OGÓLNE ZASADY EWIDENCJI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW W GOSPODARSTWIE ROLNYM WEDŁUG SYSTEMU FADN. Dr inż. Zofia Kmiecik-Kiszka

Transkrypt

1 OGÓLNE ZASADY EWIDENCJI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW W GOSPODARSTWIE ROLNYM WEDŁUG SYSTEMU FADN Dr inż. Zofia Kmiecik-Kiszka

2 Ewidencja przychodów kategorie produkcji Dla poprawnego prowadzenia ewidencji w gospodarstwie rolnym niezbędne jest właściwe kwalifikowanie poszczególnych kategorii ekonomicznych, w tym kategorii produkcji i kosztów oraz stosowanie jednolitych metod ich wyceny. Kategorie produkcji Produkcja roślinna Produkcja zwierzęca Pozostała produkcja Produkcja ogółem

3 Ewidencja przychodów kategorie produkcji PRODUKCJA ROŚLINNA obejmuje; SPRZEDAŻ PRODUKTÓW ROŚLINNYCH ZUŻYCIE WEWNĘTRZNE PRODUKTÓW ROŚLINNYCH wartość produktów roślinnych wytworzonych i zużytych w ramach własnego gospodarstwa rolnego dla uzyskania innego produktu rolniczego np: pasza dla zwierząt, nasiona, sadzeniaki. PRZEKAZANIE PRODUKTÓW ROŚLINNYCH DO DOMOWEGO GOSPODARSTWA ROLNEGO wartość produktów roślinnych przekazanych do gospodarstwa domowego posiadacza gospodarstwa rolnego. ZMIANĘ STANU ZAPASÓW PRODUKTÓW ROŚLINNYCH W DANYM ROKU wartość zapasów na koniec roku minus wartość zapasów na początek roku

4 Ewidencja przychodów kategorie produkcji PRODUKCJA ZWIERZĘCA składa się z: produkcji żywca i produktów zwierzęcych 1. PRODUKCJA ŻYWCA; SPRZEDAŻ ZWIERZĄT ZAKUP ZWIERZĄT ( ze znakiem - ) ZMIANA WARTOŚCI ZWIERZĄT STADA OBROTOWEGO i PODSTAWOWEGO W DANYM ROKU /stan na koniec roku ( + ) pomniejszony o stan na początek roku ( _ )/ PRZEKAZANIE ZWIERZĄT DO GOSPODARSTWA DOMOWEGO.

5 Ewidencja przychodów kategorie produkcji 2.PRODUKCJA PRODUKTÓW ZWIERZĘCYCH. SPRZEDAŻ PRODUKTÓW ZWIERZĘCYCH (np; mleko, prod. z mleka krów, owiec i kóz, wełna, jaja kurze, a także przychody z krycia, obornik, jaja innych ptaków, oraz wpływy z usługowego odchowu zwierząt oraz miodu). PRZEKAZANIE PRODUKTÓW ZWIERZĘCYCH DO GOSPODARSTWA DOMOWEGO. (wartość produktów zwierzęcych przekazanych do gospodarstwa domowego posiadacza gospodarstwa rolnego) ZUŻYCIE WEWNĘTRZNE PRODUKTÓW ZWIERZĘCYCH ZMIANA WARTOŚCI ZAPASÓW PRODUKTÓW ZWIERZĘCYCH W ROKU OBRACHUNKOWYM (stan na koniec roku pomniejszony o stan na początek roku).

6 Obliczanie wartości produkcji roślinnej

7 Obliczanie wartości produkcji zwierzęcej

8 Kategorie produkcji produkcja pozostała PRODUKCJA POZOSTAŁA obejmuje: czynsz za wydzierżawioną ziemię w stanie gotowym do siewu, produkty z lasu, świadczenie usług, wynajem sprzętu, odsetki od aktywów obrotowych niezbędnych do bieżącego funkcjonowania gospodarstwa rolnego, przychody z agroturystyki, Przetwórstwo produktów rolnych przychody dotyczące wcześniejszych lat obrachunkowych, pozostałe produkty i przychody (np. rękodzielnictwo, produkcja energii odnawialnej-na rynek).

