Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ZDROWIA Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce Sprawozdanie z realizacji programu w 2008 roku Opracowanie raportu: Główny Inspektorat Sanitarny Warszawa, styczeń 2009 r.

2 SPIS TREŚCI: 1. Podstawa prawna realizacji Programu 5 2. Charakterystyka palenia tytoniu w społeczeństwie polskim Palenie tytoniu przez dorosłych Palenie tytoniu przez młodzież Częstość palenia tytoniu Bierne palenie tytoniu Sprzedaż i spożycie wyrobów tytoniowych w Polsce Sytuacja epidemiologiczna chorób odtytoniowych Realizacja zadań Programu w 2008 roku Zadanie 1 Zmiana klimatu społecznego i zachowań w stosunku do palenia tytoniu poprzez wielopłaszczyznowe populacyjne działania edukacyjno-interwencyjne oraz szkoleniowe. Konferencja prasowa inaugurująca ogólnopolską kampanię społeczną pt. Młodość Wolna od Papierosa... Działania inicjowane i koordynowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną, w ramach obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu, ogłoszonego przez WHO - 31 maja 2008r. pt. Młodość Wolna od Papierosa 16 Działania inicjowane i koordynowane przez Centrum Onkologii i Państwową Inspekcję Sanitarną w ramach obchodów Światowego Dnia Rzucania Palenia r Krajowy Program Edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców i opiekunów pt. Czyste Powietrze Wokół Nas 81 Wybrane inicjatywy wojewódzkie i lokalne: interwencje programowe, interwencje nieprogramowe, inne działania/przedsięwzięcia prozdrowotne prowadzone w województwach Dolnośląskie Kujawsko Pomorskie Lubelskie 96 Lubuskie Łódzkie Małopolskie. 102 Mazowieckie 103 Opolskie Podkarpackie Podlaskie. 110 Pomorskie Śląskie. 117 Świętokrzyskie Warmińsko Mazurskie. 121 Wielkopolskie

3 Zachodniopomorskie Zadanie 2 Nadzór organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad wyrobami tytoniowymi oraz prowadzenie badań monitoringowych i urzędowej kontroli zawartości substancji szkodliwych dla zdrowia w wyrobach tytoniowych wprowadzanych do obrotu handlowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 128 Zadanie 3 Prowadzenie monitoringu i oceny przestrzegania zakazu palenia w miejscach użyteczności publicznej Zadanie 4 Zapobieganie paleniu tytoniu przez dzieci i młodzież oraz programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży propagujące modę na niepalenie. 133 Zadanie 5 Zapobieganie narażeniu płodu, niemowląt i małych dzieci na dym tytoniowy poprzez działania edukacyjno - interwencyjne skierowane do kobiet w ciąży i młodych matek dotyczące wpływu palenia tytoniu na rozwój płodu i małego dziecka. Zadanie 6 Wprowadzenie minimalnej interwencji lekarskiej w podstawowej i specjalistycznej opiece zdrowotnej Zadanie 7 Ograniczanie palenia wśród młodzieży wojskowej i kadry dowódczej. Zadanie 8 Ograniczanie palenia wśród personelu oraz osób osadzonych w zakładach penitencjarnych Zadanie 9 Ograniczenie palenia tytoniu w środowisku funkcjonariuszy służb resortu spraw wewnętrznych i administracji. 149 Zadanie 10 Wyeliminowanie ekspozycji na dym tytoniowy w miejscach użyteczności publicznej i w miejscach pracy Zadanie 11 Kontrolowanie przestrzegania zakazu reklamy i promocji wyrobów tytoniowych

4 Zadanie 12 Harmonizacja przepisów prawa dotyczących ograniczania palenia tytoniu z wymogami UE, standardami WHO (implementacja Ramowej Konwencji na Rzecz Ograniczania Palenia Tytoniu Framework Convention on Tobacco Control; FCTC) i sytuacją epidemiologiczną w kraju Wydawnictwa i dystrybucja materiałów edukacyjnych w ramach realizacji Programu- GIS/WSSE Środki finansowe przeznaczone na realizację Programu w 2008 roku Podsumowanie 170 4

5 1. PODSTAWA PRAWNA REALIZACJI PROGRAMU Zasadniczą podstawą prawną ograniczania palenia tytoniu w Polsce jest Ustawa z dnia 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, z późniejszymi zmianami. Sejm RP nowelizuję w/w ustawę, która zakłada bardziej restrykcyjne ograniczenia palenia tytoniu m.in. całkowicie zakazuje palenia tytoniu w szkołach, wyższych uczelniach, zakładach opieki zdrowotnej (bez wyznaczonych palarni), a także w zakładach pracy i lokalach gastronomicznych z możliwością udostępnienia palarni (odpowiednio przygotowanych). Ponadto ustawa o podatku akcyzowym z dnia 23 stycznia 2004 roku powoduje prowadzenie polityki podatkowej, która zakłada regularne podnoszenie stawki podatku akcyzowego na papierosy w stopniu przewyższającym procent inflacji. Ograniczenie palenia tytoniu stanowi od lat jeden z celów operacyjnych Narodowego Programu Zdrowia, także w obecnie obowiązującym Programie na lata W działania dotyczące zapobiegania i zwalczania chorób odtytoniowych na podstawie ustawy z dnia 31 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej włączają się także świadczeniodawcy (podstawowa i specjalistyczna opieka zdrowotna) w ramach kontraktów zawartych z Narodowym Funduszem Zdrowia. Ograniczenie epidemii palenia tytoniu i występowania chorób odtytoniowych jest prowadzone wielosektorowo wg założeń Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce, realizowanego od 1997 roku do chwili obecnej (2008r). 2. CHARAKTERYSTYKA PALENIA TYTONIU W SPOŁECZEŃSTWIE POLSKIM 2.1. Palenie tytoniu przez dorosłych Wyniki badań przeprowadzonych w latach na zlecenie Centrum Onkologii Instytutu w Warszawie, dotyczące postaw wobec palenia tytoniu dorosłej populacji Polaków wykazują, że zapoczątkowane w II połowie lat 80-tych postawy, były kontynuowane w latach następnych, ale tempo niektórych zmian uległo zmniejszeniu, a w niektórych grupach społeczno demograficznych uległo zahamowaniu. 1 Raport nt. palenia tytoniu w Polsce Biura WHO w Polsce, (w przygotowaniu). 5

6 Szczególnie wzrosła częstość palenia tytoniu wśród młodych kobiet (w 2007 roku do 32%, gdy w 1974 paliło 28%), a także obserwuje się zmniejszenia tempa spadku częstości palenia przez mężczyzn ( z 39% w latach , do 35% w roku 2007). Wykres 1. Odsetek codziennie palących w Polsce, wiek 20+, mężczyźni i kobiet, Źródło: Zatoński W., Przewoźniak K., Gumkowski J. (2006). Palenie tytoniu w Polsce obraz zjawiska, nowe trendy i wyzwania. W: Jaworski R., red. Palenie tytoniu aspekty medyczne, psychiczne i duchowe. Płocki Instytut Wydawniczy, Płock: [36]. Wykres 2. Codziennie palący mężczyźni wg województw w 2004 roku. Palący codziennie - mężczyźni % Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie województwa Źródło: Opracowanie na podstawie: Stan zdrowia ludności Polski w przekroju terytorialnym w 2004 r., GUS, Warszawa

