WYMAGANIA EDUKACJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z GEOGRAFII KLASA 1 - GIMNAZJUM PULS ZIEMI NOWA ERA

Transkrypt

1 WYGN DUKCJN N POSCGÓLN OCNY GOGF KLS 1 - GNJU PULS NOW ozdział Lp. Temat. O B 1. O czym będziesz się uczyć na lekcjach geografii? 2. Współrzędne geograficzne 3. Obraz iemi na mapie Poziom wymagań DOPUSCJĄCY DOSTTCNY DOBY BDO DOBY CLUJĄCY wymienia źródła informacji wyjaśnia, czym zajmuje się wyjaśnia różnice między zna imiona bądź nazwiska omawia historię geograficznej geografia fizyczna, społecznoekonomiczna elipsoidą a geoidą uczonych i ich dokonania w poznawania kształtu i wyróżnia dyscypliny i regionalna zakresie poznania kształtu i wymiarów iemi geografii podaje wymiary iemi oraz wymiarów iemi terminu główne cechy jej kształtu geografia lub na globusie równik, południk 0 oraz półkulę południową, północną, wschodnią i zachodnią wyjaśnia terminy: skala, siatka kartograficzna wymienia rodzaje skal oraz podaje ich przykłady geograficzne punktów i obszarów na mapie i globusie wymienia cechy południków i równoleżników wskazuje na globusie oraz mapie świata zwrotniki i koła podbiegunowe wyjaśnia terminy: długość geograficzna, szerokość geograficzna podaje różnice między planem a mapą dokonuje podziału map ze względu na ich skalę oraz treść podaje różnice między siatką kartograficzną a geograficzną posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na globusie oraz na mapie odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie przekształca postacie skali posługuje się w terenie planem miasta oblicza odległość (rozciągłość południkową) między dwoma punktami na mapie, korzystając z zależności 1 111,2 km pojęcia: długość geograficzna, szerokość geograficzna oblicza skalę mapy, znając odległość rzeczywistą między obiektami przedstawionymi na mapie podaje wartość azymutu geograficznego podaje zasady działania oraz możliwości wykorzystania odbiornika GPS wyjaśnia, na czym polega generalizacja mapy oraz uzasadnia jej przydatność 4. Obliczamy wysokość względną zajęcia terenowe. wyjaśnia termin niwelator poznaje przebieg pomiaru wysokości względnej w terenie omawia metodę schodkową umożliwiającą pomiar wysokości względnej oblicza wysokość względną w terenie i na podstawie zadań rozpoznaje na rysunku poziomicowym zbocze łagodne i strome

2 . W W S C H Ś W C 5. Przedstawianie zjawisk na mapach wymienia metody przedstawiania zjawisk na mapach wyjaśnia terminy: wysokość względna, wysokość bezwzględna, poziomica 6. Praca z mapą analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych 7. Tajemnice kosmosu ciał niebieskich znajdujących się w Układzie Słonecznym 8. iemia obiega Słońce wyjaśnia terminy: ruch obiegowy iemi, równonoc wiosenna, równonoc jesienna, przesilenie zimowe, przesilenie letnie wymienia daty dni rozpoczynających pory roku 9. Karuzela iemia wyjaśnia terminy: ruch obrotowy iemi, południe, północ, doba, górowanie Słońca, południk miejscowy, gnomon odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych, w tym odczytuje wysokość bezwzględną dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty planet Układu Słonecznego, zaczynając od nazwy planety znajdującej się najbliżej Słońca podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obiegowego iemi korzystając z danych liczbowych, porównuje planety Układu Słonecznego podaje cechy ruchu obiegowego iemi podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obrotowego iemi podaje kierunek i czas obrotu iemi dookoła własnej osi podaje cechy ruchu obrotowego iemi oblicza wysokość względną wybranych punktów oraz charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego i mapy hipsometrycznej posługuje się w terenie planem oraz mapą topograficzną, turystyczną i samochodową (m.in. orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie) lokalizuje na mapach (również konturowych) najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce rozpoznaje i nazywa ciała niebieskie przedstawione na ilustracji podaje daty przesileń i równonocy na podstawie ilustracji przedstawiających oświetlenie iemi w ciągu roku podaje różnicę między teorią geocentryczną i heliocentryczną przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu iemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku opisuje dzienną wędrówkę Słońca po sklepieniu niebieskim, posługując się ilustracją lub planszą charakteryzuje wybrane metody przedstawiania zjawisk na mapach terminy: wysokość względna, wysokość bezwzględna projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych, topograficznych i samochodowych charakteryzuje wybrane ciała niebieskie: planety, planetoidy, gwiazdy, satelity, meteory i meteoryty posługując się rysunkiem, wyjaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i zaćmienia Księżyca charakteryzuje strefy oświetlenia iemi wyjaśnia przyczyny występowania dnia i nocy polarnej charakteryzuje dwa rodzaje prędkości iemi omawia zastosowanie gnomonu posługuje się ze zrozumieniem pojęciem ruch obrotowy charakteryzuje sposoby przedstawiania rzeźby terenu na mapach przeprowadza prostą interpolację, np. wykreśla poziomice omawia rolę lotów kosmicznych w poznaniu wszechświata oblicza wysokość Słońca nad widnokręgiem omawia ruch obrotowy iemi, posługując się tellurium lub globusem

