Organiczna Riviera. Biurowiec o dwóch twarzach. Funkcja przede wszystkim. Galeria handlowa w Gdyni. Lastadia Office SGI w Szczecinie

Transkrypt

1 01-02 (42) / 2014 ISSN: Organiczna Riviera Galeria handlowa w Gdyni Biurowiec o dwóch twarzach Lastadia Office SGI w Szczecinie Funkcja przede wszystkim Polsko-ukraińskie przejście graniczne w Budomierzu

2 Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe Bartoszyce, Sędławki 9, tel , , fax pomosty pływające projektowanie, produkcja, budowa kompleksowe wykonawstwo profesjonalizm: 20-letnie doświadczenie na rynku ponad 200 realizacji na terenie całej Polski Laureat Czym mogą zaskoczyć nas centra handlowe budowane na obrzeżach miast? Jakich środków wyrazu architektonicznego muszą użyć projektanci, by ubrać taką samą funkcję w atrakcyjne, niepowtarzalne opakowanie? Pokazujemy dwa obiekty, potraktowane w indywidualny sposób dzięki nadaniu elewacjom akcentów zaczerpniętych z przyrody. Na półkilometrowej fasadzie gdyńskiej Riviery za kilka lat będą pięły się zielone pnącza, a widoczna w tej chwili goła konstrukcja, przygotowana pod rośliny, jest już wystarczająco ciekawym elementem dekoracyjnym. Z kolei fragment elewacji Galerii Bronowice w Krakowie zakomponowano z użyciem trójwymiarowej struktury roślinnej, zmieniającej się nie pod wpływem pór roku, ale światła ledowego. O krok dalej poszli projektanci zielonych elewacji na budynku Fundacji Nauki Polskiej w Warszawie, komponując je nie z łatwych w utrzymaniu pnączy, ale z roślin, tworzących pionowy ogród, zamocowanych na ścianach wraz z całym systemem korzeniowym. Czy ta pierwsza w Polsce wertykalna zielona ściana zewnętrzna przyjmie się w naszym dość surowym klimacie? W pokazanych realizacjach inspiracje do przenoszenia świata przyrody na fasady budynków były różne: zielone otoczenie obiektu, młodopolska secesja, pionowe ogrody tworzone wewnątrz i na zewnątrz budynków przez francuskiego mistrza i prekursora tego zjawiska Patricka Blanca. Prezentacją jego sylwetki otwieramy ten numer, wierząc, że warszawski eksperyment powiedzie się i coraz więcej obiektów będzie się pojawiało a może znikało pod przykryciem z roślin. Temat galerii handlowych kontynuowany jest w rozmowie z planistą, który w swojej pracy naukowej bada mechanizmy powstawania tych komercyjnych olbrzymów. Poza zielonymi realizacjami znajdą Państwo w tym wydaniu również interesujące rozwiązania przestrzeni wystawienniczej i naukowo-dydaktycznej, nad wodą i z wodą w obiekcie, a także na granicy, nie tylko w sensie terytorium państwa. Fot. Lech Kwartowicz

3 01-02/2014 W numerze: Fot. Piotr Krajewski Fot. Lech Kwartowicz WYDARZENIA 6 NOWOŚ CI PRODUKTOWE 11 SYLWETKI OGRODY NA ŚCIANACH 12 Wywiad z Patrickiem Blankiem PROJEKT Z OKŁ ADKI ORGANICZNA RIVIERA 24 Galeria handlowa w Gdyni REALIZACJE W POLSCE ZIELONA ŚCIANA W POLSKIM KLIMACIE 20 Siedziba Fundacji Nauki Polskiej w Warszawie Z ROŚLINNYM MOTYWEM W TLE 36 Galeria Bronowice w Krakowie Fot. Lech Kwartowicz Fot. Tomasz Mosiądz SKLEP SZUKA KLIENTA 48 Rozmowa z Wawrzyńcem Zipserem UJĘTE W RAMY 50 Centrum Wystawienniczo-Kongresowe w Opolu BIUROWIEC O DWÓCH TWARZACH 58 Lastadia Office SGI w Szczecinie FUNKCJA PRZEDE WSZYSTKIM 66 Polsko-ukraińskie przejście graniczne w Budomierzu Z RESPEKTEM DO DAWNYCH WARTOŚCI 78 Wydział Mechaniczny Politechniki Łódzkiej SYMFONIA NA WODZIE 86 Pływalnia Wodna Nuta w Opolu PODRÓŻ E ARCHITEKTONICZNE TRZY ODSŁONY DŻAKARTY, STOLICY INDONEZJI 98 SPECJALIZACJE SYSTEMY GRZEWCZE VERANO 104 Fot. Lech Kwartowicz Fot. Lech Kwartowicz

4 W Y D A R Z E N I A Konkurs BOLD Rainer Mahlamäki weźmie udział w Targach BUDMA 2014 Profesor Rainer Mahlamäki, twórca projektu Muzeum Historii Żydów Polskich, przyjedzie do Polski na zaproszenie Izby Architektów Rzeczypospolitej Polskiej. 12 marca 2014 r. Fin wygłosi specjalny wykład podczas Międzynarodowych Targów Budownictwa i Architektury BUDMA Wykład dla architektów oraz studentów architektury będzie zatytułowany What internationality means in architecture? Prelekcja odbędzie się w Sali Ziemi, w ramach projektu współorganizowanego przez IARP Strada di Architettura, na który składają się specjalna ścieżka zwiedzania, ciekawe wydarzenia i wykłady. Wykład Rainera Mahlamäkiego to nie jedyna atrakcja, jaką Izba Architektów RP przygotowała dla gości. Czwartego dnia targów, tj. 14 marca, w pawilonie 5. odbędzie się prezentacja projektu Dom Kereta, którą poprowadzi jego twórca Jakub Szczęsny. Dom Kereta, położony niedaleko skrzyżowania ulic Chłodnej i Żelaznej w Warszawie, zwany też najwęższym domem świata, to budynek i inicjatywa artystyczna w jednym. Jego nazwa pochodzi od nazwiska gospodarza domu, izraelskiego pisarza Etgara Kereta, który pomieszkuje w nim i zaprasza do niego gości ze świata sztuki. Organizowany przez firmę Cembrit konkurs rozpoczął się 20 stycznia 2014 r. i jest skierowany do studentów kierunków architektonicznych i projektowych wszystkich uczelni zlokalizowanych na terenie kraju. W jego ramach uczestnicy przygotowują projekt koncepcyjny wykorzystania włókno-cementu w procesie transformacji przestrzeni mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu. Obiekt konkursowy został wybrany spośród 10 propozycji zgłoszonych przez studentów podczas tegorocznych warsztatów Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Studentów Architektury (OSSA). Konkurs ma stymulować jego uczestników do niekonwencjonalnego myślenia o materiałach budowlanych oraz zapoznać ich z możliwościami wykorzystania włókno-cementu, w celu nadania nowego kierunku rozwoju dla tego materiału. Do konkursu można zgłaszać się indywidualnie lub grupowo. Spośród wszystkich nadesłanych prac jury wybierze najlepsze, które cechują się oryginalnością w estetycznym i funkcjonalnym wykorzystaniu włókno-cementu. Zwycięzcy otrzymają nagrody w wysokości 5, 3 i 2 tysięcy złotych. Energooszczędne przedszkole w 7 dni W Siemianowicach Śląskich w zaledwie 7 dni wybudowano energooszczędne przedszkole. Konstrukcja budynku powstała w technologii prefabrykowanej, opartej na szkielecie drewnianym. To jeden z największych obiektów wzniesionych z prefabrykatów na terenie Polski. Adaptację projektu przeprowadziła firma MultiComfort dostawca gotowych elementów prefabrykowanych i wykonawca budowy, która jest producentem certyfikowanych prefabrykowanych domów energooszczędnych i pasywnych. Ze względu na grunt nasypowy zadecydowano o użyciu tradycyjnej płyty fundamentowej (powierzchnia 290 m²). Fundament zaizolowano płytami styropianowymi o grubości 10 cm. Przegrody zewnętrzne to konstrukcja oparta na płytach gipsowo-włóknowych Fermacell o grubości 12,5 oraz 15 mm, wełnie mineralnej Toprock oraz styropianie z dodatkiem neoporu. Ściany z prefabrykatów skręcane były na miejscu budowy łącznikami Spax po 5 wkrętów na każde połączenie. W ten sam sposób zostały połączone elementy stropowe ze ścianami. Z kolei ściany parteru zamocowano do płyty fundamentowej kotwami do betonu. Od zewnątrz wykorzystano system ociepleń BSO. Dzięki zastosowanej technologii ściany budynku uzyskały współczynnik izolacyjności U = 0,13 W/(m²K). Przedszkole ogrzewane jest niskotemperaturowym systemem podłogowym, zasilanym kondensacyjnym kotłem gazowym. Budynek wyposażony jest również w system wentylacji z odzyskiem ciepła. Przybliżony koszt inwestycji energooszczędnej i świetnie wyposażonej placówki to 1 mln zł

