WOJEWÓDZKI PLAN DZIAŁANIA NA WYPADEK WYSTĄPIENIA EPIDEMII

Transkrypt

1 WOJEWÓDZKI PLAN DZIAŁANIA NA WYPADEK WYSTĄPIENIA EPIDEMII

2 PS JL/PW Zatwierdzam Wojewoda Zachodniopomorski. Marcin ZYDOROWICZ Szczecin, dnia.. Plan opracowany pod nadzorem: DYREKTORA WYDZIAŁU POLITYKI SPOŁECZNEJ Marioli Cieśli 2

3 SPIS TREŚCI Lp. strona 1. Wstęp 4 2. Akty prawne i inne dokumenty dotyczące przygotowania 5 działań na wypadek wystąpienia epidemii. 3. Podstawowe pojęcia dotyczące epidemii oraz wykaz zakażeń 6 i chorób zakaźnych. 4. Charakterystyka potencjalnych zagrożeń dla życia lub zdrowia 9 mogących wystąpić na obszarze województwa zachodniopomorskiego, w tym analiza ryzyka wystąpienia zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. 5. Inne informacje służące ochronie zdrowia publicznego oraz 25 niezbędne do sporządzenia planu. 6. Kompetencje organów administracji publicznej w zakresie 32 walki z epidemią. 7. Karta aktualizacji planu. 35 Załączniki: Nr załącznika Nr 1 Wykaz i rozmieszczenie na obszarze województwa zachodniopomorskiego zakładów opieki zdrowotnej, które mogą być przeznaczone do leczenia, izolowania lub poddawania kwarantannie. Nr 2 Wykaz i rozmieszczenie na obszarze województwa zachodniopomorskiego obiektów użyteczności publicznej, które mogą być przeznaczone do leczenia, izolowania lub poddawania kwarantannie. Nr 3 Imienne listy osób, które mogą zostać skierowane od działań służących ochronie zdrowia publicznego przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi. Nr 4 Wzór rozporządzenia porządkowego w sprawie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii w województwie zachodniopomorskim. Nr 5 Wzór decyzji kierującej osoby do pracy przy zwalczaniu epidemii Nr 6 Wzór wniosku o zwolnienie państwowych rezerw gospodarczych produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Nr 7 Wzór upoważnienia do odbioru zwolnionych państwowych rezerw gospodarczych produktów leczniczych i wyrobów medycznych. 3

4 1. Wstęp Plan działania na wypadek wystąpienia epidemii tworzony jest w oparciu o art. 44 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz z późn. zm.), którzy brzmi: Art W celu zapewnienia skuteczności działań służących ochronie zdrowia publicznego przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi wojewoda sporządza wojewódzki plan działania na wypadek wystąpienia epidemii, zwany dalej "planem", na okres trzech lat, z możliwością aktualizacji. 2. Plan obejmuje: 1) charakterystykę potencjalnych zagrożeń dla życia lub zdrowia mogących wystąpić na obszarze województwa, w tym analizę ryzyka wystąpienia zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi; 2) wykaz i rozmieszczenie na obszarze województwa zakładów opieki zdrowotnej i innych obiektów użyteczności publicznej, które mogą zostać przeznaczone do leczenia, izolowania lub poddawania kwarantannie; 3) liczbę osób, które mogą zostać poddane leczeniu, izolacji lub kwarantannie w zakładach opieki zdrowotnej i innych obiektach użyteczności publicznej; 4) imienne listy osób, które mogą zostać skierowane do działań służących ochronie zdrowia publicznego przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi; 5) inne informacje służące ochronie zdrowia publicznego oraz niezbędne do sporządzenia planu. 3. Plan jest przygotowywany i aktualizowany na podstawie danych i informacji uzyskanych z jednostek samorządu terytorialnego, zakładów opieki zdrowotnej i innych dysponentów obiektów użyteczności publicznej. 4. Podmioty, o których mowa w ust. 3, na pisemne żądanie wojewody, przekazują dane wskazane w ust. 7 oraz informacje niezbędne do sporządzenia planu, dotyczące w szczególności: 1) nazwy i lokalizacji zakładu opieki zdrowotnej lub obiektu użyteczności publicznej; 2) rozmieszczenia oraz powierzchni pomieszczeń wchodzących w skład zakładu opieki zdrowotnej lub obiektu użyteczności publicznej; 3) szacunkowej liczby osób, które mogą zostać przyjęte do leczenia, izolacji lub poddawania kwarantannie. 5. W przypadku zmiany danych lub informacji, podmioty, o których mowa w ust. 3, są zobowiązane do niezwłocznego ich przekazania wojewodzie. 6. Wojewoda podaje plan do publicznej wiadomości, w szczególności przez zamieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej, z wyjątkiem danych podlegających ochronie w rozumieniu przepisów o ochronie danych osobowych. 7. Listy osób, o których mowa w ust. 2 pkt 4, zawierają dane: 4

5 1) imię i nazwisko; 2) wykonywany zawód; 3) datę urodzenia; 4) numer PESEL, a w przypadku gdy osobie nie nadano tego numeru - serię i numer paszportu albo numer identyfikacyjny innego dokumentu, na podstawie którego jest możliwe ustalenie danych osobowych; 5) płeć; 6) adres miejsca zamieszkania. 2. Akty prawne i materiały źródłowe służące przygotowaniu działań na wypadek wystąpienia epidemii. Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu uprawnień i obowiązków lekarza koordynatora ratownictwa medycznego (Dz. U. Nr 39, poz. 322). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie wykazu chorób zakaźnych, w przypadku których stwierdzenie zgonu wymaga szczególnego postępowania ze zwłokami osób zmarłych na te choroby (Dz. U. Nr 152, poz. 1742). Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.). Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 164, poz z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki ( Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.). Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz z późn. zm.). Ocena stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej województwa zachodniopomorskiego za 2011 rok. 5

6 Bioterroryzm zagrożenie, zasady postępowania, regulacje prawne autorstwa K. Czuba, M. Mazurkiewicz, K. Kamiński, F. Różewski, D. Skrajnowska, A. Tokarz, Biuletyn Wydziału Farmaceutycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2011 r. 3. Podstawowe pojęcia dotyczące epidemii oraz wykaz zakażeń i chorób zakaźnych (stanowiący załącznik do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi jw.). CHOROBY ZAKAŹNE - choroby, które zostały wywołane przez biologiczne czynniki chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób szerzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego. EPIDEMIA - wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienie zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących. IZOLACJA - odosobnienie osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną, w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby. KWARANTANNA - odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. STAN EPIDEMII - sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii. STAN ZAGROŻENIA EPIDEMICZNEGO - sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań zapobiegawczych. ZAGROŻENIE EPIDEMICZNE - zaistnienie na danym obszarze warunków lub przesłanek wskazujących na ryzyko wystąpienia epidemii. WSPÓŁCZYNNIK ZAPADALNOŚCI (ZACHOROWALNOŚCI) - liczba nowych zachorowań, które wystąpiły w określonym czasie na danym terenie w stosunku do liczby ludności - osób narażonych na zachorowanie w tym samym czasie (współczynnik 1000, czy ). 6

