Zakres rozszerzony - moduł 43 Integracja europejska. Jerzy Sowa

Transkrypt

1 Zakres rozszerzony - moduł 43 Integracja europejska Opracowanie: Jerzy Sowa nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Czesława Miłosza w Gryficach 1

2 SPIS SLAJDÓW Etapy współczesnej integracji gospodarczej: 4 5 Przyczyny integracji europejskiej: 6 Unia Europejska koncepcje integracji europejskiej: 7 14 Unia Europejska cele i zadania: Członkostwo w Unii Europejskiej: Ojcowie Europy: Kalendarium integracji europejskiej: Etapy rozszerzania Unii Europejskiej: Symbole Unii Europejskiej: Filary Unii Europejskiej: System prawny Unii Europejskiej: Procedury procesu decyzyjnego w Unii Europejskiej: Instytucje i organy Unii Europejskiej: Wybrane instytucje i organy UE o charakterze doradczym, kontrolnym i pomocniczym: Prawo Unii Europejskiej: Budżet Unii Europejskiej: Dylematy przyszłości Unii Europejskiej: Rada Europy: Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie: Bibliografia: Materiały ikonograficzne: 303

3 Unia Europejska Unia Europejska 3

4 Etapy współczesnej integracji gospodarczej Strefa wolnego handlu polega na zniesieniu ceł i ograniczeń ilościowych w handlu pomiędzy państwami tworzącymi taką strefę. Każdy z krajów zachowuje własną taryfę celną wobec państw nie wchodzących do strefy oraz prowadzą wobec nich samodzielną politykę handlową. Unia celna polega na zniesieniu wszelkich ograniczeń we wzajemnym handlu, ujednoliceniu ceł zewnętrznych i prowadzeniu wspólnej polityki handlowej wobec państw trzecich. Wspólny rynek polega na wprowadzeniu swobody przepływu towarów, siły roboczej, usług i kapitału pomiędzy integrującymi się krajami. 4

5 Etapy współczesnej integracji gospodarczej cd. Unia gospodarczo-walutowa polega na wspólnym ustalaniu celów dotyczących wzrostu gospodarczego, następuje ścisła koordynacja polityki budżetowej państw i unifikacja polityki walutowej prowadzonej przez organ ponadnarodowy. Może być przyjęta wspólna waluta. Pełna integracja gospodarcza polega na ujednoliceniu całej polityki gospodarczej oraz istnieniu ponadnarodowych organów, których decyzje w sferze gospodarczej są wiążące dla państw członkowskich. 5

6 Przyczyny integracji europejskiej Potrzeba współdziałania państw w odbudowie Europy ze zniszczeń wojennych oraz zapewnienia wzrostu gospodarczego i podnoszenia poziomu życia obywateli; Potrzeba utworzenia przez państwa zachodnioeuropejskie organizacji o regionalnym charakterze, która wzmacniałaby ich pozycję, potencjał i konkurencyjność, co było także warunkiem udzielenia pomocy finansowej przez Stany Zjednoczone w ramach planu Marshalla; Dążenie do wykorzenienia nacjonalizmu, zabezpieczenie przed odrodzeniem się niemieckiego ekspansjonizmu i niedopuszczenie do wybuchu kolejnej wojny; Zagrożenie militarne i ideologiczne ze strony Związku Radzieckiego; Dążenie państw europejskich do odzyskania dawnej pozycji w świecie, którą utraciły w wyniku II wojny światowej. 6

7 Unia Europejska koncepcje integracji europejskiej Koncepcje integracji europejskiej Koncepcja federacyjna; Koncepcja konfederacyjna; Koncepcja unionistyczna; Koncepcja konstytucjonalna; Koncepcja funkcjonalistyczna; Koncepcja neofunkcjonalistyczna; Koncepcja komunikacyjna. 7

