Gruczoły wydzielania wewnętrznego
|
|
- Dorota Wierzbicka
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Gruczoły wydzielania wewnętrznego Przysadka mózgowa Wyspy trzustkowe Tarczyca przytarczyce Nadmercza Komórki gruczołowe pochodzenie nabłonkowe. Kształt wieloboczny, przynajmniej jedna powierzchnia komórki ma kontakt z naczyniem krwionośnym. Komórki układają się w pasma przeplatające się tworząc sieć, w oczkach znajdują się naczynia krwionośne włosowate typu zatokowego. Jądro Jajnik Obejmuje gruczoły pozbawione przewodów (zwarte), ugrupowania komórek wewnątrz określonych narządów (gruczoły amfikrynowe wyspy trzustkowe, jajnik, jądro) oraz pojedyncze komórki w nabłonku przewodu pokarmowego, układu oddechowego. Gruczoły wydzielania wewnętrznego dobrze unaczynione, a produkty sekrecyjne uwalniane są do przestrzeni międzykomórkowej, z niewielką ilością tkanki łącznej i do naczyń krwionośnych włosowatych.
2 Klasyfikacja hormonów w oparciu o ich skład: Białka, peptydy i glikoproteiny insulina, glukagon, FSH Analogi aminokwasów i ich pochodne tyroksyna, adrenalina Steroidy progesteron, testosteron, estradiol Mechanizmy komunikacji za pośrednictwem przekaźników chemicznych Kapilara Autokrynna Parakrynna Endokrynna (IGF) Insulina Somatostatyna Synaptyczna Przekaźnik chemiczny Przekaźnik chemiczny Komórki docelowe Receptory Juxtakrynna Cząsteczka na powierzchni komórki receptor na powierzchni komórki sąsiedniej Błona podstawna Komórki docelowe
3 Mechanizm działania hormonów a) Hormony białkowe b) Hormony steroidowe oraz T3 i T4
4 Przysadka mózgowa Komora trzecia Część gruczołowa Komórki gruczołowe Część guzowa przysadki Wyniosłość pośrodkowa (część podwzgórza) Naczynie Niewielka ilość tkanki łącznej włókna srebrochłonne Naczynia kwrionośne włosowate typu zatokowego Część przednia Przysadki Część tylna Płat nerwowy Część nerwowa Jądra pituicytów Kość klinowa Część pośrednia Część gruczołowa Płat przedni Część pośrednia Część guzowa Przysadka nerwowa Wyniosłość pośrodkowa Część nerwowa Lejek (szypuła lejka) Naczynie Pituicyty Aksony wypustki komórek neuroendokrynnych Naczynia krwionośne włosowate okienkowe
5 Część gruczołowa przysadki mózgowej 75% masy (ektoderma) Zasadochłonne Część tylna przysadki Część pośrednia GH ACTH GH TSH Kwasochłonne Laktotrofy i gonadotrofy rozmieszczone równomiernie Komórki somatotropowe Komórki kortykotropowe Komórki laktotropowe Komórki gonadotropowe Sznury komórek, otoczone kapilarami Niewiele fibroblastów + włókna retikulinowe Komórki kwasochłonne Somatotrofy (GH, STH) (15-20%) Laktotrofy (PRL) (50%) Komórki zasadochłonne Kortykotrofy (ACTH) (10-15%) Tyreotrofy (TSH) (5%) Gonadotrofy (FSH, LH) (10%) Komórki chromofobne
6 Hormony części gruczołowej przysadki Somatotrofy Somatotropina (STH), Hormon wzrostu (GH) Hormon białkowy Wydzielana przez całe życie człowieka: Stymulacja proliferacji chondroblastów chrząstki wzrostowej IGF I (nadmierna sekrecja w dzieciństwie gigantyzm, zwiększenie uwalniania po ukończeniu wzrostu kości akromegalia (przerost komórek kwasochłonnych lub gruczolak kwasochłonny przysadki) Pobudza syntezę białek w komórce Wpływa na metabolizm węglowodanów i tłuszczów Pod wpływem GH następuje wzmożenie lipolizy w komórkach tłuszczowych aktywuje lipazę lipoproteinową Somatotropina ludzka leczenie karłowatości przysadkowej Laktotrofy Prolaktyna (PRL, LTH) Hormon białkowy Pobudza ciałko żółte do wydzielania progesteronu Zapoczątkowuje i podtrzymuje laktację Nadsekrecja PRL u kobiet może być powodem niepłodności brak owulacji i skąpe miesiączkowanie, brak miesiączki. Obniżenie płodności i libido u mężczyzn. Problemem związanym z hiperprolaktynemią jest mlekotok, dotyczy pacjentów obu płci. U mężczyzn ginekomastia
7 Hormony części gruczołowej przysadki Tyreotrofy Tyreotropina (TSH) Hormon glikoproteinowy Efekty biologiczne: Zwiększa masę i przepływ krwi w tarczycy Stymuluje syntezę i sekrecję hormonów tarczycy Powoduje wzrost jodochwytności tarczycy Zmniejsza zwartość jodu w tarczycy poprzez stymulację sekrecji hormonów Reguluje zmiany morfologiczne komórek pęcherzyków tarczycy i koloidu Wywiera wpływ na metabolizm tkanki tłuszczowej wzmożenie lipolizy Gonadotrofy - Gonadotropiny Folitropina (FSH) Reguluje funkcję jajnika (folikulogeneza) Reguluje funkcję komórek Sertoliego gonady męskiej Lutropina Hormon luteinizujący (LH) Reguluje funkcję jajnika (steroidogeneza w pęcherzyku jajnikowym i ciałku żółtym) Reguluje funkcję komórek Leydiga gruczołu śródmiąższowego jądra (synteza testosteronu)
8 Hormony części gruczołowej przysadki Kortykotrofy Kortykotropina (Adrenokortykotropina) (ACTH) Hormon białkowy Proopiomelanokortyna (POMC) 39 aminokwasów Występują u zwierząt ACTH - wpływa na czynność kory nadnercza Stymuluje proliferację komórek warstwy pasmowatej i siatkowatej Stymuluje syntezę hormonów kory nadnercza, głównie glikokortykosteroidów, u człowieka kortyzolu Zwiększa metabolizm glukozy w nadnerczu Aktywuje enzymy uczestniczące w syntezie steroidów w-wy pasmowatej kory nadnercza Stymuluje melanocyty i aktywuje lipolizę Melanotropina (MSH) Hormon białkowy o budowie zbliżonej do ACTH, u człowieka nieistotny Prawdopodobnie przebarwienia skóry w chorobie Addisona mogą być związane z nadmiernym uwalnianiem melanotropiny Lipotropina (LPH) - działanie lipolityczne.