7 NADZÓR EPIDEMIOLOGICZNY - obserwacja osoby zakażonej lub podejrzanej o zakażenie, bez ograniczenia jej swobody przemieszczania się, wykonywanie badań sanitarno-epidemiologicznych u tej osoby w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej oraz zebranie, analizę i interpretację informacji o okolicznościach i skutkach zakażenia (nadzór indywidualny), jak i stałe, systematyczne gromadzenie, analizę oraz interpretację informacji o zachorowaniach lub innych procesach zachodzących w sferze zdrowia publicznego, wykorzystywane w celu zapobiegania i zwalczania zakażeń lub chorób zakaźnych (nadzór ogólny). NADZÓR SENTINEL - wybiórczy nadzór epidemiologiczny, prowadzony przez wybrany podmiot lub zespół podmiotów w zakresie ich podstawowej działalności. WYKAZ ZAKAŻEŃ I CHORÓB ZAKAŹNYCH: 1) bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych; 2) bąblowica i wągrzyca; 3) biegunki o etiologii infekcyjnej lub nieokreślonej u dzieci do lat 2; 4) błonica; 5) borelioza z Lyme; 6) bruceloza; 7) chlamydiozy i inne zakażenia nierzeżączkowe układu moczopłciowego; 8) cholera; 9) choroba Creutzfeldta-Jakoba i inne encefalopatie gąbczaste; 10) czerwonka bakteryjna; 11) dur brzuszny i zakażenia pałeczkami durowymi; 12) dur wysypkowy (w tym choroba Brill-Zinssera) i inne riketsjozy; 13) dury rzekome A, B, C i zakażenia pałeczkami rzekomodurowymi; 14) dżuma; 15) giardioza; 16) gorączka Q; 17) gruźlica i inne mykobakteriozy; 18) grypa (w tym ptasia grypa u ludzi); 19) inwazyjne zakażenia Neisseria meningitidis; 20) inwazyjne zakażenia Streptococcus pneumoniae; 21) inwazyjne zakażenia Streptococcus pyogenes; 22) inwazyjne zakażenie Haemophilus influenzae typ b; 23) jersinioza; 24) kampylobakterioza; 7

8 25) kiła; 26) kryptosporydioza; 27) krztusiec; 28) legioneloza; 29) leptospirozy; 30) listerioza; 31) nagminne zapalenie przyusznic (świnka); 32) nosacizna; 33) odra; 34) ornitozy; 35) ospa prawdziwa; 36) ospa wietrzna; 37) ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego (choroba Heinego-Medina) oraz inne ostre porażenia wiotkie, w tym zespół Guillaina-Barré; 38) płonnica; 39) pryszczyca; 40) różyczka i zespół różyczki wrodzonej; 41) rzeżączka; 42) salmonelozy inne niż wywołane przez pałeczki Salmonella Typhi i Salmonella Paratyphi A, B, C oraz zakażenia przez nie wywołane; 43) tężec; 44) toksoplazmoza wrodzona; 45) tularemia; 46) wąglik; 47) wirusowe gorączki krwotoczne, w tym żółta gorączka; 48) wirusowe zapalenia wątroby (A, B, C, inne) oraz zakażenia wywołane przez wirusy zapalenia wątroby typu B i C; 49) wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu i rdzenia (z wyłączeniem wścieklizny); 50) włośnica; 51) wścieklizna; 52) zakażenia i zatrucia pokarmowe o etiologii infekcyjnej nieustalonej; 53) zakażenia szpitalne; 54) zakażenia wirusem zachodniego Nilu; 55) zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) i zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS); 56) zatrucie jadem kiełbasianym (botulizm); 57) zespół hemolityczno-mocznicowy i inne postaci zakażenia enterokrwotocznymi i werocytotoksycznymi pałeczkami Escherichia coli (EHEC); 58) zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS); 59) zimnica (malaria). 8

9 4. Charakterystyka potencjalnych zagrożeń dla życia lub zdrowia mogących wystąpić na obszarze województwa zachodniopomorskiego, w tym analiza ryzyka wystąpienia zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Województwo zachodniopomorskie położone jest na Pobrzeżach Południowobałtyckich: Szczecińskim i Koszalińskim oraz na Pojezierzu Pomorskim (części Pojezierzy Południowobałtyckich). Województwo położone w północno-zachodniej Polsce, nad Bałtykiem graniczy na zachodzie z Niemcami (landami Meklemburgia-Pomorze Przednie i Brandenburgia), a w Polsce z trzema województwami: pomorskim, wielkopolskim i lubuskim. Klimat województwa charakteryzuje się dużą różnorodnością i zmiennością. Wynika to ze ścierania się na tym obszarze klimatu morskiego z klimatem lądowym oraz z wpływu czynników lokalnych na ukształtowanie się zjawisk pogodowych. Bliskość morza, zasoby wodne oraz duża powierzchnia lasów kształtują umiarkowany klimat charakteryzujący się znaczną wilgotnością powietrza oraz przewagą wiatrów zachodnich i północno-zachodnich. Klimat nad morzem można określić jako umiarkowany ciepły morski, natomiast klimat w głębi lądu jako umiarkowany ciepły przejściowy. Łączna powierzchnia obszarów tworzących krajowy system obszarów chronionych wynosi ok. 20% ogólnej powierzchni województwa. Obszar ten stanowią: 2 parki narodowe o Woliński Park Narodowy o Drawieński Park Narodowy 7 parków krajobrazowych o Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy (część) o Cedyński Park Krajobrazowy o Drawski Park Krajobrazowy o Iński Park Krajobrazowy o Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Odry o Park Krajobrazowy Ujście Warty (część) o Szczeciński Park Krajobrazowy - Puszcza Bukowa oraz 114 rezerwatów przyrody o różnej typologii, m.in. florystyczne, leśne, torfowiskowe, krajobrazowe, ptaków. W województwie zachodniopomorskim są 63 miasta, w tym 3 miasta na prawach powiatu (Szczecin, Koszalin i Świnoujście). Liczba ludności wynosi mieszkańców natomiast powierzchnia to ,48 km 2 ( dane wg Głównego Urzędu Statystycznego z 2010 roku). 9

10 Charakterystykę potencjalnych zagrożeń dla życia lub zdrowia mogących wystąpić na obszarze województwa zachodniopomorskiego oparto na podstawie Oceny stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej województwa zachodniopomorskiego w 2011 roku - raportu opracowanego przez Zespół Kierowników Działu Nadzoru Sanitarnego i Laboratoryjnego Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie oraz na podstawie artykułu pt. Bioterroryzm zagrożenie, zasady postępowania, regulacje prawne autorstwa K. Czuba, M. Mazurkiewicz, K. Kamiński, F. Różewski, D. Skrajnowska, A. Tokarz. Ocena sytuacji epidemiologicznej woj. zachodniopomorskiego dokonywana jest w oparciu o rzetelny nadzór epidemiologiczny prowadzony poprzez analizę i weryfikację zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia. Rejestracja zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne odbywała się w oparciu o aktualne definicje przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych w woj. zachodniopomorskim jest nadal stabilna przede wszystkim w grupie chorób, dla których szczepienia ochronne są efektywnym środkiem profilaktycznym np. wirusowe zapalenie wątroby typu B, gdzie wskaźnik zapadalności jest od lat niższy niż w Polsce. Tab.1. Wybrane dane epidemiologiczne dotyczące chorób zakaźnych w woj. zachodniopomorskim w latach (wg MZ-56) 2009 r r r. Lp Liczba Liczba Liczba Zapadalność Zapadalność zachorowań zachorowań zachorowań Jednostka Zapadalność chorobowa Salmonellozy zatrucia pokarmowe , , ,49 Salmonellozy zakażenia pozajelitowe 3 0,18 6 0,35 9 0,53 Czerwonka bakteryjna (szigeloza) 1 0, ,06 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe , , ,15 Inne bakteryjne 5 zatrucia pokarmowe , ,84 6 Lamblioza 45 2, , ,07 7 Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe , ,74 10