5 W Y D A R Z E N I A DAchy i FAsady nowoczesność i bezpieczeństwo IV edycja konferencji Stowarzyszenia Wykonawców Dachów Płaskich i Fasad DAFA będzie towarzyszyć Międzynarodowym Targom Budownictwa BUDMA 2014 i odbędzie się 12 marca 2014 r. w Poznaniu. Sympozjum skierowane jest do architektów, projektantów i konstruktorów oraz wykonawców dachów płaskich i fasad. Organizator liczy także na udział inżynierów budowlanych, deweloperów, inwestorów, a także przedstawicieli środowisk akademickich, generalnych wykonawców i firm konsultingowych. Eksperci ze Stowarzyszenia DAFA zaprezentują wybrane aspekty nowoczesnego i bezpiecznego budownictwa. Uczestnictwo w konferencji jest bezpłatne, ale ilość miejsc ograniczona. Zgłoszenia przyjmowane są na podstawie rejestracji na stronie www. W programie konferencji znajdą się referaty, które: Targi BUD-GRYF SZCZECIN i ENERGIA 2014 Nowe technologie, materiały budowlane, maszyny, narzędzia, usługi oraz innowacyjne rozwiązania energetyczne, w tym te pozwalające pozyskiwać i wykorzystywać energię ze źródeł odnawialnych to oferta, jaką będzie można zobaczyć podczas 23. Międzynarodowych Targów Budowlanych BUD- GRYF SZCZECIN oraz 18. Targów Energii Konwencjonalnej i Odnawialnej ENERGIA, które odbędą się marca 2014 r. w Centrum Wystawowym Międzynarodowych Targów Szczecińskich. Budujemy energooszczędnie jak, z czego i dlaczego? to nazwa projektu oraz jeden z tematów przewodnich imprezy. Pomysł prezentacji materiałów i technologii budownictwa energooszczędnego powstał w efekcie konkursu ogłoszonego przez Międzynarodowe Targi Szczecińskie, skierowanego do studentów Wydziału Budownictwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego. Przed- dostarczą słuchaczom specjalistycznej wiedzy na temat standardów wykonania i szczelności dachów zielonych, będą poruszały kwestie kluczowe z punktu widzenia odśnieżania dachu, zaprezentują nieograniczone możliwości ożywienia obiektu z wykorzystaniem elewacji perforowanych, zapoznają uczestników z wymogami akustycznymi w budownictwie przemysłowym w świetle rekomendowanych rozwiązań, omówią najczęstsze błędy przy stosowaniu lekkich przegród wykonanych z płyt warstwowych na etapie projektowania, produkcji oraz w trakcie montażu, dostarczą odpowiedzi, jaki wpływ ma gatunek stali na nośność elementu z blachy profilowej, podpowiedzą, jak sprostać wymogom BHP na przykładach stawia on trzy różne technologie budowy, pokazujące innowacyjne rozwiązania materiałowe od tradycyjnych po nowoczesne. Zadaniem projektu jest podniesienie świadomości ekologicznej inwestorów, zachęcenie ich do proekologicznych inwestycji, a także wskazanie aspektu ekonomicznego energooszczędnego budowania. Najnowsze osiągnięcia naukowe i technologiczne, wyniki badań, wdrożone, jak i planowane instalacje OZE to tematy, których będzie dotyczyć odbywająca się podczas targów siódma edycja konferencji Odnawialne źródła energii szansą zrównoważonego rozwoju regionu. Nawiązywaniu kontaktów biznesowych służyć będzie Międzynarodowa Giełda Kooperacyjna sektora budowlanego i energetycznego. Od sześciu lat uczestniczy w niej ok firm z Polski, Niemiec, Czech, Finlandii oraz Szwecji. świat architektury objął targi patronatem medialnym. różnych typów zabezpieczeń prac budowlanych. świat architektury objął konferencję patronatem medialnym