3 . T O S F 10. Czas wyjaśnia terminy: czas słoneczny, czas strefowy, czas urzędowy 11. Skład i budowa atmosfery 12. Temperatura powietrza wyjaśnia terminy: atmosfera, troposfera podaje skład chemiczny powietrza atmosferycznego wyjaśnia termin izoterma podaje czynniki wpływające na temperaturę powietrza na iemi wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i międzynarodowa linia zmiany daty wymienia rodzaje kalendarzy i podaje ich cechy warstw atmosfery, zaczynając od nazwy tej warstwy, która znajduje się najbliżej powierzchni iemi omawia na podstawie schematu zmiany temperatury powietrza w poszczególnych warstwach atmosfery analizuje temperaturę powietrza w wybranych miejscach na podstawie map klimatycznych lub wykresu przebiegu temperatury powietrza posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na iemi oblicza kąt, o jaki obraca się iemia w określonym czasie charakteryzuje poszczególne warstwy atmosfery oblicza zmiany temperatury powietrza wraz ze wzrostem lub spadkiem wysokości oblicza średnią roczną amplitudę temperatury powietrza oraz średnią roczną temperaturę powietrza sporządza wykres przedstawiający przebieg temperatury powietrza omawia zależność temperatury powietrza od kąta padania promieni słonecznych oblicza czas słoneczny i strefowy danego miejsca na podstawie jego położenia matematyczno-geograficznego charakteryzuje czas słoneczny, strefowy, uniwersalny i urzędowy pojęcia: czas słoneczny, czas strefowy, czas uniwersalny i czas urzędowy charakteryzuje zjawisko inwersji temperatury powietrza wymienia czynniki klimatotwórcze oraz wyjaśnia na przykładach ich wpływ na zróżnicowanie temperatury powietrza na iemi ustala, jaki dzień tygodnia nastąpi po przekroczeniu międzynarodowej linii zmiany daty omawia wpływ człowieka na zmiany zachodzące w składzie powietrza atmosferycznego charakteryzuje skale (Celsjusza, Fahrenheita i Kelvina), wykorzystywane do określania wartości temperatury powietrza 13.. Jak powstaje wiatr? wyjaśnia pojęcia: ciśnienie atmosferyczne, niż baryczny, wyż baryczny, izobara wymienia przykłady wiatrów stałych i okresowo zmiennych oraz lokalnych, wyjaśnia przyczynę powstawania wiatru sporządza schemat wyżu i niżu barycznego świata obszary występowania różnych rodzajów wiatrów charakteryzuje rodzaje wiatrów na podstawie ilustracji pojęcia: niż baryczny, wyż baryczny wyjaśnia, w jaki sposób powstają cyklony tropikalne, charakteryzuje je i podaje ich przykłady