8 Unia Europejska koncepcje integracji europejskiej Koncepcja federacyjna Zakładała utworzenie państwa związkowego, federacji, podobnego do Stanów zjednoczonych. Zgodnie z tą koncepcją państwa powinny zrzec się swoich suwerennych kompetencji i przekazać je wspólnym, ponadnarodowym organom europejskiemu rządowi i parlamentowi. Silny ponadnarodowy rząd odpowiedzialny byłby przed Parlamentem Europejskim. Przy takim rozwiązaniu istotne byłoby określenie podziału zadań miedzy federacją a jej częściami składowymi. Zwolennikami koncepcji federacyjnej byli: Konrad Adenauer, Walter Halstein, Paul Henri Spaak. 8

9 Unia Europejska koncepcje integracji europejskiej Koncepcja konfederacyjna Nazywana również koncepcją Europy Ojczyzn. Zakładała utworzenie konfederacji państw europejskich, które miały ze sobą współpracować bez tworzenia ponadpaństwowych organów wspólnotowych i uszczuplenia suwerenności państw członkowskich. W myśl tej koncepcji współpraca byłaby realizowana na forum międzynarodowych konferencji. W przypadku konfliktów, konferencja pełniłaby rolę trybunału arbitrażowego (rozjemczego). Zwolennikami koncepcji konfederacyjnej byli: Charles de Gaulle, Pius XII. 9

10 Unia Europejska koncepcje integracji europejskiej Koncepcja unionistyczna Ograniczała integrację europejską do współdziałania między rządami suwerennych państw. Postulowała utworzenie rady ministrów państw zachodnioeuropejskich z ograniczonymi kompetencjami oraz konferencji, której członkowie byliby mianowani przez rządy i im podporządkowani. Zwolennikami koncepcji unionistycznej byli: Ernest Bevin, Clement Attlee. 10

11 Unia Europejska koncepcje integracji europejskiej Koncepcja konstytucjonalna Koncepcja konstytucjonalna wyłoniła się z federacyjnej koncepcji jako jej odłam. Zakładała integrację na podstawie regulacji konstytucyjnych. W efekcie miały powstać ponadnarodowe struktury organów europejskich, co oznaczałoby ograniczenie kompetencji organów narodowych. Konstytucjonaliści opowiadali się za utworzeniem organizacji otwartej dla wszystkich państw europejskich gotowych kierować się jedynie regulacjami konstytucyjnymi. Przewidywali oni skokowy rozwój integracji europejskiej w miarę zmian na poziomie konstytucyjnym. Zwolennikiem koncepcji konstytucjonalnej był Winston Churchill. 11

12 Unia Europejska koncepcje integracji europejskiej Koncepcja funkcjonalistyczna Zakłada podjęcie współpracy gospodarczej, której efektem będą szybkie i wymierne korzyści. Integracja miała odbywać się w sposób ewolucyjny oraz stopniowo przesuwać suwerenne kompetencje ze szczebli krajowych na szczebel wspólnotowy. Proces ten powinien być naturalny i wynikać ze zdobywanych doświadczeń. Koncepcja uznaje prymat ekonomii nad polityką. Zwolennicy koncepcji uważali, że współpraca gospodarcza powoduje automatycznie pogłębienie współpracy w innych dziedzinach. Zwolennikami koncepcji funkcjonalistycznej byli: Robert Schuman, Jean Monnet, Ludwig Erhard. 12

13 Unia Europejska koncepcje integracji europejskiej Koncepcja neofunkcjonalistyczna Powstała pod koniec lat 50 XX w. Według tej koncepcji uczestnicy procesu integracji najpierw podejmują decyzje o charakterze ekonomiczno-społecznym, a następnie rozszerzają ją o sferę polityczną. Twórcy tej koncepcji twierdzili, że integracja ekonomiczna i polityczna są ze sobą powiązane na zasadzie efektu rozprzestrzeniania się, integracja jest wynikiem działania sił politycznych, które poprzez współpracę dążą do rozwiązywania sporów dochodzą do porozumienia i powierzają swoje kompetencje wspólnym organizacjom wyposażonym w ponadnarodowe uprawnienia. Różnica między funkcjonalizmem a neofunkcjonalizmem dotyczy kwestii rozszerzania się idei integracyjnych funkcjonaliści uważają, iż jest to proces automatyczny, natomiast neofunckjonaliści twierdzą, że rozszerzenie wymaga decyzji politycznych. 13