7 Wykres 3. Codziennie palące kobiety wg województw w 2004 roku. Palący codziennie - kobiety % Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie województwa Źródło: Opracowanie na podstawie: Stan zdrowia ludności Polski w przekroju terytorialnym w 2004 r., GUS, Warszawa Obecnie inaczej, niż w latach 70-tych ubiegłego wieku częstsze palenie tytoniu dominuje w biedniejszych grupach społecznych, a w przypadku palących kobiet dotyczy to mniej wykształconych i zamieszkałych tak na wsiach, jak i w miastach Palenie tytoniu przez młodzież Badania Instytutu Matki i Dziecka 2 przeprowadzone w ramach międzynarodowych badań nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej (HBSC), realizowane w 2006 roku we współpracy z Biurem Europejskim WHO wykazują, że ¼ badanej młodzieży w wieku 15 lat pali tytoń, w tym: 12,4% uczniów pali codziennie, częściej palą chłopcy (14,9%), niż dziewczęta (10,1%). Przeprowadzone analizy nie wykazały istotnych różnic badanej młodzieży, w zależności od miejsca zamieszkania. Codzienne palenie tytoniu przez młodzież wykazuje istotne zróżnicowanie regionalne, największy odsetek zanotowano w województwie świętokrzyskim (20,3%), a najmniejszy w województwie podkarpackim (5,1%). Odnosząc się do w/w badań, przeprowadzonych w latach wynika, że odsetek młodzieży 15-letniej palącej codziennie uległ obniżeniu, odpowiednio z 21,4% do 14,9% u chłopców i z 11,6% do 10,1% u dziewcząt. 2 Status materialny rodziny i otoczenia, a samopoczucie i styl życia młodzieży 15-letniej, Instytut Matki i Dziecka,

8 W ostatnich latach zaobserwowano znaczne obniżenie częstości palenia tytoniu przez młodzież, a spadek ten był szczególnie silny u chłopców. Znacznie rzadziej, niż 4 lata temu pali młodzież pochodząca z rodzin biednych. Natomiast w rodzinach bogatych zaznaczył się tylko wzrost odsetka palących dziewcząt. Wykres 4. Odsetek dziewcząt w Polsce w wieku 13 i 15 lat palących tytoń, HBSC % % % 20% % 4% 10% 13 lat 15 lat Źródło: Source: Wojnarowska, B., J. Mazur (przy współpracy A. Kowalewskiej, H, Kołoło, Agnieszki Małkowskiej)(2002). Zachowania zdrowotne, zdrowie i postrzeganie szkoły przez młodzież w Polsce w 2002 roku. Warszawa, Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego [29] Częstość palenia tytoniu 3 Najbiedniejsi, najsłabiej wykształceni Polacy palą znacznie częściej (np. bezrobotni mężczyźni w ok. 70%) niż osoby lepiej sytuowane z wyższym wykształceniem (wśród mężczyzn w ok. 30%). Mężczyźni w Polsce palą średnio 18 papierosów dziennie, kobiety 13 papierosów, czyniąc tak przez wiele lat (średnio ok. 23 lata w ciągu życia zarówno kobiety i mężczyźni). Zaprzestanie palenia następuje stosunkowo późno u mężczyzn w 39 r.ż., a u kobiet nawet w 43 r.ż. 69% mężczyzn i 53% kobiet wypaliło w swoim życiu przynajmniej 1 papierosa. 3 Na podstawie ogólnopolskich badań ankietowych z 2007r. wykonanych przez Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii instytutu w Warszawie we współpracy z TNS OBOP w ramach Programu Prewencji Pierwotnej Nowotworów Złośliwych; 8

9 44 % mężczyzn i 49% kobiet eksperymentując z tytoniem w okresie dzieciństwa lub młodości w dorosłym życiu kontynuowało palenie tytoniu. Wykres 5. Odsetek codziennie palących w Polsce, mężczyźni według grup wieku, % Źródło: Zatoński W., Przewoźniak K., Gumkowski J. (2006). Palenie tytoniu w Polsce obraz zjawiska, nowe trendy iwyzwania. W: Jaworski R., red. Palenie tytoniu aspekty medyczne, psychiczne i duchowe. Płocki IInstytut Wydawniczy, Płock: [36]. Wykres 6. Odsetek codziennie palących w Polsce, kobiety według grup wieku, % Źródło: Zatoński W., Przewoźniak K., Gumkowski J. (2006). Palenie tytoniu w Polsce obraz zjawiska, nowe trendy iwyzwania. W: Jaworski R., red. Palenie tytoniu aspekty medyczne, psychiczne i duchowe. Płocki Instytut Wydawniczy, Płock: [36]. 9

10 2.4. Bierne palenie tytoniu Badania Centrum Onkologii Instytutu w Warszawie Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów 4 mówią, że skala biernego narażenia na dym tytoniowy zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci jest duża. 25% dorosłych niepalących wdycha dym tytoniowy w domu (odpowiednio 29% kobiet i 20% mężczyzn). W zanieczyszczonych dymem tytoniowym miejscach pracy przebywa 19% niepalących Polaków (24% mężczyzn i 14% kobiet). Jednak najbardziej są narażeni ludzie w miejscach publicznych tj. bary, puby (32%), dyskoteki (25%), kawiarnie (22%), restauracje (17%), a także centra handlowe (5%). Jednak w ostatnich latach skala tego zjawiska zmniejszyła się, i tak: odsetek narażonych na bierne palenie osób niepalących w miejscach pracy w 1995 roku wynosił 37%, odsetek narażonych na bierne palenie osób niepalących w domu w 1995 roku wynosił odpowiednio wśród kobiet 47% i mężczyzn 35%. W badaniach przeprowadzonych w 2007 roku 48% dorosłych Polaków palących przyznało się, że pali lub paliło w obecności dzieci, a 27% czyni to w obecności kobiet w ciąży. W Polsce aż w 67% gospodarstw domowych dzieci biernie palą tytoń. W krajach skandynawskich odsetek ten jest wielokrotnie niższy (w Finlandii 8%, w Szwecji 15%) Sprzedaż i spożycie wyrobów tytoniowych w Polsce Sprzedaż i spożycie papierosów w Polsce było najwyższe na świecie w latach 70-tych i 80-tych ubiegłego wieku i wynosiło ok sztuk na dorosłego Polaka. W latach 80-tych i 90-tych ubiegłego wieku produkcja papierosów mieściła się miedzy mld sztuk papierosów i spadło do ok sztuk na dorosłego Polaka. Najnowsze dane przemysłu tytoniowego, dotyczące sprzedaży papierosów na rynku polskim wskazują na tendencje spadkowe (70 mld sztuk w 2007 roku i prognozowane 61 mld sztuk w 2008 roku). Oprócz wyrobów na legalnym rynku sprzedaje się ok. 4,7 mld sztuk papierosów w postaci tytoniu luzem oraz 8-15% wyrobów tytoniowych pochodzących z nielegalnych źródeł. Służby Celne w 2004 roku ujawniły i przejęły 400 mln sztuk papierosów, a w 2007 roku (od początku grudnia) 500 mln sztuk papierosów. 4 Raport nt. palenia tytoniu w Polsce Biura WHO w Polsce (w przygotowaniu). 10

