im. Prof. I. Mościckiego,Warszawa,PL BUP 07/03 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 196811 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 349968 (51) Int.Cl. C08J 11/10 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 02.10.2001

Bardziej szczegółowo

RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowań Smary

RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowań Smary RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowań Smary Zadania pomiarowe w pracach badawczo-rozwojowych Właściwości reologiczne materiałów smarnych, które determinuje sama ich nazwa, mają główny

Bardziej szczegółowo

Temat 1 (2 godziny): Próba statyczna rozciągania metali

Temat 1 (2 godziny): Próba statyczna rozciągania metali Temat 1 (2 godziny): Próba statyczna rozciągania metali 1.1. Wstęp Próba statyczna rozciągania jest podstawowym rodzajem badania metali, mających zastosowanie w technice i pozwala na określenie własności

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ

INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Ćwiczenie: Przetwórstwo wtryskowe tworzyw termoplastycznych 1 Cel ćwiczenia Podstawowym celem ćwiczenia jest : poznanie budowy wtryskarki ślimakowej, tłokowej, działanie poszczególnych zespołów, ustalenie

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE ZACHOWANIA SIĘ MATERIAŁÓW PODCZAS ŚCISKANIA Instrukcja przeznaczona jest dla studentów

Bardziej szczegółowo

PL B1. INSTYTUT CHEMII PRZEMYSŁOWEJ IM. PROF. IGNACEGO MOŚCICKIEGO, Warszawa, PL BUP 10/10

PL B1. INSTYTUT CHEMII PRZEMYSŁOWEJ IM. PROF. IGNACEGO MOŚCICKIEGO, Warszawa, PL BUP 10/10 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 211051 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 386455 (22) Data zgłoszenia: 05.11.2008 (51) Int.Cl. C08L 23/00 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

PL B1. INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH I BARWNIKÓW, Toruń, PL BUP 10/13

PL B1. INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH I BARWNIKÓW, Toruń, PL BUP 10/13 PL 224176 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 224176 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 396897 (22) Data zgłoszenia: 07.11.2011 (51) Int.Cl.

Bardziej szczegółowo

możliwie jak najniższą lepkość oraz / lub niską granicę płynięcia brak lub bardzo mały udział sprężystości we właściwościach przepływowych

możliwie jak najniższą lepkość oraz / lub niską granicę płynięcia brak lub bardzo mały udział sprężystości we właściwościach przepływowych RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN służący do reologicznej oceny systemów dwuskładnikowych na przykładzie lakierów i mas uszczelniających przy pomocy testów oscylacji Zadania podstawowe Systemy dwuskładnikowe

Bardziej szczegółowo

Przetwórstwo tworzyw sztucznych i gumy

Przetwórstwo tworzyw sztucznych i gumy Przetwórstwo tworzyw sztucznych i gumy Lab.7. Wpływ parametrów wytłaczania na właściwości mechaniczne folii rękawowej Spis treści 1. Cel ćwiczenia i zakres pracy.. 2 2. Definicje i pojęcia podstawowe 2

Bardziej szczegółowo

Talk Mg3(Si4O10)(OH)2 to krystaliczna forma krzemianu

Talk Mg3(Si4O10)(OH)2 to krystaliczna forma krzemianu Wpływ zawartości talku w LDPE na właściwości kompozytu Paulina Pikosz, Jacek Iwko, Rafał Mrzygłód W pracy zaprezentowano wyniki pomiarów właściwości mechanicznych, cieplnych i reologicznych kompozytu LDPE/talk.

Bardziej szczegółowo

Analiza niestabilności powstających w trakcie procesu wytłaczania

Analiza niestabilności powstających w trakcie procesu wytłaczania Analiza niestabilności powstających w trakcie procesu wytłaczania Mateusz Barczewski Stypendysta projektu pt. Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych za strategiczne z punktu widzenia

Bardziej szczegółowo

Wskaźnik szybkości płynięcia termoplastów

Wskaźnik szybkości płynięcia termoplastów Katedra Technologii Polimerów Przedmiot: Inżynieria polimerów Ćwiczenie laboratoryjne: Wskaźnik szybkości płynięcia termoplastów Wskaźnik szybkości płynięcia Wielkością która charakteryzuje prędkości płynięcia

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Zwykła próba rozciągania stali Numer ćwiczenia: 1 Laboratorium z przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie. z ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: Współczesne Materiały Inżynierskie. Temat ćwiczenia

