Meszuge 12 KROKÓW OD DNA. Sponsorowanie WYDAWNICTWO WAM

Transkrypt

1 Meszuge 12 KROKÓW OD DNA Sponsorowanie WYDAWNICTWO WAM 3

2 Wydawnictwo WAM, 2015 Meszuge, 2015 Redakcja: Zofia Palowska Korekta: Dariusz Godoś Projekt okładki: Andrzej Sochacki Skład: Edycja ISBN WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika Kraków tel faks DZIAŁ HANDLOWY tel faks KSIĘGARNIA WYSYŁKOWA tel , faks e.wydawnictwowam.pl Druk: Grafarti Łódź 4

3 WSTĘP DO NOWEGO WYDANIA Skąd pomysł na nowe wydanie, po co ono komu, dlaczego? Odpowiedź jest banalnie prosta zmiany. Znaczące zmiany w świadomości Polaków w temacie uzależnienia od alkoholu, w tym istotne zmiany w obszarze profesjonalnego leczenia alkoholizmu, to jest psychoterapii odwykowej (w moim mieście jest obecnie ze cztery razy więcej placówek odwykowych, niż w czasach gdy sam trafiłem na leczenie, i z siedem-osiem razy więcej profesjonalistów często o wyższych kwalifikacjach starających się, mniej lub bardziej skutecznie, pomagać uzależnionym), ale głównie i przede wszystkim zmiany we Wspólnocie Anonimowych Alkoholików; fundamentalne wręcz zmiany doświadczeń, świadomości, zrozumienia, przekonań, trzeźwości wreszcie uczestników spotkań AA, zwanych mityngami w tym także i moje. A zważywszy na fakt, że od około osiemdziesięciu lat Wspólnota Anonimowych Alkoholików dysponuje skutecznym rozwiązaniem problemu alkoholizmu, lekceważenie tych zmian oznaczałoby brak roztropności albo nawet zwykłego zdrowego rozsądku. Wydawało mi się, że pierwsze wydanie 12 Kroków od dna wystarczy na jakieś dziesięć lat, może nawet więcej nie miałem racji, myliłem się. Nie pierwszy raz i zapewne nie ostatni w życiu. Tak więc, aby książka 12 Kroków od dna mogła nadal skutecznie pełnić swoją służebną rolę, musiała zostać poddana gruntownej aktualizacji. Oto efekt tej pracy: poprawione i uzupełnione 12 Kroków od dna. Sponsorowanie. 7

4 WPROWADZENIE Nazywają mnie Meszuge, jestem alkoholikiem. W chwili obecnej alkohol nie stanowi głównego problemu w moim życiu (właściwie nie stanowił chyba nigdy, ale o tym innym razem). Kiedy mówię coś takiego podczas mityngu AA, to zwykle znajdzie się ktoś, kto ironicznie spyta, po co w takim razie nadal chodzę na te mityngi. Odpowiadam wtedy, że głównie po to, żeby ZNOWU nie mieć problemu z alkoholem. Często jednak odnoszę wrażenie, że nie wszyscy to rozumieją. Jeśli dziś alkohol nie jest w moim życiu problemem, to taki stan rzeczy zawdzięczam profesjonalnej terapii odwykowej oraz Wspólnocie Anonimowych Alkoholików. Obu jestem wdzięczny i pewnie dlatego staram się nie zajmować stanowiska ani nie brać udziału w dyskusjach na temat: Co jest lepsze psychoterapia czy może Wspólnota AA? Korzystałem z obu tych form pomocy i wsparcia, nadal też uważam, że w warunkach z końca XX wieku takie właśnie rozwiązanie było optymalne. W drugiej połowie 1998 roku uczestniczyłem regularnie w mityngach AA i zajęciach terapeutycznych, miałem nawet sponsora i nie potrafiłem przestać pić. Alkoholikowi, który jak ja wówczas nijak nie jest w stanie utrzymać abstynencji, pomimo wsparcia Wspólnoty AA oraz sponsora, proponowałbym także i dzisiaj: Dajże sobie pomóc, człowieku, pozwól się zapakować do zamkniętego ośrodka odwykowego; przez tych kilka tygodni 8

5 przejaśni ci się w głowie ( odparujesz ), dowiesz się, czym jest alkoholizm, poznasz kilka przydatnych narzędzi psychologicznych ułatwiających utrzymywanie abstynencji, a po wyjściu z takiego ośrodka natychmiast zaczynaj realizować Program Dwunastu Kroków AA z pomocą sponsora. Czy sama terapia odwykowa wystarczy? W moim przypadku jakoś nie wystarczyła, poza tym trudno przecież zakładać, że można zbudować normalne życie, opierając się tylko na zaleceniach i regułach psychoterapii odwykowej. Ale to już zupełnie inna sprawa Nie odpowiadam również na pytanie, czy we Wspólnocie AA bardziej potrzebna jest wiara, czy wiedza. Ja głęboko wierzę, że Program AA jest dobrym pomysłem na moje życie. Wierzę też w mądrość wielu prostych powiedzeń AA-owskich, choćby tego, które mówi, że ten Program 1 działa, kiedy ja działam. A jeżeli mam działać, to chyba jednak lepiej byłoby dla mnie, choć na pewno nie tylko dla mnie, gdybym wiedział, co i w jaki sposób mam zrobić, żeby osiągnąć pożądane i oczekiwane efekty, czego się ode mnie oczekuje, na czym konkretnie ma polegać realizacja zadania, które mam wykonać; a jeszcze wcześniej, jak osiągnąć pełną gotowość do tego działania. W pijanym widzie próbowałem podejmować się najróżniejszych prac, o których nie miałem żadnego pojęcia, na których kompletnie się nie znałem. Duma i pycha nie pozwalały mi przyznać, że czegoś nie wiem, i poprosić o radę, wskazówki albo instrukcje. Kierując się zupełnie nierealistycznymi, czyli po prostu pijanymi, rojeniami o własnych możliwościach, umiejętnościach i zdolnościach, wierzyłem, że potrafię 1 Program piszę przez duże P, żeby nie było wątpliwości, że chodzi mi konkretnie o Program powrotu do zdrowia (uzdrowienia) Wspólnoty Anonimowych Alkoholików zawarty w Wielkiej Księdze, a nie jakiś tam dowolny program. Podobnie będzie z określeniami Kroki i Tradycje. W mojej książce są to nazwy własne. 9