9 Słabo rozwinięta Liczne cysty Komórki zasadochłonne Część pośrednia
10 Część nerwowa przysadki (neuroektoderma) Część nerwowa czyli wyrostek lejka Szypuła lejka Wyniosłość pośrodkowa guza popielatego Aksony neuronów sekrecyjnych podwzgórza (jądra wielkokomórkowe), w których gromadzone są hormony podwzgórza, uwalniane do krążenia przysadki (narząd neurohemalny). Kule Herringa zagęszczenie materiału neurosekrcyjnego Jądro nadwzrokowe sekrecja wazopresyny (hormon antydiuretyczny, ADH) Jądro przykomorowe sekrecja oksytocyny Jądra pituicytów Pituicyty włókniste Występują we wszystkich częściach nerwowej przysadki. Ubogie w cytoplazmę, ale mają długie wypustki. Pituicyty protoplazmatyczne Występują głównie w wyrostku lejkowatym. Dość bogate w cytoplazmę, mają liczne, krótkie wypustki. Wypustki obu rodzajów pituicytów kończą się w sąsiedztwie naczyń krwionośnych Wazopresyna, oksytocyna przenoszone wraz z białkiem neurofizyną (kule Heringa) Hemisynapsa Kule Herringa Zakończenie askonu Kapilara
11 Hormony części nerwowej przysadki Wazopresyna (VP, ADH Hormon antydiuretyczny) Oktapeptyd Odpowiada za gospodarkę wodną organizmu, działa na cewki zbiorcze w nerkach. Syntetyzowana przez neurony jądra nadwzrokowego. Wydzielanie hormonu zwiększone w stanach: po krwotokach wskutek zmiany dystrybucji krwi krążącej (np. stany hipergrawitacji) przy zmniejszeniu osmolalności osocza po podaniu środków farmakologicznych (najsilniejszym bodźcem uwalniającym jest nikotyna) Oksytocyna (Ocytocyna, OT) Syntetyzowany przez neurony jądra przykomorowego. Skurcz miofibroblastów przewodów mlecznych Skurcz błony mięśniowej macicy i jajowodów (efekt wzmacniany obecnością estrogenów)
12 Unaczynienie przysadki Komórki neurosekrecyjne Tętnica przysadkowa górna Tętnica beleczkowa Komórki gruczołowe Splot naczyń włosowatych w obrębie wyniosłości pośrodkowej Żyły wrotne przysadki długie Żyły wrotne przysadki krótkie Tętnica przysadkowa dolna Część nerwowa przysadki Część gruczołowa przysadki Żyła przysadki
13 * komórki neurosekrecyjne Układ podwzgórzowo-przysadkowy Układ podwzgórzowo-gruczołowy obejmuje podwzgórze i część gruczołową przysadki Układ podwzgórzowo- nerwowy obejmuje połączenia podwzgórza (jądra wielkokomórkowe) z częścią nerwową przysadki Płat przedni Naczynia krwionośne Akson Część nerwowa Miejsce gromadzenia hormonów Komórki gruczołowe Hormony podwzgórza (jądra drobnokomórkowe okolica hipofizjotropowa) regulujące wydzielanie komórek części gruczołowej przysadki (liberyny i statyny) Tyreoliberyna TRH TSH tripeptyd Gonadoliberyna GnRH LH/FSH dekapepyd Kortykoliberyna CRH ACTH oligopeptyd Somatoliberyna SRH GH oligopeptyd Melanoliberyna MRH MSH tripeptyd Prolaktoliberyna PRH PRL hipotetyczny Somatostatyna SIH GH oligopeptyd Prolaktostatyna PIH/PIH PRL dopamina Melanostatyna MIH MSH pentatpeptyd *
14 Gruczoł tarczowy - Tarczyca Przednia powierzchnia tchawicy Zawiązek tarczycy endodermalny uchyłek brzusznej ściany jelita gardłowego, pomiędzy I a II kieszonką skrzelową Odpowiada na działanie TSH około 22 tygodnia rozwoju płodowego Masa ok. 40 g 2 płaty boczne połączone cieśnią lub węziną Leżą na przedniej powierzchni tchawicy Jest największym gruczołem (pod względem masy i objętości). Jako jedyny gromadzi ogromne ilości produktu poza komórką. Jodotyroniny są niezbędne do prawidłowego rozwoju, różnicowania komórek i kształtowania cech psychofizycznych człowieka. Regulują metabolizm białek, lipidów, węglowodanów. Kalcytonina (wraz z PTH) reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu.