6 W Y D A R Z E N I A NOWOŚ CI PRODUKTOWE Targi CBS na BUDMIE Targi CBS Budownictwo Sportowe i Rekreacyjne to jedyna w Polsce ekspozycja produktów i oferty firm zajmujących się tematyką infrastruktury sportowej. Będzie ona miała miejsce podczas targów BUDMA w Poznaniu. Międzynarodowe Targi Budownictwa i Architektury BUDMA, najważniejsze spotkanie profesjonalistów branży budowlanej w Europie Środkowo- -Wschodniej, odbędzie się w nowym terminie r. Swój udział zapowiedziały już firmy, określane mianem branżowych liderów. Nowego wymiaru nabrało hasło przewodnie tegorocznej edycji: Inspiracje, Budowa, Remont, podkreślając w szczególny sposób najważniejsze etapy tworzenia otaczającej nas architektury, ale także dążenia do podnoszenia standardów i wdrażania najnowszych technologii w budownictwie. Jak co roku producenci i dystrybutorzy z kilkudziesięciu krajów przedstawią ofertę dla budownictwa mieszkaniowego, niemieszkaniowego i infrastrukturalnego. Targi dedykowane są czterem głównym grupom zwiedzających: architektom, wykonawcom, handlowcom oraz deweloperom. Setki nowości produktowych i najnowsze osiągnięcia technologiczne prezentowane w Poznaniu podczas bloku targów BUDMA dają pełen obraz transformacji w podejściu do nowoczesnego budownictwa, bardziej ekologicznego i ekonomicznego, opartego na dobrych, funkcjonalnych oraz estetycznych rozwiązaniach przestrzennych, osiąganych dzięki świadomym decyzjom projektowym i zastosowaniu najnowszej generacji materiałów. Z kolei produkty wyróżnione Złotymi Medalami stanowią inspirację oraz gwarancję najwyższej jakości i innowacyjności dla odwiedzających targi profesjonalistów. Istotnym elementem bloku targów BUDMA jest również jedyna w Polsce ekspozycja produktów i oferty firm zajmujących się tematyką infrastruktury sportowej. Targi CBS Budownictwo Sportowe i Rekreacyjne, bo o nich mowa, skierowane są głównie do przedstawicieli samorządów terytorialnych oraz inwestorów, którzy planują budowę czy też modernizacje obiektów sportowych od boisk piłkarskich poprzez baseny i parki sportowe, po place zabaw. Szeroka oferta wystawców targów CBS to znakomita okazja, aby w jednym miejscu i czasie zapoznać się z najnowszymi trendami oraz technologiami obowiązującymi w zakresie budownictwa sportowego. To właśnie podczas targów CBS będzie można porównać oferty kilkudziesięciu najbardziej liczących się w tym sektorze firm, a także nawiązać bezpośredni kontakt z ich przedstawicielami i rozwijać sportową mapę Polski. Drabiny mocowane na stałe Drabiny pionowe Krause mocowane na stałe do budynków umożliwiają sprawne pokonywanie wysokości. Instalowane są jako wejście, zapewniające stałą kontrolę lub możliwość konserwacji budynku. Stanowią one również bezpieczną drogę ewakuacji w przypadku różnego rodzaju zagrożeń. Drabiny pionowe projektowane są jako konstrukcje modułowe. Oznacza to, że poszczególne elementy montowane są jeden do drugiego. Dzięki temu można stworzyć różnorodne kombinacje, najbardziej odpowiadające potrzebom klientów. Wykonywane są standardowo ze stali ocynkowanej. Na zamówienie dostępne są także drabiny z aluminium lub stali szlachetnej. Najczęściej wybierane są konstrukcje ze stali ocynkowanej, które dodatkowo można wybrać w wersji lakierowanej w dowolnym kolorze z palety RAL. Cegła we wnętrzu Moda na industrialny klimat we wnętrzach wymaga zastosowania szczególnych rozwiązań aranżacyjnych. Elementem obowiązkowym jest cegła czerwona lub biała, ułożona na całej powierzchni ściany lub na jej części. Firma Stegu ułatwia uzyskanie pożądanego efektu, oferując płytki cegłopodobne w różnym stylu imitującą belgijską cegłę płytką Country, odzwierciedlającą tradycyjną architekturę holenderską Rustik, lub też wprowadzoną niedawno do oferty, połączoną z fugą płytką Parma. Loftowy charakter aranżacji podkreślą grafitowe meble i dodatki w soczystych, energetycznych barwach. Wykończenia z ciemnego drewna nieco ocieplą ascetyczne wnętrze, dzięki czemu stanie się ono bardziej przytulne. Podłogi korkowe Podłoga korkowa Linn Moon marki Wicanders zaintryguje nas odcieniami ciepłego beżu złamanego nutą modnej, gołębiej szarości. Takie zestawienie barw oraz wyraźnej liniowej faktury sprawia, że panele korkowe Linn Moon stanowią doskonały punkt wyjścia do stworzenia nastrojowych i nowoczesnych aranżacji. Niepowtarzalna faktura tej podłogi, w której szerokie i wąskie paski przeplatają się z podłużnymi liniami, urozmaicą każde wnętrze, nadając mu niezwykle dynamiczny wyraz. Panele wykonane z naturalnego korka dostępne są w wymiarach 605x445x10,5 mm. Terminal TECElux Innowacyjny terminal WC TECElux to rozwiązanie najnowszej generacji, przeznaczone do budowy funkcjonalnych toalet. Nowa dolna szklana obudowa terminalu w precyzyjny sposób ukrywa wszelkie przyłącza w przypadku montażu toalet myjących. Łatwy dostęp do instalacji zapewnia z kolei duży otwór rewizyjny ukryty pod górną szklaną obudową, zintegrowaną z mechanizmem uruchamiającym spłuczkę. Terminal TECElux wyposażony jest w wiele użytecznych funkcji, m.in. filtr z wkładem węglowym neutralizującym nieprzyjemne zapachy, elektroniczną spłuczkę sen-touch, wyposażoną w czujnik ruchu, oraz system m-lift, odpowiedzialny za regulację wysokości ceramiki WC. Gładkie grzanie Jak pokazuje przykład grzejnika Briza, w gładkiej obudowie można oprócz systemu grzewczego zamknąć dodatkowe funkcje, np. system chłodzenia. Codzienny kontakt z urządzeniem jest komfortowy, ponieważ hałas generowany przez grzejnik pracujący na pierwszym biegu nie przekracza poziomu 25 decybeli (pułap praktycznie niesłyszalny dla ludzkiego ucha). Grzejnik Vertiga, nowość w ofercie firmy Jaga, potwierdza, że gładki panel wciąż jest pomysłem trafionym w designerską dziesiątkę. Przy okazji tej nowej jednostki można zobaczyć, jak gładka obudowa prezentuje się w pionowym układzie. Dwa modele Vertiga Primo i Glow podnoszą formę gładkiej tafli do rangi dzieła sztuki współczesnej we wnętrzu

7 S Y L W E T K I OGRODY NA ŚCIANACH Tekst: Katarzyna Kolbek Patrick Blanc francuski botanik, projektant zieleni, uważany za prekursora Vertical Garden. Urodził się 3 czerwca 1953 r. w Issy-les Moulineaux w Klinice Kwiatów, co już można uznać za zapowiedź jego przyszłej profesji. Mając 20 lat, odbył pierwszą podróż do Malezji i Tajlandii, gdzie zetknął się z fascynującą roślinnością, nieobecną w Europie. Pierwszy artykuł na temat młodego studenta nauk przyrodniczych ukazał się w prasie w 1978 r. Pokazano w nim, jak zamienił swój pokój w domu w Suresnes, gdzie mieszkał z matką, w prawdziwy, tropikalny ogród botaniczny, pełen roślin i małych zwierząt. Pogłębiane zainteresowania lasami deszczowymi i roślinami tropikalnymi doprowadziły do napisania pracy doktorskiej na temat roślin z rodziny Araceae (Obrazkowate). Dalsza intensywna praca naukowa została doceniona i w 1993 r. Patrick Blanc stał się członkiem Francuskiej Akademii Nauk. Autorytetem wprowadzającym go w grono największych francuskich uczonych był prof. F. Wolfgang Schnell, jeden z najwybitniejszych botaników, zajmujący się genetyką i hodowlą roślin stosowanych. Obecnie Patrick Blanc pracuje we Francuskim Narodowym Instytucie Badań Naukowych i jest specjalistą od roślinności subtropikalnej. Jest autorem m.in. kilka razy wznawianej i tłumaczonej na wiele języków książki o ogrodach wertykalnych ( The Vertical Garden from nature to the city ). W 2012 r. odkrył na Filipinach nowy gatunek begonii, nazwany od jego nazwiska blancii. Jego projekty zielonych ścian można podziwiać na całym świecie: od Australii, przez Azję, Europę i Afrykę, aż do obu Ameryk

8 S Y L W E T K I S Y L W E T K I Źródło: calgardenpatrickblanc.com Rozwój cywilizacji sprawił, że dzisiaj każdy centymetr powierzchni ma ogromne znaczenie. Rozbudowa miast skutkuje nowymi biurowcami, galeriami, miejscami parkingowymi. Za to niezwykle ciężko jest znaleźć miejsce dla ogrodu. A dla wielu osób zieleń jest tym, co uspokaja i pozwala naładować baterie. W związku z tym architekci krajobrazu znaleźli idealne rozwiązanie, aby zieleń pojawiła się w miejscu już zagospodarowanej przestrzeni. Tak powstał ogród wertykalny, czyli tzw. ogród pionowy lub po prostu zielona ściana. Za określeniem zielonej ściany kryją się zarówno pnącza, jak i rośliny posadzone w specjalnych pionowych panelach. Pierwszą ważną różnicą, która dzieli oba rozwiązania, jest konstrukcja. Rośliny posadzone w ziemi, pnąc się po ścianie, potrzebują tylko i wyłącznie stelażu. Natomiast budowa ściany, która ma stworzyć pionowy ogród, jest bardziej skomplikowana. Wszystko opiera się na metalowej konstrukcji, na którą zakładane są tzw. panele nośne. Panel składa się z kieszeni wypełnionych substratem glebowym, w którym umieszczone są rośliny. Co ciekawe, gotowy panel z roślinami zostaje dostarczony na miejsce inwestycji w całości. Dzięki temu, efekt zielonego obrazu uzyskuje się natychmiastowo. Zaletą takiej ściany jest duża bioróżnorodność, ponieważ na niej można zastosować nie tylko byliny, ale również krzewy. Mamy więc bardzo duży asortyment roślin, pozwalający na stworzenie kompozycji barwnej, opierającej się nie tylko na kwiatach, ale również na liściach. Z użyciem pnączy pole manewru jest znacznie okrojone i często zdarza się, że projektanci korzystają tylko z dwóch lub trzech sprawdzonych gatunków roślin. Kolejną zaletą ogrodu wertykalnego jest miejsce jego realizacji. Można stworzyć projekt zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku. To sprawia, że wewnętrzne zielone ściany zaczynają cieszyć się coraz większą popularnością i pojawiają się w wielu obiektach użyteczności publicznej: centrach handlowych, restauracjach, kinach i teatrach, a nawet biurach. Korzystny wpływ żywych roślin na jakość pracy i funkcjonowanie człowieka jest niezaprzeczalny. Sukces tego rozwiązania może również odzwierciedlać potrzebę kontaktu z naturą człowieka, który żyje w szarych aglomeracjach miejskich. Jednym z pierwszych ogrodów wertykalnych, jaki powstał w Polsce, jest zielona ściana w Galerii Przymorze w Gdańsku, zrealizowana w 2010 r. Autorem tego projektu jest francuski botanik i architekt krajobrazu Patrick Blanc prekursor zielonych ścian. 1 Galeria Przymorze w Gdańsku Fot. Paulina Przekop Zauważyłem, że rośliny żyjące w środowisku naturalnym mogą rosnąć nie tylko w minimalnej ilości podłoża, ale również bez niego. Warunkiem koniecznym jest dostęp do wody oraz światła tak Patrick Blanc wspomina obserwacje poczynione prawie 40 lat temu podczas wypraw do lasów południowo-wschodniej Azji. Autor pierwszych zielonych ścian opowiada o początkach swojej pracy, ulubionych roślinach i tych, wykorzystywanych w swoich projektach. Jeszcze kilka lat temu mało kto słyszał o Vertical Garden, natomiast obecnie coraz częściej architekci krajobrazu uwzględniają je w swoich projektach. Jest Pan uważany za prekursora zielonych ścian. Skąd wziął się pomysł na stworzenie ogrodu w pionie? Pomysł na stworzenie zielonej ściany jako naturalnego filtru powietrza powstał już podczas moich studiów uniwersyteckich. W tamtym okresie często odwiedzałem lasy południowo-wschodniej Azji. Te obserwacje zapoczątkowały stworzenie sztucznej ściany zieleni na wzór tej występującej w naturze. 1 Gdzie i kiedy powstał Pana pierwszy projekt? Czy spotkał się z uznaniem? Niestety pierwszy projekt nie został pozytywnie odebrany. Można spokojnie powiedzieć, że nie spotkał się nawet z najmniejszym zainteresowaniem. Pierwsza realizacja miała miejsce w 1986 r. Zielona ściana zagościła w Muzeum Nauki i Techniki w Paryżu. W takim razie kiedy rozpoczęła się era Vertical Garden? Dopiero osiem lat później, gdy zostałem zaproszony na Międzynarodowy Festiwal Ogrodów w Chaumont. Efekt był natychmiastowy i w 2001 r. zaistniała moja

9 Naturalna zielona ściana: wodospad Tiu Kelep, Lombok, Indonezja Fot. Ada Łasek pierwsza realizacja na naprawdę dużą skalę. Zaprojektowałem ścianę zieleni w hotelu Pershing Hall w Paryżu. Ten projekt spotkał się z ogromnym zainteresowaniem architektów. Czy ma Pan ulubione gatunki roślin, które sprawdzają się w każdych warunkach i można je z powodzeniem wykorzystać w każdym projekcie? W projektach staram się zawsze nawiązywać do roślin występujących w danym regionie. W doborze gatunków najważniejsze jest, aby wybrać takie rośliny, które poradzą sobie w warunkach, jakie im przygotujemy. Trzeba jednak pamiętać, że wszystko zależy od miejsca zaprojektowania zielonej ściany, która może się znajdować zarówno w środku, jak i na zewnątrz budynku. Do najważniejszych gatunków należą m.in. rośliny z rodziny Orchidaceae (storczykowate), Begoniaceae (begoniowate), Araceae (obrazkowate). Poza tym nie można zapomnieć o gatunkach paproci, które wzbogacą kompozycję. Jak już wspomnieliśmy, zielone ściany powstają nie tylko na zewnątrz, ale również w środku budynków. Czy takie projekty są łatwiejsze do zrealizowania? Na pewno wybór gatunków roślin jest znacznie łatwiejszy, szczególnie gdy chodzi o miejsca, gdzie mamy dość sporą różnicę temperatur w ciągu roku. W takich sytuacjach w pomieszczeniach można zastosować rośliny egzotyczne, zielone przez cały rok. Natomiast jeżeli chodzi o pielęgnację, to zielonym ścianom w budynku trzeba 3 Muzeum Quai Branly w Paryżu, Francja projekt 2005 r. Źródło: calgardenpatrickblanc.com 4 Astralia miasteczko astronomiczne pod Tuluzą, Francja projekt 2005 r. Źródło: calgardenpatrickblanc.com zapewnić np. dodatkowe oświetlenie. Ma Pan na swoim koncie wiele projektów. Czy któryś z nich ma dla Pana szczególne znaczenie? Wyjątkowy projekt zielonej ściany był stworzony dla mojej przyjaciółki, która chciała, aby rośliny uwzględnione w projekcie nadawały się do zjedzenia. Warunkiem było wybranie takich gatunków, które po przycięciu odrastały bądź rozrastały się, jak np. zioła. Uważam, że ten projekt był w pewien sposób szczególny, ponieważ różnił się od zielonych ścian realizowanych do tej pory, które miały za zadanie pełnienie funkcji wyłącznie estetycznej. Jest Pan również autorem polskiej zielonej ściany w Galerii Przymorze w Gdańsku. To pierwszy taki projekt w Europie Środkowej. Czy ma Pan w planach inne prace w tym regionie? Obecnie nie mamy żadnych planów odnośnie do tej części kontynentu. Ale nie jest to nasz jedyny projekt w Europie Środkowej. W 2010 r. zielone ściany zostały zrealizowane również w Austrii i na Słowacji. Teraz jest Pan rozchwytywany przez architektów, a na całym świecie powstają projekty z Pana udziałem. Nad czym Pan obecnie pracuje? W najbliższym czasie zielone ściany na pewno pojawią się w Australii, Ameryce oraz w Azji. Zainteresowane osoby zapraszam do odwiedzenia strony, gdzie na bieżąco można śledzić nasze prace

10 5 Londyn żywa ściana przy Oxford Street w Londynie, Anglia Fot. Bożena Czajkowska 6 Wiadukt betonowy Aix-en-Provence, Francja Źródło: calgardenpatrickblanc.com 7 Galeria Trzy Korony w Nowym Sączu, Polska Fot. Lech Kwartowicz 8 Sydney, Australia Źródło: calgardenpatrickblanc.com 9 Fragment zielonej ściany w prywatnym ogrodzie w Paryżu (Francja), projekt 2005 r. Źródło: calgardenpatrickblanc.com

11 REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Zielona ściana w polskim klimacie Siedziba Fundacji Nauki Polskiej w Warszawie Tekst: Adam Białobrzeski (FAAB) Zdjęcia, wizualizacja i rysunek: archiwum FAAB O PIERWSZYM W POLSCE OGRODZIE WERTYKALNYM ZAŁOŻONYM NA ŚCIANIE ZEWNĘTRZNEJ OPOWIADA JEGO PROJEKTANT ADAM BIAŁOBRZESKI Z WARSZAWSKIEJ PRACOWNI FAAB. FAAB Warszawskie biuro projektowe, założone w 2002 r. przez Adama Białobrzeskiego i Adama Figurskiego. Zgodnie z fi lozofi ą pracowni, w każdy z projektów wpisywane są rozwiązania nietypowe oraz zaawansowane technicznie. W opinii założycieli FAAB architektura powinna kreować wizerunek inwestora i budzić emocje. Biuro zdobyło kilkanaście nagród i wyróżnień w konkursach architektonicznych na terenie całego kraju. Na zdjęciu: Adam Białobrzeski Zgodnie z założeniami inwestora siedziba FNP ma być obiektem wpisującym się w nurt budynków ekologicznych. Służą temu różnorodne rozwiązania i instalacje, które obniżają zapotrzebowanie na media. Długo zastanawialiśmy się, w jaki sposób poprzez elewację najlepiej zilustrować biurową ekomaszynę. Po obejrzeniu Quai Branly Museum w Paryżu, zaprojektowanego przez Ateliers Jean Nouvel, gdzie Patrick Blanc zrealizował pionowy ogród, uznaliśmy, że najlepszą twarzą budynku ekologicznego będzie żywa zielona ściana. Dodatkowym argumentem, który za tym przemawiał, było usytuowanie obiektu. Dom z elewacjami w postaci pionowego ogrodu idealnie wpisuje się w kontekst willowego, wypełnionego zielenią warszawskiego Mokotowa. PONAD 20 GATUNKÓW ROŚLIN Zielona ściana jest elementem rozwiązań proekologicznych. Poprawia bilans energetyczny budynku oraz mikroklimat we wnętrzu, a do jej nawadniania wykorzystywana jest m.in. woda deszczowa. Instalując ścianę w Warszawie, ze względu na klimat nie można było zastosować technologii wypracowanej przez jej prekursora, czyli Patricka Blanca

12 REALIZACJE W POLSCE Oznaczenia na rysunku: grupy kolorystyczne roślin, zgodnie z doborem firmy Sempergreen gzyms wykończony płytami fibrobetonowymi Euronit Natura PRO, kolor: NU 292 szary; montowanymi na podkonstrukcji systemowej styk ściany zielonej z gzymsem wykończenie nadproża okna w ścianie zielonej wykończenie glifu okna ściany zielonej modułowy system zielonej ściany z własnym systemem podlewania, nawożenia i drenażu glify okienne fibrobeton Euronit Natura, kolor: NU 292 szary; montowany na podkonstrukcji systemowej wykończenie podokiennika w ścianie zielonej elewacja północna elewacja zachodnia elewacja południowa detal wykończenia bocznej krawędzi podcienia wykończenie dolnego styku ściany zielonej z cokołem cokół wykończony płytami fibrobetonowymi Euronit Natura PRO, kolor: NU 292 szary; montowanymi na podkonstrukcji systemowej PRZEKRÓJ A-A skala 1:200 W naszym klimacie poza doborem gatunkowym istotna jest kwestia ochrony bryły korzeniowej, szczególnie w sezonie zimowym. Pierwotnie wszystkie elewacje budynku miały być okryte pionowym ogrodem. Ostatecznie powstał taki na elewacji zachodniej, północnej oraz fragmencie południowej jego łączna powierzchnia to ok. 260 m². Na zielonej ścianie posadzono ponad 20 gatunków różnych roślin. Część z nich ma tworzyć tło, również w układzie całorocznym, inne będą zakwitać wiosną i latem. Kolejne odmiany dzięki małym owocom będą stanowiły akcent kolorystyczny również zimą. Ponieważ mieliśmy duży wpływ na zieloną ścianę, zatem używając roślin jako tworzywa, zakomponowaliśmy wzór geometryczny, który ma się ujawnić w dalszych etapach wegetacji ściany. ZAMIAST ZIEMI MATA Rośliny zaopatrywane są w wodę oraz substancje odżywcze za pomocą systemu nawadniającego, wyposażonego w system czujników rozlokowanych na ścianie, która jest więc automatycznie nawadniana i nawożona. Proces ten jest przez cały czas kontrolowany i może być sterowany zdalnie. Podłożem w wertykalnym ogrodzie jest mata o właściwościach zbliżonych do wełny mineralnej, chroniąca jednocześnie system korzeniowy roślin przed mrozem. Ściana jest zbudowana z przykręcanych do podkonstrukcji stalowej lekkich modułów. Dzięki temu wymiana roślin czy uszkodzonego fragmentu instalacji nie powinna sprawiać problemów. W przypadku wymiany jednej rośliny ta nowa musi zostać wprowadzona do specjalnej kieszeni-nacięcia w podkładzie. Z uwagi na zaprojektowany w jej ramach wzór, ściana siedziby FNP musiała być montowana bardzo uważnie. Każdy z modułów roślinnych był oznaczony i trafił w konkretnie określone miejsce elewacji. Również podkonstrukcję stalową montowano z dokładnością milimetrową. Zbyt duże odchylenie od pionu mogłoby spowodować, że woda zamiast ściekać w dół po kolejnych modułach w formie kropel spadałaby w niekontrolowany sposób, pozostawiając panele roślinne nienawodnione. POLSKI EKSPERYMENT ROŚLINNY Ogród pionowy od samego początku jest traktowany jako założenie eksperymentalne. O jego ostatecznym składzie gatunkowym zadecydują kolejne lata. Nie można wykluczyć naturalnego zwiększenia bioróżnorodności. Nasiona przyniesione przez wiatr lub ptaki mogą doprowadzić w przyszłości do zmian. Przyjęto, że ogród powinien osiągnąć swoje optimum po trzech latach wegetacji, czyli we wrześniu 2016 r. O złożoności przedsięwzięcia w naszej strefie klimatycznej może świadczyć fakt, że Patrick Blanc podobno wycofał się z projektów, które miały być realizowane w Katowicach, na Ukrainie oraz w Rosji. Już po rozwiązaniu konkursu zgłaszali się do nas specjaliści proponujący zamianę ogrodu pionowego na pnącza. Jednak zarówno inwestor, jak i my chcieliśmy zmierzyć się z całą złożonością problematyki zewnętrznej zielonej ściany w Polsce. Warto wspomnieć, że projekt siedziby FNP był impulsem do stworzenia polskiego projektu badawczo-wdrożeniowego zewnętrznego ogrodu wertykalnego. Projekt jest realizowany dzięki wsparciu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w konsorcjum z naukowcami z SGGW. Zakończenie badań zaplanowano na rok 2014 ( intensywnie szukamy miejsca na wdrożenie Polskiej Zielonej Ściany i wkomponowanie jej w konkretny budynek. Budynek mieszkalny został przebudowany, zmodernizowany i rozbudowany na biurowy. Architekturę zaprojektowała pracownia FAAB Architektura Adam Białobrzeski, Adam Figurski, konstrukcję: KBil, instalacje sanitarne: Sinap, a elektryczne: Bema-projekt. Wszystkie branże brały udział w projekcie zielonej ściany, dostawcą jej systemu była holenderska firma Semper Green Vertical Systems. Projekt otrzymał I nagrodę w konkursie ogólnopolskim

13 P R O J E K T Z O KŁ A D K I Organiczna Riviera Galeria handlowa w Gdyni Tekst: Beata Stobiecka Zdjęcia: Piotr Krajewski Rysunki: archiwum pracowni RE: Michalewisz Tański ORGANICZNA FORMA WPISUJE SIĘ W UNIKALNY KRAJOBRAZ WZGÓRZA ŚW. MAKSYMILIANA I JEST MOCNO ZWIĄZANA Z NAD- MORSKIM KONTEKSTEM, W JAKIM POWSTAŁA TAK O ZAPROJEKTOWANYM OBIEKCIE MÓWI PIOTR MICHALEWICZ Z PRACOW- NI RE: MICHALEWICZ TAŃSKI 24 25

14 P R O J E K T Z O KŁ A D K I Przebieg fasady wytyczono długimi, mocnymi łukami RE: Michalewicz Tański Warszawska pracownia założona przez Piotra Michalewicza (na zdjęciu) oraz Mateusza Tańskiego, realizująca projekty z zakresu urbanistyki, architektury komercyjnej i publicznej. Niezależnie od skali i budżetu, stara się nadać projektem wysoką jakość i indywidualny charakter. Pracownia nagradzana była w licznych polskich oraz międzynarodowych konkursach architektonicznych. Valode et Pistre Architectes Największe francuskie biuro projektowe, założone w 1980 r. przez Denisa Valode i Jeana Pistre, którego główna siedziba mieści się w Paryżu. Jego realizacje obejmują wszystkie dyscypliny architektoniczne na kilku kontynentach. Zaprojektowali Państwo Rivierę na wzgórzu, w miejscu istniejącego od lat mniejszego obiektu handlowego, zatem lokalizacja nie była problematyczna była sprawdzona i pożądana. Problemem mogło być znaczne powiększenie powierzchni centrum na m 2 można się zgubić, nie mówiąc już o poczuciu przytłoczenia rozmiarami odbiegającymi od skali człowieka. Jak to zostało rozwiązane, w jaki sposób uczłowieczyli Państwo tak duży obiekt? Faktycznie, to duża powierzchnia, nawet jak na centrum handlowe. Projekt ma długą historię (pierwsza wersja powstała już w 2003 r.), a kolejne zmiany wciąż powiększały zakres rozbudowy. Jednak przez cały ten okres wewnętrzne pasaże były kształtowane w taki sposób, by robiły wrażenie uliczek małego miasta. Goście centrum, poruszając się po obiekcie, nie powinni czuć się przytłoczeni skalą i dystansami, ponieważ organiczny kształt i zmienna szerokość pasaży sprawiają, że każda uliczka jest w pewien sposób niepowtarzalna. Tam, gdzie nie było to możliwe, długie perspektywy są urozmaicane sekwencjami owalnych otwarć między kondygnacjami, o różnej wielkości i geometrii. Ponadto w projekcie wnętrz, który powstawał przy dużym udziale inwestora, zwłaszcza pani Lili Csillag, pojawiło się wiele elementów ocieplających przestrzenie pasażu i dających poczucie większej intymności materiały drewnopodobne, miękkie meble i wykładziny, indywidualnie dobrane oświetlenie. Elewacja długa na ponad pół kilometra to niezwykle interesujące, ale i bardzo trudne zadanie. Pokrycie jej roślinnością świetnie rozwiązuje problem wtopienia się w otaczającą zieleń i uniknięcia monotonii fasady. Jak rozwiązano ścianę zewnętrzną, jakich użyto materiałów, czy jest specjalna konstrukcja na pnącza? Zanim roślinność pokryje elewację budynku, może upłynąć sporo czasu, dlatego nie może być ona jedynym elementem urozmaicającym fasadę. Już w pierwszej wersji projektu kształtowaliśmy front budynku w taki sposób, by nadał całości indywidualnego charakteru i nie dawał wrażenia monotonii. Wykorzystując nietypowo przebiegającą linię nieprzekraczalnej zabudowy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, wytyczyliśmy przebieg fasady długimi, mocnymi łukami

15 P R O J E K T Z O KŁ A D K I P R O J E K T Z O KŁ A D K I Elewacja Jej płaszczyzny zostały podzielone na kilka segmentów-skrzydeł o zróżnicowanej wysokości i dynamicznie ściętych krawędziach. W ten sposób powstała organiczna forma, która wpisuje się w unikalny krajobraz Wzgórza św. Maksymiliana i jest mocno związana z nadmorskim kontekstem, w jakim powstała. Wykończenie elewacji zmieniało się w czasie. Pomysł na zieloną fasadę pojawił się wraz z nowym inwestorem firmą Mayland, przy współpracy z jej działem projektowym i po konsultacjach z przedstawicielami władz miasta. Na powierzchnię pokrytą wysokiej jakości panelami aluminiowymi została nałożona konstrukcja pod zieleń pnącą, wykonana z indywidualnie zaprojektowanych, aluminiowych stelaży, tworzących system trójwymiarowych okiennic. Ten element dodaje płaszczyznom fasady przestrzenności i sprawia, że w słoneczny dzień pokrywa ją skomplikowana siatka światłocieni. Na zieleń pnącą składa się kilka różnych gatunków roślin, wybranych pod kątem walorów kolorystycznych i szybkości porastania elewacji. Przez gęsty system stalowych linek zakotwionych w gruncie elewacja zostanie połączona z terenem przed budynkiem, który jest łagodnie falujący, porośnięty różnymi gatunkami drzew i krzewów. Dzięki temu zabiegowi wszystkie elementy fasady jej organiczna forma i żywa powierzchnia po paru latach stworzą spójną całość z niepowtarzalnym otoczeniem. Czy podział funkcjonalny na część codziennych zakupów, strefy renomowanych marek i część kulturalno-rozrywkową ma odzwierciedlenie w architekturze? Czy zastosowali Państwo widoczne i czytelne strefowanie wnętrza? Podział funkcjonalny jest podobny jak w wielu innych centrach handlowych, z tym że został podporządkowany Płaszczyzny elewacji zostały podzielone na kilka segmentów- -skrzydeł o zróżnicowanej wysokości i dynamicznie ściętych krawędziach 28 29

16 P R O J E K T Z O K Ł A D K I Konstrukcja pod zieleń pnącą, wykonana z indywidualnie zaprojektowanych aluminiowych stelaży, tworzy system trójwymiarowych okiennic Rzut 30 31

17 Podział wewnętrzny budynku nie ma nic wspólnego z modularnością każdy fragment ma odmienną geometrię, będącą wypadkową ukształtowania fasad i sposobu prowadzenia pasaży specyfice rozbudowy. Istniejąca stara część nadal mieści market spożywczy oraz mniejsze pasaże handlowe. Aby ujednolicić jej charakter z częścią rozbudowaną, wnętrza w znacznej mierze zostały odnowione i połączone w dwóch miejscach z nowymi pasażami. W nowej części centrum handlowego wyodrębniona jest przestronna i otwarta na pasaże powierzchnia z restauracjami i kawiarniami oraz kino, do którego wejście zlokalizowane jest w centralnej części obiektu, ale stanowi ono całkowicie niezależną, wydzieloną strefę. W tym miejscu znajduje się również przestrzeń publiczna, przeznaczona na koncerty i prezentacje. Na pozostałej powierzchni znajdują się sklepy te o mniejszych powierzchniach zasiedliły głównie środkowe kwartały, otoczone pasażami handlowymi. Główne wejście mieści się w północno-wschodnim narożniku budynku tam, gdzie najbliżej mają goście idący pieszo od strony miasta i stacji Szybkiej Kolejki Miejskiej. Ten fragment budynku jest prawie całkowicie przeszklony. Fasada pokryta aluminium odsłania narożnik, akcentując to miejsce zawieszonym nad placem wejściowym żaglem. Z kolei główny wjazd mieści się w środkowej części fasady wschodniej, vis-à-vis przebudowanego ronda, na głównej drodze łączącej całe Trójmiasto. To najwęższa część bryły budynku. W tym miejscu elewacja ugina się i lekko unosi, wprowadzając samochody na kondygnację podziemną łagodną pochyłością rampy zjazdowej. Czy ze strefami funkcjonalnymi współgra podział konstrukcyjny, instalacyjny, ppoż. itp.? Czy Państwa obiekt jest sumą powtarzalnych modułów (również aranżacyjnych), czy każdy większy fragment kubatury jest niepowtarzalny? Założono oparcie konstrukcji budynku na jednolitym module 8x8 m, z modyfikacjami w miejscach, gdzie jest ona przecinana liniami pasaży oraz w strefie wejściowej i restauracyjnej. Podział instalacyjny i ppoż. odpowiada podziałowi funkcjonalnemu tam, gdzie jest to całkowicie naturalne. Mamy więc osobne strefy istniejącego centrum, garażu podziemnego czy parkingu zewnętrznego. Jednak rozbudowywany budynek był zbyt duży, żeby objąć go jedną strefą pożarową, dlatego podział przebiega mniej więcej w połowie jego długości. Jest to niedostrzegalne dla gości. Podział wewnętrzny budynku nie ma nic wspólnego z modularnością każdy fragment ma 32 33

18 Dzięki ogromnym świetlikom ciągi komunikacyjne korzystają ze światła dziennego odmienną geometrię, będącą wypadkową ukształtowania fasad i sposobu prowadzenia pasaży. Parkingi zlokalizowane są częściowo na kondygnacji podziemnej, częściowo w wydzielonym wielopoziomowym obiekcie, ukrytym pomiędzy zachodnią elewacją a Wzgórzem św. Maksymiliana. Tym sposobem są praktycznie niewidoczne, nie zakłócają ani naturalnej panoramy. ani samej architektury. Jak rozwiązane jest zarządzanie tak dużego obiektu handlowego? Sterowanie odbywa się za pośrednictwem systemu BMS, zarządzającego wszystkimi podstawowymi funkcjami budynku: wentylacją, klimatyzacją, windami i schodami ruchomymi, oświetleniem, systemem parkingowym, monitoringiem itd. W tym samym miejscu zlokalizowana jest też centrala SAP, odpowiedzialna za wszystkie systemy przeciwpożarowe w budynku. Jak oceniają Państwo realizację pod kątem sprawności i zgodności z projektem? Realizacja ostatniej wersji projektu poszła wyjątkowo sprawnie. Biorąc pod uwagę wielkość i złożoność obiektu, było to naprawdę imponujące tempo i choć niejednokrotnie musieliśmy rezygnować z niektórych rozwiązań, znalazł się również czas na dopracowanie istotnych dla nas elementów. Mieliśmy przyjemność współpracować z bardzo dobrą ekipą kierującą realizacją z ramienia firmy PGOM, i choć nie obywało się bez normalnych na budowie trudności, to z końcowego efektu jesteśmy wszyscy, łącznie z klientem i architektami z Valode et Pistre Architectes, bardzo zadowoleni. Lokalizacja/adres Gdynia, ul. Kazimierza Górskiego 2 Pracownia projektowa Projekt wnętrz Część kinowa Architekt prowadzący Valode et Pistre Architectes we współpracy z RE: s.c Piotr Michalewicz Mateusz Tański VP Design (Valode et Pistre Architectes) żera2 Architekci sp.j. Piotr Michalewicz Data opracowania Data realizacji 2013 Inwestor Powierzchnia całkowita Powierzchnia zabudowy Kubatura brutto Koordynacja inwestycji Stolarka ppoż. w klasie odporności ogniowej EI 30 oraz drzwi ppoż. EI 30 zewnętrzne 2-skrzydłowe, rozwierane automatycznie Mayland Real Estate sp. z o.o m² m² (parking podziemny i zewnętrzny) m² m² (parking zewnętrzny) m³ m³ (parking podziemny i zewnętrzny) PGOM sp. z o.o. Alufire 34 35

19 REALIZACJE W POLSCE Z roślinnym motywem w tle Galeria Bronowice w Krakowie Tekst: Beata Stobiecka Zdjęcia: Lech Kwartowicz Rysunki: archiwum BRK W BRONOWICACH MIELIŚMY BOGATY KONTEKST HISTORYCZNY ZWIĄZANY Z KULTURĄ I SZTUKĄ MŁODEJ POLSKI, DLATEGO ODNIESIENIE DO ARCHITEKTURY Z TEGO OKRESU WYDAWAŁO SIĘ OCZYWISTE. JEST TO NAJWIĘKSZA IDEOLOGICZNA WARTOŚĆ, KTÓRA W TYM REJONIE OBOWIĄZUJE MÓWI GŁÓWNY PROJEKTANT OBIEKTU, PREZES BIURA ROZWOJU KRAKOWA SA SEBASTIAN CHWEDECZKO

20 REALIZACJE W POLSCE REALIZACJE W POLSCE Biuro Rozwoju Krakowa SA To fi rma zajmująca się projektowaniem architektonicznym, urbanistycznym, planowaniem przestrzennym, a także projektowaniem sieci, infrastruktury technicznej i dróg. BRK zatrudnia wysoko wykwalifi kowaną kadrę architektów i inżynierów o zróżnicowanych specjalnościach i uprawnieniach. Aktualnie w fi rmie pracuje 30 osób. Prezesem Zarządu jest Sebastian Chwedeczko. Na zdjęciu: architekt prowadzący Maciej Tutaj LOKALIZACJA Bronowice miejsce znane z historii i literatury, dość charakterystyczne dla Krakowa. Jakie były przesłanki, by właśnie tam lokalizować taki duży obiekt handlowy? W Krakowie dokumenty planistyczne miasta promują idee lokalizowania obiektów handlowych w dobrze skomunikowanych miejscach poza centrum miasta. Są to tereny zlokalizowane przy obwodnicy, drogach wylotowych. Obszar rozwoju handlu wielkopowierzchniowego oraz przeznaczony pod inwestycje biurowo-handlowe to funkcje dominujące w otoczeniu całego układu komunikacyjnego Ronda Ofiar Katynia. Galeria nie jest więc, jak można mylnie sądzić, na uboczu, w okolicy znajdują się też inne duże obiekty handlowe, a także zabudowa mieszkaniowa. Czy działka narzucała jakieś wymagania? Sama działka nie, raczej pomysł inwestora na zagospodarowanie terenu. Docelowo na terenie sąsiednim przy ul. Stawowej jest możliwa budowa obiektów wielkopowierzchniowych lub zabudowy biurowej czy nawet mieszkaniowej. To jest bardzo istotne wytłumaczenie tego, że strefa dostaw galerii jest zwrócona w kierunku głównej ulicy Josepha Conrada. Galeria Bronowice otwiera się więc na to, co powstanie w przyszłości. W przeciwnym razie front skierowany byłby w stronę parkingu Ikea. Usytuowanie poza tkanką miejską ścisłego centrum pozwoliło na swobodne kształtowanie bryły. Z punktu widzenia architekta jest to łatwiejsze czy trudniejsze od projektowania dużego obiektu handlowego w centrum miasta? To po prostu jest coś innego nie rozróżniałbym tego w tych kategoriach, tylko raczej zwrócił uwagę na konieczność odmiennego podejścia do tematu. W Bronowicach mieliśmy bogaty kontekst historyczny związany z kulturą i sztuką Młodej Polski, dlatego odniesienie do architektury z tego okresu wydawało się oczywiste. Jest to największa ideologiczna wartość, która w tym rejonie obowiązuje. Galeria nie jest, jak można mylnie sądzić, na uboczu; w okolicy znajdują się też inne duże obiekty handlowe, a także zabudowa mieszkaniowa 38 39