11 w tym nieżyt jelitowy wywołany przez rotawirusy , , ,02 8 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu u dzieci do lat ,39* ,65* ,21* 9 Leptospiroza 3 0,18 3 0,18 2 0,12 10 Legioneloza 0-2 0, Listerioza 1 0,06 3 0,18 5 0,30 12 Krztusiec 96 5, , ,66 13 Płonica (szkarlatyna) , , ,40 14 Inwazyjna choroba meningokokowa 16 0,94 8 0, ,59 15 w tym neuroinfekcje 8 0,47 7 0,41 6 0,35 16 Borelioza z Lyme , , ,29 17 Ostre porażenie wiotkie u dzieci od 0-14 lat 3 1,02* 0-1 0,39* 18 Encefalopatie gąbczaste (Ch.Creutzfeldta- Jacoba) ,12 19 Styczność i narażenie na wściekliznę /potrzeba szczepień/ , , ,26 20 Wirusowe zapalenie mózgu 9 0, , ,59 21 Wirusowe zapalenie opon mózgowych 25 1, , ,54 22 Ospa wietrzna , , ,84 23 Odra ,06 24 Różyczka , , ,27 25 Wirusowe zapalenia wątroby (wg. definicji przypadku z 2009 i 2005 r.) 140 8, , , w tym WZW typu "A" 9 0,53 5 0,30 3 0,18 w tym WZW typu "B" ostre i przewlekłe 30 1, , ,07 w tym WZW typu "C" (wg. definicji przypadku z 2009 i 2005 r.) 100 5, , ,79 Choroba wywołana przez HIV ( AIDS) 3 0,18 2 0, ,59 Bezobjawowy stan zakażenia wirusem HIV 43 2, , ,66 11

12 31 Świnka 157 9, , ,02 32 Zimnica (malaria) 3 0, ,59 2 0, Inwazyjna choroba pneumokokowa 7 0,41 7 0, ,89 Choroba wywołana przez Haemophilus influenzae typ B ,30 Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu 40 2, , ,95 Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone 3 0,18 4 0, ,54 37 Zatrucie naturalnie toksycznymi substancjami spożytymi jako pokarmowe (grzyby) 0-9 0, */ zapadalność obliczona na podstawie populacji dzieci 0-14 r. ż. na 100 tys. dzieci. W 2011r zarejestrowano w woj. zachodniopomorskim ogółem 34 zgony z powodu chorób zakaźnych ( wg raportów zgonów składanych w systemie miesięcznym) tj. ponad 2-krotnie więcej niż w 2010r., kiedy to zgłoszono 19 zgonów. Spośród wszystkich zgłoszonych zgonów najwięcej, bo 41,18% (14 przypadków) spowodowanych było gruźlicą potwierdzoną i niepotwierdzoną bakteriologicznie. Kolejne przyczyny zgonów z powodu chorób zakaźnych dotyczyły: posocznicy o określonym czynniku etiologicznym i nieokreślonej (7 przypadków tj. 20,59%), grypy i jej powikłań (7 przypadków tj. 20,59%), w tym w zdecydowanej większości (6 zgonów) - grypy z zapaleniem płuc wywołanej wirusem AH1N1v. Pojedyncze zgony związane były z chorobą Creutzfeldta- Jakoba, kleszczowym zapaleniem mózgu oraz po 2 zgłoszenia z powodu AIDS i zapalenia opon mózgowych o etiologii pneumokokowej. Charakterystyka niektórych chorób zakaźnych, które w 2011 roku stwierdzono w województwie zachodniopomorskim stanowiących potencjalne źródła zagrożeń: Zatrucia i zakażenia pokarmowe - W 2011 r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 633 przypadki bakteryjnych zatruć pokarmowych (współczynnik zapadalności 37,38 na 100 tys. mieszkańców), w tym, w 330 przypadkach zachorowań czynnikiem etiologicznym była Salmonella, w 1 przypadku czerwonka bakteryjna, w 148 przypadkach zachorowań gronkowiec Staphylococcus aureus oraz w 2 przypadkach jad kiełbasiany. Hospitalizowano 200 chorych. W porównaniu do 2010 r. zaobserwowano wzrost liczby zachorowań na bakteryjne zatrucia pokarmowe, bowiem w 2010 r. zarejestrowano 590 przypadków zatruć 12

13 pokarmowych. W 2011 r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono przypadki /tj. o więcej niż w 2010 r./ wirusowych zakażeń jelitowych, (współczynnik zapadalności 153,15 na 100 tys. mieszkańców), w tym wywołanych przez rotawirusy. Hospitalizowano chorych. Ponadto znacznie zwiększyła się liczba przypadków biegunek i zapaleń żołądkowo-jelitowych BNO, o prawdopodobnym pochodzeniu zakaźnym z 438 w 2010 r. do w 2011 r., (współczynnik zapadalności 105,31 na 100 tys. mieszkańców). Hospitalizowano 144 chorych. W woj. zachodniopomorskim pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 11 powiatach jest łącznie 24 nosicieli pałeczek schorzeń jelitowych S. typhi i paratyphi w tym: 16 nosicieli stałych Salmonella typhi, 6 nosicieli Salmonella paratyphi B oraz 2 nosicieli Salmonella paratyphi C. Na nadzorowanym terenie nie ma zarejestrowanych nosicieli Salmonella paratyphi A. W roku 2011 na terenie woj. zachodniopomorskiego wystąpiło 39 ognisk zbiorowych zachorowań na choroby przenoszone drogą pokarmową tj. o 1 ognisko więcej niż w roku Na zachorowanie ogółem narażonych było 2595 osób (o 1777 mniej niż w 2010r.), zachorowały 624 osoby (o 22 więcej niż w 2010 r.), w tym 302 dzieci do 14 r. ż. (o 156 więcej niż w 2010 r.). Hospitalizowano 67 osób, w tym 50 dzieci do 14 r. ż. Zgonów nie odnotowano. Analiza występowania ognisk chorób przenoszonych drogą pokarmową w latach wykazała tendencję spadkową w latach , w których zarejestrowano po kilkanaście ognisk, natomiast znaczny wzrost występowania ognisk w 2010 roku, który utrzymał się w 2011 r. Borelioza z Lyme Borelioza (choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa, łac. borreliosis, ang. Lyme disease, Lyme borreliosis) jest chorobą wielonarządową wywoływaną przez krętki Borrelia burgdorferi. W Polsce są to: Borellia burgdorferi, B.garinii, B.afzelii, a przenoszą ją kleszcze z rodzaju Ixodes ricinus. W przebiegu boreliozy rozróżnia się 3 stadia: infekcji wczesnej, w postaci ograniczonych zmian skórnych typu rumienia przewlekłego wędrującego (ECM), infekcji uogólnionej, w której dochodzi do dalszego rozwoju zmian skórnych oraz pojawienia się ostrych zmian zapalnych narządów z zajęciem stawów, serca, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, infekcji przewlekłej, rozpoczynającej się ok. 1 roku do kilku lat po zakażeniu charakteryzującej się zmianami skórnymi w postaci przewlekłego zanikowego zapalenia skóry dystalnych części kończyn (ACA) jak też destrukcyjnymi zmianami zapalnymi stawów, przewlekłym zapaleniem mózgu i opon mózgowo - rdzeniowych. Szczególnie narażone na zachorowanie są osoby zawodowo związane z przebywaniem w lesie (leśnicy, drwale), osoby zbierające grzyby oraz runo leśne 13

14 i mieszkańcy terenów zalesionych. W woj. zachodniopomorskim w 2011 r. zgłoszono 242 zachorowań na boreliozę (współczynnik zapadalności 14,29 na 100 tys. mieszkańców). Było to o 13 zachorowań mniej niż w roku 2010, kiedy to zanotowano 255 nowych zachorowań (współczynnik zapadalności 15,06 na 100 tys. mieszkańców). Grypa, ptasia grypa, świńska grypa W roku 2011 w Polsce odnotowano zachorowań na grypę i podejrzeń grypy - (zapadalność 3 026,73 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowań dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności 8 680,33 na 100 tys. mieszkańców). Dla porównania w 2010 roku w Polsce zgłoszono zachorowań na grypę i podejrzeń grypy (zapadalność 1 443,05 na 100 tys. mieszkańców), w tym zachorowań dzieci do 14 roku życia (wskaźnik zapadalności wyniósł 4 200,74 na 100 tys. mieszkańców). W analogicznym okresie w woj. zachodniopomorskim zachorowało osób (współczynnik zapadalności 1298,88 na 100 tys. mieszkańców), w tym 8194 dzieci do 14 roku życia (współczynnik zapadalności wyniósł 3260,92 na 100 tys. dzieci do 14 roku życia). Tak znaczny wzrost odnotowywanych zachorowań może być powiązany z ponownym pojawieniem się na początku roku 2011 przypadków grypy pandemicznej A/H1N1v. Natomiast potwierdzonych laboratoryjnie przypadków grypy odnotowano w Polsce 2 161, w tym u 420 dzieci do 14 roku życia. W woj. zachodniopomorskim w roku 2011 potwierdzono laboratoryjnie 67 przypadków, w tym 5 dotyczyło dzieci do 14 roku życia. Zdecydowaną większość, bo aż 65 potwierdzonych laboratoryjnie przypadków dotyczyło grypy A/H1N1v (zapadalność 3,84), w tym 5 dzieci do 14 roku życia (zapadalność 1,99). W 2010 roku zarejestrowano 7 zachorowań na grypę wywołaną wirusem A/H1N1v (wskaźnik zapadalności wyniósł 0,41 na 100 tys. mieszkańców). Wszystkie zachorowania dotyczyły osób dorosłych. Grypa sezonowa monitorowana jest również w systemie Sentinel. W tym przypadku oprócz danych epidemiologicznych wybranej populacji, gromadzone są również dane wirusologiczne. Nadzór ten pozwala na badanie oraz monitorowanie aktualnie krążących typów wirusa grypy lub wirusów grypopodobnych na danym rejonie badawczym. Podstawową metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę są szczepienia, które są szczepieniami zalecanymi przez Ministerstwo Zdrowia. Szczepienia rekomendowane są wśród ogółu społeczeństwa, a w szczególności dla grup szczególnie narażonych na zachorowania i powikłania pogrypowe. W roku 2011 na terenie woj. zachodniopomorskiego zaszczepiono osób przeciwko grypie, co stanowi 3,62% populacji woj. zachodniopomorskiego. W stosunku do roku poprzedniego zmniejszyła się liczba uodpornionych o 4096 osób. 14

15 Wybrane choroby zakaźne wieku dziecięcego O D R A Odra jest ostrą, wirusową i wysoce zakaźną chorobą zakaźną, przenoszoną głównie drogą kropelkową. Najczęstsze objawy kliniczne towarzyszące odrze to: gorączka, i uogólniona plamisto-grudkowa wysypka (nie pęcherzykowa), trwająca dłużej niż 3 dni oraz jeden lub więcej z następujących objawów: kaszel, nieżyt nosa, plamki Koplika, zapalenie spojówek. Powikłania w przebiegu odry występują często. Na terenie woj. zachodniopomorskiego w roku 2011 zarejestrowano 1 zachorowanie na odrę u 6-letniej dziewczynki. Przypadek zachorowania nie został potwierdzony laboratoryjnie. W 2010 r. zachorowań na odrę nie odnotowano. Ś W I N K A /nagminne zapalenie przyusznic/ Nagminne zapalenie przyusznic jest ostrą, wirusową chorobą zakaźną, której charakterystycznym objawem jest obustronny lub jednostronny obrzęk i tkliwość ślinianek obok innych objawów ostrej infekcji wirusowej tj. gorączka, bóle mięśniowe, złe samopoczucie. Choroba przenoszona jest drogą kropelkową. Zarówno w Polsce, jak i w woj. zachodniopomorskim liczba zachorowań na świnkę w roku 2010 i w 2011 r. jest porównywalna. W woj. zachodniopomorskim w 2011 r. na nagminne zapalenie przyusznic zachorowały 102 osoby, w tym 2 osoby były hospitalizowane (współczynnik zapadalności 6,20 na 100 tys. mieszkańców), tj. o 3 osoby mniej niż w roku R Ó Ż Y C Z K A Różyczka jest łagodną chorobą wirusową, w 30-50% przypadków przebiegającą skąpo - lub bezobjawowo. Jednak ze względu na teratogenne działanie wirusa może być szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Choroba przenoszona jest drogą kropelkową i kontaktową. Charakterystyczne dla różyczki jest stwierdzenie w około 24 godziny przed wystąpieniem wysypki, bolesnego powiększenia węzłów chłonnych za uszami, w tylnej części szyi i karkowych. W woj. zachodniopomorskim w roku 2011 zaobserwowano ponad 2-krotny wzrost zachorowań na różyczkę, bowiem zachorowało 394 osób, z których nikt nie był hospitalizowany (współczynnik zapadalności 23,27 na 100 tys. mieszkańców), podczas gdy w 2010 r. zachorowało 178 osób. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania odrze, śwince i różyczce są szczepienia ochronne. W Polsce szczepienia przeciwko odrze, śwince i różyczce są szczepieniami obowiązkowymi i wykonywane były zgodnie 15

16 z Programem Szczepień Ochronnych przewidzianych na 2011 rok szczepionką skojarzoną. K R Z T U S I E C Krztusiec jest ostrą, zakaźną chorobą dróg oddechowych, głównie wieku dziecięcego o etiologii bakteryjnej, przenoszoną drogą kropelkową. Typową cechą tej choroby jest napadowy, szczekający kaszel z wydzielaniem lepkiej plwociny. Rozpoznanie kliniczne na podstawie objawów wymaga potwierdzenia laboratoryjnego. Najskuteczniejszą metodą profilaktyki jest uodparnianie poprzez szczepienie ochronne szczepionką skojarzoną DTP u wszystkich dzieci do ukończenia 2 roku życia. W 2011 r. w woj. zachodniopomorskim zaobserwowano prawie czterokrotny wzrost zachorowań na krztusiec, w stosunku do roku poprzedniego. W roku 2011 odnotowano 45 zachorowań (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców wyniósł 2,65), w tym 24 osoby podlegały hospitalizacji. W roku 2010 odnotowano 12 zachorowań (współczynnik zapadalności 0,70 na 100 tys. mieszkańców), w tym 8 osób hospitalizowano. O S P A W I E T R Z N A Ospa wietrzna jest wysoce zakaźną wirusową chorobą o ostrym przebiegu. Wirus szerzy się przeważnie drogą kropelkową, choć do zakażenia może dochodzić również przez zakażone ręce lub przedmioty. Charakterystycznym objawem ospy jest pęcherzykowata wysypka, która może lokalizować się także na śluzówce jamy ustnej, spojówce oraz rogówce. W 2011 roku w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 7650 zachorowań na ospę wietrzną, w tym 46 osób hospitalizowano (współczynnik zapadalności 451,84 na 100 tys. mieszkańców) tj. o 1303 przypadki więcej niż w roku 2010, w którym zachorowało 6347 osób (współczynnik zapadalności 374,78 na 100 tys. mieszkańców). O S T R E P O R A Ż E N I A W I O T K I E Ostre porażenie wiotkie obejmuje rejestrację zachorowania przebiegającego z wiotkim osłabieniem mięśni szkieletowych u dzieci do 14 roku życia. W 2011 roku na terenie woj. zachodniopomorskim zgłoszono 1 przypadek zachorowania na ostre porażenia wiotkie u 11-chłopca, natomiast w 2010 r. nie odnotowano zachorowań na ostre porażenia wiotkie u dzieci do 14 roku życia. Wirusowe zapalenia wątroby - Wirusowe zapalenia wątroby zostały uznane przez WHO za jeden z wiodących problemów epidemiologicznych w zakresie chorób zakaźnych oraz zdrowia publicznego na świecie. Do tej pory wykryto szereg wirusów odpowiedzialnych za powstawanie wirusowego zapalenia wątroby 16

17 (hepatitis virusalis) - A (HAV), B (HBV), C (HCV), D (HDV), E (HEV), G (HGV). W woj. zachodniopomorskim liczba zgłoszonych zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby utrzymywała się na poziomie porównywalnym do 2010 roku tj. 119 zachorowań w roku 2011 (współczynnik zapadalności 7,03 na 100 tys. mieszkańców) do 125 w roku 2010 (współczynnik zapadalności 7,38 na 100 tys. mieszkańców). Wirusowe zapalenie wątroby typu A - Wirusowe zapalenie wątroby typu A wywołuje wirus HAV. Do zakażenia tym wirusem dochodzi najczęściej drogą pokarmową poprzez zakażone produkty żywnościowe (zwłaszcza warzywa, owoce nie poddane właściwej obróbce termicznej), a także przez zakażoną wodę. Choroba występuje na całym świecie, szczególnie często na terenach o złym stanie sanitarnym i higienicznym. Do grup wysokiego ryzyka zakażenia zalicza się osoby wyjeżdżające do krajów o wysokim stopniu endemiczności. Stąd podróżującym w te rejony zalecane są szczepienia przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A. Na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2011r. odnotowano 3 zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu A. We wszystkich przypadkach zachorowania miały prawdopodobnie związek z żywieniem poza miejscem zamieszkania. Wirusowe zapalenie wątroby typu B - Wirusowe zapalenie wątroby typu B wywołuje wirus HBV. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą naruszenia ciągłości tkanek (droga parenteralna), które może być związane z zabiegiem medycznym, na skutek źle wysterylizowanego sprzętu medycznego. Możliwe są pozamedyczne drogi zakażenia tj.: zabiegi kosmetyczne, fryzjerskie czy tatuaże, a także droga kontaktów seksualnych. W woj. zachodniopomorskim w 2011 r. zarejestrowano 123 nowych nosicieli antygenu HBsAg, ogólna liczba nosicieli wynosi W woj. zachodniopomorskim od pięciu lat wskaźnik zapadalności jest niższy niż średnia krajowa. Wirusowe zapalenie wątroby typu C - Wirusowe zapalenie wątroby typu C występuje na całym świecie, a liczba osób zakażonych szacowana jest na około 300 milionów. Choroba jest bardzo poważnym problemem zdrowotnym w naszym kraju. Liczba zakażonych wirusem typu C zapalenia wątroby w Polsce może sięgnąć kilkuset tysięcy i nie jest dokładnie oszacowana, ze względu na bezobjawowy najczęściej przebieg choroby, stąd wykrycie tego zakażenia jest często przypadkowe % zachorowań rozpoznawanych jest w fazie zmian przewlekłych. W roku 2011 w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano 238 nowych nosicieli HCV, ogólna liczba wyniosła W 2011 r. w woj. zachodniopomorskim zgłoszono 53 zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C wg definicji z 2009r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 3,13) i 50 17

18 przypadków zachorowań wg. definicji 2005r. (współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 2,95) Jest to o 4 zachorowania więcej wg definicji z 2005r. i 11 zachorowań więcej wg definicji z 2009r. w porównaniu do 2010 roku. Największa zapadalność wystąpiła na terenie nadzorowanym przez PPIS w: Wałczu 38,68 (21 zachorowań), Kamieniu Pomorskim 23,01 na 100 tys. mieszkańców (11 zachorowań), i Kołobrzegu 18,21 na 100 tys. mieszkańców (14 zachorowań). Żadnego zachorowania nie zarejestrowano na terenie nadzorowanym przez PPIS w Stargardzie Szczecińskim. Ponadto najwięcej zachorowań na terenie woj. zachodniopomorskiego w 2011 r. zaobserwowano w grupie wiekowej lat 25 przypadków. Inwazyjna choroba meningokokowa - Inwazyjna choroba meningokokowa (ICHM) wywołana jest przez dwoinkę zapalenia opon mózgowych Neisseria meningitidis. Rozróżnia się 13 typów serologicznych, z których A,B,C,Y i W 135 odpowiadają za większość przypadków zachorowań. Zachorowania dotyczą najczęściej dzieci i młodzieży. Szerzenie choroby meningokokowej odbywa się zazwyczaj za pośrednictwem bezobjawowych nosicieli (rzadko pomiędzy osobami, które zachorowały). Nosiciele mogą stanowić 2-25% populacji, ale w środowiskach zamkniętych ich odsetek może sięgać 40-80%. Zapadalność na ICHM wśród populacji jest mała ok. 1,0/ mieszkańców. Inwazyjna choroba meningokokowa jest ciągle jedną z najpoważniejszych chorób infekcyjnych na świecie, pomimo możliwości wczesnego włączenia antybiotykoterapii i rozwoju intensywnej opieki medycznej nad pacjentem. Jej wczesne rozpoznanie i jak najszybsze wdrożenie leczenia ma kluczowe znaczenie w rokowaniu co do późniejszego stanu zdrowia pacjenta. W woj. zachodniopomorskim w roku 2011 odnotowano 10 przypadków zachorowań (współczynnik zapadalności 0,59 na 100 tys. mieszkańców). Choroba dotyczyła osób w wieku od 2 miesięcy do 63 lat. W 5 przypadkach choroba przebiegała pod postacią posocznicy i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, w 3 przypadkach pod postacią posocznicy, a w dwóch jako zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. W przebiegu choroby wystąpił 1 zgon u 22-miesięcznego pacjenta. Wszystkie zachorowania w 2011 r. objęto nadzorem epidemiologicznym. Osobom z najbliższego otoczenia chorych wdrożono chemioprofilaktykę- łącznie objęła ona 48 osoby. Zakażenie wirusem HIV, choroba AIDS - Ludzki wirus upośledzenia odporności HIV (ang. Human Immunodeficiency Virus) jest wirusem, który atakuje, osłabia i niszczy system odpornościowy organizmu. AIDS to zespół nabytego upośledzenia odporności (ang. Acquired Immune Deficiency). Jest późną fazą zakażenia wirusem HIV. Charakteryzują go zakażenia 18

19 oportunistyczne, rzadkiego typu nowotwory, encefalopatia i wyniszczenie, uznane za choroby wskaźnikowe. Epidemia HIV/AIDS mimo wieloletnich działań nadal stanowi ważny problem dla zdrowia publicznego na świecie i w Polsce. W 2011 r. (wg danych skumulowanych od 1985r.) w woj. zachodniopomorskim zarejestrowano łącznie 563 osoby zakażone wirusem HIV, natomiast w samym 2011 roku zarejestrowano 36 nowych zakażeń. Współczynnik zapadalności wynosił 2,13 na 100 tys. mieszkańców i był wyższy w porównaniu do roku 2010, kiedy to wynosił 1,53. W woj. zachodniopomorskim w 2011 r. zespół AIDS rozpoznano u 22 osób. Od początku epidemii do końca 2011 roku zachorowało łącznie 117 osób, z których 44 zmarło. Na terenie woj. zachodniopomorskiego w Szczecinie i Koszalinie funkcjonują od 1997 r. dwa Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne (PKD) wykonujące anonimowo i bezpłatnie badania w kierunku zakażenia wirusem HIV połączone z profesjonalnym poradnictwem przed i po teście. W 2011 roku wykonano w Punktach 1694 badania serologiczne (wzrost o 170 badań w stosunku do 2010 r.) w kierunku zakażeń wirusem HIV. Zakażenie wirusem HIV stwierdzono w 11 przypadkach (o 4 więcej niż w 2010 r.). osób zakażonych wirusem HIV skierowanych zostało do Poradni Nabytych Niedoborów Immunologicznych w Szczecinie celem objęcia dalszą opieką. Gruźlica - Gruźlica jest jedną z najstarszych chorób zakaźnych. Wywoływana jest przez prątki gruźlicy. Gruźlica ma powinowactwo głównie do układu oddechowego, ale może dotyczyć wszystkich tkanek i narządów. Początek choroby jest niecharakterystyczny z okresami zaostrzeń i remisji. Nie ma objawów specyficznych dla gruźlicy, a początkowe dolegliwości nie są uciążliwe lub w ogóle nie występują. Stąd też chorzy późno zgłaszają się do lekarza, a w związku z tym choroba jest późno rozpoznawana. Aktualnie choroba jest w większości przypadków wyleczalna poza zachorowaniami, w których gruźlica rozwija się na tle spadku odporności wywołanego inną chorobą. Pojawiają się coraz częściej problemy lekooporności gruźlicy, niemniej nie stanowi to jeszcze problemu epidemiologicznego. Zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych chorzy na gruźlicę podlegają obowiązkowemu leczeniu, a osoby ze styczności z chorymi na gruźlicę w okresie prątkowania podlegają nadzorowi epidemiologicznemu, badaniu klinicznym i badaniom diagnostycznym. Nadzór nad zachorowaniami na gruźlicę jest utrudniony ze względu na brak odpowiedniej ilości poradni zajmujących się leczeniem gruźlicy. W części przypadków chorzy wypisani ze szpitali nie kontynuują leczenia ambulatoryjnego ze względu na odległość do najbliższej poradni. Zauważa się w woj. zachodniopomorskim nieco lepszą sytuację epidemiologiczną w zakresie gruźlicy niż w Polsce- wskaźnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców 19

20 był od 5 lat niższy niż wskaźnik Polski. Natomiast analizując sytuację epidemiologiczną gruźlicy na terenie woj. zachodniopomorskiego należy podkreślić, że uległa ona pogorszeniu w stosunku do 2010r.- wskaźnik zapadalności zwiększył się o 3,1. Wścieklizna- styczność, narażenie i potrzeba szczepień Wścieklizna jest chorobą odzwierzęcą, wywołaną przez wirus neurotropowy, przenoszony na człowieka w następstwie pogryzienia bądź zanieczyszczenia uszkodzonej skóry lub błony śluzowej śliną zakażonych zwierząt. U ludzi wirus ten atakuje układ nerwowy, co objawia się ostrym zapaleniem mózgu i rdzenia kręgowego, które niemal zawsze prowadzi do śmierci. Głównym rezerwuarem wirusa są zwierzęta dzikie i domowe (tj. psy, wilki, lisy, kojoty, psy dingo, nietoperze, ale także wiewiórki i koty). Jedynym sposobem zapobiegania śmiertelnym skutkom zakażenia jest jak najwcześniejsze wdrożenie szczepień p/wściekliźnie, a w szczególnych przypadkach stosowanie surowicy odpornościowej. Taka profilaktyka przynosi bardzo dobre efekty. Od kilkudziesięciu lat na terenie woj. zachodniopomorskiego nie stwierdzono zachorowań ludzi na wściekliznę. W roku 2011 nie występowały także zachorowania na wściekliznę wśród zwierząt. Istotny wpływ na powyższą sytuację epizootiologiczną mają przeprowadzane na terenie województwa od 1994 roku masowe akcje szczepień lisów wolnożyjących. W 2011 r. na terenie woj. zachodniopomorskiego zarejestrowano 343 przypadki styczności i narażenia na wściekliznę, po których wdrożono szczepienia przeciw wściekliźnie, w tym 79 przypadków dotyczyło dzieci do 14 roku życia. Zakażenia szpitalne - Zakażenia szpitalne stanowią nadal istotny problem związany z funkcjonowaniem podmiotów działalności leczniczej. W zapobieganiu zakażeniom duże znaczenie ma właściwa kontrola zakażeń szpitalnych aktywnie prowadzona przez Zespoły ds. Zapobiegania i Zwalczania Zakażeń Szpitalnych w oparciu o mikrobiologiczną ocenę zagrożeń występujących w środowisku szpitalnym, która pozwala na ograniczenie występowania szeregu zakażeń. Istotne znaczenie w prowadzeniu stałego nadzoru mikrobiologicznego ma aktywność laboratoriów mikrobiologicznych stąd niekorzystnym zjawiskiem jest brak w szpitalach woj. zachodniopomorskiego laboratoriów mikrobiologicznych. W takich przypadkach szpitale zlecają badania mikrobiologiczne jednostkom zewnętrznym (zlokalizowanym w części przypadków na terenie szpitali) - takie sytuacje występują w 53,3% szpitali. W 2011 r. do Państwowej Inspekcji Sanitarnej zgłoszono 13 ognisk epidemicznych, w tym: 1. Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Klinika Reumatologii, Oddział Kliniczny Chirurgii Przewodu Pokarmowego, Klinika Neurologii, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM w Szczecinie - 20

21 czynnikiem etiologicznym był Acinetobacter baumanii oporny na karbapenemy. Zachorowania wystąpiły u 9 pacjentów pod postacią zapalenia płuc i kolonizacji. Źródła zakażenia nie ustalono. Odnotowano 2 zgony. 2. Klinika Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych i Kardiologii Wieku Rozwojowego, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Szczecinie - czynnikiem etiologicznym był Rotawirus. Zakażenie wystąpiło pod postacią zakażenia przewodu pokarmowego u 9 dzieci. Źródła zakażenia nie ustalono. 3. Oddział XC1 Szybkiej Diagnostyki Kardiologicznej, Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie nie zidentyfikowano czynnika etiologicznego. Zachorowania wystąpiły pod postacią nieżytu żołądkowo-jelitowego u 3 osób. Źródła zakażenia nie ustalono. 4. Oddział Zakaźny IVC, Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie nie zidentyfikowano czynnika etiologicznego. Zakażenia wystąpiły u 10 osób pod postacią nieżytu żołądkowo-jelitowego i bólów mięśni. Źródła zakażenia nie ustalono. 5. Oddział Chirurgii Ogólnej z Pododdziałem Chirurgii Naczyń i Chirurgii Onkologicznej, Szpital Wojewódzki w Koszalinie czynnikiem etiologicznym było Clostridium perfringens. Zakażenie wystąpiło u 4 osób pod postacią zakażenia miejsca operowanego. Źródła zakażenia nie ustalono. 6. Oddział Noworodkowy, Szpital Polski Połczyn-Zdrój Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Połczynie Zdroju (Sp. Szpitale Polskie S.A. z Siedzibą w Katowicach) czynnikiem etiologicznym była Klebsiella ozaenae. Zakażenie wystąpiło pod postacią gorączki i podwyższonych wskaźników zapalnych. Źródła zakażenie nie ustalono. 7. Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM w Szczecinie czynnikiem etiologicznym był Acinetobacter baumanii oporny na karbapenemy. Zakażenie wystąpiło u 6 osób pod postacią zakażenia kości i stawów oraz kolonizacji. Źródła zakażenia nie ustalono. Odnotowano 2 zgony. 8. Oddział Intensywnej Terapii IXR, Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie czynnik etiologiczny Klebsiella pneumoniae ESBL. Zakażenie wystąpiło u 4 osób pod postacią kolonizacji drzewa oskrzelowego oraz odrespiratorowego zapalenia płuc. Źródła zakażenia nie ustalono. Odnotowano 1 zgon. 9. Klinika Pediatrii, Endokrynologii, Diabetologii, Chorób Metabolicznych i Kardiologii Wieku Rozwojowego, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 w Szczecinie czynnikiem etiologicznym był Rotawirus. Zakażenie wystąpiło pod postacią zakażenia przewodu pokarmowego u 4 osób. Prawdopodobnym źródłem zakażenia był pacjent przyjęty z objawami zakażenia przewodu pokarmowego. 21

22 10. Oddział Chirurgii Onkologicznej - Odcinek Pooperacyjny, Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Zachodniopomorskie Centrum Onkologii w Szczecinie czynnikiem etiologicznym był Staphylococcus aureus MRSA. Zakażenie wystąpiło pod postacią zakażenia miejsca operowanego u 2 osób. Prawdopodobnym źródłem zakażenia był pacjent. 11. Klinika Kardiochirurgii- Oddział Rehabilitacji Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 w PUM w Szczecinie czynnikiem etiologicznym był Enterobacter cloacae ESBL( +). Zakażenie wystąpiło pod postacią zakażenia miejsca operowanego u 2 osób. Źródła zakażenia nie ustalono. 12. Oddział Wewnętrzny Kardiologii XA i XB, Samodzielny Publiczny Wojewódzki Szpital Zespolony w Szczecinie czynnika etiologicznego nie zidentyfikowano. Zakażenie wystąpiło pod postacią objawów żołądkowojelitowych u 12 osób. Źródła zakażenie nie ustalono. 13. Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 PUM w Szczecinie czynnikiem etiologicznym był Acinetobacter baumanii oporny na karbapenemy. Zakażenie wystąpiło pod postacią zakażenia krwi, rany, dolnych dróg oddechowych i kolonizacji górnych dróg oddechowych u 7 osób. Źródła zakażenia nie ustalono. W analizie częstości występowania ognisk epidemicznych w ciągu ostatnich pięciu lat zauważalna była tendencja spadkowa do 2010 r., zarówno w ilości ognisk zgłaszanych do Państwowej Inspekcji Sanitarnej, jak również w ilości zakażonych osób w ogniskach. W 2011r. odnotowano 13 ognisk epidemicznych, w których zakażeniu uległy 72 osoby, co świadczy o poprawie monitoringu i zgłaszalności zakażeń. Bioterroryzm Bioterroryzm definiuje się jako celowe zanieczyszczenie (lub groźbę zanieczyszczenia) żywności i wody czynnikami biologicznymi, chemicznymi bądź radioaktywnymi mającymi wywołać śmierć lub chorobę u populacji cywilnej lub zakłócenia stabilności społecznej, ekonomicznej lub politycznej państw. W przypadku bioterroryzmu skażenie żywności stanowi potencjalnie łatwy cel o bardzo szerokim polu rażenia. W ataku bioterrorystycznym zakażenie lub zanieczyszczenie żywności może przebiegać wielokierunkowo: - bezpośrednie skażenie konkretnego środka spożywczego, - wprowadzenie patogenów niszczących plony, - wprowadzenie patogenów wywołujących choroby zwierząt takie jak pryszczyca, cholera świń, ptasia grypa czy zaraz bydlęca. Woda przez swoją wszechobecność jest również potencjalnie łatwym celem dla działań terrorystycznych. Niebezpieczeństwo zakażenia niesie za sobą każdy punkt uzdatniania, od źródła wody przez rury kanalizacyjne i tzw. miejsce obróbki, do punktów butelkowania. Zanieczyszczenia wody mogą dotyczyć skażenia 22