15 Gruczoł tarczowy - Tarczyca Zrazik \pęcherzyki Pęcherzyk gruczołu tarczowego nabłonek jednowarstwowy Pęcherzyk - jednostka architektoniczna i czynnościowa 20 30mln Tkanka łączna międzyzrazikowa 2-3x10 6 różnej wielkości W stanach nadczynności średnica pęcherzyków zmniejsza się nabłonek walcowaty, w niedoczynności wyraźne powiększenie objętości pęcherzyków nabłonek płaski Nabłonek jednowarstwowy sześcienny Otoczona torebką łącznotkankową włóknistą zw. torebką właściwą, wnikającą w postaci coraz cieńszych pasm włókna srebrochłonne otaczające pęcherzyki. Szczególnie bogato unaczyniona, z bogatą siecią naczyń włosowatych wokół pęcherzyków
16 Gruczoł tarczowy - Tarczyca Błona podstawna Mikrokosmki Koloid gromadzący tyreoglobulinę Nabłonek jednow-wy sześcienny Tkanka łączna luźna, liczne naczynia krwionośne, zakończenia włókien nerwowych Komórki główne tarczycy wykazują cechy komórek równocześnie biorących udział w syntezie, wydzielaniu, absorpcji i trawieniu białek. Duże jądro położone centralnie Lekko zasadochłonna cytoplazma, w bazalnej części RER W części apikalnej liczne ziarnistości i pęcherzyki wydzielnicze Liczne lizosomy, zawierające często resorbowany koloid (oddzielanie tyroksyny i trijodotyroniny od pozostałych aminokwasów), Dobrze rozbudowana RER, liczne mitochondria i kropelki lipidowe. Błona komórkowa części bazalnej zawiera liczne inwaginacje Powierzchnia apikalna mikrokosmki Komórki połączone desmosomami
17 Tarczyca sekrecja hormonów Funkcja zewnątrzwydzielnicza synteza i gromadzenie tyreoglobuliny w koloidzie Funkcja wewnątrzwydzielnicza uwalnianie jodotyronin do krwi I. Faza egzokrynna II. Faza endokrynna TSH Synteza tyreoglobuliny Zawartość J ok. 80% Mikrokosmki 0,2 µm długie Jodowana tyreoglobulina magazynowana w koloidzie Faza spoczynkowa (magazynowania) Rozkład tyreoglobuliny Pseudopodialna wypustka cytoplazmy Glikozylacja Tyreoglobulina w wakuolach Fuzja lizososmu z kroplą koloidu Krople Koloidu Enzymy proteolityczne rozkładają tyreoglobulię Jądro T3 T4 Synteza tyreoglobuliny w RER Aminokwasy Jodki Naczynie włosowate Błona podstawna (pompa lub pułapka jodowa aktywny transport jodków) Komórka śródbłonka I. Wychwyt nieorganicznego jodu z krwi T3 trijodotyronina Synteza tyreoglobuliny; Wbudowanie jodków do reszt T4 tetrajodotyronina (tyroksyna) tyrozynowych tyreoglobuliny (peroksydaza tarczycowa utlenianie jodków do jodu)
18 Komórka pęcherzyka tarczycy Synteza tyreoglobuliny Wychwyt krążącego jodu błonowe białko nośnikowe, zlokalizowane w błonie części podstawno-bocznej komórki pęcherzyka. Na/J symporter (NIS) przenosi jednocześnie Na i J. Utlenianie cząsteczki J przez peroksydazę tarczycową i przeniesienie jej do światła pęcherzyka przez transporter anionów pendrynę. Jodowanie reszt tyrozyny tyreoglobuliny przez peroksydazę tarczycową, tworzą się monojodotyrozyny i dijotoryzyny T3 i T4
19 Regulacja uwalniania hormonów tarczycy TSH stymuluje wszystkie stadia syntezy i sekrecji hormonów tarczycy stymuluje zwiększenie wysokości nabłonka i zmniejszenie zwartości koloidu T4 T3 W osoczu jodotyroniny wiążą się z białkami nośnikowymi globuliną, prealbuminą i albuminą, w tkankach powoli oddziela się od białek nośnikowych. Jodotyroniny wydzielane z tarczycy w proporcji T4 : T3, jak 51 : 1 W tkankach obwodowych zachodzi konwersja T4 (prohormon) do T3, a ta wywiera trzykrotnie większy efekt biologiczny. T3 18 godz., T4 5-7 dni (czas półtrwania). T3 wiąże się z receptorami jądrowymi (T4 powinowactwo x mniejsze): = transkrypcja DNA = synteza białka Receptory dla T3 w błonie wewnętrznej mitochondriów. Wiązanie T4 (prohormon) do receptorów cytozolowych umożliwia konwersję T4 do T3. T3 i T4 wywierają wiele zróżnicowanych efektów biologicznych: są niezbędne dla prawidłowego wzrostu, dojrzewania i różnicowania komórek CUN decydują o rozwoju i ukształtowaniu cech psychofizycznych u człowieka wzmagają metabolizm tlenowy komórek, zwiększają produkcję ciepła przyspieszają metabolizm węglowodanów oraz syntezę białek
20 Komórki C tarczycy Komórki C, komórki przypęcherzykowe (parafolikularne) lub jasne stanowią odrębną jednostkę strukturalną i czynnościową. Wywodzą się z grzebieni nerwowych (pochodzenie neuroektodermalne) Stanowią około 0,1% masy tarczycy, wśród komórek pęcherzyka (są większe), bez kontaktu z koloidem. Jądro położone centralnie z luźno ułożoną chromatyną. W cytoplazmie mało RER, długie mitochondria, duży AG, zgromadzone ziarnistości elektronowo-gęste, hormon kalcytonina i CGRP (calcitonin gene related peptyde) Kalcytonina peptyd (32 aminokwasy, pochodzący z prekursora aminokwasów). Gen kalcytoniny w innych tkankach (podwzgórze, przysadka) - peptyd pokrewny CGRP, (37 aminokwasy), właściwości neurotransmitera i czynnika rozszerzającego naczynia). Funkcja: antagonistyczne działanie wobec parathormonu hamuje mobilizację wapnia z kości przez osteoklasty zwiększa wydalanie Ca i fosforu z ustroju z moczem hamuje wchłanianie wapnia i fosforu w przewodzie pokarmowym
21 Przytarczyce Wielkość Masa 3 x 6 mm 0,4 g U człowieka 2 pary przytarczyc: górne i dolne, położone na tylnej powierzchni płatów bocznych tarczycy, j otoczone tkanką łączną. Rozwijają się z 3 i 4 endodermalnej kieszonki skrzelowej (gardłowej). Kapilary Komórki gruczołowe Komórki główne 2. Komórki kwasochłonne Adipocyty Komórki ułożone w pasma lub grona i są najmniejszymi komórkami wśród komórek gruczołów wydzielania wewnętrznego
22 Przytarczyce Ich ilość wzrasta z wiekiem Wśród komórek gruczołowych: 1. Komórki główne 2. Komórki kwasochłonne (oksyfilne) Komórki główne małe wielościenne z centralnie położonym jądrem, zawierają ziarna glikogenu synteza PTH Komórki kwasochłonne (oksyfilne) występują pojedynczo lub w skupiskach. W miarę starzenia ich ilość wzrasta. Większe od komórek głównych, jądro małe, często pyknotyczne. W cytoplazmie olbrzymia ilość mitochondriów. Mitochondria
23 Reguluje równowagę wapnia i fosforu w krwi przez działanie na 2 główne miejsca 1. Tkanka kostna, gdzie stymuluje resorpcję kości przez osteoklasty i uwalnia wapń do krwi (9,5 mg/dl Ca) Receptory dla PTH znajdują się na osteoblastach 2. Kanaliki odprowadzające mocz, gdzie stymuluje resorpcję wapnia
24 Nadnercza Ok. 5 g Narząd parzysty, nakładający się na górne bieguny nerek. Kora Rdzeń Neuroektoderma grzebieni nerwowych Kora Warstwa siatkowata Rdzeń Warstwa pasmowata Mezoderma Warstwa kłębkowata Torebka łącznotkankowa