14 Unia Europejska koncepcje integracji europejskiej Koncepcja komunikacyjna Została sformułowaną na początku lat sześćdziesiątych XX wieku przez K. Deutscha. Według tej koncepcji integracja oznacza pewną wspólnotę państw o wysokim poziomie współpracy międzynarodowej na szczeblu rządowym (dyplomatycznym), współpracy gospodarczej, społecznej, kulturalnej. Głównym celem integracji ma być suwerenność państw i bezpieczeństwo integrujących się oraz utrzymanie pokoju m.in. poprzez pokojowe rozwiązywanie sporów. Koncepcja wyróżnia trzy płaszczyzny integracji: międzynarodowo-dyplomatyczną (system kolektywnego podejmowania decyzji), społeczną (powiązania społeczne), poziom jednostkowy (psychologiczny wymiar tożsamości). 14

15 Unia Europejska cele i zadania Cele i zadania Unii Europejskiej: osiąganie trwałego i zrównoważonego rozwoju społecznogospodarczego, wyrównywanie poziomu rozwoju pomiędzy państwami członkowskimi, polepszanie standardów życia mieszkańców UE, stworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic, ustanowienie unii gospodarczo-walutowej, docelowo ze wspólną walutą, potwierdzenie swojej tożsamości na arenie międzynarodowej, zwiększenie bezpieczeństwa krajów członkowskich, 15

16 Unia Europejska cele i zadania Cele i zadania Unii Europejskiej cd.: realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, ukształtowanie wspólnej polityki obronnej, wprowadzenie obywatelstwa Unii Europejskiej dla obywateli państw członkowskich, wzmocnienie ochrony praw i interesów obywateli Unii Europejskiej, rozwijanie bliskiej współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, zachowanie i rozwijanie dorobku prawnego Wspólnoty. 16

17 Członkostwo w Unii Europejskiej Kryteria przyjmowania nowych członków do UE O członkostwo w UE ubiegać się może każdy kraj europejski, który spełnia tak zwane kryteria kopenhaskie, ustalone na szczycie Rady Europejskiej w 1993 r. Kryteria kopenhaskie: Kryterium polityczne stabilność instytucji gwarantujących demokrację, praworządność, właściwy poziom poszanowania praw człowieka i ochrona praw mniejszości narodowych; Kryterium ekonomiczne istnienie sprawnej gospodarki rynkowej oraz zdolność sprostania presji konkurencji i sił rynkowych funkcjonujących na obszarze Unii; Kryterium dostosowawcze zdolność do wywiązywania się ze zobowiązań wynikających z członkostwa UE, a zwłaszcza do realizacji celów unii politycznej, ekonomicznej i walutowej oraz przyjęcia dorobku prawnego. 17

18 Członkostwo w Unii Europejskiej Procedura przystąpienia do UE Państwo europejskie zgłasza do Rady Unii Europejskiej wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej; Rada UE zwraca się do Komisji Europejskiej o wyrażenie opinii na temat wniosku; Komisja Europejska przedkłada Radzie UE opinię o wniosku kandydata; Rada UE podejmuje jednogłośną decyzję o rozpoczęciu negocjacji z kandydatem; Rada UE pod przewodnictwem Prezydencji Rady prowadzi negocjacje z kandydatem; Komisja Europejska proponuje, a Rada UE uzgadnia i jednocześnie przyjmuje wytyczne na temat stanowiska Unii w negocjacjach z kandydatem; 18