4 występujących na kuli ziemskiej 14. Pada deszcz wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych wyjaśnia terminy: wilgotność powietrza, wilgotność względna, resublimacja analizuje występowanie opadów na kuli ziemskiej na podstawie mapy stref klimatycznych podaje przykłady obszarów charakteryzujących się nadmiarem lub niedoborem opadów atmosferycznych wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych ze względu na sposób powstania omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia opadów atmosferycznych na iemi rozpoznaje przedstawione na ilustracji opady i osady atmosferyczne wyjaśnia na podstawie schematu procesy powstawania chmur, opadów i osadów atmosferycznych na kuli ziemskiej charakteryzuje rodzaje chmur, a także opadów i osadów atmosferycznych V. W O D Y 15. Pogoda i klimat wyjaśnia terminy: pogoda, klimat wymienia czynniki klimatotwórcze 16. Obieg wody w przyrodzie. Oceany i morza oceanów i wskazuje te oceany na mapie świata podaje przykłady ruchów wody morskiej wyjaśnia terminy: kondensacja, parowanie, morze, zatoka, cieśnina wykazuje zróżnicowanie klimatyczne iemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na iemi wymienia strefy klimatyczne na kuli ziemskiej i wskazuje ich zasięg na mapie omawia na podstawie schematu zasoby wodne iemi świata wybrane prądy morskie oraz wymienia ich nazwy wymienia stany skupienia wody w przyrodzie i podaje przykłady ich występowania wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza podaje różnice między klimatem a pogodą charakteryzuje wpływ czynników klimatotwórczych na klimat charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych, położonych w różnych strefach klimatycznych omawia obieg wody w przyrodzie na podstawie schematu dostrzega i wyjaśnia związki między warunkami klimatycznymi a zasoleniem wody morskiej terminy: pogoda, klimat charakteryzuje klimat górski podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia iemi a strefami klimatycznymi charakteryzuje przyczyny i skutki ruchów wody morskiej charakteryzuje strefy klimatyczne pod względem warunków sprzyjających działalności człowieka charakteryzuje zjawisko l Nino

5 17. zeki świata wyjaśnia terminy: rzeka główna, dopływ, zlewisko, dorzecze, dział wodny świata najdłuższe rzeki wyjaśnia termin przepływ zaznacza na ilustracji dorzecze, dział wodny i zlewisko wymienia elementy dorzecza wymienia rodzaje i podaje przykłady zasilania rzek podaje przykłady gospodarczego wykorzystania rzek analizuje wykresy długości rzek i ich przepływu wyjaśnia związki między warunkami klimatycznymi, a rodzajem zasilania rzek pojęcia: rzeka główna, dopływ, zlewisko, dorzecze, dział wodny charakteryzuje powodzie i podaje ich przykłady 18. Jeziora i bagna wyjaśnia terminy: jezioro, bagno, wieloletnia zmarzlina wymienia różne typy genetyczne jezior nazywa i wskazuje na mapie różne typy genetyczne jezior oraz obszary bagienne podaje przykłady gospodarczego wykorzystania stawów i sztucznych zbiorników wodnych omawia warunki powstawania bagien charakteryzuje różne typy genetyczne jezior i podaje ich przykłady V. W N Ę T 19. Wody podziemne wyjaśnia terminy: wody podziemne, źródło, wody artezyjskie, gejzer 20. Budowa wnętrza iemi 21. Wśród minerałów i skał wymienia warstwy wnętrza iemi w kolejności od warstwy znajdującej się najgłębiej wybranych skał i minerałów wyjaśnia terminy: skała, minerał 22. Dzieje iemi określa wiek iemi er, zaczynając od najstarszej 23. Wulkanizm i trzęsienia ziemi wymienia procesy wewnętrzne kształtujące wymienia rodzaje wód podziemnych analizuje budowę niecki artezyjskiej na podstawie ilustracji wymienia metody badania wnętrza iemi podaje różnicę między litosferą a skorupą ziemską wskazuje różnice między minerałem a skałą omawia na podstawie tabeli stratygraficznej najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej iemi podaje przykłady skamieniałości przewodnich podaje główne cechy płytowej budowy litosfery podaje przykłady gospodarczego wykorzystania wód podziemnych świata obszary występowania wód artezyjskich i gejzerów omawia na podstawie schematu budowę wnętrza iemi wyjaśnia termin prądy konwekcyjne podaje przykłady gospodarczego wykorzystania skał podaje przykłady minerałów skałotwórczych wyjaśnia rolę skamieniałości przewodnich w odtwarzaniu dziejów iemi przedstawia hipotezy wyginięcia dinozaurów omawia skutki wulkanizmu i trzęsień ziemi omawia procesy prowadzące do aktywności gejzeru charakteryzuje wybrane rodzaje wód podziemnych charakteryzuje metody badania wnętrza iemi i podaje ich zastosowanie rozpoznaje skały i określa ich rodzaj dostrzega zmiany w świecie organicznym w dziejach iemi okresów geologicznych wykazuje związki pomiędzy płytową budową litosfery charakteryzuje niebezpieczeństwa związane z zanieczyszczeniem wód podziemnych charakteryzuje warstwy wnętrza iemi omawia zróżnicowanie temperatury wnętrza iemi charakteryzuje wybrane skały i warunki ich powstawania omawia najważniejsze wydarzenia w poszczególnych erach dziejów iemi terminy: hipocentrum,