Sprawozdanie. z ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: Współczesne Materiały Inżynierskie. Temat ćwiczenia Sprawozdanie z ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: Współczesne Materiały Inżynierskie Temat ćwiczenia Badanie właściwości reologicznych cieczy magnetycznych Prowadzący: mgr inż. Marcin Szczęch Wykonawcy

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA oprac. dr inż. Jarosław Filipiak Cel ćwiczenia 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania statycznej

Bardziej szczegółowo

Programy komputerowe służące do modelowania procesów

Programy komputerowe służące do modelowania procesów Badania przy wtryskiwaniu część 2 Jacek Iwko, Roman Wróblewski, Ryszard Steller Badania porównawcze modelu z rzeczywistym zachowaniem wtryskarki W artykule przedstawiono weryfikację modelu komputerowego

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE ZACHOWANIA SIĘ MATERIAŁÓW PODCZAS ŚCISKANIA Instrukcja przeznaczona jest dla studentów

Bardziej szczegółowo

Płyny newtonowskie (1.1.1) RYS. 1.1

Płyny newtonowskie (1.1.1) RYS. 1.1 Miniskrypt: Płyny newtonowskie Analizujemy cienką warstwę płynu zawartą pomiędzy dwoma równoległymi płaszczyznami, które są odległe o siebie o Y (rys. 1.1). W warunkach ustalonych następuje ścinanie w

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ POLITECHNIKA ŁÓDZKA ul. Żeromskiego 116 90-924 Łódź KATEDRA BUDOWNICTWA BETONOWEGO NIP: 727 002 18 95 REGON: 000001583 LABORATORIUM BADAWCZE MATERIAŁÓW I KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH Al. Politechniki 6 90-924

Bardziej szczegółowo

WPŁYW MODYFIKACJI WŁÓKIEN NATURALNYCH NA WŁAŚCIWOŚCI KOMPOZYTÓW BIODEGRADOWALNYCH NA OSNOWIE PLA

WPŁYW MODYFIKACJI WŁÓKIEN NATURALNYCH NA WŁAŚCIWOŚCI KOMPOZYTÓW BIODEGRADOWALNYCH NA OSNOWIE PLA ANDRZEJ IWAŃCZUK, MAREK KOZŁOWSKI, STANISŁAW FRĄCKOWIAK * WPŁYW MODYFIKACJI WŁÓKIEN NATURALNYCH NA WŁAŚCIWOŚCI KOMPOZYTÓW BIODEGRADOWALNYCH NA OSNOWIE PLA THE INFLUENCE OF MODIFICATION OF THE NATURAL FIBRES

Bardziej szczegółowo

PL B1. POLITECHNIKA LUBELSKA, Lublin, PL BUP 01/17. TOMASZ GARBACZ, Lublin, PL ANETA TOR-ŚWIĄTEK, Lublin, PL

PL B1. POLITECHNIKA LUBELSKA, Lublin, PL BUP 01/17. TOMASZ GARBACZ, Lublin, PL ANETA TOR-ŚWIĄTEK, Lublin, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 230168 (21) Numer zgłoszenia: 422417 (22) Data zgłoszenia: 22.06.2015 (62) Numer zgłoszenia, z którego nastąpiło

Bardziej szczegółowo

DOBÓR KSZTAŁTEK DO SYSTEMÓW RUROWYCH.SZTYWNOŚCI OBWODOWE

DOBÓR KSZTAŁTEK DO SYSTEMÓW RUROWYCH.SZTYWNOŚCI OBWODOWE Bogdan Majka Przedsiębiorstwo Barbara Kaczmarek Sp. J. DOBÓR KSZTAŁTEK DO SYSTEMÓW RUROWYCH.SZTYWNOŚCI OBWODOWE 1. WPROWADZENIE W branży związanej z projektowaniem i budową systemów kanalizacyjnych, istnieją

Bardziej szczegółowo

PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH

PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: Wprowadzenie PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH Opracowała: mgr inż. Magdalena Bartkowiak-Jowsa Reologia jest nauką,

Bardziej szczegółowo

(13) B1 PL B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (51) IntCl6: C08L 21/00 C08L 23/06 C08L 23/12 C08J 9/06 C08K 5/20

(13) B1 PL B1 (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (51) IntCl6: C08L 21/00 C08L 23/06 C08L 23/12 C08J 9/06 C08K 5/20 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 177682 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 306330 (22) Data zgłoszenia: 16.12.1994 (51) IntCl6: C08L 21/00 C08L