9 Ewidencja przychodów kategorie produkcji Objaśnienia Produkcja ogółem gospodarstwa to kategoria obejmująca sumę wartości produkcji roślinnej, produkcji zwierzęcej i pozostałej produkcji. Przez zużycie wewnętrzne należy rozumieć wartość produktów roślinnych i zwierzęcych wytworzonych w gospodarstwie i w gospodarstwie zużytych w ramach działalności operacyjnej. Wartość zużycia wewnętrznego wycenia się według ich cen sprzedaży netto pomniejszonej o przeciętnie osiągany zysk. Ewidencja i wycena produkcji rolniczej zużytej na cele domowe odbywa się również według cen sprzedaży (j.w), tzn. według cen jakie rolnik uzyskałby za przekazane na potrzeby rodziny produkty gdyby je sprzedał.

10 Ewidencja kosztów Koszt jest to wyrażone wartościowo celowe zużycie zasobów gospodarstwa (pracy, środków produkcji) w celu uzyskania określonego efektu (produktu). Zaznaczyć należy, że nie każdy koszt jest wydatkiem (np. amortyzacja) i nie każdy wydatek jest kosztem (np. spłata rat kredytu). W zależności od celów prowadzenia ewidencji spotykamy różnorodne układy (klasyfikacje) kosztów. Najważniejszy wydaje się podział na koszty bezpośrednie i koszty pośrednie.

11 Ewidencja kosztów Koszty bezpośrednie to takie, które można jednoznacznie przypisać określonej działalności (ich wysokość zmienia się wraz z wielkością produkcji). Posługując się nomenklaturą FADN do kosztów bezpośrednich produkcji roślinnej należy zaliczyć: nasiona i sadzonki (zarówno z zakupu, jak i z własnej produkcji), nawozy, środki ochrony roślin, pozostałe koszty bezpośrednie produkcji roślinnej (m.in. analizy gleby, okazjonalny zakup płodów roślinnych, koszty dotyczące przygotowania produktów do sprzedaży, koszty przechowywania, koszty sprzedaży płodów roślinnych).

12 Ewidencja kosztów Koszty bezpośrednie produkcji zwierzęcej to głównie: koszt paszy dla zwierząt (zarówno z zakupu, jak i koszt pasz własnych) oraz inne koszty bezpośrednie produkcji zwierzęcej (opłaty za usługi weterynaryjne i koszty inseminacji, koszty analiz mleka, okazjonalne zakupy produktów pochodzenia zwierzęcego, koszty dotyczące przygotowania produktów do sprzedaży, koszty przechowywania, koszty sprzedaży produktów zwierzęcych).

13 Ewidencja kosztów Koszty pośrednie (ogólnogospodarcze) są kosztami, których nie można jednoznacznie przypisać konkretnej działalności produkcyjnej (produktowi lub usłudze), są zatem wspólne dla całego gospodarstwa lub dla danego działu.

14 Ewidencja kosztów Na koszty ogólnogospodarcze związane z działalnością operacyjną, lecz nieuznane za koszty bezpośrednie działalności operacyjnej składają się: koszty bieżącego utrzymania sprzętu (i zakupu narzędzi o małej wartości), bieżące utrzymanie budynków i urządzeń melioracyjnych, ubezpieczenie budynków. {Remonty kapitalne zaliczane są do działalności inwestycyjnej} koszty energii (paliwa silnikowe i oleje smarne, energia elektryczna, paliwa grzewcze oraz opał), koszty usług wykonanych przez podmioty zewnętrzne oraz koszt wynajmu maszyn, pozostałe koszty ogólnogospodarcze (m.in. woda, opłaty za prowadzenie księgowości, opłaty telefoniczne).

15 Ewidencja kosztów Suma kosztów bezpośrednich oraz kosztów pośrednich (ogólnogospodarczych) stanowi tzw. zużycie pośrednie. Charakter kosztów pośrednich mają również : amortyzacja koszty czynników zewnętrznych Amortyzacja to koszt szacunkowy, wynikający ze zużywania się środków trwałych (plantacji wieloletnich, budynków, składników wyposażenia trwałego, urządzeń melioracyjnych, maszyn i narzędzi). Kwota amortyzacji jest ustalana na podstawie wartości odtworzeniowej środka trwałego i planowanego okresu użytkowania. W przypadku nowych środków trwałych można wykorzystać ustawowe stawki amortyzacji.