6 rzeźbę powierzchni iemi wyjaśnia terminy: wulkan, lawa, magma, hipocentrum, epicentrum, Ognisty Pierścień Pacyfiku wymienia produkty erupcji wulkanicznej świata obszary aktywne sejsmicznie wymienia przykłady wulkanów i wskazuje je na mapie a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi wymienia na podstawie schematu elementy budowy wulkanu epicentrum, orogeneza V. Ź B P O W C H N 24. Jak powstały góry? orogenez i rodzaje gór wyjaśnia terminy: ruchy górotwórcze, góry fałdowe, góry zrębowe wielkich form ukształtowania powierzchni iemi 25. Niszczenie skał wyjaśnia terminy: wietrzenie, erozja wymienia rodzaje wietrzenia 26. Procesy krasowe wyjaśnia terminy: krasowienie, erozja podaje rodzaje skał, które ulegają krasowieniu 27. Praca rzeki wymienia rodzaje ujść rzecznych wyjaśnia terminy: erozja wgłębna, erozja boczna, akumulacja świata przykłady gór fałdowych, wulkanicznych i zrębowych wymienia procesy zewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni iemi podaje przykłady form krasowych występujących na powierzchni i w głębi iemi regiony, w których występują zjawiska krasowe świata przykłady rzek posiadających ujście deltowe lub lejkowate podaje przykłady form erozji i akumulacji rzecznej omawia różnice między górami fałdowymi a zrębowymi określa na podstawie danych statystycznych ukształtowanie powierzchni kontynentów charakteryzuje rodzaje wietrzenia i formy terenu powstałe w jego wyniku charakteryzuje na podstawie ilustracji budowę jaskini oraz występujące w niej formy krasowe wyjaśnia proces powstawania meandrów omawia warunki sprzyjające powstawaniu delt oraz ujść lejkowatych charakteryzuje wielkie formy ukształtowania powierzchni iemi rozpoznaje na ilustracjach formy terenu powstałe w wyniku wietrzenia posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: wietrzenie, erozja omawia procesy krasowe i wyjaśnia, w jaki sposób powstają formy krasowe posługuje się ze zrozumieniem terminami: krasowienie, erozja rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działania procesów krasowych przedstawia rzeźbotwórczą rolę rzeki w jej górnym, środkowym i dolnym odcinku rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności rzeki charakteryzuje na podstawie schematów mechanizm powstawania gór fałdowych i zrębowych charakteryzuje wybrane rodzaje ruchów masowych zapisuje reakcję chemiczną rozpuszczania skały wapiennej pojęcia spadek rzeki oraz oblicza średni spadek rzeki 28. Lodowce wyjaśnia pojęcie: granica wskazuje różnice między rozpoznaje i podpisuje na przedstawia rzeźbotwórczą wyjaśnia wpływ zmian