11 3. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA CHORÓB ODTYTONIOWYCH Szacunki epidemiologiczne wykazują, że w 2000 roku palenie tytoniu było przyczyną ok. 69 tys. zgonów w Polsce, w tym: 57 tys. mężczyzn i 12 tys. kobiet, z czego ok. 43 tys. stanowiły zgony przedwczesne w wieku lat. Z powodu palenia tytoniu Polacy w średnim wieku tracili ok. 22 lat życia, a starsi ok. 9 lat. Wykres 7. Liczba przedwczesnych (w wieku lat) zgonów na choroby odtytoniowe w populacji mężczyzn i kobiet w Polsce, Źródło: Peto, R., A. Lopez, J. Boreham, M. Thun, and C. Heath, Jr. (1994; updated in 2006). Mortality from Smoking in Developed Countries Oxford, United Kingdom: Oxford University Press [20]. Odsetek przedwczesnych zgonów na choroby odtytoniowe był szczególnie wysoki wśród mężczyzn w całej populacji w wieku lat. Zgony na wszystkie choroby odtytoniowe wynosiły 38% wszystkich zgonów, przy czym proporcje te stanowiły: 95% rak płuca, 63% nienowotworowe choroby układu oddechowego, 55% wszystkich nowotworów, 37% choroby układu krążenia, 21% inne choroby. W populacji kobiet w wieku lat umieralność na choroby odtytoniowe wynosiła 13% wszystkich zgonów, w tym: raka płuca 71%, nienowotworowe choroby układu krążenia 33%, 11

12 choroby układu krążenia 15%, inne choroby 10%. Tabela 1. Liczba (w tys.) i odsetek zgonów spowodowanych paleniem tytoniu wg przyczyn, 2000 rok. Przyczyna zgonu Nowotwory Mężczyźni Kobiety Ogółem ,5 5,5 15,0 1,7 1,0 2,7 17,7 złośliwe płuca Nowotwory 95% 15,0 93% 8,2 94% 23,0 71% 2,2 59% 1,4 67% 3,6 89% 26,6 złośliwe ogółem Choroby 55% 13,0 41% 7,2 49% 21,0 12% 2,2 8% 2,8 10% 5,0 32% 26,0 układu krążenia 37% 15% 25% 15% 4% 5% 15% Choroby 2,2 3,1 5,3 0,5 0,9 1,5 6,8 układu oddechowego 63% Inne choroby 6,2 21% Wszystkie choroby 37,0 38% 46% 1,8 12% 20,0 23% 51% 8,0 18% 57,0 31% 33% 1,0 10% 5,9 13% Źródło: Na podstawie Source: Adapted from: Peto, R., A. Lopez, J. Boreham, M. Thun, and C. Heath, Jr. (1994; updated in 2006). Mortality from Smoking in Developed Countries Oxford, United Kingdom: Oxford University Press [20]. 14% 0,7 3% 5,8 5% 19% 1,7 5% 12,0 7% 38% 9,7 12% 69,0 19% Zachorowania i zgony na raka płuc wśród mężczyzn we wszystkich grupach wiekowych (20+). Wśród młodych mężczyzn (20-44 lata) zgony na raka płuc stanowią 15,6% wszystkich zgonów nowotworowych. Wśród mężczyzn w średnim wieku (45-64 lata) 36%, a u starszych (powyżej 65 r.ż) 31%.W 2004 roku na nowotwór płuca zachorowało w Polsce mężczyzn, a zmarło Standaryzowany współczynnik zachorowalności wyniósł w tym czasie 60/100tys., a współczynnik umieralności 65,7/100tys. W 2004 roku w populacji kobiet rak płuca stanowił 7,8% wszystkich zachorowań i 12% wszystkich zgonów nowotworowych. W tym samym roku na raka płuc zachorowało kobiet, a zmarło Standaryzowany współczynnik zachorowalności i umieralności na raka płuc u kobiet wynosiły w tym czasie odpowiednio 13,9/100tys. i 13,4/100tys. Od połowy lat 50-tych ubiegłego wieku liczba zgonów na choroby odtytoniowe u mężczyzn wzrosła wielokrotnie (1955 7,7 tys., tys. rocznie). Od połowy lat 60-tych ubiegłego wieku zgony na choroby odtytoniowe wśród kobiet były bardzo rzadkie. W 1955 roku 300 zgonów, 1965 r. 700 zgonów. W kolejnych latach następował już gwałtowny ich wzrost, w 2000 r zgonów. 12

13 Epidemiologiczna analiza trendów czasowych umieralności na nowotwory złośliwe płuc jest traktowana, jako podstawowy model do oceny rozwoju epidemii palenia tytoniu w skali populacji. Dane obrazują, że w Polsce w ostatnich latach obserwuje się spadek umieralności na raka płuc u mężczyzn i w niektórych grupach wiekowych (20-44 lata) u kobiet. W pozostałej grupie wiekowej kobiet (45-64 lata oraz 65 lat i więcej), więcej także w całej populacji kobiet umieralność na raka płuc nadal rośnie, a tempo tego wzrostu nie uległo znacznym zmianom. W opracowanym w połowie lat 90-tych ubiegłego wieku we współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia modelu HECOS szacowano, że jeżeli obserwowane w tym okresie w Polsce wskaźniki palenia tytoniu nie ulegną zmniejszeniu, to w najbliższych 20 latach na choroby odtytoniowe (rak płuc, obturacyjna choroba płuc, choroby sercowo naczyniowe, astma oskrzelowa) umrze ok. 12% obecnie palących Polaków. W Polsce po przeprowadzonych badaniach obrazujących zdrowotne następstwa biernego palenia przez dzieci i kobiety ciężarne, zaobserwowano m.in.: wzrost ryzyka niższej masy urodzeniowej; wzrost ryzyka zakażeń dróg oddechowych, upośledzenia funkcji płuc, nawracające choroby ucha środkowego, ataki astmy, zespół nagłego zgonu niemowląt (zespół nagłej śmierci łóżeczkowej). Najnowsze szacunki wskazują również na dużą liczbę zgonów w populacji niepalących Polaków narażonych na wdychanie dymu tytoniowego, głównie w domu, a także miejscu pracy i innych miejscach publicznych. 13

14 4. ZADANIA PROGRAMU I ICH REALIZACJA W 2008 ROKU Zadanie 1. Zmiana klimatu społecznego i zachowań w stosunku do palenia tytoniu poprzez wielopłaszczyznowe populacyjne działania edukacyjno-interwencyjne oraz szkoleniowe. Realizacja: Organizowanie konferencji prasowych. Organizowanie ogólnokrajowych kampanii edukacyjnych: Światowy Dzień Bez Tytoniu Młodość wolna od papierosa r. - kampania społeczna dla młodzieży w wieku lat; Światowy Dzień Rzucania Palenia r. kampania społeczna dla osób palących; Wprowadzenie ogólnokrajowego programu edukacyjnego: Czyste Powietrze Wokół Nas - Krajowy Program Edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców i opiekunów (pilotaż - ok. 10% przedszkoli w Polsce); Realizacja autorskich projektów, konkursów, imprez edukacyjno-zdrowotnych dla społeczności lokalnych z udziałem stacji sanitarno-epidemiologicznych, zakładów opieki zdrowotnej, szkół, organów samorządowych, organizacji pozarządowych i innych wg lokalnych potrzeb i możliwości. Odpowiedzialny za realizację: Główny Inspektor Sanitarny, Współdziałanie: Główny Inspektorat Sanitarny, Centrum Onkologii Instytut w Warszawie, Biuro Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce, wojewódzkie i powiatowe stacje sanitarno epidemiologiczne w całym kraju, publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, władze samorządowe i lokalne, ośrodki kultury, dyrekcje szkół i przedszkoli, organizacje pozarządowe, środki masowego przekazu i inni. 14