6 naprawić zegarek, gaźnik, aparat fotograficzny itp. Rezultaty prawie zawsze były opłakane. Wierzę, że objawem obłędu jest oczekiwanie odmiennych efektów przy niezmienionych działaniach (w AA mówią w takich sytuacjach: rąbiesz nie to drzewo), dlatego w swoim trzeźwym życiu chcę postępować inaczej: najpierw więc dowiedzieć się, zorientować, co mam zrobić i jak się do tego zabrać, a dopiero później działać. Wierzę, że wiara, zapał i dobra wola są niezwykle ważne, ale obawiam się, że w wielu wypadkach jednak nie wystarczą. W sensie organicznym czy biologicznym alkoholizm jest chorobą trwałą. Ale alkoholizm nie ogranicza się przecież tylko do specyficznej reakcji organizmu osoby uzależnionej na alkohol jest więc nie tylko chorobą ciała (swoistą alergią), lecz także chorobą duszy i umysłu (psychiki). Jeżeli gdziekolwiek dalej piszę o możliwości wyzdrowienia z choroby alkoholowej, alkoholizmu, nie mam na myśli możliwości powrotu do kontrolowanego, towarzyskiego, bezproblemowego picia, ale właśnie uzdrowienie duszy i umysłu (psychiki). I tylko w takim sensie uważam, że z choroby alkoholowej można wyzdrowieć (wytrzeźwieć, zostać uzdrowionym). Dno pijącego alkoholika, które wzbudza tyle wątpliwości, kontrowersji i sporów, nie jest może łatwe do zdefiniowania, ale przedstawienie kilku przykładów nie nastręcza zazwyczaj większych problemów: zwolnienie z pracy (zwłaszcza dyscyplinarne), rozwód, atak delirium tremens, wypadek drogowy spowodowany po pijanemu, detoks, próba samobójcza zdarzenia czasem spektakularne, ale zawsze dramatyczne. Bardzo często w wydarzenia tego typu zaangażowanych jest też, w różny zresztą sposób, wiele innych osób lub instytucji: personel medyczny, rodzina, policja, pracodawca, komornik, sąd, kurator, bank. Uderzenie o takie dno przynosi często skutki 10

7 zbawienne, a wstrząs, który mu towarzyszy, może na moment wyrwać alkoholika z pijanego obłędu i skierować w stronę poradni odwykowej lub na mityng AA. Wtedy los potrafi się odmienić: alkoholik przestaje pić, bić, oszukiwać i kraść, jest już dobrze, spokojnie, wszyscy są zadowoleni. Bajka mogłaby się kończyć w tym momencie zdaniem: odtąd żyli długo i szczęśliwie, ale przyszłość nie zawsze jest tak kolorowa, jak obiecują to pierwsze tygodnie i miesiące abstynencji. Dno alkoholika niepijącego nie jest aż tak ostro zarysowane, powiedziałbym, że to raczej niewyraźny cień majaczący słabo w mętnej wodzie. W takie dno nie uderza się z wielkim hukiem, w sposób zwracający powszechną uwagę, spektakularnie, lecz opada na nie cicho, niepostrzeżenie, grzęznąc powoli w lepkim mule. Poczucie nieudolności i niewydolności, kompletne zagubienie w tym swoim nowym życiu, przekonanie o nieprzydatności, przykre wrażenie, że jest się jednak kimś gorszym, człowiekiem drugiej kategorii, samotność i alienacja, tysięczne urazy i lęki, poczucie winy i krzywdy, rozgoryczenie, brak sensu i celu w życiu, pustka duchowa (wiecznie głodna czarna dziura) i wreszcie całkowita i ostateczna utrata nadziei. Z takimi problemami zwykle zostajemy sami. Na własne życzenie ktoś powie i bardzo możliwe, że będzie miał rację, mnie jednak w tej chwili (i zawsze) interesują raczej środki zaradcze niż szukanie winnych. Poza tym o winie orzeka sąd ja nie chcę mieć z tym nic wspólnego (Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni Mt 7,1 3). Mam wrażenie, że niewiele brakowało, a utknąłbym na takim dnie na długo, być może nawet na zawsze. Nie jest przy tym wykluczone, że nadal byłbym w stanie skutecznie utrzymywać abstynencję, jednak Przecież nie o takie życie mi 11

8 chodziło, nie tak miało być, nie po to przestawałem pić, żeby dalej się męczyć. Męczyć z życiem i samym sobą. Od wielu już lat żyję zupełnie inaczej. Może ciągle niedaleko dna, ale jednak w takiej od niego odległości, która zapewnia mi względne poczucie bezpieczeństwa, a nawet satysfakcjonujący komfort psychiczny. Wynosi ona dokładnie dwanaście kroków. Dwanaście Kroków Anonimowych Alkoholików. Narzędziem, jakie poznałem i dzięki pomocy innych ludzi (zwłaszcza sponsorów) z pewnym powodzeniem zastosowałem wobec siebie samego, jest Program Wspólnoty Anonimowych Alkoholików. Oczywiście na AA i ich Dwunastu Krokach, Dwunastu Tradycjach i Dwunastu Koncepcjach świat alkoholika się nie kończy, a przynajmniej nie musi. Znam propozycję sławnego amerykańskiego psychologa Fryderyka Skinnera, nazywaną humanistycznymi dwunastoma krokami. Dosyć ciekawym rozwiązaniem dysponuje wspólnota Cenacolo. Dalej Guttempler, choć ich zakres działania jest nieco szerszy, bo obejmuje osoby uzależnione od różnych substancji zmieniających świadomość; to zresztą jest dość częste w przypadku rozwiązań alternatywnych wobec Wspólnoty AA. W wielu krajach niemieckojęzycznych działa Blaues Kreuz, w Ameryce i Niemczech istnieje wspólnota Synanon. Ponadto w Polsce pomoc i wsparcie od lat oferuje alkoholikom Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości w Zakroczymiu, Ruch Trzeźwości im. św. Maksymiliana Kolbego, Katolicki Ruch Światło-Życie, także Krucjata Wyzwolenia Człowieka. W każdym razie jest w czym wybierać. Po różnych próbach i eksperymentach ostatecznie wybrałem Wspólnotę Anonimowych Alkoholików i jej Program. Książka 12 kroków od dna. Sponsorowanie dotyczy Programu Dwunastu Kroków oraz Dwunastu Tradycji Wspól- 12