23 biologicznego (bakterie, wirusy, grzyby, toksyny) bądź skażenia chemicznego (oleje, benzyna, sole metali ciężkich, węglowodory aromatyczne). Amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (Center for Disease Control and Prevention - CDC) podzieliło zagrożenia biologiczne, które mogą zostać wykorzystane przez terrorystów, na trzy grupy: A, B, C. Grupa A: najgroźniejsze czynniki patogenne, charakteryzujące się wysoką zachorowalnością, śmiertelnością oraz szybkim rozprzestrzenianiem, takie jak: wirus ospy prawdziwej (Variola virus), wąglik (Bacillus anthracis), dżuma (Yersinia pestis), tularemia (Francisella tularensis), botulizm (toksyna Clostridium botulinum), wirusy gorączki krwotocznej filowirusy (np. Ebola, Marburg) oraz arenawirusy (np. Lassa, Machupo). Grupa B: czynniki powodujące umiarkowaną zachorowalność, śmiertelność i tempo rozprzestrzeniania. Zalicza się do nich niektóre czynniki wywołujące choroby zwierząt (gorączka Q Coxiella burnetii, bruceloza Brucella, nosacizna Burkholderia pseudomallei, papuzica Chlamydia psitacci), choroby wywołane przez patogeny żywnościowe (salmonellozy Salmonella, czerwonka - Shigella dysenteriae, biegunki krwotoczne E. coli, cholera Vibrio cholerae, toksyna Epsilon Clostridium perfringens), enterotoksyna gronkowcowa B Staphylococcus aureus, wirusy zapalenia mózgu (końskiego, wenezuelskiego, wschodnio i zachodnioamerykańskiego zapalenia mózgu) oraz toksyna rycynowa (Ricinus communis). Grupa C: patogeny, które w przyszłości mogą być obiektem badań inżynierii genetycznej w kierunku łatwej produkcji i szybkiego rozprzestrzeniania, przy dużej zachorowalności i śmiertelności ( np. wirus Nipah i hantawirus). Wystąpienie ataku bronią biologiczną można podejrzewać w wypadku: - zaistnienia wielu zgonów i zachorowań w zbliżonym czasie o podobnych objawach, a nieznanej etiologii, - występowania chorób niezwykle rzadkich lub całkowicie eradykowanych, - słabej odpowiedzi lub braku odpowiedzi na rutynowe postępowanie medyczne wobec występujących chorób (ciężki przebieg chorób), - wystąpienia chorób o nietypowych cechach lub w szczepionej populacji (co wskazuje na modyfikacje genetyczne), - zaistnienia nawet pojedynczego przypadku choroby wywołanej egzotycznym czynnikiem u osoby, która w ostatnim czasie nie opuszczała Polski, - niewyjaśnionego wzrostu zachorowań na chorobę endemiczną, - masowego pomoru zwierząt gospodarskich (np. bydła), - pojawienia się dymu, mgły, kurzu po przelocie samolotu, - nietypowego sposobu transmisji chorób (aerozol, żywność woda). W przypadku zagrożenia niebezpieczną chorobą zakaźną oraz bioterroryzmem należy postępować według niżej przedstawionego schematu. 23

24 I. Zgłoszenia przypadku zachorowania lub podejrzenia o zachorowanie dokonują: - lekarz pierwszego kontaktu; lekarz pogotowia ratunkowego; lekarz w szpitalu. II. Lekarz podejrzewający zakażenie niebezpieczną chorobą zakaźną, powiadamia telefonicznie: - Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego (PPIS). PPIS powiadamia telefonicznie: - Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (PWIS) - Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego - Policję i Państwową Straż Pożarną (PSP) - oraz dyrektora właściwego terenowo szpitala. Wojewódzki Inspektor Sanitarny (WIS) powiadamia: - Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS) - Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody - Komendę Wojewódzką Policji i PSP. Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody powiadamia: - Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności. Główny Inspektor Sanitarny (GIS) powiadamia: - Ministra Zdrowia oraz Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny lub inny instytut naukowo badawczy. Ministerstwo Zdrowia i Szef Obrony Cywilnej Kraju powiadamiają: - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Z kolei MSW powiadamia: - Komitet Rady Ministrów ds. Zarządzania w Sytuacjach Kryzysowych. III. W przypadku otrzymania przesyłki niewiadomego pochodzenia lub budzącej podejrzenia z powodu: braku nadawcy, braku adresu nadawcy, ewentualnie gdy przesyłka pochodzi od nadawcy lub z miejsca, z którego się nie spodziewamy należy: 1) nie otwierać przesyłki, 2) umieścić przesyłkę w grubym worku plastikowym na śmieci, szczelnie zamknąć, zawiązać supeł i zakleić taśmą, 3) worek należy umieścić w drugim worku na śmieci, szczelnie zamknąć, 4) paczki nie należy przenosić należy pozostawić ją na miejscu, 5) powiadomić lokalny posterunek policji (tel. 997; komórka 112; policja podejmie wszystkie niezbędne kroki w celu bezpiecznego przejęcia przesyłki). IV. W przypadku, gdyby jednak podejrzana przesyłka została otwarta a zawartość jej była w formie stałej (pył, proszek, kawałki, blok, galaretka, pianka, szmatka itp.) lub płynnej, należy: 1) możliwie nie naruszać tej zawartości: nie rozsypywać, nie przenosić, nie dotykać, nie wąchać, nie robić przeciągów, 2) całą zawartość umieścić w worku plastikowym, zamknąć go i zakleić taśmą lub plastrem, 3) dokładnie umyć ręce, 24

25 4) zaklejony worek umieścić w drugim worku, zamknąć go i zakleić, 5) ponownie dokładnie umyć ręce, 6) bezzwłocznie zawiadomić Policję. Po wykonaniu tych czynności należy przestrzegać ściśle zaleceń kompetentnych służb sanitarno epidemiologicznych. 5. Inne informacje służące ochronie zdrowia publicznego oraz niezbędne do sporządzenia planu. Działalność laboratoryjna. Na terenie województwa zachodniopomorskiego działalność laboratoryjna prowadzona jest w 5 jednostkach objętych Zintegrowanym Systemem Laboratoriów (badanie środków spożywczych i wody) w Państwowej Inspekcji Sanitarnej: - WSSE w Szczecinie, - PSSE w Szczecinku, - PSSE w Kamieniu Pomorskim, - PSSE w Stargardzie Szczecińskim, - PSSE w Koszalinie. Zakres wykonywanych badań w poszczególnych dziedzinach przedstawia się następująco: I. WSSE Szczecin a) Oddział Badań Środowiskowych i Radiacyjnych obszar higieny komunalnej: badania fizykochemiczne wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, wód mineralnych, wód stołowych i wód powierzchniowych; badania fizykochemiczne ścieków; obszar środowiska pracy: badania zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy; obszar badań radiacyjnych: pomiary pola elektromagnetycznego; pomiary mocy dawki i dawki promieniowania rentgenowskiego; badanie zawartości izotopu cezu 137; pomiar mocy dawki promieniowania alfa, beta, gamma. b) Oddział Badań Mikrobiologicznych: 1. Badania mikrobiologiczne środków spożywczych. 25