15 KONFERENCJA PRASOWA INAUGURUJĄCA OGÓLNOPOLSKĄ KAMPANIĘ SPOŁECZNĄ pt. Młodość Wolna od Papierosa Przygotowanie kampanii społecznej pt. Młodość Wolna od Papierosa zgodnie z hasłem ogłoszonym przez Światową Organizację Zdrowia poprzedzone zostało powołaniem przez Głównego Inspektora Sanitarnego Zespołu ds. Organizacji w/w przedsięwzięcia w całym kraju. W skład Zespołu Organizacyjnego weszli przedstawiciele Głównego Inspektoratu Sanitarnego (pracownicy Departamentu Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia, Rzecznik Prasowy), Centrum Onkologii Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Biura WHO w Polsce oraz Pan Andrzej Pągowski artysta plastyk, który przygotował plakaty integralnie związane z kampanią. Założenia kampanii otrzymali Państwowi Wojewódzcy Inspektorzy Sanitarni oraz Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni, jako koordynatorzy działań w województwach i powiatach na terenie całego kraju. Rozpoczęcie działań kampanii zostało poprzedzone nagłośnieniem w/w akcji w trakcie konferencji prasowej, która odbyła się w dniu 28 maja 2008 roku w Sali Kinowej Ministerstwa Zdrowia. Do udziału w konferencji zostali zaproszeni: Minister Zdrowia Ewa Kopacz, Minister Edukacji Narodowej Katarzyna Hall, Andrzej Wojtyła Główny Inspektor Sanitarny, Dyrektor Biura WHO w Polsce Paulina Miśkiewicz, Kierownik Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Witold Zatoński, Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka, Elżbieta Łata Dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego i Promocji Zdrowia, Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Twórca plakatów kampanijnych Andrzej Pągowski, przedstawiciele wszystkich resortów i instytucji zaangażowanych w prace Międzyresortowego Zespołu Koordynacyjnego Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. Zgodnie z ustaleniami podczas spotkania, które odbyło się 11 marca 2008 roku w siedzibie Głównego Inspektoratu Sanitarnego - Dyrektor Biura WHO w Polsce Pani Paulina 15

16 Miśkiewicz zadeklarowała przekazanie gadżetów i materiałów związanych z obchodami Światowego Dnia bez Tytoniu. Na podstawie zawartego Porozumienia z dnia 25 maja 2008 roku pomiędzy Główny Inspektoratem Sanitarnym a Centrum Onkologii Instytutu z siedzibą w Warszawie, Centrum Onkologii zobowiązało się do przekazania spotu prozdrowotnego, w celu wykorzystania go przy realizacji kampanii społecznej oraz kart konkursowych dla chcących rzucić palenie, w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. W celu szerokiego dotarcia do społeczeństwa z przekazem kampanii do uczestnictwa w w/w konferencji zaproszono liczne grono dziennikarzy. W konferencji udział wzięli również harcerze ze Związku Harcerstwa Polskiego, którzy zaprezentowali inscenizację związaną z tematyka konferencji. Nagłośnienie kampanii nastąpiło głównie w informacjach telewizyjnych, prasie oraz radiu. DZIAŁANIA INICJOWANE I KOORDYNOWANE PRZEZ PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITARNĄ, W RAMACH OBCHODÓW ŚWIATOWEGO DNIA BEZ TYTONIU, OGŁOSZONEGO PRZEZ WHO W DNIU 31 MAJA 2008r. POD HASŁEM MŁODOŚĆ WOLNA OD PAPIEROSA Działania były przeprowadzone w szerokiej współpracy środowiskowej w całym kraju w okresie od 31 maja do 31 sierpnia. Działania były skierowane do: dzieci i młodzieży wszystkich typów szkół, studentów, wychowawców i nauczycieli, rodziców, pacjentów zakładów opieki zdrowotnej, pasażerów korzystających ze środków komunikacji publicznej, pracowników i interesantów stacji sanitarno-epidemiologicznych, pracowników i klientów zakładów pracy, uczestników kolonii i obozów letnich, żołnierzy służby czynnej i zawodowej, pracowników placówek oświatowowychowawczych oraz ogółu społeczeństwa, Koordynatorem działań na poziomie krajowym był Główny Inspektorat Sanitarny we współpracy z Centrum Onkologii w Warszawie i Biurem Światowej Organizacji Zdrowia w Polsce. Koordynatorami na poziomie wojewódzkim byli Państwowi Wojewódzcy Inspektorzy Sanitarni, na poziomie lokalnym Państwowi Powiatowi Inspektorzy Sanitarni. Realizatorami działań na poziomie krajowym byli pracownicy Departamentu Zdrowia 16

17 Publicznego i Promocji Zdrowia Głównego Inspektoratu Sanitarnego, na poziomie wojewódzkim pracownicy ds. oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia z działów/oddziałów oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych, na poziomie lokalnym pracownicy ds. oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia z działów/oddziałów oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia z powiatowych stacji sanitarnoepidemiologicznych w szerokiej współpracy ze środowiskiem lokalnym. Realizatorami na poziomie lokalnym byli również oddziały Polskiego Towarzystwa Oświaty Zdrowotnej, wychowawcy klas i grup przedszkolnych, pedagodzy szkolni, pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania, pedagodzy z poradni psychologiczno pedagogicznych, katecheci i duszpasterze, uczniowie szkół medycznych, personel zakładów opieki zdrowotnej, pracownicy zakładów penitencjarnych, kierownicy i pracownicy placówek kulturalno oświatowych, kierownicy i pracownicy bibliotek i ośrodków kultury, przedstawiciele zakładów pracy i miejskich ośrodków profilaktyki i wczesnej terapii uzależnień, oraz przedstawiciele policji, PCK, Partnerami działań byli przedstawiciele: jednostek samorządu terytorialnego, lokalnych mediów, publicznych i niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej, specjalistycznych ośrodków medycznych, szkół, wyższych uczelni, zarządów rejonowych PCK, ZHP, środków masowego przekazu, miejskich i gminnych ośrodków kultury, bibliotek, placówek wypoczynku letniego dzieci i młodzieży, kuratoriów oświaty, centrów doskonalenia nauczycieli, świetlic profilaktyczno-wychowawczych, kościołów różnych wyznań, komend policji, straży pożarnych, straży miejskiej, urzędów pocztowych, jednostek wojskowych, zakładów penitencjarnych, zakładów pracy, organizacji pozarządowych, oddziałów KRUS, ośrodków sportu i rekreacji, poradni zdrowia psychicznego, kin, lokali gastronomicznych, stacji benzynowych, dworców PKP i PKS, biur podróży. Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej wzięli udział w naradzie zorganizowanej przez Główny Inspektorat Sanitarny i Centrum Onkologii w Warszawie w dniu 5 maja 2008 r., na której zostały omówione założenia obchodów Światowego Dnia bez Tytoniu. Ogółem w naradzie udział wzięło 140 osób z Państwowej Inspekcji Sanitarnej i innych instytucji. 17