25 Warstwa kłębkowata Nadnercza kora (15% kory) Warstwa pasmowata (65% kory) Warstwa siatkowata M (7% kory) Cechy komórek steroidogennych: Mitochondria z tubularnymi grzebieniami Dobrze rozbudowana SER Obecność kropli lipidowych
26 Nadnercza kora 1. Warstwa kłębkowata Mineralokortykosteroidy (brak 17β-hydroksylazy) aldosteron Wpływają na równowagę elektrolitową i transport jonów (Na i K) Aldosteron zwiększa ilość kanałów dla Na w kanalikach nerkowych. Mają wpływ na błonę śluzową żołądka, ślinianki i gruczoły potowe Regulacja: Renina Angiotensyna Aldosteron 2. Warstwa pasmowata Glikokortykosteroidy kortyzol, kortykosteron, kortyzon Regulują metabolizm węglowodanów, białek i lipidów Supresja odpowiedzi immunologicznej = obniżenie liczby krążących limfocytów przez wzrost destrukcji i hamowanie aktywności mitotycznej w narządach limfatycznych, kontrola sekrecji cytokin. 3. Warstwa siatkowata Regulacja: ACTH Steroidy płciowe Dehydroepiandrosteron (DHEA) tylko ten androgen wydzielany w ilościach o znaczeniu fizjologicznym
27 Nadnercza rdzeń Komórki wieloboczne (chromatofinowe), ułożone w sznury lub skupiska, otoczone włóknami retikulinowymi. Zawierają liczne elektronowo-gęste ziarna. W komórkach ziarnistości ( n) zawierające: adrenalinę (komórki A) noradrenaliną (komórki NA) - nieliczne ATP białka chromograniny (mogą być białkami wiążącymi dla katecholamin) β-hydroksylazę dopaminy (konwertuje dopaminę w adrenalinę peptydy podobne do opiatów enkefaliny Rdzeń unerwiony jest przez cholinergiczne zakończenia przedzwojowych neuronów sympatycznych
28 Trzustka część wewnątrzwydzielnicza Komórki D Komórki A Część zewnątrzwydzielnicza Wyspa trzustkowa Naczynia Komórki B Każda wyspa trzustkowa (Langerhansa) zawiera komórek otoczonych przez sieć kapilar i włókna srebrochłonne. Około 1 mln wysp w trzustce Insulina Glukagon Komórki A (alfa) 10-20% Glukagon Komórki B (beta) 60 80% Insulina Komórki D (delta) 5 7% Somatostatyna, gastryna Komórki PP (F) 0,5 2% Polipeptyd trzustkowy Somatostatyna Nieliczne komórki produkujące 5-hydrosytryptaminę, VIP, sekretynę
29 Komórki A syntetyzują i uwalniają glukagon (polipeptyd 29 aminokwasów) Funkcja: rozkład glikogenu w wątrobie i uwolnienie glukozy do krwi pobudzanie wydzielania insuliny i somatostatyny Kontrola wydzielania glukagonu Glukoza wzmaga wydzielanie glukagonu przy zmniejszeniu stężenia glukozy we krwi Arginina i adrenalina pobudzają wydzielanie glukagonu A B Komórki B - syntetyzują i uwalniają insulinę (51 aminokwasów) (preproinsulina) Funkcja: zmniejsza stężenie glukozy we krwi, działając głównie na hepatocyty (odkładanie się glukozy w wątrobie i mięśniach) wzmaga wychwytywanie aminokwasów przez mięśnie i syntezę kwasów tłuszczowych w adipocytach oddziałuje na komórki A, hamując uwalnianie glukagonu
30 Kontrola syntezy i wydzielania insuliny Glukoza wzmaga wydzielanie insuliny, syntezę DNA i podziały komórek B Hormon wzrostu i glikokortykosteroidy pobudzają wydzielanie insuliny Adrenalina hamuje wydzielanie insuliny Brak wydzielania insuliny (immunoautoagresja, uszkodzenia przez czynniki toksyczne lub wirusy) prowadzi do cukrzycy Limfocyt T niszczący komórkę B wysp Langerhansa Komórki D somatostatyna (14 aminokwasów) Funkcja: hamuje wydzielanie insuliny, glukagonu drogą parakrynną D Komórki PP peptyd trzustkowy Funkcja: pobudza wytwarzanie HCl przez komórki okładzinowe i glikogenolizę
31 Szyszynka Leży za komorą trzecią w międzymózgowiu Otoczona oponą miękką, od której odchodzą odnogi tkanki łącznej w głąb gruczołu nieregularne płaciki W tkance międzypłacikowej i w płacikach liczne naczynia krwionośne. Komórki szyszynki Pinealocyty małe okrągłe jądro z jąderkami. Cytoplazma z licznymi wypustkami SER, rybosomy, AG, mikrotubule. Syntetyzują i wydzielają melatoninę oraz wazotocynę. Komórki śródmiąższowe astrocyty Z wiekiem zwiększa się ilość tkanki łącznej oraz pojawia się piasek szyszynki złogi hydroksyapatytu (degeneracja szyszynki).
32 Funkcja szyszynki Melatonina wydzielanie w cyklu okołodobowym, najwięcej melatoniny uwalniane w nocy. Wywołuje senność i sen. Wazotocyna funkcja nie w pełni wyjaśniona. Działa jako antygonadotropina hamuje rozwój gonad.
Gruczoły wydzielania wewnętrznego
Gruczoły wydzielania wewnętrznego Przysadka mózgowa Wyspy trzustkowe Jądro Tarczyca przytarczyce n Jajnik Nadmercza Komórki gruczołowe pochodzenie nabłonkowe. Kształt wieloboczny, przynajmniej jedna powierzchnia
Bardziej szczegółowoGRUCZOŁY WEWNĄTRZWYDZIELNICZE
GRUCZOŁY WEWNĄTRZWYDZIELNICZE Przysadka mózgowa Wyspy trzustkowe Tarczyca przytarczyce Nadnercza Komórki gruczołowe pochodzenie nabłonkowe. Kształt wieloboczny, przynajmniej jedna powierzchnia komórki
Bardziej szczegółowoGRUCZOŁY WYDZIELANIA WEWNĘTRZNEGO
GRUCZOŁY WYDZIELANIA WEWNĘTRZNEGO Przysadka mózgowa Tarczyca przytarczyce Komórki gruczołowe pochodzenie nabłonkowe. Kształt wieloboczny, przynajmniej jedna powierzchnia komórki ma kontakt z naczyniem
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoGruczoły zewnątrzi wewnątrzwydzielnicze
Gruczoły - zespoły komórek nabłonkowych o specjalizacji wydzielniczej Gruczoły zewnątrzi wewnątrzwydzielnicze Gruczoły zewnątrzwydzielnicze kierują wydzielinę do określonego miejsca przez przewody wyprowadzające
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY. Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony. parakrynowa. autokrynowa. endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony komórki posiadające hormon naczynie receptory dla hormonu UKŁAD DOKREWNY endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa
Bardziej szczegółowoHormony Gruczoły dokrewne
Hormony Gruczoły dokrewne Dr n. biol. Urszula Wasik Zakład Biologii Medycznej HORMON Przekazuje informacje między poszczególnymi organami regulują wzrost, rozwój organizmu efekt biologiczny - niewielkie
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY (Cz. I)
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony komórki posiadające hormon naczynie receptory dla hormonu UKŁAD DOKREWNY (Cz. I) endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY (Cz. I)
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony komórki posiadające hormon naczynie receptory dla hormonu UKŁAD DOKREWNY (Cz. I) endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY. Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony. parakrynowa. endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu.