9 noty Anonimowych Alkoholików i zawiera, między innymi, odpowiedzi na pytania: jak ja ten Program rozumiem, jak stosowałem i stosuję go w życiu, jakie przy tym popełniałem błędy. Czytelnik znajdzie tutaj moje przemyślenia, doświadczenia i wątpliwości na temat Dwunastu Kroków i Dwunastu Tradycji, ale również wnioski wynikające z doświadczeń i obserwacji innych alkoholików, z którymi zetknąłem się na AA-owskim szlaku. Zwrócę jeszcze raz uwagę na słowo moje ja nie prezentuję tutaj jakiejś oficjalnej wersji Programu zatwierdzonej przez Wspólnotę AA nawet gdyby coś takiego istniało, a nie istnieje; jeśli kogoś tu reprezentuję, to tylko i wyłącznie samego siebie. Kilka razy spotkałem się z zarzutem, że dostrzegam w Programie Dwunastu Kroków AA coś więcej, niż Bill W. faktycznie w nim zawarł. Potwierdzam. Zdecydowanie tak właśnie jest. Mówiąc wprost: jestem głęboko przekonany, że w Programie Anonimowych Alkoholików kryje się potencjał, z którego w ubiegłym wieku współzałożyciel AA Bill W. być może nie zdawał sobie sprawy; a jeśli nawet sobie zdawał (w końcu był wizjonerem!), to jakoś się z tym nie zdradził. Trzeba tu dodać, że Bill W. nigdy jednak nie zrealizował w pełni Programu AA, który spisał. Wzrasta poziom wiedzy na temat uzależnienia od alkoholu, rośnie także suma doświadczeń Wspólnoty AA dotyczących Kroków, Tradycji, Koncepcji, ich zastosowania, sposobów i metod realizacji Programu. Jeżeli w chwili obecnej tej wiedzy i doświadczeń jest więcej niż kilkadziesiąt lat temu, w czasach Billa W. i Boba S. 2, to moim skromnym zdaniem 2 Bill i Bob William Griffith Wilson (makler giełdowy) oraz Robert Holbrook Smith (lekarz) alkoholicy, współzałożyciele Wspólnoty AA. 13

10 jest to jak najbardziej oczywiste i naturalne. Nawet więcej bardzo bym się zdziwił, gdyby było inaczej, gdyby okazało się, że alkoholicy, członkowie Wspólnoty AA, przez cały ten czas niczego więcej się nie nauczyli, nie poznali i nie doświadczyli. Nikt z nas nie wkracza w dojrzałość duchową z własnej woli lub w wyniku całkowicie wolnego wyboru 3. 3 Richard Rohr, Spadać w górę. Duchowość na obie połowy życia, przeł. Beata Majczyna, wyd. WAM, 2013, s

11 DWANAŚCIE KROKÓW WSPÓLNOTY ANONIMOWYCH ALKOHOLIKÓW Kilka zdań na temat techniki pracy. Kroki pisze się, przepracowuje, wdraża albo nawet robi są to różne określenia tego samego działania ze sponsorem (w środowisku AA często można usłyszeć: pracuję ze sponsorem na Programie). W tym przypadku mam wyjątkową awersję do określenia przerabia ja nie mam Kroków przerabiać, są bardzo dobre dokładnie takie, jakie są. Jak je po swojemu przerobię, to prawdopodobnie stracą skuteczność i nie skorzystam z nich już ani ja, ani nikt inny. A jeśli w ogóle można tu mówić o jakimś przerabianiu, to może powinienem pozwolić, żeby to Program AA wreszcie przerobił mnie? Wspólnota AA i jej Program mają się bardzo dobrze, to ja mam problem z sobą, to ja ewentualnie jestem do przeróbki. W razie całkowitego braku możliwości pracy ze sponsorem inną metodą poznawania Programu może być praca w niewielkiej grupie alkoholików, którzy w tym właśnie celu się spotkali i pracują, wykorzystując przeznaczone do tego materiały pomocnicze, na przykład tabele, ale zwłaszcza Wielką Księgę 4. Mam tu na myśli Strzyżynę, High Watch Re- 4 Książka Anonimowi Alkoholicy (podtytuł: Historia o tym, jak tysiące mężczyzn i kobiet zostało uzdrowionych z alkoholizmu ), wydana przez Fundację Biuro Służby Krajowej Anonimowych Alkoholików w Polsce we wszystkich przypadkach powołuję się na drugie jej wydanie z 2005 roku. Pierw- 15

12 covery Center albo inne miejsca, w których alkoholicy pracują na Krokach. Uważam, że w każdym przypadku należy to robić na piśmie. Aby taka grupowa praca miała sens, przynajmniej jedna osoba powinna wcześniej zrobić Program ze sponsorem, czyli po prostu dobrze wiedzieć, o co w tym wszystkim chodzi, jak to się konkretnie robi. Czy można taką pracę wykonać samodzielnie, samemu, bez sponsora, w pojedynkę? Oczywiście, że można. Nikt przecież nikomu nie jest w stanie tego zabronić czy zakazać. Jednak wyniki takiej pracy będą prawdopodobnie żałosne albo nawet żadne. W środowisku AA można usłyszeć powiedzenie: Nikt tego za ciebie nie zrobi, ale nigdy nie zrobisz tego sam. To prawda. Jestem przekonany, że nie da się dobrze poznać, zrozumieć, zrealizować Programu AA samemu. Zresztą Bill W. w książce Dwanaście Kroków i Dwanaście Tradycji wyraźnie napisał i przestrzegał, że samotne działanie w sprawach duchowych (Program AA jest programem duchowym!) bywa niebezpieczne. Czy można przepracować Program podczas mityngów? Nie. Nie jest to możliwe. Podczas mityngu można posłuchać, jak Program rozumieją, poznają i realizują inni, na jakie przy tym natrafili problemy, jaką daje im on siłę oraz nadzieję na przyszłość, można się też podzielić własnymi doświadczeniami na ten temat. Jednak typowy mityng AA, z jego przypadkowymi zwykle uczestnikami, nie jest odpowiednim miejscem sze wydanie Alcoholics Anonymous: The Story of How Many Thousands of Men and Women Have Recovered from Alcoholism ukazało się w USA w 1939 roku. W środowisku Anonimowych Alkoholików książka ta nazywana jest potocznie Wielką Księgą (ang. The Big Book, polski skrót: WK), co należy rozumieć jak najbardziej dosłownie, gdyż wynika z jej pokaźnych wymiarów i znacznej wagi. Wydanie polskie, pozbawione ponad czterdziestu historii osobistych alkoholików, uczestników AA, nie jest aż tak duże. 16