7 i lądolody wiecznego śniegu świata obszary występowania lądolodów lodowcem górskim a lądolodem dostrzega związek między warunkami klimatycznymi a występowaniem lodowców górskich i lądolodów na iemi schemacie formy polodowcowe wymienia przykłady form powstałych w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów rolę lodowców górskich i lądolodów pojęcie: granica wiecznego śniegu rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów klimatycznych na zmiany powierzchni pokrywy lodowej 29. Działalność wiatru wyjaśnia terminy: korazja, niecka deflacyjna, wydma paraboliczna, barchan, grzyb skalny wybrane pustynie wymienia rodzaje pustyń ze wzg. na budowę i położenie podaje przykłady form powstałych na skutek erozyjnej i akumulacyjnej działalności wiatru wskazuje różnice między barchanem i wydmą paraboliczną przedstawia rzeźbotwórczą rolę wiatru określa genezę wybranych pustyń rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności wiatru omawia wpływ szaty roślinnej na rzeźbotwórczą działalność wiatru świata obszary zagrożone pustynnieniem 30. Praca morza wyjaśnia termin abrazja podaje przykłady form powstałych w wyniku rzeźbotwórczej działalności morza wymienia najważniejsze typy wybrzeży morskich świata typy wybrzeży omawia na podstawie ilustracji proces powstawania klifu i mierzei wyjaśnia genezę poszczególnych typów wybrzeży morskich rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności morza wyjaśnia pojęcia: rewa, wał burzowy, ripplemarki V. T J N C N T U Y 31. Gleba. Sfera życia wyjaśnia terminy: gleba, żyzność gleby wymienia czynniki glebotwórcze 1. Po obu stronach równika środowisko przyrodnicze fryki wskazuje frykę na mapie świata stref klimatyczno-roślinno- wymienia najważniejsze rodzaje gleb strefowych i astrefowych na iemi wskazuje i nazywa poziomy glebowe na profilu glebowym terminu pustynnienie nazywa główne strefy roślinne na kuli ziemskiej i wskazuje je na mapie świata matematyczno- -geograficzne fryki charakteryzuje poziomy glebowe charakteryzuje poszczególne strefy roślinne występujące na iemi wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na iemi porównuje linię brzegową fryki z linią brzegową innych kontynentów uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania glebami wyjaśnia przyczyny symetrycznego układu stref klimatyczno- -roślinno-glebowych

8 F Y K 2. Problemy mieszkańców fryki -glebowych fryki ogólnogeograficznej fryki wybrane elementy linii brzegowej, krainy geograficzne, rzeki i jeziora oraz podaje ich nazwy terminu gęstość zaludnienia podaje liczbę ludności fryki odmian ludzkich zamieszkujących frykę wymienia przyczyny ubóstwa państw fryki najgęściej i najsłabiej zaludnionych obszarów w fryce wymienia problemy mieszkańców fryki geograficzne fryki podaje cechy linii brzegowej fryki wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat fryki przyporządkowuje strefom klimatycznym fryki odpowiednie formacje roślinne i typy gleb opisuje występowanie wód powierzchniowych w fryce opisuje sposoby gospodarowania w strefie Sahelu terminów: eksplozja demograficzna, przyrost naturalny, współczynnik przyrostu naturalnego, produkt krajowy brutto (PKB), wskaźnik rozwoju społecznego (HD) omawia zróżnicowanie ludności fryki opisuje zmiany liczby ludności w fryce omawia przyczyny eksplozji demograficznej w fryce opisuje, na podstawie mapy, rozmieszczenie ludności w fryce określa cechy ukształtowania powierzchni fryki omawia wpływ wybranych czynników klimatotwórczych na klimat fryki wyjaśnia występowanie stref klimatyczno- -roślinno-glebowych charakteryzuje klimat, formacje roślinne oraz gleby w poszczególnych strefach klimatyczno- -roślinno-glebowych fryki oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową fryki identyfikuje przyczyny ubóstwa społeczeństwa fryki omawia wartość HD w wybranych krajach na podstawie mapy tematycznej ocenia wpływ warunków naturalnych na rozmieszczenie ludności wymienia przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych trwających w fryce oblicza współczynnik przyrostu naturalnego wykazuje na przykładzie strefy Sahelu związek pomiędzy formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi wyjaśnia mechanizm powstawania systemu rowów tektonicznych w fryce wyjaśnia przyczyny i skutki wysokiego przyrostu naturalnego w fryce analizuje przyczyny i skutki głodu w fryce analizuje przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych trwających w fryce określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób a poziomem życia w krajach fryki położonych na w fryce uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody proponuje działania mające na celu zahamowanie procesu pustynnienia w strefie Sahelu uzasadnia twierdzenie, że fryka jest najbiedniejszym kontynentem świata proponuje działania mające na celu ograniczenie problemów mieszkańców fryki (głodu, konfliktów zbrojnych, niedostatku wody pitnej, DS)