Bardziej szczegółowo

Temat 2 (2 godziny) : Próba statyczna ściskania metali

Temat 2 (2 godziny) : Próba statyczna ściskania metali Temat 2 (2 godziny) : Próba statyczna ściskania metali 2.1. Wstęp Próba statyczna ściskania jest podstawowym sposobem badania materiałów kruchych takich jak żeliwo czy beton, które mają znacznie lepsze

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET OPOLSKI - KONSORCJANT NR 8. projektu pt.: Nowe przyjazne dla środowiska kompozyty polimerowe z wykorzystaniem surowców odnawialnych

UNIWERSYTET OPOLSKI - KONSORCJANT NR 8. projektu pt.: Nowe przyjazne dla środowiska kompozyty polimerowe z wykorzystaniem surowców odnawialnych UNIWERSYTET OPOLSKI - KONSORCJANT NR 8 projektu pt.: Nowe przyjazne dla środowiska kompozyty polimerowe z wykorzystaniem surowców odnawialnych Zadanie nr 5. Ocena wpływu czynników środowiskowych oraz obciążeń

Bardziej szczegółowo

WYTRZYMAŁOŚĆ POŁĄCZEŃ KLEJOWYCH WYKONANYCH NA BAZIE KLEJÓW EPOKSYDOWYCH MODYFIKOWANYCH MONTMORYLONITEM

WYTRZYMAŁOŚĆ POŁĄCZEŃ KLEJOWYCH WYKONANYCH NA BAZIE KLEJÓW EPOKSYDOWYCH MODYFIKOWANYCH MONTMORYLONITEM KATARZYNA BIRUK-URBAN WYTRZYMAŁOŚĆ POŁĄCZEŃ KLEJOWYCH WYKONANYCH NA BAZIE KLEJÓW EPOKSYDOWYCH MODYFIKOWANYCH MONTMORYLONITEM 1. WPROWADZENIE W ostatnich latach można zauważyć bardzo szerokie zastosowanie

Bardziej szczegółowo

ANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE EFEKTÓW ROZDRABNIANIA POJEDYNCZYCH ZIAREN

ANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE EFEKTÓW ROZDRABNIANIA POJEDYNCZYCH ZIAREN Akademia Górniczo Hutnicza im. Stanisława Staszica Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Inżynierii Środowiska i Przeróbki Surowców Rozprawa doktorska ANALIZA ROZDRABNIANIA WARSTWOWEGO NA PODSTAWIE

Bardziej szczegółowo

Wykorzystanie zalet ekonomicznych technologii MuCell

Wykorzystanie zalet ekonomicznych technologii MuCell Wykorzystanie zalet ekonomicznych technologii MuCell Michael Hörr / Dr. Otto Schönherr Ticona Kelsterbach Właściwości mechaniczne pianek uzyskiwanych metodą fizyczną MuCell wynikają z prostych zasad. Dzięki

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE TWORZYW SZTUCZNYCH OZNACZENIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH PRZY STATYCZNYM ROZCIĄGANIU

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład XI Właściwości cieplne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Stabilność termiczna materiałów 2. Pełzanie wysokotemperaturowe 3. Przewodnictwo cieplne 4. Rozszerzalność

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład VIII. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład VIII. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład VIII Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Właściwości materiałów -wprowadzenie 2. Klasyfikacja reologiczna odkształcenia

Bardziej szczegółowo

RHEOTEST Medingen Reometr rotacyjny RHEOTEST RN oraz lepkościomierz kapilarny RHEOTEST LK Zastosowanie w chemii polimerowej

RHEOTEST Medingen Reometr rotacyjny RHEOTEST RN oraz lepkościomierz kapilarny RHEOTEST LK Zastosowanie w chemii polimerowej RHEOTEST Medingen Reometr rotacyjny RHEOTEST RN oraz lepkościomierz kapilarny RHEOTEST LK Zastosowanie w chemii polimerowej Zadania w zakresie badań i rozwoju Roztwory polimerowe stosowane są w różnych

Bardziej szczegółowo

PRZECIWZUŻYCIOWE POWŁOKI CERAMICZNO-METALOWE NANOSZONE NA ELEMENT SILNIKÓW SPALINOWYCH

PRZECIWZUŻYCIOWE POWŁOKI CERAMICZNO-METALOWE NANOSZONE NA ELEMENT SILNIKÓW SPALINOWYCH PRZECIWZUŻYCIOWE POWŁOKI CERAMICZNO-METALOWE NANOSZONE NA ELEMENT SILNIKÓW SPALINOWYCH AUTOR: Michał Folwarski PROMOTOR PRACY: Dr inż. Marcin Kot UCZELNIA: Akademia Górniczo-Hutnicza Im. Stanisława Staszica