19 Członkostwo w Unii Europejskiej Procedura przystąpienia do UE cd. Między Unią Europejską a kandydatem zostaje uzgodniony projekt Traktatu Akcesyjnego; Traktat Akcesyjny zostaje przedłożony Radzie UE i Parlamentowi Europejskiemu; Parlament Europejski wyraża zgodę na Traktat Akcesyjny absolutną większością głosów; Rada UE jednogłośnie aprobuje Traktat Akcesyjny; Państwa członkowskie i państwo kandydujące oficjalnie podpisują Traktat Akcesyjny; Państwa członkowskie i państwo kandydujące ratyfikują Traktat Akcesyjny; Po ratyfikacji Traktat Akcesyjny wchodzi w życie. Państwo kandydujące staje się członkiem UE. 19

20 Ojcowie integracji europejskiej: Robert Schuman; Jean Monnet; Konrad Adenauer; Alcide De Gasperi; Paul-Henri Spaak; Winston Churchill; Charles de Gaulle; Walter Hallstein; Altiero Spinelli; Joseph Bech; Johan Willem Beyen; Sicco Mansholt. Ojcowie Europy 20

21 Ojcowie Europy Robert Schuman ( ) Urodzony w Luksemburgu, związany z Lotaryngią; Francuski premier i minister spraw zagranicznych, przewodniczący Parlamentu Europejskiego; Zwolennik pojednania niemieckofrancuskiego przez połączenie tych państw silnymi więzami gospodarczymi, społecznymi i politycznymi; Współtwórca idei powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. 21

22 Ojcowie Europy Jean Monnet ( ) Francuski dyplomata i ekonomista; Współautor i pomysłodawca Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali; Pierwszy przewodniczący Wysokiej Władzy organu wykonawczego EWWiS; W 1976 roku za swoje zasługi dla budowania jedności europejskiej otrzymał jako pierwszy tytuł Obywatela Europy. 22

23 Ojcowie Europy Konrad Adenauer ( ) Polityk niemiecki, współzałożyciel i przewodniczący partii chrześcijańskodemokratycznej CDU; Pierwszy kanclerz RFN i minister spraw zagranicznych; Współtwórca idei zjednoczonej Europy; Zwolennik zjednoczenia Europy opartego na tradycjach i wartościach chrześcijańskich; Wielki rzecznik powojennego pojednania Niemiec i Francji. 23

24 Ojcowie Europy Alcide de Gaspari ( ) Premier Włoch w latach i minister spraw zagranicznych; Współautor i realizator koncepcji integracji europejskiej; Rzecznik zjednoczenia Europy pod względem gospodarczym i obronnym; Współtwórca Rady Europy (1949) i Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali; Obok Adenauera i Schumana zaliczany do wielkiej trójki europejskich polityków chadeckich. 24

25 Ojcowie Europy Paul Henri Spaak ( ) Premier Belgii i minister spraw zagranicznych; Współtwórca Beneluxu (unii gospodarczej Belgii, Holandii i Luksemburga); Pierwszy przewodniczący Rady Europy; Przewodniczący Zgromadzenia EWWiS w latach ; Sekretarz Generalny NATO w latach ; Odegrał wiodącą rolę przy redagowaniu treści Traktatu Rzymskiego. 25

26 Ojcowie Europy Winston Churchill ( ) Brytyjski mąż stanu, dwukrotny premier; Jeden z przywódców Wielkiej Koalicji w okresie II wojny światowej; Popierał ideę integracji europejskiej; Zwolennik utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy ; W 1953 roku otrzymał literacką Nagrodę Nobla za 12-tomowe pamiętniki wojenne. 26

27 Ojcowie Europy Charles de Gaulle ( ) Francuski mąż stanu i bohater narodowy; W czasie II wojny światowej premier emigracyjnego rządu Francji, kontynuującego walkę z Niemcami hitlerowskimi; Prezydent Francji w latach ; Zwolennik tworzenia Europy Ojczyzn; Sprzeciwiał się przystąpieniu Wielkiej Brytanii do EWG i ingerencji USA w sprawy europejskie; W1963 roku podpisał Traktat Elizejski o współpracy RFN i Francji. 27