13 do rzetelnej pracy na Krokach, która zresztą w pewnej mierze polega na pisaniu. Być może coś takiego jest możliwe i praktykowane w innych krajach, ale ja tu piszę o warunkach polskich. Największą jednak przeszkodą jest mocno ograniczona interakcja, czyli wzajemne oddziaływanie na siebie uczestników klasycznego mityngu. Wszystkie znane mi scenariusze zabraniają podczas mityngów AA jakichkolwiek dialogów, dyskusji, zwracania się do siebie, komentowania wypowiedzi, dopytywania. Mityng to raczej seria monologów. Poza tym w pracy ze sponsorem na Programie omawiane są bardzo często sprawy osobiste, prywatne, a nawet intymne mityng AA nie jest miejscem uprawiania ekshibicjonizmu moralnego; ja mogę nawet chcieć coś tam z siebie w trakcie mityngu wyrzucić, ale chyba jednak nie powinienem zmuszać innych, żeby wysłuchiwali moich krępujących wynurzeń i zwierzeń. Czemu tak się upieram przy sporych dawkach pisania podczas pracy na Programie? Pisanie wymaga większej uwagi i rozwagi niż rozmowa. Kiedy coś piszę, z określoną treścią kontaktuję się trzy razy: pierwszy raz, kiedy myślę o tym, co chcę napisać, drugi raz w trakcie pisania, a trzeci raz, gdy czytam to, co napisałem, sponsorowi albo grupie, z którą pracuję na jakimś krokowym warsztacie. W ferworze dyskusji bardzo często okazuje się, że występują spore różnice pomiędzy tym, co powiedziano, co usłyszano i zrozumiano. Po tygodniu podczas rozmowy ze sponsorem mógłbym w najlepszej zresztą wierze upierać się, że przecież ja nic takiego nie mówiłem, musiałeś mnie źle zrozumieć i jeśli nie ma materiałów pisanych, do których można by się w takiej sytuacji odwołać, problem będzie wymagał kolejnego omawiania i uzgadniania Ono też po jakimś czasie znów może okazać się wątpliwe i problematyczne (coś takiego znam z pracy z podopiecznymi). Szkoda czasu lepiej od razu pisać. Re- 17

14 asumując, Program piszę ze sponsorem (określenie typowo opolskie) lub na specjalnym warsztacie. Realizuję go i wdrażam we własnym życiu już samodzielnie w końcu to właśnie w nim mają być widoczne efekty tej pracy. Swoimi doświadczeniami wynikającymi z realizacji Programu mogę się podzielić na mityngu AA. To wszystko. Jeśli dodamy do tego służby pełnione na różnych szczeblach struktury Wspólnoty Anonimowych Alkoholików, to moim zdaniem otrzymamy pełną ofertę, propozycję Wspólnoty AA dla uzależnionych od alkoholu. Wychodząc z założenia, dość uproszczonego i ogólnego, że trzeźwość oznacza normalność, staram się coraz rzadziej używać niezbyt normalnego i udziwnionego języka terapeutyczno-mityngowego, który cechuje między innymi rażący i irytujący nadmiar zaimków osobowych i dzierżawczych. Oznacza to, że Czytelnik znajdzie w książce sformułowania typu: należy, trzeba, powinno się, dobrze by było i podobne. W razie wyjątkowo silnej wewnętrznej potrzeby proszę je czytać i rozumieć jako: moim zdaniem należy, ja uważam, że się powinno, ja sądzę, że dobrze by było, ja myślę, ja muszę. W jednej z najważniejszych książek Wspólnoty Anonimowych Alkoholików znaleźć można takie oto zdanie, które pozwoliłem sobie uczynić mottem mojej książki poświęconej tym zagadnieniom: Zrozumienie jest kluczem do właściwych zasad i postaw, a właściwe postępowanie jest kluczem do dobrego życia 5 5 Dwanaście Kroków i Dwanaście Tradycji (tytuł oryg. Twelve Steps and Twelve Traditions ), wyd. Fundacja Biuro Służby Krajowej Anonimowych Alkoholików w Polsce, Warszawa 2006, s W środowisku Anonimowych Alkoholików książka ta nazywana jest w skrócie

15 KOGO WYBRAĆ, W JAKI SPOSÓB O SPONSOROWANIE POPROSIĆ? W Opolu jest to stosunkowo proste. Biorę udział w spotkaniach (mityngach) trzech grup. Zawsze na początku mityngu pada pytanie, czy wśród obecnych jest ktoś, kto gotów jest podjąć się sponsorowania, chce i może już pełnić służbę sponsora. Może nie zawsze, ale najczęściej przynajmniej jedna osoba podnosi rękę. Dzięki temu od razu widać, kto jest dostępny i do kogo ewentualnie można się zwrócić; dziś albo za tydzień czy dwa, jak się określoną osobę trochę poobserwuje. System ten, w pewnej mierze, zabezpiecza przed zawodem, rozczarowaniem i zniechęceniem podczas kolejnych nieudanych prób. Wiem po sobie, że gdyby pięć kolejnych osób mi odmówiło, to szóstej prawdopodobnie bym już nie szukał. Natomiast na grupach, gdzie takie rozwiązanie nie istnieje, pozostaje obserwacja i wreszcie, trochę w ciemno, rozmowa, pytanie i prośba. Zupełnie nie sprawdził się w praktyce pomysł, żeby zgłaszali się ci, którzy sponsora potrzebują, bo nowi członkowie AA albo nie wiedzą, o co dokładnie chodzi, albo wstydzą się zgłosić lub po prostu boją, bo nie wiedzą, czy to ich do czegoś (czego?) nie będzie zobowiązywało w przyszłości. Wspólnota sponsorów usłyszałem niedawno przy okazji, która nie ma tutaj żadnego znaczenia, i przyznaję, że określenie to mocno mną wstrząsnęło. Zaskakujące okazało się dla- 303