9 3. Najlepiej rozwinięte gospodarczo państwa fryki (gipt, P) 4. Od bieguna do bieguna środowisko przyrodnicze meryki wskazuje gipt i P na mapie świata, podaje nazwy ich stolic oraz nazwy państw sąsiadujących z tymi krajami wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego giptu i P obszarów gęsto zaludnionych w gipcie surowców mineralnych występujących w gipcie i w P wymienia najważniejsze cechy gospodarki P Kanału Sueskiego wskazuje merykę na mapie świata terminów: meryka Łacińska, meryka Środkowa wskazuje wybrane opisuje problemy mieszkańców fryki charakteryzuje położenie geograficzne oraz środowisko przyrodnicze giptu i P analizuje gęstość zaludnienia i współczynnik przyrostu naturalnego w gipcie omawia czynniki decydujące o rozmieszczeniu ludności w P opisuje warunki sprzyjające rozwojowi gospodarki w gipcie opisuje wybrane atrakcje turystyczne giptu przedstawia pozytywne i negatywne skutki budowy tamy w suanie przedstawia uwarunkowania rozwoju gospodarczego P opisuje warunki życia na terenach uprzemysłowionych w P geograficzne meryki opisuje przebieg granicy między meryką Północną a Południową analizuje znaczenie opisuje, na podstawie mapy gospodarczej, czynniki warunkujące rozmieszczenie obszarów koncentracji przemysłu i rolnictwa w gipcie i P wykazuje znaczenie turystyki dla gospodarki giptu analizuje zmiany w środowisku przyrodniczym Doliny Nilu po wybudowaniu zapory i zbiornika pod suanem analizuje udział i miejsce P w światowym wydobyciu surowców mineralnych wykazuje rolę surowców mineralnych w kształtowaniu gospodarki P matematyczno- -geograficzne meryki wykazuje wpływ rzeźby terenu na cechy klimatu meryki opisuje cechy klimatu południe od Sahary wykazuje związki między warunkami przyrodniczymi a rozwojem gospodarki giptu i P analizuje dane statystyczne dotyczące struktury eksportu P i formułuje wnioski wykazuje zależności między warunkami przyrodniczymi a rozmieszczeniem ludności w gipcie i P oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową meryki porównuje linię brzegową i ukształtowanie wykazuje, że gipt jest jednym z najdynamiczniej rozwijających się państw fryki wykazuje korzyści wynikające ze strategicznego położenia giptu wykazuje, że P jest najbogatszym krajem fryki wykazuje związki między budową geologiczną a ukształtowaniem pionowym meryki wyjaśnia mechanizm powstawania tornad