18 Działania organizowane podczas akcji Światowy Dzień bez Tytoniu w dniu 31 maja 2008 roku przez wojewódzkie i powiatowe stacje sanitarno epidemiologiczne w kraju 5 Województwo Miasto Formy działań Organizatorzy działań Dolnośląskie Wrocław Informacja o założeniach kampanii została rozpropagowana w lokalnych mediach i na stronach internetowych. Działania przeprowadzono w placówkach nauczania i wychowania, zakładach opieki zdrowotnej, komendach policji, jednostkach wojskowych, lokalnych placówkach PCK oraz urzędach administracji samorządowej. Imprezy były poprzedzane działaniami edukacyjnymi dotyczącymi negatywnego wpływu tytoniu na organizm człowieka. Szczególną uwagę zwracano na uświadamianie młodym ludziom o zagrożeniach związanych z rozpoczęciem palenia. Młodzież okazywała duże zainteresowanie i zaangażowanie w przygotowywanie akcji. Zorganizowano punkty informacyjno-edukacyjne, które cieszyły się dużym zainteresowaniem. Osoby palące często deklarowały chęć rzucenia palenia i wyrażały potrzebę otrzymywania porad na temat szkodliwości i sposobów rzucania palenia. Chętnie korzystali z bezpłatnych pomiarów: ciśnienia tętniczego krwi, poziomu cukru we krwi, pomiaru tlenku węgla w wydychanym powietrzu. Kujawskopomorskie Bydgoszcz W dwóch centralnych punktach w Bydgoszczy (Starym Rynku i Placu Wolności) zostały utworzone punkty informacyjnoedukacyjne, w których była prowadzona edukacja skierowana do przechodniów, zwłaszcza ludzi młodych (15-25 lat). Odbyły się też pokazy udzielania pierwszej pomocy przy współpracy oddziału PCK oraz pokazy alternatywnych form spędzania wolnego czasu. Prowadzona była również promocja badań profilaktycznych przy współpracy z Centrum Onkologii w Bydgoszczy obejmująca samobadanie piersi, badania profilaktyczne raka szyjki macicy. Odbiorcy działań otrzymywali materiały informacyjno-edukacyjne: ulotki, gadżety kampanijne typu: balony, długopisy i lizaki. Moderatorami punktów byli studenci zrzeszeni w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Studentów Medycyny IFMSA Oddział w Bydgoszczy oraz studenci kierunków pedagogicznych z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego i Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Z oferty punktów skorzystało około osób. Pracownicy dostarczyli materiały dotyczące profilaktyki antytytoniowej do pubów, klubów, pizzerii w celu ich wyeksponowania w miejscach spotkań najbardziej uczęszczanych przez młodych ludzi. Do działań kampanijnych włączyła się również społeczność lokalna poprzez uczestnictwo w imprezach masowych podczas Festynu Ekologicznego w Parku Miejskim w Mogilnie, Festynu Rodzinnego w Dąbrowie, Jarmarku Ekologicznego w Brodnicy, Festynu Rodzinnego w Tucholi, Pikniku Rodzinnego w Bydgoszczy i Toruniu. Lubelskie Lublin W ramach przygotowań do kampanii odbyło się szkolenie dla pracowników. Na potrzeby kampanii wykonano gadżety parasolki, daszki, smycze, kubki z hasłem Młodość Wolna od WSSE i WSSE 6 Oddział PCK, Centrum Onkologii w Bydgoszczy, Międzynarodow e Stowarzyszenie Studentów Medycyny IFMSA Oddział w Bydgoszczy, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Kujawsko- Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy Wszystkie 7w województwie WSSE, Urząd Wojewódzki 5 Opracowano na podstawie informacji zawartych w sprawozdaniach z kampanii majowej pt. Młodość Wolna od Papierosa wojewódzkich Programów Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu z 16 WSSE 6 Skrót WSSE oznacza Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 7 Skrót oznacza Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 18

19 Lubuskie Janów Lubelski, Ryki Krasnysta w, Fajsławice, Kraśnik Kraśnik Parczew Gorzów Wlkp. Papierosa które były wykorzystane podczas organizowanych imprez, a także jako upominki dla partnerów kampanii. Kampanię rozpoczęto konferencją prasową organizowaną w Urzędzie Wojewódzkim, w której uczestniczyli: Państwowy Inspektor Sanitarny, Wojewoda Lubelski i Marszałek Województwa Lubelskiego. Pracownicy przeprowadzili rozmowy z właścicielami pubów, dyskotek, kawiarni w celu stworzenia lokali wolnych od dymu tytoniowego. Podczas festynów i imprez plenerowych zorganizowano punkty informacyjne, zaopatrzone w ulotki, plakaty i inne gadżety informujące o kampanii. W ramach kampanii był zorganizowany rajd rowerowy pt. Rower zamiast papierosa. W rajdzie udział wzięło 200 osób. 12 czerwca 2008 we współpracy z dyrektorami szkół i nauczycielami zorganizowano konkurs na piosenkę antynikotynową. W konkursie wzięły udział 4 szkoły podstawowe i 2 gimnazja. Zorganizowano konferencję merytoryczną i prasową Młodość wolna od papierosa która została objęta honorowym patronatem Marszałka Województwa Lubuskiego, Wojewodę Lubuskiego i Lubuskiego Kuratora Oświaty. W konferencji wzięli udział przedstawiciele samorządów lokalnych odpowiedzialni za realizację zadań z zakresu promocji zdrowia w woj. lubuskim, przedstawiciele Lubuskiego Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wlkp.i Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( 30osób). Konferencja pod hasłem Działania profilaktyczne w Szkole Promującej Zdrowie zorganizowana została wspólnie z Lubuskim Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wlkp., Wojewódzkim Koordynatorem Zespołu Wspierającego Szkoły Promujące Zdrowie, Wojewódzką Poradnią Onkologiczną w Gorzowie Wlkp., na której zaprezentowane zostały główne cele i założenia Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w województwie lubuskim w roku 2008r. ze szczególnym uwzględnieniem kampanii społecznej Młodość wolna od papierosa. Uczestnikami konferencji byli dyrektorzy Szkół Promujących Zdrowie i koordynatorzy szkolnych zespołów ds. promocji zdrowia. (94 osoby). Zorganizowano debatę na temat zysków płynących z niepalenia oraz zagrożeń wynikających z biernego i czynnego palenia tytoniu. Do udziału w debacie zaproszeni zostali uczniowie i pedagodzy szkolni ze szkół ponadgimnazjalnych Gorzowa Wlkp. Debata została zorganizowana w Wyższej Szkole Biznesu w Gorzowie Wlkp. (99 osób). Na imprezie Przystanek Woodstock w Kostrzynie nad Odrą były utworzone punkty informacyjne edukacyjne, w których: udzielano porad i informacji jak rzucić palenie i gdzie zgłosić się o pomoc (120 osób), przeprowadzono sondaż wśród młodzieży lat i młodych dorosłych lat (300 osób) na temat: zasadności tworzenia stref bezdymnych w miejscach użyteczności publicznej, ogłoszenia wszystkich szkół miejscami wolnymi od dymu tytoniowego (likwidacja miejsc wydzielonych do palenia), prowadzono rozdawnictwo materiałów edukacyjnych (ulotki, plakaty, gadżety). Punkty zorganizowano przy współpracy Urzędu Miasta Kostrzyna nad Odrą i Wydziału Prewencji Wojewódzkiej Komendy Policji w WSSE, Kuratorium Oświaty, władze samorządowe, Zespół Wspierający Szkoły Promujące Zdrowie, Wojewódzka Poradnia Onkologiczna, Wyższa Szkoła Biznesu, Wojewódzka Komenda Policji, 19