16 tego, że w odniesieniu do trzech grup, na których spotkaniach bywam często, jest ono do pewnego stopnia prawdziwe. Jeszcze kilkanaście lat temu snuły mi się po głowie fantastyczne wizje Wspólnoty AA, której każdy uczestnik, alkoholik, będzie miał sponsora, jeśli tylko tego zapragnie. Wówczas były to mrzonki. Obecnie w tych grupach, które wspomniałem wyżej, sponsorowanie wśród stałych uczestników mityngów (bez przypadkowych gości, na przykład) przekracza, jak sądzę, dziewięćdziesiąt procent. W tym momencie muszę zwrócić uwagę na fakt, że nie wszystkie grupy w moim mieście są mi tak samo dobrze znane; mamy ich jednak więcej niż trzy. Pozostałe odwiedzam zbyt rzadko (żeby przewietrzyć poglądy albo odwiedzić starych przyjaciół, niektórych poznanych jeszcze podczas terapii odwykowej), bym mógł na ich temat jakoś szerzej się wypowiadać. To, co rzuca się w oczy, to inne scenariusze i przerwa w połowie mityngu, ale to są akurat sprawy najmniej ważne, kosmetyczne powiedziałbym. Słyszałem opinię, że zanim kogoś sobie upatrzę, poproszę o spotkanie i rozmowę, a w jej trakcie ewentualnie o sponsorowanie, powinienem być przekonany, wiedzieć, do czego mi cały ten sponsor ma być potrzebny, co ja dzięki niemu i z jego pomocą chcę zyskać, osiągnąć. Mam inne zdanie na ten temat. Przy szukaniu drugiego (kolejnego) sponsora ma to zapewne sens, ale alkoholik, nawet z wieloletnią abstynencją, który nigdy jeszcze ze sponsorem nie pracował i nie ma żadnych doświadczeń z tym związanych, posługiwał się będzie jedynie swoimi przekonaniami, wyobrażeniami, a to jednak nie jest najlepszy pomysł. Zwłaszcza że w naszym środowisku (mam na myśli anonimowych alkoholików w Polsce) nadal krążą na temat sponsorowania opowieści i historie zupełnie nieprawdopodobne, wręcz fantastyczne. Wydaje się to niewiarygodne? Mój znajomy, wybierając się po raz pierwszy w od- 304

17 wiedziny do domu sponsora, na wszelki wypadek zabrał stary telefon, kiepski, tani zegarek, a i tak w drodze nie był pewien, czy przy tej okazji nie pobiorą mu tam nerki do przeszczepu. Kiedy jako tako wytypowałem osobę, proszę o rozmowę. Już w jej trakcie, nawet zanim padnie (albo i nie) prośba o sponsorowanie, wiele mogę się dowiedzieć i zrozumieć. Nie da się przecież nauczyć pływać (i zorientować, że pływanie dobrze robi na sylwetkę i zdrowie), zanim po raz pierwszy w życiu wejdziemy do wody. Ważne jest, by wreszcie zacząć, wystartować, ruszyć z miejsca, podjąć działanie. Uważam, że warto i należy poszukać sobie sponsora, który będzie od nas mądrzejszy. Bo i po co mi ktoś głupszy? Żebym nim manipulował, zdominował go i lekceważył? Oczywiście nie chodzi tu o uniwersyteckie dyplomy. Sponsor powinien być dla mnie autorytetem. Tak, autorytetem. Nie idolem, ale właśnie autorytetem i to powtarzał będę do znudzenia. Jeżeli różnica nie dla każdego jest zrozumiała, to od razu wyjaśniam: idol to ktoś, kogo się wiernie naśladuje, ktoś, do kogo staramy się jak najbardziej upodobnić, wręcz stać się nim, na ile to możliwe. Jest to niewątpliwie fantastyczna zabawa dla nastolatków, ale dość trudno jest być nastolatkiem do końca życia. Sponsor nie jest wzorem do naśladowania. Przecież ja nie będę żył jego życiem, mam swoje własne, a on nie przeżyje mojego życia za mnie. Od sponsora oczekuję, że pomoże mi poznać i zrozumieć Program Wspólnoty Anonimowych Alkoholików oraz zastosować go w moim własnym życiu. W tym momencie czasem przypominam, że siłą Wspólnoty jest Program AA, a nie życie Billa W. (podobnie jak i my wszyscy był on jedynie bardzo niedoskonałym narzędziem w rękach Boga; nigdy też nie zrealizował w swoim życiu Programu Dwunastu Kroków, który spisał). 305

18 Sponsor musi mieć coś, czego mi brakuje, co chciałbym mieć, czego pragnę. Na początek jest to lepsza znajomość Programu AA i większy bagaż doświadczeń w praktycznej jego realizacji. Ano właśnie, Program Według mnie, sponsor to ktoś, z kim piszę (poznaję, realizuję, wdrażam, robię) Program AA. Nie jest sponsorem kolega z mityngów lub psychoterapii, z którym mogę rozmawiać o wszystkim, którego bardzo lubię i któremu w pełni ufam. Kolega z AA jest kolegą z AA, może być najlepszym przyjacielem, nie jest jednak sponsorem. Pomiędzy sponsorem a podopiecznym jest (lub był chodzi o tak zwane sponsorowanie poprogramowe) Program AA. To definicja najprostsza, bo nic nie stoi na przeszkodzie, żeby z pomocą sponsora poznawać także Tradycje albo Koncepcje. I, żeby nie było najmniejszych nawet wątpliwości ze sponsorem realizuję Program Anonimowych Alkoholików, a nie program psychoterapii odwykowej, program DDA, program SLAA, Al-anon itp.! Z moich doświadczeń i obserwacji wynika, że nie jest najlepszym pomysłem typowanie na sponsora swojego najbliższego przyjaciela ze Wspólnoty. Przyjaciele zwykle są na zbliżonym poziomie, a jeśli nawet nie, to dobrze byłoby uzmysłowić sobie, że związek czy relacja sponsor podopieczny jest jednak czymś kompletnie innym niż przyjaciel przyjaciel. Zupełnie inny jest charakter tych relacji po prostu. Owszem, często efektem ubocznym wspólnej pracy na Programie jest zacieśnianie się więzów, pewna bliskość i zażyłość, przyjaźń wreszcie, ale to przy okazji i niejako w wyniku, a nie jako punkt wyjścia. Oczywiście nigdzie nie jest powiedziane, że tak nie można, że na pewno się nie uda itp. Chodzi mi tylko o to, że takie relacje rodzą dodatkowe problemy i pewne pomieszanie. 306