21 REALIZACJE W POLSCE Elewacja Na pewno ważnym elementem było takie zaprojektowanie bryły, by z jednej strony była widoczna i dostępna z ciągów komunikacyjnych, a z drugiej by za mocno nie dominowała w przestrzeni. Mam nadzieję, że to się udało. ELEWACJE Kubatury powstające na dużych działkach, na obrzeżach miast, mają coś z hangarów lotniczych, tymczasem tutaj jest wyraźnie widoczna większa swoboda w kształtowaniu bryły, miękka linia, organiczność. Szczególnie widać to wieczorem podświetlona elewacja z ornamentami krzywych linii, łuków, motywów roślinnych. Czy ta inspiracja secesją odróżnia Galerię Bronowice od innych tego typu krakowskich obiektów? Zdecydowanie tak. Inspirację tamtym okresem, typowym dla miasta i Bronowic, można odczytać w kształcie elewacji i rozwiązaniach detali. Dla nas ważne jest, że mieszkańcy Krakowa, znający charakter sztuki Młodej Polski, doceniają to. To pokazuje, że obiekt przestaje być anonimowy, że mieszkańcy są w stanie określić jego charakter, odszukać właściwy kontekst kulturowy. Szukaliśmy też rozwiązania, dzięki któremu elewacja nie byłaby wieszakiem głównie szyldem reklamowym. Wydzieliliśmy pewną przestrzeń na fasadzie, gdzie istnieje możliwość ich zawieszenia, ale bryła budynku jest istotna sama w sobie. Okazuje się, że można to pogodzić i te elementy nie są wobec siebie agresywne. Elewacja ma strukturę roślinną i jest podświetlana. Powiem szczerze to było niemałe wyzwanie i dla projektantów, i dla wykonawców. To nie jest co prawda ręczna robota, ale też nie produkt, który możemy zamówić w fabryce i będzie przygotowany na taśmie produkcyjnej. Wykonawcą była firma Alsal. To jest taka przestrzenna struktura, składająca się z trzech warstw, które dają efekt głębokości. One się przenikają, czyli to nie efekt wycinanki z jednej kartki, ale z trzech nałożonych na siebie i podświetlonych różnych płaszczyzn. Mieliśmy do tego detalu bardzo indywidualne podejście: drukowaliśmy rysunki w skali 1:1, było robionych kilka modeli. Przy pozostałych elewacjach podejście też nie było sztampowe, ale materiały, z których są zbudowane. To miłe, że inwestor zgodził się na Państwa propozycje. Nie tylko się zgodził, co jeszcze zachęcał. Mając świadomość miejsca, inwestor ogłaszał konkursy na te elewacje i sam brał udział przy ich projektowaniu. Trzeba przyznać, że to była wyjątkowa sytuacja. FUNKCJA Ciekawie rozwiązali Państwo funkcję, prowadząc klienta tradycyjnym, prostym ciągiem komunikacyjnym aż do powierzchni w kształcie elipsy, w której coś się dzieje. Proszę zwrócić uwagę elipsa to taka forma pawiego oka. Zastanawiam się nad wartością plastyczną tego elementu. Nie jest to cytowanie secesji w sposób bezpośredni, ale zapożyczenie, które w tym miejscu mogliśmy spokojnie Roślinna elewacja to jest przestrzenna struktura, składająca się z trzech warstw, które dają efekt głębokości. Warstwy się przenikają, czyli to nie efekt wycinanki z jednej kartki, ale z trzech nałożonych na siebie i podświetlonych różnych płaszczyzn 40 41

22 REALIZACJE W POLSCE Na elewacjach widoczna jest większa swoboda w kształtowaniu bryły, miękka linia, organiczność wieczorne oświetlenie pokazuje ściany z ornamentami krzywych linii, łuków, motywów roślinnych implantować. Mówimy tu o grafice i przestrzeni architektonicznej, ale nie mniej ważny jest element funkcjonalny, program, który jest w tej galerii realizowany. Znajduje się w niej np. oddział Urzędu Miejskiego, gdzie można wyrobić dowód osobisty, prawo jazdy, paszport nie trzeba po to jechać do centrum miasta. Jest też tutaj małe kino studyjne, galeria sztuki przestrzeń aktywizująca artystycznie, biblioteka. To są ciekawe funkcje, będące dowodem na wyczucie inwestora, zarówno w kwestii miejsca, jak i czasu. Nie chciał on przeznaczyć całej powierzchni na handel, choć dałoby to dużo większy zysk. Wolał przyciągnąć ludzi, którzy muszą i chcą załatwić tu, w pobliżu domu, sprawy urzędowe i zaspokoić potrzeby kulturalne. To jest próba rozwiązania jednego z głównych problemów obszarów znajdujących się poza centrami miast: braku wyposażenia w usługi podstawowe. To dobrze, gdy obiekty handlowe uzupełnione są nową miastotwórczą funkcją o to w urbanistyce chodzi, żeby program służył mieszkańcom. Elewacja 42 43

23 REALIZACJE W POLSCE WNĘTRZA W TONACJI BIELI Dominik Bosek Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Dyplom obronił w 1996 r., a od 2001 r. jest architektem w biurze BEG Ingenierie. Współtworzył wnętrza galerii handlowych, m.in. CH Arkadia w Warszawie i Galerii Solaris w Opolu. W wolnym czasie maluje i jeździ na rowerze. Nie widzieliśmy sensu w dosłownym odnoszeniu się do secesji, ale w pewien sposób stanowiła ona dla nas źródło inspiracji mówi Dominik Bosek z pracowni Beg Ingenierie, który zajmował się projektem wnętrz Galerii Bronowice. Zastosowali Państwo takie elementy, na które we wnętrzach, gdzie przewijają się tysiące osób, z reguły nie ma miejsca. Indywidualnie rozwiązali Państwo schody, balustrady, kładki komunikacyjne. W tych detalach widać wpływ młodopolskiej sztuki Krakowa. Nie widzieliśmy sensu w dosłownym odnoszeniu się do secesji, ale w pewien sposób stanowiła ona dla nas źródło inspiracji. Galeria zbudowana jest na planach łuków i zawijających się krzywych, mało jest tam odcinków prostych. Większość elementów wykończenia wnętrza, jak np. schody i balustrady, utrzymanych jest w miękkich, wijących się formach. Zrezygnowaliśmy ze stosowania szyb w balustradach, wprowadzając w ich miejsce rysunek fal i traw ze stalowych prętów. Nie ma więc refleksów na szybach, co według mnie daje lepszy i ciekawszy kontakt wzrokowy między dolną a górną częścią galerii. Balustrady są z blachy wycinanej laserowo. Ta technologia umożliwia wykonanie dowolnych form według rysunków wektorowych. Rozwiązanie to wcale nie jest droższe od standardowych balustrad szklanych. W niektórych miejscach są zejścia do garaży otoczone ekranami, ozdobionymi m.in. motywami przyrodniczymi. Cała galeria jest utrzymana w tonacji ciepłej bieli i wejścia do przedsionków garażu i korytarzy ogólnodostępnych, gdzie znajdują się np. toalety, są dekorowane grafikami nawiązującymi też do miękkich form (fal, łuków) i utrzymane w pięciu kolorystykach. Jest to powiązane z pięcioma strefami parkingu, np. korytarze i przedsionki, które odchodzą od strefy żółtej, są utrzymane w grafikach, gdzie dominującym kolorem jest żółty. Na kolejnej kondygnacji jest zielony itd. Nikt się więc nie pomyli i zawsze trafi na właściwy parking. Tak połączyliśmy informację wizualną z dekoracją. Są też inne dekoracyjne formy przestrzenne, np. parasoledrzewa czy reliefowe liście kasztana. To jest też dalekie echo różnych elementów, które były stosowane w secesji, przełożone na język współczesny. Galeria zbudowana jest na planach łuków i zawijających się krzywych. Większość elementów wykończenia wnętrza utrzymana jest więc w miękkich formach 44 45