A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A

Transkrypt

1 N N L E S U N I V E R S I T T I S M R I E C U R I E - S K Ł O D O W S K L U L I N P O L O N I VOL. XVI SECTIO EEE 2006 Katedra Nasiennictwa i Szkółkarstwa Ogrodniczego kademii Rolniczej w Lublinie 1 Wysza Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza w Sandomierzu 2 STNISŁW WOCIÓR 1, GRZEGORZ CHUCHNOWSKI 2 adania wzrostu i plonowania kilku odmian jabłoni okulizowanych na podkładkach półkarłowych Observation of Growth and Yielding of Four pple Cultivars udded on Semidwarfing Rootstocks Synopsis. W warunkach Wyyny Sandomierskiej drzewa odmiany iokulizowane na podkładce MM.106 rosły istotnie silniej ni i na M.26. Roczne przyrosty pola powierzchni pni w roku 2003 były znacznie wiksze ni w pozostałych latach, najwiksze rónice wystpiły u odmian na MM.106 oraz ina M.26, które w wymienionym roku plonowały najsłabiej. rednio w okresie trzech lat najsilniej rosnce drzewa odmian ina MM.106 dawały istotnie wiksze plony z drzewa i 1 ha sadu ni najsłabiej rosnce drzewa odmianina M.26. W badanych warunkach z drzew na podkładkach półkarłowych sadzonych w zagszczeniu 700 szt./ha uzyskano bardzo wysokie plony rednio dochodzce do 49 ton z 1 ha. Najwiksz nieregularnoci plonowania charakteryzowały si odmiany na MM.106 orazina M.26. Przerzedzenie połowy kwiatów w roku 2004 na drzewach odmian i powodowało istotne zwikszenie w plonie procentu owoców bardzo duych o rednicy powyej 9 cm. Słowa kluczowe key words: jabłonie apple trees, odmiany cultivars, podkładki rootstocks, przerzedzanie kwiatów thinning of flowers WSTP Podstawowym czynnikiem decydujcym o sile wzrostu drzewa jest dobór odpowiedniego połczenia podkładkowo-odmianowego (ielicki i in., 1999; Webster i Hollands, 1999; Czynczyk, 2000; Sadowski i Słowiski, 2000). Wielko plonów, ich regularno i jako zale od odmiany (Goddrie i Kemp, 1991; Ugolik i in., 1994; łaszczyk i Poniedziałek, 1998; Wociór i in.,