Bardziej szczegółowo

Osteoarthritis & Cartilage (1)

Osteoarthritis & Cartilage (1) Osteoarthritis & Cartilage (1) "Badanie porównawcze właściwości fizykochemicznych dostawowych Kwasów Hialuronowych" Odpowiedzialny naukowiec: Dr.Julio Gabriel Prieto Fernandez Uniwersytet León,Hiszpania

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy na specjalności: Przetwórstwo tworzyw sztucznych i spawalnictwo Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium I KARTA PRZEDMIOTU

Bardziej szczegółowo

Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin

Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin B. Wilbik-Hałgas, E. Ledwoń Instytut Technologii Bezpieczeństwa MORATEX Wprowadzenie Wytrzymałość na działanie

Bardziej szczegółowo

Badania efektywności pracy wywietrzników systemowych Zefir w układach na pustaku wentylacyjnym w czterorzędowym wariancie montażowym

Badania efektywności pracy wywietrzników systemowych Zefir w układach na pustaku wentylacyjnym w czterorzędowym wariancie montażowym Badania efektywności pracy wywietrzników systemowych Zefir - 150 w układach na pustaku wentylacyjnym w czterorzędowym wariancie montażowym wywietrzniki ZEFIR-150 Środkowe wywietrzniki z podniesioną częścią

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Próba statyczna rozciągania jest jedną z podstawowych prób stosowanych do określenia jakości materiałów konstrukcyjnych wg kryterium naprężeniowego w warunkach obciążeń statycznych.

Bardziej szczegółowo

PL B1. INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH I BARWNIKÓW, Toruń, PL BUP 09/06. JOACHIM STASIEK, Toruń, PL

PL B1. INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH I BARWNIKÓW, Toruń, PL BUP 09/06. JOACHIM STASIEK, Toruń, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 207893 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 370874 (22) Data zgłoszenia: 25.10.2004 (51) Int.Cl. B29C 47/00 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

Poliamid (Ertalon, Tarnamid)

Poliamid (Ertalon, Tarnamid) Poliamid (Ertalon, Tarnamid) POLIAMID WYTŁACZANY PA6-E Pół krystaliczny, niemodyfikowany polimer, który jest bardzo termoplastyczny to poliamid wytłaczany PA6-E (poliamid ekstrudowany PA6). Bardzo łatwo

Bardziej szczegółowo

WYTRZYMAŁOŚĆ RÓWNOWAŻNA FIBROBETONU NA ZGINANIE

WYTRZYMAŁOŚĆ RÓWNOWAŻNA FIBROBETONU NA ZGINANIE Artykul zamieszczony w "Inżynierze budownictwa", styczeń 2008 r. Michał A. Glinicki dr hab. inż., Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN Warszawa WYTRZYMAŁOŚĆ RÓWNOWAŻNA FIBROBETONU NA ZGINANIE 1.

Bardziej szczegółowo

prędkości przy przepływie przez kanał

prędkości przy przepływie przez kanał Ćwiczenie numer 5 Wyznaczanie rozkładu prędkości przy przepływie przez kanał 1. Wprowadzenie Stanowisko umożliwia w eksperymentalny sposób zademonstrowanie prawa Bernoulliego. Układ wyposażony jest w dyszę

Bardziej szczegółowo

SPIENIANIE ODPADOWYCH TWORZYW SZTUCZNYCH

SPIENIANIE ODPADOWYCH TWORZYW SZTUCZNYCH Joanna LUDWICZAK, Marek KOZŁOWSKI odpady z tworzyw sztucznych, struktura komórkowa, proces porowania SPIENIANIE ODPADOWYCH TWORZYW SZTUCZNYCH W pracy zaprezentowano koncepcję ponownego wykorzystania odpadowych

Bardziej szczegółowo

Wydanie nr 9 Data wydania: 11 lutego 2016 r.

Wydanie nr 9 Data wydania: 11 lutego 2016 r. ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1256 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 9 Data wydania: 11 lutego 2016 r. Nazwa i adres WAVIN POLSKA

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE DRZEWNYCH ODPADÓW PRZEMYSŁOWYCH DO WYTWARZANIA KOMPOZYTÓW POLIMEROWYCH

WYKORZYSTANIE DRZEWNYCH ODPADÓW PRZEMYSŁOWYCH DO WYTWARZANIA KOMPOZYTÓW POLIMEROWYCH Marlena KWIATKOWSKA, Marek KOZŁOWSKI* poli(propylen), drzewny odpad przemysłowy, analiza sitowa, kompozyty WYKORZYSTANIE DRZEWNYCH ODPADÓW PRZEMYSŁOWYCH DO WYTWARZANIA KOMPOZYTÓW POLIMEROWYCH Kompozyty