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony UKŁAD DOKREWNY endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa autoregulacja Charakter chemiczny hormonów: peptydy/białka
Bardziej szczegółowoGruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
Bardziej szczegółowoCzęść gruczołowa przysadki: część obwodowa (dalsza, płat przedni) część pośrednia. część guzowa. Część nerwowa przysadki: szypuła
Gruczoły dokrewne Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony komórki posiadające hormon naczynie receptory dla hormonu endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY. Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony. parakrynowa. autokrynowa. endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony UKŁAD DOKREWNY endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa autoregulacja Charakter chemiczny hormonów: peptydy/białka
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY. Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony. parakrynowa. autokrynowa. endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony komórki posiadające hormon naczynie receptory dla hormonu UKŁAD DOKREWNY endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY. Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony. parakrynowa. endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu.
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony UKŁAD DOKREWNY endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa autoregulacja Charakter chemiczny hormonów: peptydy/białka
Bardziej szczegółowoPrzysadka mózgowa. - powstaje z dwóch odrębnych zawiązków i składa się z dwóch części
Gruczoły dokrewne Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony Charakter chemiczny hormonów: peptydy/białka pochodne aminokwasów: - aminy (np. adrenalina) - hormony tarczycy (T3 i T4) steroidy
Bardziej szczegółowoREGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW
REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt, UW
dr Magdalena Markowska Zakład Fizjologii Zwierząt, UW Układ wydzielania wewnętrznego wraz z układem nerwowym wpływa na koordynację i optymalizację przebiegu procesów fizjologicznych przez co umożliwia
Bardziej szczegółowoGruczoły zewnątrzi. wewnątrzwydzielnicze
Gruczoły - zespoły komórek nabłonkowych o specjalizacji wydzielniczej Gruczoły zewnątrzi wewnątrzwydzielnicze Gruczoły zewnątrzwydzielnicze kierują wydzielinę do określonego miejsca przez przewody wyprowadzające
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY. Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony. parakrynowa. autokrynowa. endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony komórki posiadające hormon naczynie receptory dla hormonu UKŁAD DOKREWNY endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY. Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony. parakrynowa. autokrynowa. endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu
Typy sygnalizacji międzykomórkowej wykorzystującej hormony komórki posiadające hormon naczynie receptory dla hormonu UKŁAD DOKREWNY endokrynowa (dokrewna) dalekiego zasięgu parakrynowa lokalna autokrynowa
Bardziej szczegółowoRegulacja hormonalna
Regulacja hormonalna Rodzaje gruczołów wydzielania zewnętrznego egzokrynowe wydzielania wewnętrznego endokrynowe różnice üposiadają przewody wyprowadzające üz reguły nie są silnie ukrwione ünie posiadają
Bardziej szczegółowoTARCZYCA. przed wydzieleniem tak duże ilości
GRUZOŁY WEWNĄTRZWYDZIELNIZE 473 TRZY Tarczyca (glandula thyroidea) jest gruczołem o masie około 40 g, składającym się z dwóch płatów, połączonych węziną. Leży na przedniej powierzchni tchawicy, na wysokości
Bardziej szczegółowoRAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F. SEMINARIUM Fizjologia układu pokarmowego
RAMOWY ROZKŁAD ĆWICZEŃ Z FIZJOLOGII PODSTAWY MEDYCYNY MODUŁ F SEMINARIUM 1 09-13.04.2018 Fizjologia układu pokarmowego Pobieranie pokarmów. Ogólne zasady funkcjonowania układu pokarmowego I. Neurohormonalna
Bardziej szczegółowoGRUCZO Y WYDZIELANIA DOKREWNEGO
22 GRUCZO Y WYDZIELANIA DOKREWNEGO Funkcjonowanie i rozwój organizmu wielokomórkowego uwarunkowane jest przepływem informacji pomiędzy tworzącymi go komórkami. Umożliwia on koordynację ich funkcji poprzez
Bardziej szczegółowoHORMONY REGULACJA METABOLIZMU
HORMONY REGULACJA METABOLIZMU Kryteria podziału hormonów budowa: białkowe (peptydowe), pochodne aminokwasów, sterydowe, pochodne kwasów tłuszczowych miejsce wytwarzania: gruczoły dokrewne, tkankowe mechanizm
Bardziej szczegółowoUKŁAD HORMONALNY. opracowanie: Robert Duszyński
UKŁAD HORMONALNY opracowanie: Robert Duszyński 1 CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA Hormony w organizmach żywych pełnią rolę regulacyjną, będąc ważnym mechanizmem homeostazy. Wraz z układem nerwowym i regulacją na
Bardziej szczegółowoAutonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Bardziej szczegółowoV REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Bardziej szczegółowoPrzysadka mózgowa. Przysadka mózgowa
Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 1 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 2 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 3 Przysadka mózgowa K. kwasochłonne GH i PRL K. zasadochłonne TSH, FSH, LH, ACTH K. chromofobne
Bardziej szczegółowoProfil metaboliczny róŝnych organów ciała
Profil metaboliczny róŝnych organów ciała Uwaga: tkanka tłuszczowa (adipose tissue) NIE wykorzystuje glicerolu do biosyntezy triacylogliceroli Endo-, para-, i autokrynna droga przekazu informacji biologicznej.