28 Ojcowie Europy Walter Hallstein ( ) Niemiecki polityk, profesor prawa; Zwolennik integracji europejskiej, działał na rzecz szybkiego utworzenia wspólnego rynku; Pierwszy przewodniczący Komisji Europejskiej w latach ; Twórca doktryny Hallsteina. 28

29 Ojcowie Europy Altiero Spinelli ( ) Włoski polityk, w młodości członek Włoskiej Partii Komunistycznej; Zwolennik federalnej koncepcji zjednoczenia Europy; Wywarł ogromny wpływ na proces integracji europejskiej po II wojnie światowej; W latach członek Komisji Europejskiej odpowiedzialny za politykę przemysłową i badania naukowe Unii Europejskiej. 29

30 Ojcowie Europy Joseph Bech ( ) Luksemburski polityk, dwukrotny premier Luksemburga (przed i po II wojnie światowej); Pomagał tworzyć Europejską Wspólnotę Węgla i Stali; Przyczynił się do utworzenia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. 30

31 Ojcowie Europy Johan Willem Beyen ( ) Holenderski polityk, międzynarodowy bankier i biznesmen, minister spraw zagranicznych Holandii; Twórca tzw. planu Beyena (plan był propozycją utworzenia unii celnej i rozpoczęcia szeroko zakrojonej współpracy gospodarczej w ramach europejskiego wspólnego rynku), który przyczynił do Utworzenia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. 31

32 Ojcowie Europy Sicco Mansholt ( ) Holenderski rolnik, członek ruchu oporu w czasie drugiej wojny światowej, polityk; Pierwszy Europejski Komisarz ds. Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jego poglądy stały się podstawą wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej; Przewodniczący Komisji Europejskiej w latach

33 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Winston Churchill podczas przemówienia w Zurychu ogłosił propozycję utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy. Ogłoszenie planu Marshalla amerykańskiej oferty pomocy na rzecz odbudowy Europy (w związku z odrzuceniem planu Marshalla przez ZSRR oraz państwa Europy Środkowo- Wschodniej pomoc otrzymały tylko kraje Europy Zachodniej). Podpisanie traktatu brukselskiego, na mocy którego powołano Unię Zachodnią sojusz wojskowy w skład, którego weszły: Wielka Brytania, Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg. Podpisanie w Paryżu układu o utworzeniu Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (w 1960 roku zostaje przekształcona w OECD), skupiającej państwa uczestniczące w planie Marshalla. 33

34 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Kongres w Hadze pod przewodnictwem Winstona Churchilla, przyczynił się do utworzenia Rady Europy i zapoczątkował powstanie Ruchu Europejskiego. Podpisanie traktatu w Waszyngtonie utworzenie Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), w skład którego weszło 12 państw: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, USA, Wielka Brytania, Włochy Utworzenie Rady Europy przez 10 państw europejskich (Belgia, Dania, Francja, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy) Powstanie Republiki Federalnej Niemiec. 34

35 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Robert Schuman, francuski minister spraw zagranicznych, przedstawił plan współpracy francusko-niemieckiej w zakresie wydobycia węgla i produkcji stali. Plan stał się podstawą do powołania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Ogłoszenie przez premiera Francji Rene Plevena tzw. Planu Plevena propozycji włączenia RFN do europejskich struktur obronnych. Plan ten był podstawą do utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej (miały ją tworzyć państwa członkowskie EWWiS), której ostatecznie nie powołano brak ratyfikacji francuskiego Zgromadzenia Narodowego. Podpisanie w Paryżu traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali przez sześć państw: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN i Włochy. Traktat wszedł w życie r. 35