20 Gorzowie Wlkp. W punkcie informacyjno edukacyjnym na festynie Jest niedziela, wyjdź z fotela udzielano porad i informacji jak rzucić palenie i gdzie można uzyskać pomoc ( 100 osób), prowadzono pomiar tlenku węgla w wydychanym powietrzu (75 osób), zorganizowano zabawy i konkursy z zakresu profilaktyki tytoniowej (20 osób), prowadzono rozdawnictwo materiałów edukacyjnych (ulotki, plakaty, gadżety). Impreza została zorganizowana wspólnie z Wojewódzką Poradnię Onkologiczną w Gorzowie Wlkp. Finał wojewódzkiego konkursu plastycznego dla dzieci szkół podstawowych pod hasłem Tato, mamo nie pal (883 osoby). Finał wojewódzkiego konkursu dla nauczycieli, pedagogów i pielęgniarek pracujących w szkołach gimnazjalnych na scenariusz zajęć edukacyjnych pt. Porozmawiajmy o uzależnieniu (4 osoby). Opracowano regulamin i ogłoszenie wojewódzkiego konkursu dla uczniów szkół gimnazjalnych na spot telewizyjny o charakterze edukacyjno informacyjnym pod hasłem Uzależnieniom mówię NIE!. Konkurs był zorganizowany przy współpracy z Wydziałem Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Gorzowie Wlkp., Fundacją Contra Crimen, Centrum Filmowym Helios w Gorzowie Wlkp., Lubuskim Kuratorium Oświaty w Gorzowie Wlkp. Opracowano regulamin i ogłoszenie wojewódzkiego konkursu dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych na film krótkometrażowy pod hasłem Życie bez narkotyków. Konkurs organizowany był przy współpracy z Wydziałem Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Gorzowie Wlkp., Fundacją Contra Crimen, Centrum Filmowym Helios w Gorzowie Wlkp., Rozstrzygniecie konkursu i ogłoszenie wyników planowane jest na marzec 2009r. Zorganizowano 5 szkoleń dla przedstawicieli władz lokalnych, nauczycieli, pedagogów i pielęgniarek ze szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, personelu medycznego z zakładów opieki zdrowotnej ( 99 osób). Odbyły się 83 narady z przedstawicielami: władz lokalnych, straży miejskiej, policji, szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, właścicieli i kierownikami sklepów, barów, jadłodajni, aptek, ośrodków sportu (173 osoby). Zorganizowano 43 imprezy dla dzieci w wieku przedszkolnym, uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i panadgimnaqzjalnym oraz społeczności lokalnej (5983 osoby). W trakcie imprez prowadzono: pogadanki, prelekcje, rozmowy indywidualne, porady, konkursy, zawody sportowe, przedstawienia teatralne, happeningi i korowody uliczne, recitale piosenki o zdrowiu, emisje filmów, rozdawnictwo ulotek. Zorganizowano 18 konkursów (plastyczne, literackie, wiedzy) dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (933 osoby). W 22 punktach informacyjno edukacyjnych udzielano porad i informacji w zakresie rzucania palenia i zdrowego odżywiania, prowadzono pomiar tlenku węgla w wydychanym powietrzu, pomiary cukru we krwi, pomiar ciśnienia tętniczego i tkanki tłuszczowej, prowadzono rozdawnictwo materiałów edukacyjnych ( ulotki, plakaty, gadżety). Punkty zostały zorganizowane w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, zakładach opieki zdrowotnej, Powiatowych Stacjach Sanitarno Epidemiologicznych (punkty odwiedziło 5329 osób). Współpracowano z lokalnymi mediami: Wszystkie 20

21 - przekazano 17 informacji prasowych, z których opublikowano w lokalnej prasie 9, udzielono 8 wywiadów radiowych i 11 telewizyjnych, umieszczono 18 informacji na stronach internetowych.. Prowadzono dystrybucje materiałów edukacyjnych (plakaty, ulotki) do szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, uczelni wyższych, barów, restauracji, pubów, jadłodajni, ośrodków sportu, urzędów, kin, aptek, sklepów. Oplakatowano centralne punkty miast i miasteczek, dworce PKS i PKP. Łódzkie Brzeziny Zorganizowano happening w Szkole Podstawowej w Wągrach. Wychowawcy klas przeprowadzili pogadanki o tematyce antytytoniowej, oraz pomogli uczniom w przygotowaniach do happeningu. Podczas przemarszu uczniowie skandowali hasła o szkodliwości palenia papierosów, oraz rozdawali ulotki mieszkańcom wsi Wągry. W happeningu wzięło udział 75 osób. Przy współpracy 3 szkół ponadgimnazjalnych (100%) zorganizowano happening pod hasłem Młodość wolna od papierosów, alkoholu i narkotyków. W happeningu wzięło udział około 300 osób. Był to milczący pochód protestujących przeciwko paleniu, piciu i zażywaniu środków odurzających. W ramach happeningu odbył się konkurs na plakat pod tym samym hasłem. Bełchatów Zorganizowano akcję w Bełchatowskim Centrum Medycznym, gdzie uruchomiono punkt konsultacyjny dla pacjentów chcących zerwać z nałogiem palenia. Wyeksponowane zostały plakaty, pacjenci otrzymywali ulotki o tematyce antytytoniowej. Prowadzono pomiary ciśnienia tętniczego krwi, kontrolę wagi ciała. Akcją objęto 140 osób. Kutno Zorganizowano akcję pod hasłem Bezpiecznie i zdrowo Antytytoniowo dla uczniów szkoły (około 100 osób). Podczas imprezy odbyły się konkursy sportowe, np. bieg w workach, hokej z ziemniakiem, bieg z kapustą. Uczniowie wykonywali również kompozycje owocowo-warzywne. Ponadto drużyny układały na czas puzzle i rozwiązywały krzyżówki z hasłem. Najmłodsze dzieci miały konkurencję rzutu jabłkiem w papierosa. W SPZOZ na oddziałach szpitalnych i poradniach wyeksponowano plakaty antytytoniowe, rozdawano również pacjentom ulotki. W LO w Krośniewicach ogłoszono konkurs literacki i plastyczny o tematyce antytytoniowej pod wspólnym hasłem Młodzi mówią NIE. W konkursach udział wzięło łącznie 100 uczniów. Łask Łęczyca W ramach obchodów odbył się przemarsz barwnego korowodu ulicami miasta. Wzięło w nim udział ponad 500 uczestników z 17 szkół i przedszkoli z terenu powiatu (co stanowi 40% ogółu placówek). Do korowodu dołączyła się społeczność lokalna w liczbie około 1000 osób. Przeprowadzono konkurs na najciekawsze zespołowe przebranie i najlepsze hasło o tematyce antytytoniowej, oraz konkurs taneczny z balonami. Osobom uczestniczącym w korowodzie udostępniono punkt medyczny, w którym dokonywano pomiaru ciśnienia tętniczego krwi oraz zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu. W corocznej Majówce Zdrowia organizowanej przez Starostwo Powiatowe wspólnie z organizacjami i jednostkami powiatowymi odbyły się działania związane z promowaniem zdrowego stylu życia, uprawianiem sportu, rekreacji i czynnego wypoczynku, oraz zachęcanie palaczy tytoniu do zerwania z nałogiem. Oddział Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia w Łęczycy zorganizował szereg konkursów sprawnościowych i plastycznych dla dzieci., Bełchatowskie Centrum Medyczne, Komenda Powiatowa Policji, Szkoła Podstawowa w Strzegocinie, SPZOZ, LO w Krośniewicach, Starostwo Powiatowe, LO w Łęczycy, Oddział Oświaty zdrowotnej i 21