Bardziej szczegółowo

KONSTRUKCJA, BUDOWA i EKSPLOATACJA UKŁADÓW UPLASTYCZNIAJĄCYCH WTRYSKAREK MGR INŻ. SZYMON ZIĘBA

KONSTRUKCJA, BUDOWA i EKSPLOATACJA UKŁADÓW UPLASTYCZNIAJĄCYCH WTRYSKAREK MGR INŻ. SZYMON ZIĘBA KONSTRUKCJA, BUDOWA i EKSPLOATACJA UKŁADÓW UPLASTYCZNIAJĄCYCH WTRYSKAREK MGR INŻ. SZYMON ZIĘBA 1 SCHEMAT WTRYSKARKI ŚLIMAKOWEJ Z KOLANOWO DŹWIGOWYM SYSTEMEM ZAMYKANIA 1 siłownik hydrauliczny napędu stołu,

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 15 WYZNACZANIE (K IC )

ĆWICZENIE 15 WYZNACZANIE (K IC ) POLITECHNIKA WROCŁAWSKA Imię i Nazwisko... WYDZIAŁ MECHANICZNY Wydzia ł... Wydziałowy Zakład Wytrzymałości Materiałów Rok... Grupa... Laboratorium Wytrzymałości Materiałów Data ćwiczenia... ĆWICZENIE 15

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW PRÓBA UDARNOŚCI METALI Opracował: Dr inż. Grzegorz Nowak Gliwice

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW

LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie numer 5 Wyznaczanie rozkładu prędkości przy przepływie przez kanał 1. Wprowadzenie Stanowisko umożliwia w eksperymentalny sposób zademonstrowanie prawa Bernoulliego. Układ wyposażony jest w dyszę

Bardziej szczegółowo

PL B1. POLITECHNIKA LUBELSKA, Lublin, PL BUP 01/17. TOMASZ GARBACZ, Lublin, PL ANETA TOR-ŚWIĄTEK, Lublin, PL

PL B1. POLITECHNIKA LUBELSKA, Lublin, PL BUP 01/17. TOMASZ GARBACZ, Lublin, PL ANETA TOR-ŚWIĄTEK, Lublin, PL RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 230199 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 422418 (22) Data zgłoszenia: 22.06.2015 (51) Int.Cl. B29C 45/00 (2006.01) C08L 23/12 (2006.01) Urząd Patentowy

Bardziej szczegółowo

WPŁYW WŁÓKIEN ARAMIDOWYCH FORTA-FI NA WŁAŚCIWOŚCI MIESZANEK MINERALNO-ASFALTOWYCH

WPŁYW WŁÓKIEN ARAMIDOWYCH FORTA-FI NA WŁAŚCIWOŚCI MIESZANEK MINERALNO-ASFALTOWYCH WPŁYW WŁÓKIEN ARAMIDOWYCH FORTA-FI NA WŁAŚCIWOŚCI MIESZANEK MINERALNO-ASFALTOWYCH WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ I ŚRODOWISKA PROGRAM BADAWCZY ZOSTAŁ WYKONANY PRZEZ POLITECHNIKĘ GDAŃSKĄ W KATEDRZE INŻYNIERII

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII POLIMERÓW

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII POLIMERÓW POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII POLIMERÓW PRZETWÓRSTWO TWORZYW SZTUCZNYCH I GUMY Lab 8. Wyznaczanie optimum wulkanizacji mieszanek kauczukowych na reometrze Monsanto oraz analiza

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 237

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 237 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 237 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 20, Data wydania: 29 marca 2019 r. Nazwa i adres Gamrat Spółka

Bardziej szczegółowo

Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych. Instrukcja do ćwiczenia III. Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia

Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych. Instrukcja do ćwiczenia III. Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia Automatyka i pomiary wielkości fizykochemicznych Instrukcja do ćwiczenia III Pomiar natężenia przepływu za pomocą sondy poboru ciśnienia Sonda poboru ciśnienia Sonda poboru ciśnienia (Rys. ) jest to urządzenie

Bardziej szczegółowo

Bogdan Majka. Dobór kształtek do systemów rurowych. Sztywności obwodowe.

Bogdan Majka. Dobór kształtek do systemów rurowych. Sztywności obwodowe. Bogdan Majka Dobór kształtek do systemów rurowych. Sztywności obwodowe. Toruń 2012 Copyright by Polskie Stowarzyszenie Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie,

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1256 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI Warszawa, ul.

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1256 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI Warszawa, ul. ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1256 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 11 grudnia 2017 r. Nazwa i adres WAVIN POLSKA

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1256 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI Warszawa, ul.

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1256 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI Warszawa, ul. ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1256 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8 Data wydania: 6 lutego 2015 r. Nazwa i adres WAVIN POLSKA

Bardziej szczegółowo

Regulacja dwupołożeniowa (dwustawna)

Regulacja dwupołożeniowa (dwustawna) Regulacja dwupołożeniowa (dwustawna) I. Wprowadzenie Regulacja dwustawna (dwupołożeniowa) jest często stosowaną metodą regulacji temperatury w urządzeniach grzejnictwa elektrycznego. Polega ona na cyklicznym

Bardziej szczegółowo

Badanie próbek materiału kompozytowego wykonanego z blachy stalowej i powłoki siatkobetonowej

Badanie próbek materiału kompozytowego wykonanego z blachy stalowej i powłoki siatkobetonowej Badanie próbek materiału kompozytowego wykonanego z blachy stalowej i powłoki siatkobetonowej Temat: Sprawozdanie z wykonanych badań. OPRACOWAŁ: mgr inż. Piotr Materek Kielce, lipiec 2015 SPIS TREŚCI str.

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW INSTYTUT MASZYN I URZĄZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA O ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW TECH OLOGICZ A PRÓBA ZGI A IA Zasada wykonania próby. Próba polega

Bardziej szczegółowo

BADANIE ODPORNOŚCI NA PRZENIKANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH PODCZAS DYNAMICZNYCH ODKSZTAŁCEŃ MATERIAŁÓW

BADANIE ODPORNOŚCI NA PRZENIKANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH PODCZAS DYNAMICZNYCH ODKSZTAŁCEŃ MATERIAŁÓW Metoda badania odporności na przenikanie ciekłych substancji chemicznych przez materiały barierowe odkształcane w warunkach wymuszonych zmian dynamicznych BADANIE ODPORNOŚCI NA PRZENIKANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH

Bardziej szczegółowo

Schemat systemu wtryskiwania z tłokiem gazowym: Airmould Aquamould

Schemat systemu wtryskiwania z tłokiem gazowym: Airmould Aquamould Schemat systemu wtryskiwania z tłokiem gazowym: Airmould Aquamould gaz gaz gaz gaz gaz gaz 1. wtrysk tworzywa 2. wtrysk gazu 3. faza docisku 4. ewentualny dodatkowy wtrysk tworzywa Wtrysk z tłokiem gazowym

Bardziej szczegółowo

Nauka o Materiałach. Wykład VI. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste i plastyczne. Jerzy Lis

Nauka o Materiałach. Wykład VI. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste i plastyczne. Jerzy Lis Nauka o Materiałach Wykład VI Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste i plastyczne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Właściwości materiałów -wprowadzenie 2. Statyczna próba rozciągania.

Bardziej szczegółowo

Teoria a praktyka. Poradnik przetwórcy tworzyw sztucznych. Komputerowa symulacja procesu uplastyczniania. polimerów podczas wtryskiwania to nie

Teoria a praktyka. Poradnik przetwórcy tworzyw sztucznych. Komputerowa symulacja procesu uplastyczniania. polimerów podczas wtryskiwania to nie Komputerowa symulacja procesu uplastyczniania polimerów podczas wtryskiwania Cz. 2 Teoria a praktyka Opracowanie modelu symulacyjnego procesu uplastyczniania polimerów podczas wtryskiwania to nie wszystko.

Bardziej szczegółowo

Borealis AB Serwis Techniczny i Rozwój Rynku Reinhold Gard SE Stenungsund Szwecja

Borealis AB Serwis Techniczny i Rozwój Rynku Reinhold Gard SE Stenungsund Szwecja Borealis AB Serwis Techniczny i Rozwój Rynku Reinhold Gard SE-444 86 Stenungsund Szwecja Odporność na ciśnienie hydrostatyczne oraz wymiarowanie dla PP-RCT, nowej klasy materiałów z polipropylenu do zastosowań

Bardziej szczegółowo

Temat 3 (2 godziny) : Wyznaczanie umownej granicy sprężystości R 0,05, umownej granicy plastyczności R 0,2 oraz modułu sprężystości podłużnej E