19 Od godziny szesnastej do osiemnastej jesteś moim sponsorem, ale po osiemnastej znów jesteśmy zwykłymi kumplami? No, nie wiem Zaufanie. Zaufanie buduje się zwykle latami, często na podstawie wspólnych przeżyć i doświadczeń. Jeżeli będę czekał z wyborem sponsora, aż z kimś takim we Wspólnocie AA pożądany poziom zaufania sobie wypracuję może to trwać latami albo nawet w nieskończoność. Na początek tylko postanawiam zaufać. Właśnie tak postanawiam. Alkoholik, którego chcę poprosić o sponsorowanie, też mnie nie zna i też nie ma jakichś szczególnych powodów, by mi ufać. Z obu stron jest to układ oparty na dobrej woli. Jeżeli czytelnik tej książki poweźmie decyzję, że pragnie tego, co my w AA posiadamy, i że gotów jest uczynić wszystk o, aby ów cel osiągnąć, wtedy jest już przygotowany do postawienia pierwszych kroków 79. [Wyróżnienie moje.] Podczas pierwszej rozmowy zwykle pytam kandydata na podopiecznego, czy jest gotów zrobić wszystko co niezbędne, żeby wytrzeźwieć? chociaż niektórym alkoholikom wydaje się irytujące, nie jest to moim własnym wymysłem; owo uczynić wszystko pojawia się w Anonimowych Alkoholikach kilkakrotnie, wygląda więc na to, że ta kwestia ma istotne znaczenie dla dalszej pracy ze sponsorem na Programie. Ze znalezieniem sobie pierwszego sponsora nie miałem większych problemów. Podczas jednego z pierwszych spotkań kazała wyszukać sobie kogoś takiego psychoterapeutka. Nie 79 Anonimowi Alkoholicy, s

20 bardzo wiedziałem, do czego ten sponsor ma mi być potrzebny, ale potraktowałem to jako zadanie terapeutyczne: kazali, no to znalazłem. Ze sponsorem spotykaliśmy się właściwie dość przypadkowo i rozmawialiśmy o różnych sprawach przez krótką chwilę przed mityngiem lub w jego przerwie. Ja opowiadałem, co u mnie słychać, on w kilku zdaniach mówił coś o sobie i na tym się zwykle kończyło. Formalnie rzecz biorąc (moja prośba jego zgoda), miałem sponsora, ale niewiele z tego wynikało, a przynajmniej dość długo tak mi się wydawało. Dlatego też napisałem, że choć miałem trzech sponsorów, to pracowałem z dwoma. Po latach dopiero zorientowałem się, że znajomość z pierwszym sponsorem nie była jednak zupełnie bez znaczenia. Nie zdążyliśmy zacząć pracować nad Krokami, a już na pewno nie w takiej formie, jaka praktykowana jest dzisiaj, jednak alkoholik ten sprezentował mi coś bardzo cennego świadomość, że to, co naprawdę jest ważne w AA, to Program. Program, a nie tylko chadzanie po mityngach. I jestem mu za to wdzięczny do dziś Nie ma najmniejszego sensu szukać sobie sponsora absolutnie idealnego i doskonałego nawet gdyby taki okazał się w praktyce, to i tak przed rozpoczęciem współpracy stwierdzić się tego nie da, a przeciągające się poszukiwania i odrzucanie kolejnych kandydatur (ten za chudy, ten za niski, tamten za bogaty, a ten milczący, rudy itp.) natychmiast przywodzą na myśl stare powiedzenie: Kto chce, szuka sposobów, kto nie chce, szuka powodów. Od wielu znajomych alkoholików słyszałem już opowieści o tym, jak do pewnego czasu sponsora szukali, ale w taki sposób, żeby go przypadkiem nie znaleźć. Ale tutaj kłania się uczciwość wobec siebie. Nawet najlepiej zapowiadający się układ sponsor podopieczny już po kilku tygodniach wspólnej pracy może okazać się 308

21 niewypałem, to się zdarza. I często z niczyjej winy. Nie wszystkie małżeństwa okazują się dobrane, nie każda wymarzona praca okazuje się z czasem rzeczywiście taka cudowna, jak się wydawało; takie po prostu jest życie. Jeśli takie przeżycie traktować będziemy jako nowe i wartościowe, choć niekoniecznie przyjemne doświadczenie, to nadal jest szansa na to, byśmy z kolejnym sponsorem z Programu AA nauczyli się korzystać i stosować go w życiu, ale jeżeli potraktujemy je jako wymówkę i usprawiedliwienie, by zaprzestać jakichkolwiek działań oraz starań w tym kierunku, to Kolejny raz kłania się tu uczciwość wobec samego siebie i pytanie: Czy ja naprawdę chcę poznawać i realizować Program AA, czy może szukam tylko pierwszego nadarzającego się pretekstu, by jednak nic nie robić? Podobno przeciwieństwa się przyciągają, ale przyciąganie i początkowa fascynacja nie wystarczą, by w długofalowym procesie wspólnej pracy uniknąć zmęczenia i frustracji wynikającej z rażącej dysproporcji intelektualnej, czyli po prostu ze stałej konieczności tłumaczenia co chwilę, co się miało na myśli, i wyjaśniania co piątego słowa czy zwrotu. Coś o tym wiem Kolejna wskazówka i podpowiedź nie szukaj dla siebie sponsora wśród alkoholików nieustannie walczących (cóż z tego, że z powodzeniem) z nawrotami i głodami. Oni mają wystarczająco dużo problemów z sobą. Rozglądaj się za takimi, którzy mówią wyraźnie, jasno i konkretnie, jak Program AA zrealizowali i realizują w swoim życiu z pomocą sponsora. Jeśli alkoholik, którego obserwujesz i uważnie słuchasz, co chwilę mówi, że w jego życiu zadziało się to czy tamto, ale nie mówi, co konkretnie zrobił, to jest też duża obawa, że i Tobie poradzi chodzić na mityngi i czekać, aż w Twoim życiu coś tam się zadzieje jakoś tak, samo. Program AA 309