22 Łowicz Łódź Opoczno Pabianice Piotrków Trybunalsk i Wyeksponowano na terenie imprezy plakaty o treści antynikotynowej. Zorganizowano konkurs plastyczny oraz konkurs wiedzy pod hasłem Młodość wolna od papierosa. Wzięło w nich udział 23 uczniów klas I i II L.O. w Łęczycy. Dzieci z Przedszkola Miejskiego w Łowiczu przekazały list na ręce Burmistrza Miasta z prośbą o wydzielenie miejsc wolnych od dymu tytoniowego. W powiecie łódzkim, łódzkim-wschodnim i zgierskim zorganizowano kampanię antynikotynową pod hasłem Palenie papierosów szkodzi zdrowiu dla dzieci ze szkół podstawowych. Patronat nad kampanią objął Marszałek Województwa Łódzkiego. W szkołach ogłoszono dwa konkursy na najciekawszą pracę plastyczną (klasy I III), oraz na małą formę teatralną. Do konkursu plastycznego przystąpiło 36 szkół podstawowych, wpłynęło 130 prac uczestników. Uroczyste podsumowanie oraz wręczenie nagród odbyło się 25 kwietnia w Łódzkim Domu Kultury. W uroczystości wzięło udział około 100 dzieci. Imprezę uświetnił występ zespołu tańca nowoczesnego Czarne stopy. Rozstrzygnięcie konkursu na małą formę teatralną odbyło się 7 maja w Miejskim Ośrodku Kultury w Koluszkach. Przystąpiło do niego 80 uczniów z 8 szkół podstawowych. Każda z grup teatralnych zaprezentowała przedstawienie nieprzekraczające 7 minut pod tytułem Palenie tytoniu szkodzi zdrowiu. Komisja konkursowa oceniała treści prozdrowotne, umiejętności, oraz walory artystyczne. Nagrodą za pierwsze miejsce była jednodniowa wycieczka do Warszawy dla grupy teatralnej wraz z opiekunem. 31 maja został zorganizowany w Łodzi punkt informacyjny podczas Pikniku Rodzinnego w Gimnazjum Nr 15 w Łodzi. Prowadzono rozmowy indywidualne z uczestnikami pikniku dotyczące szkodliwości palenia tytoniu, rozdawano materiały edukacyjne, dokonywano pomiaru ciśnienia tętniczego krwi (około 300 os.) Zorganizowano 3-krotnie stoiska edukacyjno-pomiarowe podczas imprez masowych, na których promowano zdrowy styl życia bez papierosa, wykonywano testy na obecność tlenku węgla w wydychanym powietrzu, rozdawano ulotki (skorzystało łącznie ok. 250 osób) Zorganizowano poradnię pod chmurką gdzie dokonywano pomiaru ciśnienia krwi i zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu. Do poradni zgłosiło się około 300 osób. Młodzież z 5 szkół ponadgimnazjalnych z terenu Pabianic (przy wsparciu nauczycieli biologii i pedagogów szkolnych) wystosowała petycję do władz miasta o wydzielenie stref bezdymnych, którą przekazano na ręce Prezydenta Miasta Pabianic. Zorganizowano punkt konsultacyjny dla osób palących. Do punktu zgłosiło się 35 osób, każda z nich miała zmierzoną pojemność życiową płuc, ciśnienie tętnicze krwi, uzyskała poradę lekarza jak zerwać z nałogiem oraz otrzymała pakiet ulotek i broszur na temat szkodliwości palenia tytoniu. Wspólnie z Gimnazjum Nr 5 zorganizowano uroczystość o tematyce antytytoniowej oraz happening. W imprezie udział wzięli m.in. przedstawiciele władz miasta, PCK, WODN, Kuratorium Oświaty. Uczniów oraz zaproszonych gości zapoznano z ideą kampanii Młodość wolna od papierosa. Młodzież zaprezentowała przedstawienie teatralne pt. Sąd nad papierosem. Następnie uczniowie przeszli chodnikami wzdłuż pobliskich ulic skandując hasła antytytoniowe, oraz wręczając ulotki przechodnią ( w Promocji zdrowia,, Miejskie Przedszkole, Dom Kultury,, Szpital i Przychodnia Rejonowa nr 5 22

23 Poddębice Radomsko Rawa Mazowieck a Skierniewi ce Tomaszów Mazowieck i Wieluń uroczystości oraz happeningu udział wzięło ok. 900 osób) Do 21 parafii rzymsko-katolickich w powiecie poddębickim zostały rozesłane pisma informujące o obchodach Światowego Dnia bez Papierosa, z apelem o włączenie się w akcję poprzez edukację młodzieży na lekcjach religii, oraz zachęcanie parafian do wyboru zdrowego stylu życia wolnego od dymu tytoniowego. We współpracy z Ośrodkiem Wspierania Rodziny oraz Szpitalem Powiatowym w Radomsku zorganizowano akcję antytytoniową pod hasłem Młodość wolna od papierosa. Przeprowadzono konkursy plastyczne Palenie to zło, konkurs piosenki karaoke Śpiewanie zamiast papierosa. Uczestnicy akcji zostali zaproszeni do happeningu plenerowym pod hasłem Uciekaj przed nałogiem, można było również wysłuchać wykładu lekarza z Centrum Onkologii z Łodzi na temat zdrowotnych następstw palenia tytoniu.. W imprezie udział wzięło ok. 600 osób. Na placu Zamkowym w Rawie Mazowieckiej zorganizowano punkt informacyjny gdzie udzielano porad, rozdawano materiały oświatowo-zdrowotne, dokonywano pomiaru zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu, ciśnienia tętniczego krwi, a także przygotowano wystawę plakatów o tematyce antytytoniowej (100 uczestników). Ogłoszono konkurs plastyczny pod hasłem Młodość wolna od papierosa dla uczestników półkolonii letnich organizowanych przez Świetlicę Środowiskową. Do konkursu przystąpiło 30 osób. 24 lipca na półkoloniach letnich zorganizowanych przez Miejski Dom Kultury w Białej Rawskiej przeprowadzona została pogadanka pod tytułem Młodość wolna od papierosa dla 70 osób. W Zespole Szkół Ogólnokształcących w Skierniewicach odbył się wykład na temat Zdrowotnych następstw palenia tytoniu wysłuchało go 152 uczniów z klas I III. Pracownicy Straży Miejskiej podczas rutynowych patroli wręczali symboliczne mandaty (pozyskane z Centrum Onkologii w Warszawie) osobom palącym w miejscach publicznych. Zorganizowano naradę z dyrektorami zakładów użyteczności publicznej, oraz właścicielami zakładów gastronomicznych. Przygotowano harmonogram współpracy w zakresie wydzielenia miejsc bezdymnych. W wyniku spotkania kierownictwo PKS zobowiązało się plakatować autobusy przewożące dzieci i młodzież do szkół plakatami o treści antytytoniowej. Zorganizowano konkurs dla dzieci z Przedszkola Nr 8 w Tomaszowie Mazowieckim na najciekawszą laurkę dla osoby palącej w rodzinie. Poprzedzono go pogadanką na temat zdrowotnych skutków biernego palenia papierosów. Finałem konkursu był happening antynikotynowy, podczas którego wręczono nagrody i dyplomy dla wyróżnionych dzieci ( w konkursie wzięły udział 44 osoby, w happeningu ok.120) W II LO w Tomaszowie Mazowieckim ogłoszono konkurs na najciekawsze hasło o tematyce antytytoniowej. Podczas uroczystości rozstrzygnięcia konkursu wygłoszono prelekcję, wyświetlono spot reklamowy dotyczący kampanii Młodość wolna od papierosa. Uczniowie zaprezentowali również przygotowane przez siebie przedstawienie teatralne dotyczące nałogu palenia papierosów (w konkursie udział wzięło 35 osób, w uroczystości ok. 150) W dniu 31 maja zorganizowano akcję skierowaną do klientów sklepów sieci Intermarche i Bricomarche. Przeprowadzono mini konkurs wiedzy dla 10 osób na temat profilaktyki antytytoniowej,, Ośrodek Wspierania Rodziny, Szpital Powiatowy, Zespół Szkół Ogólnokształcą cych, Straż Miejska, PKS, Przedszkole Nr 8, II LO,, Rejonowy Zarząd PCK, 23