Temat 3 (2 godziny) : Wyznaczanie umownej granicy sprężystości R 0,05, umownej granicy plastyczności R 0,2 oraz modułu sprężystości podłużnej E Temat 3 (2 godziny) : Wyznaczanie umownej granicy sprężystości R,5, umownej granicy plastyczności R,2 oraz modułu sprężystości podłużnej E 3.1. Wstęp Nie wszystkie materiały posiadają wyraźną granicę plastyczności

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Imię i Nazwisko Grupa dziekańska Indeks Ocena (kol.wejściowe) Ocena (sprawozdanie)........................................................... Ćwiczenie: MISW2 Podpis prowadzącego Politechnika Łódzka Wydział

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

SPRAWOZDANIE LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji SPRAWOZDANIE B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Specjalność.. Nazwisko

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH KATEDRA MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Instrukcja przeznaczona jest dla studentów następujących kierunków: 1. Energetyka - sem. 3

Bardziej szczegółowo

Przetwórstwo polimerów i reologia polskim oraz angielskim) Polymer processing and rheology Jednostka oferująca przedmiot

Przetwórstwo polimerów i reologia polskim oraz angielskim) Polymer processing and rheology Jednostka oferująca przedmiot Nazwa pola Komentarz Nazwa (w języku Przetwórstwo polimerów i reologia polskim oraz angielskim) Polymer processing and rheology Jednostka oferująca przedmiot CBMiM PAN Liczba punktów ECTS 4 Sposób zaliczenia

Bardziej szczegółowo

Metody badań materiałów konstrukcyjnych

Metody badań materiałów konstrukcyjnych Wyznaczanie stałych materiałowych Nr ćwiczenia: 1 Wyznaczyć stałe materiałowe dla zadanych materiałów. Maszyna wytrzymałościowa INSTRON 3367. Stanowisko do badania wytrzymałości na skręcanie. Skalibrować

Bardziej szczegółowo

Zadanie 3 Wytwarzanie kompozytów polimerowych z naturalnymi napełniaczami pod kątem ich wykorzystania w przemyśle

Zadanie 3 Wytwarzanie kompozytów polimerowych z naturalnymi napełniaczami pod kątem ich wykorzystania w przemyśle Projekt: Nowe przyjazne dla środowiska kompozyty polimerowe z wykorzystaniem surowców odnawialnych współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne

Materiały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne Materiały Reaktorowe Właściwości mechaniczne Naprężenie i odkształcenie F A 0 l i l 0 l 0 l l 0 a. naprężenie rozciągające b. naprężenie ściskające c. naprężenie ścinające d. Naprężenie torsyjne Naprężenie

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Zwykła statyczna próba ściskania metali Numer ćwiczenia: 3 Laboratorium z przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO CWICZENIA NR 4

INSTRUKCJA DO CWICZENIA NR 4 INSTRUKCJA DO CWICZENIA NR 4 Temat ćwiczenia: Statyczna próba rozciągania metali Celem ćwiczenia jest wykonanie próby statycznego rozciągania metali, na podstawie której można określić następujące własności

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Blok nr 3 Kształtowanie właściwości mechanicznych materiałów Ćwiczenie nr KWMM 1 Temat: Obróbka

Bardziej szczegółowo

Temat: NAROST NA OSTRZU NARZĘDZIA

Temat: NAROST NA OSTRZU NARZĘDZIA AKADEMIA TECHNICZNO-HUMANISTYCZNA w Bielsku-Białej Katedra Technologii Maszyn i Automatyzacji Ćwiczenie wykonano: dnia:... Wykonał:... Wydział:... Kierunek:... Rok akadem.:... Semestr:... Ćwiczenie zaliczono:

Bardziej szczegółowo

INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ

INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Ćwiczenie: Oznaczanie chłonności wody tworzyw sztucznych 1 Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest oznaczenie chłonności wody przez próbkę tworzywa jedną z metod przedstawionych w niniejszej instrukcji. 2 Określenie

Bardziej szczegółowo

Właściwości mechaniczne

Właściwości mechaniczne Właściwości mechaniczne materiałów budowlanych Właściwości mechaniczne 1. Wytrzymałość na ściskanie 2. Wytrzymałość na rozciąganie 3. Wytrzymałość na zginanie 4. Podatność na rozmiękanie 5. Sprężystość

Bardziej szczegółowo

pętla nastrzykowa gaz nośny

pętla nastrzykowa gaz nośny METODA POPRAWY PRECYZJI ANALIZ CHROMATOGRAFICZNYCH GAZÓW ZIEMNYCH POPRZEZ KONTROLOWANY SPOSÓB WPROWADZANIA PRÓBKI NA ANALIZATOR W WARUNKACH BAROSTATYCZNYCH Pracownia Pomiarów Fizykochemicznych (PFC), Centralne