10 Y K 5. ozaika społeczna meryki elementy linii brzegowej meryki na mapie oraz podaje ich nazwy wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat meryki najważniejsze krainy geograficzne, rzeki i jeziora meryki Północnej i Południowej oraz podaje ich nazwy rdzennych mieszkańców meryki oraz odmian ludzkich zamieszkujących merykę terminów: imigracja, emigracja wyjaśnia przyczyny zróżnicowania ludności meryki obszary gęsto i słabo zaludnione oraz podaje ich nazwy największe miasta meryki i wymienia ich nazwy Kanału Panamskiego opisuje linię brzegową meryki przyporządkowuje strefom klimatycznym charakterystyczną dla nich roślinność oraz nazywa obszary aktywne sejsmicznie i wulkanicznie w meryce terminu saldo migracji wyjaśnia pochodzenie ludności meryki opisuje wielkie migracje w dziejach meryki wykazuje zróżnicowanie ludności meryki analizuje saldo migracji opisuje pochodzenie ludności meryki wymienia przyczyny dużego zróżnicowania etnicznego i kulturowego ludności meryki opisuje, korzystając z mapy, rozmieszczenie ludności meryki Północnej i Południowej porównuje liczbę ludności w wybranych krajach meryki meryki Północnej i Południowej na podstawie klimatogramów oraz mapy klimatycznej wyjaśnia przyczyny wulkanizmu i trzęsień ziemi w meryce wykazuje wpływ wybranych czynników klimatotwórczych na klimat meryki analizuje przyczyny i kierunki migracji ludności do meryki wyjaśnia wpływ migracji na zróżnicowanie kulturowe i etniczne ludności meryki porównuje strukturę etniczną w wybranych krajach meryki i formułuje wnioski wyróżnia główne cechy i podaje przyczyny zróżnicowania kulturowego oraz etnicznego meryki Północnej i Południowej analizuje, na podstawie mapy, rozmieszczenie ludności w meryce Północnej i Południowej powierzchni meryki z linią brzegową oraz ukształtowaniem powierzchni innych kontynentów omawia skutki południkowego układu form rzeźby terenu w meryce Północnej i Południowej wykazuje wpływ klimatu na rozmieszczenie roślinności w meryce wykazuje zależności między warunkami naturalnymi a rozmieszczeniem ludności w meryce wyjaśnia, dlaczego meryka określana jest mianem tygla kultur oblicza saldo migracji i formułuje wnioski analizuje przyczyny wzrostu liczby ludności meryki oraz prognozuje dalsze jej zmiany

11 6. Pierwsze mocarstwo świata US świata Stany jednoczone, podaje nazwę ich stolicy i nazwy państw sąsiadujących wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Stanów najważniejszych surowców mineralnych wydobywanych w Stanach przedstawia najważniejsze cechy gospodarki Stanów głównych roślin uprawianych na terenie Stanów regionów gospodarczych Stanów terminów: megalopolis, technopolia geograficzne Stanów omawia cechy ukształtowania powierzchni Stanów wyjaśnia uwarunkowania wysokiego poziomu rozwoju gospodarczego Stanów opisuje cechy rolnictwa Stanów Stanów obszary rolnicze oraz wymienia ich nazwy oraz charakteryzuje regiony gospodarcze Stanów opisuje zróżnicowanie ludności Stanów największe aglomeracje Stanów oraz wymienia ich nazwy regiony o największej gęstości zaludnienia w Stanach oraz podaje ich nazwy analizuje strukturę PKB Stanów i formułuje wnioski ocenia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa charakteryzuje dominujący typ gospodarki rolnej w Stanach analizuje strukturę użytkowania ziemi w Stanach porównuje ruch pasażerski w portach lotniczych Stanów i innych państw oraz formułuje wnioski określa rolę Stanów w gospodarce światowej charakteryzuje oraz wskazuje na mapie megalopolis wschodniego wybrzeża uzasadnia, że Stany jednoczone są krajem imigrantów analizuje uwarunkowania rozwoju przemysłu nowoczesnych technologii wykazuje wysoki poziom rozwoju gospodarczego Stanów wykazuje zależność między wysokim poziomem gospodarki a poziomem rozwoju transportu w Stanach wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów udowadnia, że Stany jednoczone są potęga gospodarczą świata analizuje problem nielegalnej imigracji do Stanów