22 jest programem działania, a nie jakichś tajemniczych zadziań. Swoją drogą zdumiewa mnie znaczenie, jakie w naszym środowisku przyjęło to określenie; dziesiątki lat byłem przekonany, że zadziać oznacza zgubić coś, zapodziać. Dwa pytania powtarzające się stosunkowo często: Czy alkoholik, którego chcę poprosić o sponsorowanie, musi pracować ze swoim sponsorem? Od kiedy można sponsorować? Podstawą, samą istotą sponsoringu we Wspólnocie Anonimowych Alkoholików jest dzielenie się, przekazywanie podopiecznym własnych, osobistych doświadczeń dotyczących realizacji Programu pod opieką swojego sponsora. Kandydat na sponsora może nie musi w tej chwili pracować ze swoim sponsorem (może już skończył na przykład albo jego sponsor umarł), ale jeśli nie robił tego nigdy, to nie, może nie oznacza to od razu, że nie ma kompletnie nic do zaoferowania, ale moim zdaniem jednak mniej i ze znacznie większym ryzykiem niepowodzenia niż ktoś, kto Program AA ze swoim sponsorem jednak rzetelnie przepracował. Wspomniałem tu o pewnym ryzyku, a to wiąże się z odpowiedzią na drugie pytanie. W środowisku, w którym się obracam (trzy grupy w Opolu), nasze wspólne doświadczenia wykazywały, że bezpieczniej jest dla podopiecznego, jeśli jego sponsor zrealizował już ze swoim sponsorem przynajmniej pięć pierwszych Kroków. Jeśli potencjalny sponsor ma już rozeznanie i świadomość swoich wad charakteru i istoty błędów, mniejsze jest ryzyko, że zrobi nimi krzywdę swojemu podopiecznemu. Oczywiście, mniejsze ryzyko nie oznacza gwarancji, ale to chyba jest oczywiste. W tym momencie muszę zaznaczyć, że pomysł ten (tj. pierwszych pięć Kroków jako absolutne minimum) narodził się w okresie ogromnego głodu sponsorowania i tragicznego niedoboru sponsorów. Sytuacja ta uległa diametralnej zmianie już dawno temu, nie 310

23 ma więc żadnej potrzeby nakłaniać lub wręcz zmuszać podopiecznych, by podejmowali się służby sponsorowania tak szybko, czyli już po Piątym Kroku. Od przyjaciół z zagranicy słyszałem, że u nich taką granicą jest Krok Dziewiąty. Ja natomiast mam w tej sprawie zupełnie inne zdanie, przekonanie i doświadczenie. Przerzucanie osobistej odpowiedzialności na jakiś system lub regułę nie podoba mi się i tyle! Jako sponsor, z założenia, znam podopiecznego najlepiej, a przynajmniej znać powinienem, więc to ja wiem najlepiej, i też wiedzieć powinienem, kiedy do służby sponsorowania będzie się on nadawał o ile w ogóle kiedykolwiek. To akurat wydaje się kolejną kwestią sporną: czy każdy podopieczny powinien (prędzej czy później) sam sponsorować? Krok Dwunasty sugeruje, że alkoholicy przebudzeni duchowo w rezultacie realizacji Kroków powinni nieść posłanie innym alkoholikom NIEŚĆ POSŁANIE! A niekoniecznie sponsorować! Nieść posłanie AA można przecież na wiele różnych sposobów. Mycie szklanek jest służbą, prowadzenie mityngu jest służbą; kolporter, skarbnik itp. pełnią służbę. Nikt nie upiera się, żeby szklanki mył alkoholik jednoręki, żeby mityngi prowadził alkoholik niemowa, a pieniądze liczył niewidomy. Służba w AA powinna być dostosowana do realnych możliwości alkoholika i jego predyspozycji wtedy dopiero pełniona będzie z pożytkiem dla grupy i niego samego. Sponsorowanie też jest służbą moim zdaniem najtrudniejszą i najbardziej odpowiedzialną. Skąd wziął się pomysł, że absolutnie wszyscy alkoholicy po Programie (czyli po zrealizowaniu ze sponsorem Dwunastu Kroków) do niej się nadają? Przyznam, że nie rozumiem tego. Odpowiednia osoba wytypowana, termin spotkania i rozmowy wyznaczony, pozostaje poprosić. Jak to zrobić? Na pewno w postawie pokory, w końcu jest to prośba o pomoc. Nie jest 311

24 proszeniem o pomoc i nie świadczy o pokorze pytanie: Hej ty tam, nie chciałbyś zostać moim sponsorem?! śmieszne? Może i tak, ale jednak kilka razy coś podobnego w przerwie mityngu słyszałem. Zwroty warte zapamiętania na taką okoliczność to: proszę, pomóż mi, potrzebuję pomocy, sam sobie nie radzę itp. Pokora absolutnie nie oznacza płaszczenia się, to tylko świadomość własnej niedoskonałości. Uwaga, jak sądzę, istotna nie stawiam diagnoz. Często zdarza się, że ktoś opisuje mi albo opowiada o swoim życiu i piciu, a na zakończenie pyta mnie, czy uważam, że jest alkoholikiem? Pierwszy krok na drodze do zdrowienia to dojście do stanu, kiedy musimy przede wszystkim upewnić się i przekonać samych siebie, że jesteśmy alkoholikami 80. Dzięki powyższemu stwierdzeniu lata temu przestałem diagnozować kogokolwiek jako alkoholika. Swoje mogę myśleć, różne przekonania mieć mi wolno (dla siebie i na swój użytek), ale wygłaszanie ich to już inna sprawa. Nie chciałbym, żeby kiedyś, choćby po wielu latach, jakikolwiek alkoholik wykorzystał moją diagnozę przeciwko samemu sobie, produkując wątpliwości, że może on jednak nie jest aż tak bardzo uzależniony, może jednak to ja się pomyliłem, stawiając mu diagnozę choćby w najlepszej wierze. Od diagnozowania są profesjonaliści ja jestem tylko zwykłym pijakiem, który przestał pić. W każdym razie od lat pytam kandydatów na podopiecznych, czy są alkoholikami, czy są tego absolutnie pewni jeśli tak, to być może (właśnie tak! to tylko możliwość, szansa!) będę w stanie im pomóc. 80 Anonimowi Alkoholicy, s