24 higieny jamy ustnej, oraz zdrowego odżywiania. Wyeksponowano plakaty antynikotynowe przed sklepem i na terenie parkingu. Na Dworcu PKP i dwóch Dworcach PKS oraz na słupach ogłoszeniowych w Wieluniu umieszczono plakaty o tematyce antynikotynowej. Wspólnie z Rejonowym Zarządem PCK zorganizowała konkurs plastyczny pod hasłem Pielęgnować zdrowie swe, to nałogom mówić NIE adresowany do szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych. Na konkurs wpłynęło 181 prac. Uroczyste rozstrzygnięcie oraz wręczenie nagród odbyło się w siedzibie Urzędu Miasta Wielunia z udziałem władz samorządowych. Wieruszów 30 maja w Wieruszowie rozwieszone zostały plakaty o tematyce antynikotynowej na terenie Dworca PKS. Zduńska Wola Zgierz Nawiązano współprace z dyrekcją Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji, w wyniku, której 31 maja plakatowano autobusy komunikacji miejskiej plakatami o treści antytytoniowej. Ogłoszono konkurs literacki na fraszkę o tematyce antytytoniowej dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Na konkurs wpłynęło 50 prac. Podczas Dni Aleksandrowa Łódzkiego w Zgierzu we współpracy z Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej w Aleksandrowie Łódzkim przygotowano stanowisko informacyjne. Rozdawano materiały edukacyjne, dokonywano pomiaru ciśnienia tętniczego, oraz poziomu glukozy i cholesterolu we krwi. Odwiedzający stanowisko mogli również zapoznać się z instruktarzem samobadania piersi (około 200 osób). Podczas Dni Strykowa zorganizowano stoisko informacyjne z Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej w Strykowie. Zostało ono oznakowane plakatami antytytoniowymi. Rozdawano ulotki, broszury, testy uzależnienia od tytoniu i zaprzestania palenia ( około 100 osób) Małopolskie Kraków W szkoleniu dla powiatowych koordynatorów () programu wzięli udział przedstawiciele Stowarzyszenia MANKO- Lokal bez Papierosa. Prowadzono monitoring artykułów prasowych dotyczących palenia tytoniu oraz prac Sejmowej Komisji Ustawodawczej nad ustawą wprowadzającą całkowity zakaz palenia w miejscach publicznych. zarządy PKP i PKS,, Miejskie Przedsiębiorstw o Komunikacji, SPZOZ - y w Aleksandrowie Łódzkim i Strykowie WSSE, Stowarzyszenia MANKO Bochnia W Katedrze Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej CM UJ w Krakowie 6 maja 2008 odbył się wykład wojewódzkiego koordynatora (WSSE) przedstawiający założenia kampanii Młodość wolna od papierosa. W wykładzie uczestniczyli powiatowi realizatorzy programu. W imprezie edukacyjnej dla ok. 200 osób zorganizowanej przez Stowarzyszenie U Siemachy odbył się pokaz słowno-muzyczny przygotowany przez 6 ośrodków, dotyczył różnych aspektów związanych z paleniem tytoniu przez młode osoby. Najlepsze prezentacje zostały uhonorowane koszulkami z podpisami znanych osób. W inauguracji akcji Lokal bez Papierosa w Bochni odbył się happening na Rynku dla młodzieży i mieszkańców. WSSE, Katedra Epidemiologii i Medycyny Zapobiegawczej CM UJ WSSE, Stowarzyszenie u Siemachy, PPIS, Stowarzyszenie MANKO Lokal bez Papierosa, PCK- Zarząd Rejonowy, 24

25 Wadowice Prowadzono instruktaże metodyczne, dystrybucję materiałów oświatowo-zdrowotnych. W trakcie eliminacji do programu You Can Dance prezentowano materiały kampanijne i informowano o kampanii. Na imprezie plenerowej w Parku Bednarskiego i na Rynku Głównym zorganizowano stoiska edukacyjno- informacyjne. Dostarczono materiały edukacyjo-informacyjne dla ZHP i ZHR. Nowy Sącz W Starym Sączu, miejscowości z wydzielonymi bezdymnymi strefami odbyła się impreza inaugurująca kampanię. Młodzież przygotowała oprawę artystyczną. W trakcie wykonywano bezpłatne badania, instruktaże pierwszej pomocy. Sucha Beskidzka Myślenice Wieliczka Olkusz Tarnów Dystrybucja materiałów, edukacyjnych. 30 maja odbył się przemarsz młodzieży z plakatami autorstwa Andrzeja Pągowskiego. Przekazano materiały kampanijne do wszystkich placówek ochrony zdrowia i nauczania na terenie powiatu. Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych, poradnictwo metodyczne. Prowadzono pomoc metodyczną dla szkół w organizacji działań antytytoniowych na terenie powiatu. Prowadzono dystrybucję materiałów kampanijnych. 30 maja w Bukownie odbyła się impreza edukacyjno-informacyjna podczas której przedstawiono założenia kampanii, zaprezentowano multimedialne prezentacje wykonane przez młodzież. Prowadzono działania edukacyjno-informacyjne w OHP, szkołach ponadgimnazjalnych Udzielono pomocy w organizacji ogólnoszkolnej akcji antytytoniowej w Zespole Szkół Ekonomicznych Przeżyj weekend bez papierosa. Proszowice Udzielano pomocy i poradnictwa szkołom biorącym udział w realizacji apeli dla młodzieży dot. szkodliwości palenia. Nowy Targ Przeprowadzono szkolenie na temat założeń i celów kampanii wraz ze Stowarzyszeniem Manko. W szkoleniu wzięli min. udział przedstawiciele Starostwa Powiatowego, media lokalne. Prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych, opracowano materiały dla mediów i na stronę internetową. 30 maja odbył się wielki bieg uliczny połączony z happeningiem dla młodzieży na temat szkodliwości palenia. W trakcie happeningu wykonywano bezpłatne badania medyczne, informowano o prawach pacjenta. Straż Miejska PPIS, Dom Kultury Podgórze, Nowohuckie Centrum Kultury, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Urząd Miasta Krakowa PPIS,Burmistrz Starego Sącza, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Starym Sączu. PPIS PPIS PPIS PPIS, Zespół Szkół w Bukownie PPIS, OHP, Centrum Szkolenia Ustawicznego PPIS, placówki ochrony zdrowia PPIS, Honorowy Patronat Starosty Nowotarskiego, NFZ., Szpital Powiatowy, Komenda Policji, Straż Pożarna, Nowotarska Telewizja Kablowa, Stowarzyszenie MANKO. Brzesko 30 maja happening na Rynku odbyła się impreza, w której udział PPIS, Urząd 25