16 Ewidencja kosztów amortyzacja - przykład Przykład : Ciągnik, rok produkcji 2007: 1. ciągnik został zakupiony przez gospodarstwo w roku okres użytkowania ciągnika 10 lat 3. w roku 2015 wartość nowego, zbliżonego ciągnika wynosi: zł 4. stopień zużycia to 45%, więc oszacowana wartość umorzenia wynosi: 45% x zł = zł 5. wartość bieżąca na początek roku 2015 wynosi: zł zł = zł 6. roczna rata amortyzacji = x 10% = 7 700zł

17 Ewidencja kosztów Koszt czynników zewnętrznych obejmuje: wynagrodzenia i ubezpieczenia społeczne pracowników najemnych pobierających wynagrodzenia. czynsze - za dzierżawę ziemi rolniczej, budynków i koszty opłat dzierżawnych, odsetki i opłaty finansowe płacone za kredyty zaciągnięte w celu zakupu; ziemi, budynków, maszyn, zwierząt oraz materiałów, odsetki za zobowiązania. Otrzymane dopłaty do odsetek muszą być odjęte.

18 Wynik ekonomiczny gospodarstwa rolnego Dla ustalenia wyniku ekonomicznego gospodarstwa rolnego uwzględnić należy również transfery środków finansowych pomiędzy gospodarstwem a instytucjami publicznymi, tj. podatki oraz uzyskiwane dopłaty i subsydia. Saldo tych transferów oblicza się na dwóch poziomach: operacyjnym i inwestycyjnym.

19 Obliczanie salda dopłat i podatków na działalności operacyjnej

20 Obliczanie salda dopłat i podatków na działalności inwestycyjnej

21 Obliczanie dochodu z gospodarstwa rolnego

22 Wykorzystanie ewidencji w zarządzaniu gospodarstwem rolnym Podstawowymi kategoriami ekonomicznymi mającymi zastosowanie w zarządzaniu gospodarstwem rolniczym jest dochód z gospodarstwa rolnego oraz nadwyżka bezpośrednia. Nadwyżka bezpośrednia wykorzystywana jest w tzw. kalkulacjach różnicowych niepełnych i pozwala na wybór najbardziej opłacalnych działalności.

23 Kalkulacja nadwyżki bezpośredniej (schemat uproszczony)

24 Kalkulacja nadwyżki bezpośredniej (schemat uproszczony) Porównując nadwyżki bezpośrednie poszczególnych działalności (np. pszenicy i rzepaku), szukamy działalności, w której nadwyżka bezpośrednia jest wyższa. Wyższa wartość nadwyżki przemawia za rozszerzeniem danej działalności kosztem innej (przy uwzględnieniu ograniczeń organizacyjnych).

25 Obliczanie dochodu osobistego II metoda (wg IERiGŻ) PRODUKCJA KOŃCOWA BRUTTO - Nakłady surowców rolniczych z zakupu (zł) =PRODUKCJA KOŃCOWA NETTO - Nakłady surowców nierolniczych i usług zewnętrznych (zł) =PRODUKCJA CZYSTA BRUTTO - Amortyzacja =PRODUKCJA CZYSTA NETTO - Koszt siły roboczej (najemnej) - Podatki i czynsze dzierżawne, odsetki i inne świadczenia =DOCHÓD ROLNICZY +Dochody spoza gospodarstwa = DOCHÓD OSOBISTY

26 Produkcja końcowa brutto = produkcja globalna pomniejszona o wartość zużycia produktów własnych w gospodarstwie. Produkcja końcowa netto to różnica między wartością produkcji końcowej brutto, a zużyciem zakupionych środków o charakterze rolniczym. Produkcja czysta brutto to różnica między wartością produkcji końcowej netto i zużycia zakupionych surowców nierolniczych i usług zewnętrznych. Produkcja czysta netto- to produkcja czysta brutto pomniejszona o wartość amortyzacji.

27 Nakłady surowców rolniczych własnych (sadzeniaki, nasiona, pasza dla zwierząt) Nakłady surowców rolniczych z zakupu (materiał siewny, pasze uzupełniające itp.) Nakłady surowców nierolniczych i usług zewnętrznych (nawozy, środki ochrony roślin, usługi weterynaryjne, paliwo, koszty naprawy maszyn, energia elektryczna) Nakłady wyrażone wartościowo w zł

28 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