25 Nadal pamiętam, jak to było ze mną, a było tak, że zewnętrzne diagnozy (byłej żony, wyedukowanej w dziedzinie alkoholizmu koleżanki, jakiegoś przypadkowego lekarza) okazywały się nie tyle elementami mojego poddania się, co jedynie punktem wyjścia do jakichś chorych negocjacji, jednak nie z osobą, która mi postawiła diagnozę, ale z sobą, z życiem, z rzeczywistością, z faktami, z alkoholizmem. Zagadnienie to ma także drugie oblicze, drugą stronę obecnie, dzięki trzeźwości i świadomości, najwięksi specjaliści leczenia uzależnień nie przekonaliby mnie, że alkoholikiem nie jestem i mogę bezpiecznie wrócić do picia. Z notatnika starego sponsora Rozmowa z podopiecznym, a dokładnie jedno jego stwierdzenie: Zrobię to, jak się tylko lepiej poczuję, przypomniała mi, jak pewnego razu psychoterapeutka zaproponowała mi afirmacje, to jest technikę, polegającą na wielokrotnym powtarzaniu na głos albo też zapisywaniu pozytywnych twierdzeń na swój temat, co rzekomo powinno prowadzić do identyfikacji z ich treścią. Gdyby proponowała mi utwierdzanie się w przekonaniu, że jestem młody, piękny i bogaty, zapewne parsknąłbym śmiechem, ale sugerowała treści mniej absurdalne, a więc grzecznie wysłuchałem, ze zrozumieniem pokiwałem głową, podziękowałem i wyszedłem. Przez moment zastanawiałem się, czy nie opowiedzieć jej trochę o istocie alkoholizmu i rozwiązaniu, jakim dysponują Anonimowi Alkoholicy, ale dałem spokój w parę minut i tak by się to nie udało, zakładając optymistycznie, że w ogóle chciałaby słuchać. Być może dla ludzi nieuzależnionych afirmacje są metodą wartą polecenia, nie wiem, nie znam się, natomiast ja jestem alkoholikiem, a to oznacza, że latami afirmowałem siebie, jednak nie powtarzając jakieś zdania przed lustrem ani nie przepisując je setki razy, ale prościej, bardziej bezpośrednio i na pewno szybciej. Wystarczyła ćwiartka wódki i ja już byłem laureatem Nagrody Nobla, 313

26 tajnym agentem, mistrzem olimpijskim, podziwianym aktorem kim tylko chciałem. Podczas mityngów, już od samego początku, słyszałem, że Program AA jest Programem działania, a także że ten Program działa, kiedy ty działasz, a jednak potrzebowałem wielu lat, żeby uświadomić sobie, że dotąd żyłem w przeświadczeniu, iż mógłbym zrobić to czy tamto, jednak pod warunkiem że się dobrze poczuję, i zrozumieć, że Anonimowi Alkoholicy proponują rozwiązanie diametralnie odmienne: jeśli zrobię rzetelnie to, co sugeruje sponsor, to jest spora szansa, że dobrze się poczuję. To określone działanie poprawia samopoczucie, ale także daje satysfakcję, zadowolenie, poczucie własnej wartości itd., bo odwrotnie to nie daje efektu, jeśli chodzi przynajmniej o mnie, alkoholika. Czekając na nastrój odpowiedni do podjęcia takiego czy innego działania, mogę się nie doczekać tak długo ludzie nie żyją. 314

27 SPIS TREŚCI WSTĘP DO NOWEGO WYDANIA... 7 WPROWADZENIE... 8 DWANAŚCIE KROKÓW WSPÓLNOTY ANONIMOWYCH ALKOHOLIKÓW KROK PIERWSZY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK DRUGI Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK TRZECI Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK CZWARTY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK PIĄTY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK SZÓSTY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK SIÓDMY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK ÓSMY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK DZIEWIĄTY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików

28 KROK DZIESIĄTY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK JEDENASTY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików KROK DWUNASTY Programu Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików DWANAŚCIE KROKÓW ANONIMOWYCH ALKOHOLIKÓW W PIGUŁCE DWANAŚCIE TRADYCJI WSPÓLNOTY AA JAK JE ROZUMIEM I STOSUJĘ W ŻYCIU KIEDY NAPRAWDĘ ZACZYNA SIĘ WSPÓLNOTA AA? TRADYCJA PIERWSZA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA DRUGA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA TRZECIA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA CZWARTA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA PIĄTA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA SZÓSTA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA SIÓDMA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA ÓSMA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA DZIEWIĄTA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików

29 TRADYCJA DZIESIĄTA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA JEDENASTA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików TRADYCJA DWUNASTA Wspólnoty Anonimowych Alkoholików RZUT OKA NA KONCEPCJE DLA SŁUŻB ANONIMOWYCH ALKOHOLIKÓW SPONSOROWANIE MOJE DOŚWIADCZENIA WE WSPÓLNOCIE AA ODPOWIEDZIALNOŚĆ I ZADANIA GRUPY AA WOBEC NOWICJUSZA KOGO WYBRAĆ, W JAKI SPOSÓB O SPONSOROWANIE POPROSIĆ? CODZIENNE SUGESTIE W MOJEJ CODZIENNEJ PRAKTYCE MAM SPONSORA (PODOPIECZNEGO), UZGADNIAMY ZASADY WSPÓŁPRACY TECHNIKI, SPOSOBY I METODY PRACY SPONSORA Z PODOPIECZNYM SPONSOROWANIE W WARUNKACH WYJĄTKOWYCH, SYTUACJE TRUDNE WARSZTATY AA-OWSKICH SPONSORÓW COŚ SIĘ KOŃCZY, COŚ SIĘ ZACZYNA