Bardziej szczegółowoMODUŁ: HOMEOSTAZA. METABOLIZM Zakres wiedzy wymaganej przed przystąpieniem do seminariów: I. Materiał dotyczący tematu z poziomu rozszerzonego
MODUŁ: HOMEOSTAZA. METABOLIZM Zakres wiedzy wymaganej przed przystąpieniem do seminariów: I. Materiał dotyczący tematu z poziomu rozszerzonego biologii szkoły średniej II. Układu podwzgórze- przysadka
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY cz. 2. Wysepki trzustkowe (Langerhansa): grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe
Wysepki trzustkowe (Langerhansa): grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe UKŁAD DOKREWNY cz. 2 Elementy składowe: komórki dokrewne kapilary okienkowe włókna nerwowe Typy komórek dokrewnych
Bardziej szczegółowoUKŁAD DOKREWNY cz. 2. beta. delta. alfa
Wysepki trzustkowe (Langerhansa): grupy komórek dokrewnych produkujących hormony białkowe, zlokalizowane na terenie zrazików, otoczone przez struktury części zewnątrzwydzielniczej UKŁAD DOKREWNY cz. 2
Bardziej szczegółowoTemat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych.
Temat: Przegląd i budowa tkanek zwierzęcych. 1. Czym jest tkanka? To zespół komórek o podobnej budowie, które wypełniają w organizmie określone funkcje. Tkanki tworzą różne narządy, a te układy narządów.
Bardziej szczegółowoUkład rozrodczy. Jądro nasieniowód najądrze. Tkanka łączna tworzy torebkę i przegrody dzielące miąższ na zraziki. Kanalik nasienny
Jądro nasieniowód najądrze Układ rozrodczy Tkanka łączna tworzy torebkę i przegrody dzielące miąższ na zraziki Kanalik nasienny Zrazik jądra: kanaliki nasienne tkanka łączna śródmiąższowa zawierająca:
Bardziej szczegółowoUkład wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
Bardziej szczegółowoTkanka kostna. Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi:
Tkanka kostna Kość jest tkanką w której zachodzą stale dwa procesy pozostające ze sobą w stanie dynamicznej równowagi: Osteogeneza (kościotworzenie) - przeważa do 25-30 lat tzn. do osiągnięcia szczytowej
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE UKŁADU NERWOWEGO I HORMONALNEGO
UKŁAD HORMONALNY materiały do sprawdzianu PORÓWNANIE UKŁADU NERWOWEGO I HORMONALNEGO Układ nerwowy Układ hormonalny Cząsteczki sygnałowe funkcjonują w układach regulujących podstawowe czynności życiowe
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Bardziej szczegółowoZagadnienia wymagane na egzaminie z przedmiotu Histologia i embriologia
Zagadnienia wymagane na egzaminie z przedmiotu Histologia i embriologia HISTOLOGIA OGÓLNA 1. Budowa, występowanie i funkcja blaszki i błony podstawnej 2. Zróżnicowanie wierzchołkowe komórek nabłonkowych
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
1 WK Układ wewnątrzwydzielniczy Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu wewnątrzwydzielniczego i chorób układu wewnątrzwydzielniczego u dzieci w WS 330. Opieka pielęgniarska nad pacjentami z chorobami
Bardziej szczegółowoUkład hormonalny. ESPZiWP
Układ hormonalny ESPZiWP W organizmie zwierzęcia znajdują się liczne gruczoły, których zadaniem jest produkcja substancji chemicznych, zwanych hormonami. Są to tzw. gruczoły wydzielania wewnętrznego, zwane
Bardziej szczegółowoHORMONY STERYDOWE I PODOBNIE DZIAŁAJĄCE
HORMONY STERYDOWE I PODOBNIE DZIAŁAJĄCE Są to związki należące do grupy steroidów, które charakteryzują się wykazywaniem istotnych aktywności biologicznych typu hormonalnego. Docierając do komórki docelowej,
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy Cz. 3
Trzustka to złożony gruczoł o budowie zrazikowej, posiadający dominującą część zewnątrzwydzielniczą i małe skupiska komórek dokrewnych (wysepki trzustkowe Langerhansa). Układ pokarmowy Cz. 3 Trzustka i
Bardziej szczegółowoGruczoły wydzielania wewnętrznego
Gruczoły wydzielania wewnętrznego Przysadka mózgowa Wyspy trzustkowe Tarczyca przytarczyce Nadmercza Komórki gruczołowe pochodzenie nabłonkowe. Kształt wieloboczny, przynajmniej jedna powierzchnia komórki
Bardziej szczegółowoDLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB mgr Weronika Szaj, wszelkie prawa zastrzeżone
Układ pokarmowy przewód pokarmowy wątroba trzustka DLA PLACÓWKI EDUKACJI USTAWICZNEJ EFIB Przewód pokarmowy: ściany: błona śluzowa nabłonek wielowarstwowy płaski jama ustna, gardło, przełyk nabłonek jednowarstwowy
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa. Gruczoły i ich podział
Tkanka nabłonkowa Gruczoły i ich podział Tkanka nabłonkowa 4 główne typy nabłonka: 1. Pokrywający 2. Wchłaniający = resorbcyjny 3. Gruczołowy egzo-, endokrynny 4. Wyspecjalizowany czuciowy, rozrodczy Brak
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. (endokrynowy, hormonalny) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Układ dokrewny (endokrynowy, hormonalny) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Układ dokrewny Układ dokrewny jest układem wydzielania
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii. CZĘŚĆ DRUGA Podstawy anatomii i fizjologii człowieka. Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13
SPIS TREŚCI Przedmowa 11 Wykaz skrótów 13 CZĘŚĆ PIERWSZA Podstawy histologii I. TKANKI CZŁOWIEKA (dr Joanna Kaźmierczak) 17 1. Tkanka nabłonkowa 17 1.1. Nabłonek pokrywający 18 1.2. Nabłonek gruczołowy
Bardziej szczegółowoStres DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Stres DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Wydatkowanie energii Wszystkie narządy i układy potrzebują energii do działania Nie wszystkie narządy i
Bardziej szczegółowoHormony tropowe - TSH, FSH, LH i ACTH Czynność części pośredniej przysadki Szyszynka (M. Karasek)
Spis treści 1. W prowadzenie do anatomii, fizjologii i nauk pokrewnych 11 1.1. Elementy embriologii*ogólnej 13 1. 1. 1. Rozród i jego rodzaje 13 1. 1. 1. 1. Komórki płciowe męskie 13 L 1. 1.2. Komórki
Bardziej szczegółowoKompartmenty wodne ustroju
Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około
Bardziej szczegółowoHormony i leki działające na czynność gruczołów wydzielania wewnętrznego. Paweł Petryszyn Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej UM we Wrocławiu