2 2 STNISŁW WOCIÓR, GRZEGORZ CHUCHNOWSKI 2001; Kruczyska, 2002), gstoci sadzenia i formy korony (Mika i Krawiec, 1996) oraz zabiegów przerzedzania kwiatów i zawizków (Jones i in., 1997; asak, 2000). Celem bada było poznanie wzrostu, plonowania oraz wpływu przerzedzania kwiatów na owocowanie i jako owoców jabłoni w warunkach Wyyny Sandomierskiej. MTERIŁ I METOD adania przeprowadzono w latach w sadzie produkcyjnym we wsi Szewce gmina Samborzec. Materiałem dowiadczalnym były drzewa czterech odmian jabłoni posadzone w 1988 roku w rozstawie 4,8 x 3 m (700 drzew na ha) na glebie płowej wykształconej z lessów na podłou marglowym, zaliczanej do II klasy bonitacyjnej. Drzewa prowadzono w formie korony lunopitrowej o wysokoci 2,5 3 m przy palikach drewnianych. Chwasty w rzdach drzew zwalczano poprzez pónowiosenne i jesienne opryskiwanie mieszanin Roundupu i Chwastoxu, w midzyrzdziach utrzymywano muraw. Dowiadczenie załoono w układzie bloków losowych. Obejmowało ono 5 kombinacji połcze podkładkowo-odmianowych w piciu powtórzeniach. Powtórzeniami były poletka, na których rosło po trzy drzewa. W dowiadczeniu porównywano drzewa odmiany na MM.106,na MM.106,na M.26,ma M.26 ina M.26. W 2004 roku na wykazujcych w poprzednich latach najwiksz zmienno plonowania odmianach i na M.26 oraz na MM.106 dokonano przerzedzania połowy kwiatów. Dowiadczenie dodatkowe obejmowało sze kombinacji (1 przerzedzon i 1 kontroln dla kadej odmiany) w piciu powtórzeniach. Powtórzeniami były poletka, na których rosły po 3 drzewa. W do- wiadczeniu pierwszym dokonano pomiarów rednicy pni drzew na wysokoci 30 cm. W obydwu dowiadczeniach wykonano pomiary plonu z kadego drzewa. W dowiadczeniu z przerzedzaniem dokonano oceny masy owoców na podstawie liczby owoców na drzewie i plonu w kg oraz sortowano owoce, oceniajc na podstawie jednej skrzynki z powtórzenia udział w plonie owoców bardzo duych powyej 9 cm rednicy. Wyniki analizowano statystycznie z zastosowaniem analizy warinacji i przedziałów ufnoci Tukeya przy poziomie istotnoci 5%. WYNIKI Siła wzrostu drzew zaleała od podkładki i odmiany. W kadym roku bada najsilniej rosły drzewa odmian i okulizowane na podkładce MM.106. Tylko odmianana M.26 nie róniła si istotnie sił wzrostu od na MM.106, lecz róniła si od na MM.106. W grupie drzew okulizowanych na M.26 wykazano istotne rónice midzy poszczególnymi odmianami.

3 DNI WZROSTU I PLONOWNI KILKU ODMIN JŁONI... 3 Tab. 1. Obserwacje wzrostu drzew czterech odmian jabłoni w latach Observation of growth of four apple trees cvs in Odmiana Cultivar Podkładka Pole powierzchni przekroju poprzecznego pni w cm 2 Trunk cross section area (TCS) Roczny przyrost pola powierzchni w cm 2 Yearly increase of TCS Rootstock Szampion /MM.106 Idared/MM.106 Idared/M.26 Lobo/M.26 Jonagold/M a 109ab 43d 70c 93b 136 a 121ab 55d 83c 108b 149a 133ab 63d 91c 120b rednie, po których wystpuj te same litery nie róni si istotnie Means following by the same letters do not differ significantly Tab. 2. adania plonowania drzew czterech odmian jabłoni w latach Yielding of the trees of four apple cultivars in Odmiana Cultivar Podkładka Rootstock Szampion /MM.106 Idared/MM.106 Idared/M.26 Lobo/M.26 Jonagold/M.26 Plonowanie w kg z drzewa Yield in kg per tree Porównanie midzy latami Comparison between the years x ,1a 37,9b 52,7ab 33,9b 34,5b 27,8b 94,9a 7,4b 3,7b 92,8a 101,2a 80,3ab 60,1bc 47,8c 70,4bc 69,0a 71,0a 40,1bc 28,5c 65,9ab Objanienia jak w tabeli 1 Explanations like in table one Drzewa na MM.106 wykazywały wiksze roczne przyrosty pola przekroju poprzecznego pni ni okulizowane na M.26. W 2003 roku przyrosty były znacznie wiksze ni w pozostałych latach, szczególnie u drzew odmian na MM.106 oraz i na M.26, które w wymienionym roku plonowały najsłabiej. Omówione rónice midzy odmianami i latami bada okazały si jednak nieistotne. rednio drzewa odmianina M.26 plonowały istotnie słabiej ni drzewa okulizowane na MM.106. W roku 2002 odmiana na MM.106 dała istotnie wikszy plon ni na tej samej podkładce orazina M.26. W nastpnym roku istotnie najsłabiej plonowały drzewa oraz odmianina M.26. W ostatnim roku bada wykazano istotne rónice midzy odmian a odmianami okulizowanymi na M.26.

4 4 STNISŁW WOCIÓR, GRZEGORZ CHUCHNOWSKI Tab. 3. Plonowanie sadu na podkładkach półkarłowych w latach Yielding of orchard on semidwarfing rootstocks in Odmiana Cultivar Podkładka Rootstock Szampion /MM.106 Idared/MM.106 Idared/M.26 Lobo/M.26 Jonagold/M.26 Plon z 1 ha sadu w tonach Yielding from 1 ha of orchard Porównanie midzy latami Comparison between the years x a 26b 37ab 24b 24b 19b 66a 5b 3b 64a 70a 56ab 42bc 33c 49bc 48a 49a 28bc 20c 46ab Objanienia jak w tabeli 1 Explanations like in table one Tab. 4. Wpływ przerzedzania kwiatów na wielko i jako plonu trzech odmian jabłoni w 2004 roku Influence of thinning of flowers on yield and fruit quality of three apple cultivars in 2004 Kombinacje Odmiana, podkładka Combinations Cultivar, rootstock 1. Szampion/MM106 Kontrolna Control 2. Szampion/MM.106 Przerzedzana * Trees thinning 3. Idared/M.26 Kontrolna Control 4. Idared/M.26 Przerzedzana * Trees thinning 5. Lobo/M.26 Kontrolna Control 6. Lobo/M.26 Przerzedzana * Trees thinning Plonowanie Yielding w kg t z ha z drzewa t from ha kg per tree 101a 70a 90a 60b 42c 48c 41c 63a 42b 29c 33c 28c Liczba owoców na drzewach Number of fruit per tree 588a 470b 309c 192d 251c 164d Masa owocu w g Fruit weight in g 172d 192cd 195c 220b 190cd 250a Procent owoców o rednicy powyej 9 cm Fruits upper 9 cm diameter in percent 0,8c 3,7c 11c 35b 25b 59a * U wszystkich odmian przerzedzano co drugi kwiatostan In all cvs thined 50% of bloossoms were thinned Objanienia jak w tabeli 1 Explanations like in table one

5 DNI WZROSTU I PLONOWNI KILKU ODMIN JŁONI... 5 W badanym sadzie uzyskano, mimo stosunkowo rzadkiego sadzenia drzew (około 700 sztuk na 1 ha), dosy wysokie plony, rednio ton z 1 ha sadu. Najsilniej rosnce drzewa na MM.106 dały istotnie wysze plony ni odmiana ilona M.26. Rónice plonowania w poszczególnych latach w przeliczeniu na 1 ha układały si podobnie jak omówione wczeniej z jednego drzewa. Na uwag zasługuj due rónice midzy latami bada. Odmiany na MM.106, ina M.26 w 2003 roku dały istotnie mniejszy plon ni w pozostałych latach. Natomiast pozostałe odmiany w 2002 roku plonowały istotnie słabiej ni w pozostałych latach. Zastosowane przerzedzanie kwiatów u odmian na MM.106 oraz i na M.26 spowodowało istotne zmniejszenie liczby owoców na drzewach oraz spadek wielkoci plonu z jednego drzewa i 1 ha sadu. Zmniejszenie iloci owoców było istotne u kadej z odmian, natomiast istotne zmniejszenie plonu uzyskano tylko u odmiany. U pozostałych odmian spadek wielkoci plonu po usuniciu połowy kwiatów był znaczny, ale okazał si nieistotny.` W przypadku odmianina M.26 zabieg przerzedzania powodował istotne zwikszenie masy owoców. U obydwu wymienionych odmian wykazano istotne zwikszenie procentu jabłek bardzo duych o rednicy powy- ej 9 cm. Jest to zjawisko niekorzystne, poniewa owoce te bardzo le si przechowuj. DYSKUSJ adania wykonane w okresie pełni owocowania drzew jabłoni na podkładkach półkarłowych, posadzonych, w niewielkim jak na obecne zalecenia, zagszczeniu wykazały, e w dobrze prowadzonym sadzie w warunkach Wyyny Sandomierskiej mona zebra wysokie plony sigajce rednio 49 ton z 1 ha. W przypadku drzew prowadzonych w formie korony lunopitrowej uzyskano znacznie wysze plony z 1 drzewa ni prezentowane w literaturze, (Ugolik i in., 1994; łaszczyk i Poniedziałek, 1998; Wociór i in., 2001) dla drzew w bardziej zagszczonych sadach. Plonowanie zaleało od siły wzrostu drzew i odmiany. Z najsilniej rosncych drzew odmian i na MM.106 oraz na M.26 zebrano znacznie wysze plony ni z drzew pozostałych odmian. Potwierdzaj to badania innych autorów (Ugolik i in., 1994; Mika i Krawiec, 1996; ielicki i

6 6 STNISŁW WOCIÓR, GRZEGORZ CHUCHNOWSKI in., 1999). Webster i Tobult (1999) w omioletnich badaniach wykonanych na odmianiekoksa Pomarastwierdzili znacznie silniejszy wzrost i wysze plony u drzew okulizowanych na MM.106 ni na M.26. Podobne wyniki uzyskano dla odmianyw niniejszej pracy. Naley podkreli, e odmiana ta na podkładce M.26 wykazywała wiksz nieregularno plonowania ni na MM.106. Horotko i ere (1999) w warunkach wgierskich uzyskali nieco słabszy wzrost odmianyna MM.106 ni na M.26 i podobnie obfite plonowanie drzew na obydwu podkładkach. adania wykonane w dwóch pierwszych latach wykazały znaczn zmienno plonowania drzew u odmiany na MM.106 orazina M.26. Wiosn 2004 roku w dodatkowym dowiadczeniu wykonano przerzedzenie 50% kwiatów na wymienionych odmianach. W efekcie przerzedzenia uzyskano istotne zmniejszenie liczby owoców na drzewach w porównaniu do kontroli i tylko u odmianiistotny wzrost masy owoców. Przerzedzanie kwiatów powodowało zmniejszenie plonu, tylko u odmiany było ono istotne. Uzyskane w roku wykonania zabiegu wyniki potwierdzaj dane z literatury (Jones, 1997; asak, 2000). Niepokojce jest zaobserwowane po przerzedzeniu istotne zwikszenie procentu owoców bardzo duych u odmian i traktowanych w Unii Europejskiej jako jabłka przemysłowe. Konieczne s dalsze obserwacje wpływu nastpczego tego zabiegu. WNIOSKI 1. adane odmiany charakteryzowały si zrónicowan sił wzrostu. Drzewa odmian okulizowanych na MM.106 rosły znacznie silniej ni na M.26. W grupie odmian okulizowanych na M.26 charakteryzował si istotnie silniejszym wzrostem ni odmiany i. Przyrosty pola powierzchni pni w 2003 roku były znacznie wiksze ni w pozostałych latach, najwiksze rónice wystpiły u odmian na MM.106,ina M.26, które w wymienionym roku plonowały najsłabiej. 2. W badanych warunkach z drzew na podkładkach półkarłowych zebrano obfite plony sigajce rednio 49 ton z 1 ha sadu o zagszczeniu około 700 drzew na ha. Plonowanie zaleało od siły wzrostu drzew i odmiany. Drzewa odmian ina MM.106 orazna M.26 rosnce znacznie silniej dawały wysze plony ni odmianyina M.26.

7 DNI WZROSTU I PLONOWNI KILKU ODMIN JŁONI W badanym sadzie stwierdzono du nieregularno plonowania. Odmiany na MM.106 orazina M.26 w 2003 roku plonowały słabiej ni w pozostałych latach. 4. Zastosowane w 2004 roku przerzedzanie połowy kwiatów powodowało zmniejszenie plonu, tylko u odmianyna M.26 było ono istotne. U najsłabiej owocujcej odmiany zabieg ten zwikszał istotnie (do 59%) ilo owoców bardzo duych (powyej 9 cm rednicy) w plonie. PIMIENNICTWO a s a k Wyniki trzyletnich bada nad przerzedzaniem zawizków jabłoni odmiany Jonagold. XXXIX Ogólnop. Nauk. Konf. Sad. Inst. Sadow. Kwiac. Skiern.: i e l i c k i P., C z y n c z y k., a r t o s z e w i c z Effects of new polish rootstocks and some M.9 clones on growth, cropping and fruit quality of three apple cultivars. Proc. Internat. Seminar Warsaw: ł a s z c z y k J., P o n i e d z i a ł e k W Wzrost i plonowanie 20 odmian jabłoni w rejonie Krakowa XXXVII Ogólnopol. Nauk. Konf. Sad. Inst. Sadow. Kwiac. Skiern.: C z y n c z y k Dobór podkładek dla odmian jabłoni. Ogólnopol. Spotk. Sadown. Grójec: G o d d r i e P. D., K e m p H Cultivar testing with apple. Wilhelminadorp Res. St. nn. Rep.: H o r o t k o L., e r e J Effects of semi-dwarfing and medium vigorous rootstocks on growth and productivity of apple trees. Proc. Internat. Seminar Warsaw: J o n e s K., o n d G. R., G i l l a r d P., O a k f o r d M. J Warking model of apple thinning. cta Hort. 463: K r u c z y s k a D Jabłonie, nowe odmiany. Hortpress, Warszawa. M i k a., K r a w i e c Wyniki dowiadcze nad gstoci sadzenia i sposobem prowadzenia jabłoni karłowych i półkarłowych. Nowe roliny i technologie. II Ogólnopol. Symp. R Pozna 1: S a d o w s k i., S o w isk i Wzrost i owocowanie jabłoni Elstar w zalenoci od rodzaju drzewek uytych do załoenia sadu. Zesz. Nauk Inst. Sadow. Kwiac. Skiern. 8: U g o l i k M., K a n t o r o w i c z - k M., U g o l i k D Ocena wzrostu i plonowania kilku nowych odmian jabłoni na podkładce M.9. XXXIII Ogólnopol. Nauk. Konf. Sad. Inst. Sadow. Kwiac. Skiern.: W e b s t e r. D., H o l l a n d s H pple rootstock studies: comparision of Polish, Russian, US and UK selection as rootstocks for the apple cultivar s Orange Pippin (Malus domestica orth.). J. Hort. Sci iotech. 74 (3): W e b s t e r. D., T o b u t t K New dwarfing rootstocks for apple from the HRI- Eeast Malling breeding programme. Proc. Internat. Seminar, Warsaw:

8 8 STNISŁW WOCIÓR, GRZEGORZ CHUCHNOWSKI W o c i ó r S., a r y ł a P., C z a r n e c k a J., K w aniak., P a l o n k a S Owocowanie jedenastu odmian jabłoni na M.9. Folia Hort. 13/1: SUMMRY In the conditions of Sandomierska Plateau trees of Szampion and Idared cultivars budded on MM.106 had the highest trunk cross section area and differed significantly from cultivars Idared and Lobo budded on M.26. yearly increase of trunk cross section area in 2003 was greater than in others. The highest differences were observed for cultivars Szampion on MM.106 and Lobo and Idared on M.26 which yielded in 2003 year slightly. The yielding depended the size of trees. The highest yield per tree and per 1 ha was given by cultivars Szampion and Idared budded on MM.106. In our conditions trees on semidwarfing rootstocks planted in density 700 szt. per ha gave a very heavy yield of about 49t/ha.The biggest irregularity of yielding was noted for the Szampion trees on MM.106 and Idared and Lobo trees on M.26. Hand thinning of 50% flowers on Idared and Lobo cvs resulted in a significant increase of the percent of the fruits of more than 9 cm diameter.