36 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Utworzenie Unii Zachodnioeuropejskiej (z przekształcenia Unii Zachodniej) organizacji polityczno-wojskowej, w skład której obok Francji, Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii i Luksemburga weszły: RFN i Włochy, a w latach 90-tych do organizacji przystąpiły Hiszpania, Portugalia i Grecja. Celem UZE miała być współpraca rządów państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa. Konferencja ministrów spraw zagranicznych państw EWWiS w Messynie, na której powołano Komitet ekspertów pod kierownictwem belgijskiego ministra spraw zagranicznych Paul Henri Spaaka. Zadaniem komitetu było opracowanie raportu na temat poszerzenia integracji gospodarczej i stworzenia podstaw wspólnego rynku europejskiego oraz pokojowego wykorzystania energii atomowej. 36

37 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Podpisanie traktatów rzymskich ustanawiających Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Wejście w życie traktatów rzymskich. Pierwsze obrady Parlamentu Europejskiego w Strasburgu, którego pierwszym przewodniczącym został Francuz Robert Schuman. Utworzenie na mocy konwencji sztokholmskiej Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). EFTA była odpowiedzią na powołanie EWG i w jej skład weszły: Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania. Sprzeciw de Gaulle'a wobec przystąpienia Wielkiej Brytanii do EWG ze względu na różnice ekonomiczne i polityczne. Anglia postrzegana była przez de Gaulle'a jako koń trojański Amerykanów. 37

38 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Podpisanie traktatu elizejskiego układ zawarty pomiędzy Francją i RFN w sprawie ścisłej współpracy między tymi krajami. Podpisanie Traktatu o fuzji organów wykonawczych trzech Wspólnot Europejskich (EWWiS, EWG i Euratom). Układ ten wszedł w życie r. Utworzenie unii celnej przez państwa członkowskie Wspólnot Europejskich zniesienie ceł pomiędzy państwami szóstki oraz wprowadzenie wspólnych ceł dla państw trzecich. Rozszerzenie Wspólnot Europejskich o Danię, Irlandię i Wielką Brytanię. Wskutek negatywnego wyniku referendum w sprawie członkostwa Norwegia pozostała poza Wspólnotami Europejskimi. 38

39 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Wprowadzenie Europejskiego Systemu Walutowego; utworzenie Europejskiej Jednostki Walutowej (ECU European Curency Unit). Pierwsze powszechne i bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego Przystąpienie Grecji do Wspólnot Europejskich Wystąpienie Grenlandii ze Wspólnot Europejskich (traktat rzymski nie przewidywał takiej możliwości) na podstawie referendum przeprowadzonego w 1982 r. Podpisanie przez Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg i RFN układu w Schengen, na mocy którego stopniowo miała być znoszona kontrola granic w ruchu osobowym miedzy tymi krajami. Poszerzenie Wspólnot Europejskich o Hiszpanię i Portugalię. 39

40 Kalendarium integracji europejskiej Data 17i Wydarzenie Podpisanie w Luksemburgu i Hadze Jednolitego Aktu Europejskiego pierwsza znacząca modyfikacja do traktatów rzymskich. Jednolity Akt Europejski wniósł wiele zmian instytucjonalnych i poszerzył politykę Wspólnot Europejskich, wszedł w życie r. Zjednoczenie Niemiec poszerzenie obszaru Wspólnot Europejskich o tereny byłej NRD. Podpisanie przez Polskę, Czechosłowację i Węgry układów stowarzyszeniowych ze Wspólnotami Europejskimi. Podpisanie w Maastricht Traktat o Unii Europejskiej, który powołał do życia Unię Europejską opartą na 3 filarach: gospodarczym, spraw zagranicznych i bezpieczeństwa, oraz sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Traktat wszedł w życie r. 40