Hormony i leki działające na czynność gruczołów wydzielania wewnętrznego Paweł Petryszyn Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej UM we Wrocławiu 1 Podwzgórze Hormony hipofizotropowe (wpływają na czynność
Bardziej szczegółowoPrzełożyłA: Monika Kilis
PrzełożyłA: Monika Kilis Tytuł oryginału: Hashimoto Symptome richtig erkennen, Ursachen und Therapien finden, Selbsthilfeangebote nutzen Redaktor prowadząca: Aneta Bujno Redakcja: Juliusz Poznański Korekta:
Bardziej szczegółowoANATOMIA Układ hormonalny, hormony
ANATOMIA Układ hormonalny, hormony wytwarzane przez organizm, niezbędne dla procesów przemiany materii związki, których zadaniem jest koordynowanie procesów chemicznych zachodzących w komórkach Prowadzący:
Bardziej szczegółowoŻywienie a aktywność tarczycy. prof. dr hab. Danuta Rosołowska-Huszcz Katedra Dietetyki SGGW
Żywienie a aktywność tarczycy prof. dr hab. Danuta Rosołowska-Huszcz Katedra Dietetyki SGGW Podwzgórze TRH Przysadka Oś podwzgórzowo przysadkowo - tarczycowa TSH Tarczyca T 4, T 3, rt 3 Osoczowe białka
Bardziej szczegółowoFizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE PZWL. Wydawnictwo Lekarskie
W ł a d y s ł a w Z. T r a c z y k Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE Wydawnictwo Lekarskie PZWL prof. dr hab. med. WŁADYSŁAW Z. TRACZYK Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE W ydanie VIII - uaktualnione M Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoMolekuły Miłości. Borys Palka Katarzyna Pyzik. www.agh.edu.pl
Molekuły Miłości Borys Palka Katarzyna Pyzik www.agh.edu.pl Zakochanie Przyczyną Hormonalnych Zmian Grupa zakochanych, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet ) Grupa kontrolna, 24 osoby (12 mężczyzn, 12 kobiet)
Bardziej szczegółowoCzynność wątroby. Fizjologia człowieka
Czynność wątroby Fizjologia człowieka Wątroba (hepar) Jest największym gruczołem, Zbudowana jest w 80% z komórek miąższowych hepatocytów, w 16% z komórek siateczkowo-śródbłonkowych gwieździstych Browicza-Kupffera
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA zbiór zadań
1 BIOLOGIA zbiór zadań matura 2018 tom II Zacznij od robienia tego, co konieczne; potem zrób to, co możliwe; nagle odkryjesz, że dokonałeś niemożliwego. Św. Franciszek z Asyżu. 2 Tom 2 zbioru zadań zawiera
Bardziej szczegółowoANATOMIA FUNKCJONALNA
BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM II UKŁADY: naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy, płciowy, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów, powłoka wspólna Akademia Wychowania Fizycznego
Bardziej szczegółowoTrzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska. Leczenie cukrzycy metodą transplantacji komórek.
Nowe techniki i technologie dla medycyny Trzustka budowa i funkcje. Techniczne rozwiązania sztucznej trzustki. Dr inż. Marta Kamińska 1 Budowa trzustki Położenie trzustki i dwunastnicy 2 Budowa trzustki
Bardziej szczegółowoANATOMIA Układ hormonalny, hormony
ANATOMIA Układ hormonalny, hormony wytwarzane przez organizm, niezbędne dla procesów przemiany materii związki, których zadaniem jest koordynowanie procesów chemicznych zachodzących w komórkach Prowadzący:
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA ZBIÓR ZADAŃ
1 BIOLOGIA ZBIÓR ZADAŃ Matura 2019 Tom II Zacznij od robienia tego, co konieczne; potem zrób to, co możliwe; nagle odkryjesz, że dokonałeś niemożliwego. Św. Franciszek z Asyżu 2 Tom 2 zbioru zadań zawiera
Bardziej szczegółowoUkład pokarmowy Cz. 3
Trzustka to złożony gruczoł o budowie zrazikowej, posiadający dominującą część zewnątrzwydzielniczą i małe skupiska komórek dokrewnych (wysepki trzustkowe Langerhansa). Układ pokarmowy Cz. 3 Trzustka i
Bardziej szczegółowoVITA-MIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport.
Witaminy i minerały > Model : Producent : Olimp VITAMIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport. DZIAŁA PROZDROWOTNIE WZMACNIA SYSTEM ODPORNOŚCIOWY
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 24. Fizjologia i patofizjologia układu pokarmowego.
Zawartość Ćwiczenie 24. Fizjologia i patofizjologia układu pokarmowego.... 1 Ćwiczenie 25. Układ dokrewny I. Czynność endokrynna trzustki. Hormonalna regulacja wzrostu i metabolizmu - podstawy fizjologiczne
Bardziej szczegółowoKARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY 2015/16
KARTA ODPOWIEDZI - KONKURS BIOLOGICZNY ETAP REJONOWY 2015/16 Nr Max ilość zad. punktów 1. 2 pkt Mechanizmy termoregulacyjne 1.Podskórne naczynia krwionośne (rozszerzają się / zwężają się) Prawidłowe odpowiedzi
Bardziej szczegółowoWydalanie ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Wydalanie DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Środowisko odla ZWIERZĘCIA jest nim OTOCZENIE, w którym żyje odla KOMÓREK PŁYN ZEWNĄTRZKOMÓRKOWY,
Bardziej szczegółowoKlasyfikacja hormonów ze względu na budowę chemiczną: Wyróżniamy cztery główne rodzaje hormonów ze względu na budowę chemiczną:
FIZJOLOGIA UKŁADU WYDZIELANIA WEWNĘTRZNEGO POJĘCIA OGÓLNE, PODWZGÓRZE, PRZYSADKA, TARCZYCA, NADNERCZA, PODSTAWY REGULACJI GOSPODARKI WAPNIOWO-FOSFORANOWEJ FIZJOLOGIA OGÓLNA POJĘCIA PODSTAWOWE Definicja
Bardziej szczegółowoETAP II imię i nazwisko, klasa
MIĘDZYKLASOWY KONKURS BIOLOGICZNY DLA LICEALISTÓW PLO SIÓSTR PREZENTEK CIAŁO CZŁOWIEKA ETAP II.. imię i nazwisko, klasa 1. Podczas powstawania moczu w nerkach glukoza jest transportowana z nakładem energii
Bardziej szczegółowoZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów
ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCIKIES Podręcznik dla studentów Pod redakcją dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek prof. dr. hab. n. med. Jacka
Bardziej szczegółowoRok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek,
PROWADZĄCY: Prof. Nadzieja Drela - koordynator Dr Magdalena Markowska - koordynator Dr Paweł Majewski Prof. Krystyna Skwarło-Sońta Rok akad. 2013/2014 Semestr zimowy, czwartek, 8.30-10 Wpływ stresu na
Bardziej szczegółowoSpis treści. Dział II. Fizjologia komórek nerwowych i mięśniowych. Dział III. Czynność układu nerwowego
Gangong-00.fm Page IX Friday, December 7, 2007 2:03 PM Spis treści Dział I. Wprowadzenie do fizjologii 1. Ogólne i komórkowe podstawy fizjologii... 3 Wprowadzenie................. 3 Zasady ogólne..................