Bardziej szczegółowo

5-warstwowe rury do ciepłej i zimnej wody

5-warstwowe rury do ciepłej i zimnej wody INFOMACJE TECHNICZNE 5-warstwowe rury do ciepłej i zimnej wody POLO-ECOSAN ML 5 SYSTEMY UOWE . Postęp w dziedzinie wielowarstwowej technologii PP- POLOPLAST udoskonaliło swój niezwykle popularny system

Bardziej szczegółowo

Poniżej przedstawiony jest zakres informacji technicznych obejmujących funkcjonowanie w wysokiej temperaturze:

Poniżej przedstawiony jest zakres informacji technicznych obejmujących funkcjonowanie w wysokiej temperaturze: ARPRO jest uniwersalnym materiałem o szerokiej gamie zastosowań (motoryzacja, budownictwo, ogrzewanie, wentylacja i klimatyzacja, wyposażenie wnętrz, zabawki i in.), a wytrzymałość cieplna ma zasadnicze

Bardziej szczegółowo

BADANIA WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH 1. Próba rozciągania metali w temperaturze otoczenia (zg. z PN-EN :2002)

BADANIA WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH 1. Próba rozciągania metali w temperaturze otoczenia (zg. z PN-EN :2002) Nazwisko i imię... Akademia Górniczo-Hutnicza Nazwisko i imię... Laboratorium z Wytrzymałości Materiałów Wydział... Katedra Wytrzymałości Materiałów Rok... Grupa... i Konstrukcji Data ćwiczenia... Ocena...

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie długości fali świetlnej za pomocą spektrometru siatkowego

Wyznaczanie długości fali świetlnej za pomocą spektrometru siatkowego Politechnika Łódzka FTIMS Kierunek: Informatyka rok akademicki: 2008/2009 sem. 2. grupa II Termin: 19 V 2009 Nr. ćwiczenia: 413 Temat ćwiczenia: Wyznaczanie długości fali świetlnej za pomocą spektrometru

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 237

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 237 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 237 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 16 Data wydania: 23 czerwca 2016 r. Nazwa i adres AB 237 Gamrat

Bardziej szczegółowo

Symulacja procesu wtrysku - Obudowa miernika

Symulacja procesu wtrysku - Obudowa miernika I.J PALIGA Spółka jawna Ul.Długa 52 42-233 Wierzchowisko Tel. +48 34 328 71 03 Symulacja procesu wtrysku - Obudowa miernika Data: Projektant: Janusz Paliga Analiza: Model bryły/pełnej bryły Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

ANALIZA MES PROCESU WYTWARZANIA WYPRASKI, BĘDĄCEJ INTEGRALNYM ELEMENTEM KARABINKA WOJSKOWEGO

ANALIZA MES PROCESU WYTWARZANIA WYPRASKI, BĘDĄCEJ INTEGRALNYM ELEMENTEM KARABINKA WOJSKOWEGO IX Konferencja naukowo-techniczna Programy MES w komputerowym wspomaganiu analizy, projektowania i wytwarzania ANALIZA MES PROCESU WYTWARZANIA WYPRASKI, BĘDĄCEJ INTEGRALNYM ELEMENTEM KARABINKA WOJSKOWEGO

Bardziej szczegółowo

PARAMETRY FIZYKO - MECHANICZNE TWORZYW KONSTRUKCYJNYCH

PARAMETRY FIZYKO - MECHANICZNE TWORZYW KONSTRUKCYJNYCH PARAMETRY FIZYKO - MECHANICZNE TWORZYW KONSTRUKCYJNYCH Właściwości ogólne Kolor standardowy Odporność na wpły UV Jednostki - - - - g/cm 3 % - Stan próbki - - - - suchy - suchy natur (biały) 1,14 3 HB /

Bardziej szczegółowo

Laboratorium wytrzymałości materiałów

Laboratorium wytrzymałości materiałów Politechnika Lubelska MECHANIKA Laboratorium wytrzymałości materiałów Ćwiczenie 19 - Ścinanie techniczne połączenia klejonego Przygotował: Andrzej Teter (do użytku wewnętrznego) Ścinanie techniczne połączenia

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA SKRĘCANIA

STATYCZNA PRÓBA SKRĘCANIA Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: Wprowadzenie STATYCZNA PRÓBA SKRĘCANIA Opracowała: mgr inż. Magdalena Bartkowiak-Jowsa Skręcanie pręta występuje w przypadku

Bardziej szczegółowo