12 U S 7. ielone płuca świata Brazylia 8. ustralia kontynent na antypodach świata Brazylię i podaje nazwę jej stolicy wybrane krainy geograficzne i najważniejsze rzeki Brazylii oraz wymienia ich nazwy największe miasta Brazylii i wymienia ich nazwy wymienia problemy wielkich miast Brazylii wymienia skutki wylesiania mazonii świata ustralię i Oceanię osobliwości przyrodniczych ustralii geograficzne Brazylii opisuje portugalskie korzenie ludności Brazylii wyjaśnia przyczyny wysokiego poziomu urbanizacji w Brazylii określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast Brazylii charakteryzuje rozmieszczenie ludności Brazylii terminu fawele omawia działania podejmowane przez mieszkańców Brazylii w celu zagospodarowania interioru opisuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania mazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem geograficzne ustralii i Oceanii opisuje, korzystając z mapy, linię brzegową i ukształtowanie pionowe ustralii analizuje skutki gwałtownego wzrostu liczby ludności w wielkich miastach Brazylii opisuje uwarunkowania rozmieszczenia ludności Brazylii analizuje przyczyny i skutki migracji ludności ze wsi do miast wykazuje problemy wielkich miast Brazylii analizuje przyczyny i skutki wylesiania mazonii wykazuje przyczyny i skutki ubóstwa wód powierzchniowych w ustralii ocenia znaczenie wód artezyjskich analizuje uwarunkowania analizuje zmiany poziomu urbanizacji w Brazylii i formułuje wnioski analizuje naturalne i antropogeniczne zagrożenia dla puszczy amazońskiej wykazuje wpływ warunków naturalnych na rozmieszczenie ludności Brazylii oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową ustralii analizuje zależności między warunkami klimatycznymi przedstawia problemy ndian porównuje, korzystając z map, środowisko przyrodnicze ustralii ze środowiskiem przyrodniczym innych kontynentów

13 T L terminu endemit najważniejsze obiekty geograficzne ustralii: rzeki, jeziora i krainy geograficzne oraz podaje ich nazwy ustralii obszary o największej gęstości zaludnienia oraz obszary niezamieszkane największe miasta ustralii oraz wymienia ich nazwy wymienia główne cechy gospodarki wiązku ustralijskiego omawia rozmieszczenie basenów artezyjskich w ustralii charakteryzuje cechy klimatu oraz specyfikę świata roślin i zwierząt ustralii na podstawie map klimatycznych i klimatogramów terminów: basen artezyjski, studnia artezyjska opisuje rdzennych mieszkańców ustralii wyjaśnia uwarunkowania rozwoju hodowli owiec w wiązku ustralijskim dokonuje podziału geograficznego Oceanii na podstawie mapy ogólnogeogricznej rozmieszczenia ludności w ustralii i Oceanii omawia wybrane zagadnienia gospodarcze ze szczególnym uwzględnieniem roli górnictwa i rolnictwa przedstawia, na podstawie map tematycznych, główne cechy gospodarki wiązku ustralijskiego na tle warunków naturalnych a występowaniem wód powierzchniowych ocenia warunki środowiska przyrodniczego ustralii z punktu widzenia warunków życia i gospodarki ludzi wyjaśnia zależności między warunkami środowiska przyrodniczego ustralii a sposobami gospodarowania w rolnictwie wykazuje zależność między symetrycznym położeniem ustralii po obu stronach zwrotnika Koziorożca a uwarunkowaniami klimatycznymi K 9. rktyka i ntarktyka - lodowe pustynie terminów: rktyka, ntarktyka przedstawia cechy położenia rktyki i ntarktyki na podstawie mapy świata wyjaśnia uwarunkowania opisuje czynniki warunkujące klimat obszarów okołobiegunowych charakteryzuje badania prowadzone przez naukowców w ntarktyce i rktyce porównuje proponuje działania mające na celu zahamowanie niekorzystnych zmian

14 T Y K N T K T Y K świata rktykę i ntarktykę wymienia główne cechy środowiska przyrodniczego rktyki i ntarktyki ze szczególnym uwzględnieniem cech klimatu terminów: góra lodowa, pak lodowy wymienia najważniejsze zmiany obserwowane w środowisku przyrodniczym obszarów polarnych cech środowiska przyrodniczego ntarktyki i rktyki opisuje działalność człowieka w rktyce i ntarktyce wymienia główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych dwóch polskich polarnych stacji badawczych wyjaśnia występowanie pokrywy lodowej na obszarach okołobiegunowych omawia sytuację prawną ntarktyki wykazuje konieczność ochrony przyrody obszarów okołobiegunowych omawia wkład Polaków w badania obszarów polarnych środowisko przyrodnicze rktyki i ntarktyki w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych