Dr Przemysław Kowalik. Politechnika Lubelska Wydział Zarządzania Katedra Metod Ilościowych w Zarządzaniu

Transkrypt

1 Uwagi do Rozporządzenia (WE) Nr 1371/2007 dotyczące minimalnego zakresu informacji dostarczanych przed podróżą przez przedsiębiorstwa kolejowe lub sprzedawców biletów Dr Przemysław Kowalik Politechnika Lubelska Wydział Zarządzania Katedra Metod Ilościowych w Zarządzaniu

2 Prawo do informacji o najszybszych/najtańszych połączeniach Rozporządzenie (WE) Nr 1371/2007 dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym określa w Załączniku II: Minimalny zakres informacji dostarczanych przez przedsiębiorstwa kolejowe lub sprzedawców biletów Część I: Informacje dostarczane przed podróżą ( ) Rozkłady jazdy i warunki odbycia najszybszej podróży Rozkłady jazdy i warunki najniższych opłat za przewóz 2

3 Połączenia najszybsze/najtańsze, ale czy najlepsze? Ograniczenie obowiązków informacyjnych jedynie do tych dwóch kryteriów może nie odzwierciedlać rzeczywistych preferencji pasażerów. Np. mogą istnieć połączenia bezpośrednie, które nie są ani najszybsze ani najtańsze, ale przez wielu pasażerów są postrzegane jako najkorzystniejsze ze względu na uniknięcie przesiadek. Z drugiej strony, podróżny może zaplanować długą przesiadkę przerwę w podróży, a zarazem (jeśli jest to dostępne) korzystać z jednego biletu, co niejednokrotnie jest tańsze, niż zakup 2 oddzielnych. 3

4 Czy tylko czas podróży, parametry przesiadek oraz cena mają znaczenie? Oczywiście nie. Istotne są też atrybuty podróży związane z szeroko rozumianym komfortem (usługi dodatkowe). 4

5 KSIRTK źródło pełnej informacji dla pasażerów (od rozkładu jazdy 2019/2020?) Art. 10 Rozporządzenia 1371/2007 nakazuje stworzenie KSIRTK - komputerowego systemu informacji i rezerwacji w transporcie kolejowym (w Polsce odroczone do ). KSIRTK ma być źródłem informacji o: rozkładzie jazdy, połączeniach najszybszych i najtańszych, dostępności miejsc rezerwowanych dostępności pociągów dla osób niepełnosprawnych. 5

6 KSIRTK jaki powinien być? KSIRTK aby był użyteczny dla pasażerów - musi mieć możliwość szerokiej parametryzacji zapytań. Parametryzacja musi uwzględniać następujące atrybuty podróży: rozkładowe (ramy czasowe przejazdu, parametry przesiadek) ; serwisowe (związane z komfortem podróży); pasażersko-taryfowe (wiek, uprawnienia do ulg ustawowych, liczebność grupy podróżnych) - dla przypadku poszukiwania najtańszego przejazdu). 6

7 Zamiast KSIRTK - aktualnie dostępne polskie systemy informacyjne W Polsce według stanu na dostępne są dwa systemy informacji rozkładowej obejmujące wszystkich przewoźników pasażerskich: rozklad-pkp.pl (PKP Informatyka sp. z o.o.), PortalPasazera.pl (PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.) Analiza ich działania pozwala stwierdzić, na ile spełniają one wymogi KSIRTK i jakie ich funkcjonalności ewentualnie powinny zostać zaimplementowane w KSIRTK. 7

8 Systemy z grupy PKP jak działają? (1) Podstawową zasadą ich działania jest wyszukiwanie połączeń najszybszych oraz bezpośrednich. Parametry wyszukiwania to: stacja początkowa i końcowa, termin podróży, stacje pośrednie z czasem pobytu, minimalny czas i liczba przesiadek, usługi dodatkowe/komfort podróży. 8

9 Systemy z grupy PKP jak działają? (2) Systemy te nie mają wbudowanej obsługi kosztów przejazdu. Umożliwiają one jednak pośrednio optymalizację cen przewozu poprzez możliwość wyboru kategorii pociągu oraz przewoźników. Oszacowanie kosztów podróży na podstawie otrzymanych wyników niestety wymaga od użytkownika samodzielnej, pracochłonnej analizy ofert przewoźników (jedynie dla niektórych połączeń dostępne są linki do systemów sprzedaży przewoźników). 9

10 System rozklad-pkp.pl przesiadki z transferem między stacjami Transfer między stacjami dodatkowe możliwości dla pasażera. Jest to jednak niejako wyjście poza transport kolejowy. Implementacja w KSIRTK nie jest obowiązkowa, ale może być przydatna. 10

11 System rozklad-pkp.pl przesiadki ze zbędnymi przejazdami (1) Połączenie Olkusz-Trzebinia: system znajduje przesiadkę w Katowicach zamiast w Katowicach Szopienicach Południowych. Połączenie jest optymalne pod kątem czasu jazdy, ale odcinek Katowice Szopienice Płd. - Katowice jest przejeżdżany dwukrotnie, co oznacza zwiększenie obliczonej odległości taryfowej o 11 km. Implementacja takiego wariantu wyszukiwania może być pod pewnymi względami korzystna, ale problemem są zasady opłat za podwójnie przejechany odcinek. 11

12 System rozklad-pkp.pl przesiadki ze zbędnymi przejazdami (2) Przejście z wyników wyszukania na rozklad-pkp.pl do serwisu biletyregionalne.pl skutkuje blokadą próby zakupu (z powodu dwukrotnego przejazdu odcinkiem Katowice Katowice Szop. Płd.) 12

13 System PortalPasazera.pl przesiadki ze zbędnymi przejazdami Połączenie Lipa-Jadachy: system znajduje połączenie Lipa-Kraśnik- Kolbuszowa -Jadachy (R-TLK-R, =203 km). Połączenie jest optymalne pod kątem czasu jazdy, ale odcinki Zaklików-Kraśnik oraz Nowa Dęba- Kolbuszowa są przejeżdżane dwukrotnie (pomimo postojów handlowych TLK w Zaklikowie oraz Nowej Dębie). Poprawne połączenie to Lipa-Zaklików-Nowa Dęba- Jadachy ( =88km). Jest to zapewne nieudana próba redukcji czasu przesiadek zbędna w KSIRTK. 13

14 Wyszukiwanie przesiadek w KSIRTK jak zrealizować? (1) Ograniczenie zakresu informacji rozkładowej do przesiadek realizowanych wyłącznie w ramach jednej stacji może być działaniem na niekorzyść pasażera. Z drugiej strony, samo informowanie o dostępnych transferach między stacjami, zwłaszcza gdy wskazane jest użycie transportu publicznego innego niż kolejowy, może pomijać koszty tych transferów. Wskazane jest również wyraźnie wyłączenie odpowiedzialności przewoźników za tak realizowane skomunikowanie Kompleksowym wyjściem z tej sytuacji byłoby zapewne stworzenie systemu informacji taryfowo-rozkładowej dla całego transportu publicznego. 14

15 Wyszukiwanie przesiadek w KSIRTK jak zrealizować? (2) Opcja wyboru minimalnego czasu przesiadki pozwala na zmniejszenie ryzyka utraty połączenia. Niemniej jednak czas potrzebny na przesiadkę może być zróżnicowany. Zależy on nie tylko od rozmiaru stacji, rodzaju przejść między peronami ale nawet od konkretnej pary pociągów (nawet na wielkiej stacji skomunikowanie może zrealizowane na tym samym peronie). Aby rzetelnie dostarczyć informacje o najszybszych połączeniach, dane dotyczące przesiadek powinny uwzględniać nawet skomunikowanie konkretnych par pociągów (przewidziane w dokumentacji TAP TSI). 15

16 Wyszukiwanie przesiadek w KSIRTK jak zrealizować? (3a) Oferowanie przesiadek, przy których następuje dwukrotne przejechanie przez jedną lub więcej stacji z postojami handlowymi może niekiedy być uzasadnione. Taka zmiana może bowiem (jak we wcześniejszym przykładzie zamiana miejsca przesiadki z Katowic Szopienic Płd. na Katowice) oznaczać istotną poprawę komfortu oczekiwania na kolejny pociąg. 16

17 Wyszukiwanie przesiadek w KSIRTK jak zrealizować? (3b) Niestety, takie przesiadki jak podana w przykładzie można je nazwać przesiadkami z wjazdem kieszeniowym wymagają w świetle obecnych uregulowań zakupu oddzielnych biletów. Wg Taryfy Przewozowej PR: 4. Nie stosuje się opłaty za łączną odległość taryfową, jeżeli: 2) przejazd, choćby na jednym odcinku, odbywa się dwukrotnie na tej samej drodze przewozu z wyłączeniem przypadków, gdy bezpośredni przejazd dwukrotnie po tym samym odcinku wynika z rozkładu jazdy lub z dogodności połączenia. 17

18 KSIRTK czy będzie działać poprawnie? Niemieccy informatycy-algorytmicy M. Müller Hannemann i M. Schnee w pracy z 2006 roku stwierdzili, że możliwe jest stworzenie szybkich algorytmów poprawnie znajdujących połączenia najszybsze oraz minimalizujące liczbę przesiadek. Natomiast w przypadku występowania bardzo skomplikowanych systemów taryfowych (wiele cen dostępnych na tę samą trasę i ten sam pociąg) znalezienie najniższej ceny przewozu w akceptowalnym czasie może być niemożliwe. Dodatkowym utrudnieniem mogą być ceny zależne od dostępności kontyngentów biletów, gwarantowane 18 dopiero w chwili zakupu.

19 KSIRTK jak mu pomóc, by działał poprawnie? Złożoność procedur obliczeniowych może powodować przy występowaniu skomplikowanych systemów taryfowych niemożność zagwarantowania poprawności informacji o warunkach najniższych opłat za przewóz. Przestrzeganie zasad poprawności konstrukcji taryf (przede wszystkim subaddytywności) pozwoli - poprzez mniejsze wymagania co do procedur optymalizacyjnych - poprawić jakość informacji taryfowej. Może to jednak oznaczać konieczność rezygnacji z rozwiązań taryfowych korzystnych dla niektórych pasażerów. 19

20 Poprawnie skonstruowane taryfy Zasada subaddytywności taryfy subaddytywność Cena biletu ze stacji A do B nie jest większa niż suma cen biletów wystawionych na relacje z A do C 1, z C 1 do C 2,, z C m-1 do C m oraz z C m do B, gdzie C 1,C 2.,C m-1, C m są dowolnymi stacjami pośrednimi (niekoniecznie wszystkimi) pomiędzy A a B. Zasada ten jest naruszona, jeżeli najtańszym wariantem podróży jest przejazd na podstawie dwóch lub więcej biletów wystawionych na relacje krótsze, a tworzące łącznie relację, którą chce przejechać podróżny. C 2 C 1 B A c(ab) c(ac 1 )+c(c 1 C 2 ) +c(c 2 B) c(ab) c(ac 1 )+(C 1 B) c(ab) c(ac 2 )+(C 2 B) 20

21 Wnioski: potencjalnie nieprawidłowe najniższe ceny biletów a wymogi prawne Obowiązek informowania o warunkach najniższych opłat za przewóz nie przewiduje żadnych wyjątków wyłączających jego stosowanie, niezależnie od trudności natury technicznej czy też kosztów. W tej sytuacji można postulować : wprowadzenie obowiązku informowania o braku gwarancji minimalnej ceny przejazdu albo wprowadzić taką gwarancję jedynie dla pewnego zbioru taryf podstawowych. 21

22 Wnioski: wyszukiwanie połączeń z przesiadkami konieczna ścisła specyfikacja Wyszukiwanie najszybszych połączeń z przesiadkami dla największej efektywności powinno uwzględniać minimalne czasy skomunikowania wyspecyfikowane indywidualnie nawet dla poszczególnych par pociągów. Wyszukiwanie połączeń z przesiadkami powinno dopuszczać opcjonalnie przesiadki nieefektywne kosztowo, ale wykonywane na stacjach o lepszej infrastrukturze (ułatwienia dla niepełnosprawnych, gastronomia itp.). Należy rozważyć możliwość wyszukiwania przesiadek z transferem między stacjami, ale wyniki powinny być prezentowane z niezbędnymi zastrzeżeniami. 22

23 Dziękuję za uwagę 23