Bardziej szczegółowoUkład hormonalny, hormony
Układ hormonalny, hormony Ziemowit Ciepielewski Hormony to wytwarzane przez organizm, niezbędne dla procesów przemiany materii związki, których zadaniem jest koordynowanie procesów chemicznych zachodzących
Bardziej szczegółowoT: Zaburzenia układu wewnątrzwydzielniczego 12.12.2007
1 PATOFIZJOLOGIA T: Zaburzenia układu wewnątrzwydzielniczego 12.12.2007 1. Hormon substancja aktywna biologicznie, w organizmie spełnia rolę pewnego przekaźnika informacji a) podział ze względu na rodzaj
Bardziej szczegółowoPATOFIZJOLOGIA ZABURZEŃ UKŁADU WEWNĄTRZWYDZIELNICZEGO I CUKRZYCY
KATEDRA I ZAKŁAD PATOFIZJILOGII mgr Marta Ciszewicz PATOFIZJOLOGIA ZABURZEŃ UKŁADU WEWNĄTRZWYDZIELNICZEGO I CUKRZYCY Hormon: aktywna biologicznie substancja, wydzielana przez gruczoły dokrewne do krwi,
Bardziej szczegółowoKARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY
KARTA ODPOWIEDZI konkurs z biologii dla uczniów szkół podstawowych ETAP SZKOLNY nr zad. max punktów 1. 4 pkt. A. ośrodek dotyku płat ciemieniowy ośrodek ruchowy płat czołowy ośrodek Wernickiego płat skroniowy
Bardziej szczegółowoBiotechnologia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Semestr I Profil kształcenia:
Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Wydział Ogólnomedyczny Nazwa kierunku: Biotechnologia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Semestr I Profil kształcenia: praktyczny
Bardziej szczegółowogrupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. ENDOKRYNOLOGIA ENDOCRINOLOGY Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Dr Waldemar Szaroma Zespół dydaktyczny Dr hab. Grzegorz Formicki, Prof. UP Dr Agnieszka Greń Dr Renata Muchacka
Bardziej szczegółowoPatofizjologia układu dokrewnego
Grzegorz Szewczyk Patofizjologia układu Ujemne sprzężenie zwrotne nadrzędny Katedra i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej AM w Warszawie docelowy Zaburzenia czynnościowe układu niedoczynność Nadczynność
Bardziej szczegółowoKierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia stacjonarne I stopnia
Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Kierunek: Technologia Żywności i Żywienie Człowieka studia stacjonarne I stopnia Prowadzący przedmiot: dr n. wet. Sylwester Kowalik Szczegółowy program wykładów
Bardziej szczegółowoŹródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska
Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł
Bardziej szczegółowoprzewody śródzrazikowe naczynie przewody wysepki trzustkowe Pęcherzyk trzustkowy Komórki śródpęcherzykowe blaszka podstawna
Trzustka to złożony gruczoł o budowie zrazikowej, posiadający dominującą część zewnątrzwydzielniczą i małe skupiska komórek dokrewnych (wysepki trzustkowe Langerhansa). Układ pokarmowy Trzustka i wątroba
Bardziej szczegółowoTkanka nabłonkowa HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI)
HISTOLOGIA OGÓLNA (TKANKI) Elementy składowe tkanki: komórki (o podobnym pochodzeniu, zbliŝonej strukturze i funkcji) substancja międzykomórkowa (produkowana przez komórki) Główne rodzaje tkanek zwierzęcych:
Bardziej szczegółowoCytokiny jako nośniki informacji
Wykład 2 15.10.2014 Cytokiny jako nośniki informacji Termin cytokiny (z greckiego: cyto = komórka i kinos = ruch) określa dużą grupę związków o różnym pochodzeniu i budowie, będących peptydami, białkami
Bardziej szczegółowoPrzykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza
lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności
Bardziej szczegółowoTKANKA NAB ONKOWA PODZIA NAB ONK W STRUKTURY POWIERZCHNIOWE NAB ONK W
TKANKA NAB ONKOWA 4 W wyniku procesu różnicowania, głównie w okresie płodowym dochodzi do wyodrębnienia się w organizmie człowieka populacji komórek różniących się zarówno strukturą jak i funkcją. Zasadnicze
Bardziej szczegółowoHistologia i embriologia
Histologia i embriologia 1. Tematy wykładów łącznie 35 godzin (11 wykładów 3-godzinnych i 1 wykład 2-godzinny) Lp. Tytuł wykładu 1 Tkanki definicja i klasyfikacja. Tkanka nabłonkowa - 3 godz. 2 Definicja
Bardziej szczegółowoTrzustka jako gruczoł dokrewny
Trzustka jako gruczoł dokrewny I. Rodzaje i lokalizacja komórek wewnętrznego wydzielania trzustki: 1. wyspy trzustkowe (Langerhansa) reprezentują część wewnątrzwydzielniczą trzustki. Rozsiane są w miąŝszu
Bardziej szczegółowoNarządy płciowe Gruczoły płciowe Drogi przewodzące komórki płciowe Narządy płciowe zewnętrzne
Narządy płciowe Gruczoły płciowe Drogi przewodzące komórki płciowe Narządy płciowe zewnętrzne Męskie narządy płciowe prącie: moszna Zewnętrzne narządy płciowe: Wewnętrzne narządy płciowe : jądra męski
Bardziej szczegółowoV REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Bardziej szczegółowoAnatomia, embriologia i fizjologia nerek, budowa kłębuszka nerkowego
Anatomia, embriologia i fizjologia nerek, budowa kłębuszka nerkowego Krzysztof Letachowicz Katedra i Klinika Nefrologii i Medycyny Transplantacyjnej, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Kierownik: Prof.
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Autonomiczny układ nerwowy Autonomiczny układ nerwowy = = wegetatywny -jest częścią UN kontrolującą i wpływającą na czynności narządów wewnętrznych, w tym mięśni gładkich,
Bardziej szczegółowoPatofizjologia układu dokrewnego
lek. Grzegorz Szewczyk Patofizjologia układu dokrewnego Zaburzenia czynności podwzgórza, przysadki mózgowej i gruczołów nadnerczowych Katedra i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej AM w Warszawie
Bardziej szczegółowo