41 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Przystąpienie Austrii, Finlandii i Szwecji do Unii Europejskiej. Norwegowie po raz drugi w referendum opowiedzieli się przeciw integracji. Podpisanie przez Estonię, Litwę i Łotwę układów stowarzyszeniowych z Unią Europejską. Podpisanie w Amsterdamie Traktatu reformującego Unię Europejską (tzw. traktat amsterdamski). Traktat wszedł w życie r. Rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Cyprem, Czechami, Estonią, Polską, Słowenią oraz Węgrami. Utworzenie Europejskiego Banku Centralnego z siedzibą we Frankfurcie nad Menem. 41

42 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Rozpoczęcie procesu wprowadzenia do obiegu wspólnej waluty europejskiej euro, w operacjach bezgotówkowych. Do strefy euro przystąpiło 11 państw Unii Europejskiej: Francja, Niemcy, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg, Irlandia, Hiszpania, Portugalia, Finlandia i Austria, (Grecja dołączyła w styczniu 2001 r.). Poza strefą euro znalazły się: Wielka Brytania, Szwecja, Dania. Szczyt w Nicei, na którym przyjęto strategię rozszerzenia Unii Europejskiej oraz określono szczegółowy plan dochodzenia do członkostwa. Ponadto ustalono tryb reformy instytucji Unii Europejskiej. Podpisanie traktatu w Nicei (tzw. traktat nicejski) nowelizujący Traktat o Unii Europejskiej oraz Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie. Zadaniem traktatu było przygotowanie UE do poszerzenia o 10 nowych państw. Traktat wszedł w życie r. 42

43 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Wprowadzenie do obiegu w 12 krajach UE (strefa euro) banknotów i monet euro. Szczyt UE w Kopenhadze zakończenie negocjacji akcesyjnych z 10 państwami kandydującymi: Cyprem, Czechami, Estonią, Węgrami, Litwą, Łotwą, Maltą, Polską, Słowacją i Słowenią. Podpisanie w Atenach traktatu akcesyjnego pomiędzy UE i 10 nowymi państwami członkowskimi. Do Unii Europejskiej przystąpiło 10 państw: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Podpisanie w Rzymie Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy. W związku z brakiem ratyfikacji przez niektóre państwa UE (Francja, Holandia), konstytucja nie weszła w życie. 43

44 Kalendarium integracji europejskiej Data Wydarzenie Do Unii Europejskiej przystąpiły Bułgaria i Rumunia. Do strefy euro, jako 13 kraj, dołączyła Słowenia. Podpisanie traktatu w Lizbonie (tzw. Traktat lizboński). Traktat zmieniał postanowienia Traktatu o Unii Europejskiej i traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, wszedł w życie r. Przystąpienie Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Polski, Słowacji, Słowenii oraz Węgier do strefy Schengen Wejście Malty oraz Cypru do strefy euro Wejście Słowacji do strefy euro Wejście Estonii do strefy euro Przystąpienie Chorwacji do Unii Europejskiej. 44

45 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej Państwa założycielskie utworzenie EWWiS (1952 r.) Belgia Francja Holandia Luksemburg Niemcy Włochy 45

46 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej Pierwsze rozszerzenie 1973: Dania Irlandia Wielka Brytania Drugie rozszerzenie 1981: Grecja 46

47 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej Trzecie rozszerzenie 1986: Hiszpania Portugalia Rozszerzenie niepełne 1990: Zjednoczenie Niemiec poszerzenie obszaru Wspólnot Europejskich o tereny byłej NRD. 47

48 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej Czwarte rozszerzenie 1995: Austria Finlandia Szwecja 48

49 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej Piąte rozszerzenie (10 państw) 2004: Cypr Czechy Estonia Litwa Łotwa Malta 49

50 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej Piąte rozszerzenie (10 państw) 2004 cd.: Polska Słowacja Słowenia Węgry 50

51 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej Szóste rozszerzenie 2007: Bułgaria Rumunia Siódme rozszerzenie 2013: Chorwacja 51

52 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej

53 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej

54 Etapy rozszerzania Unii Europejskiej Unia Europejska państw 54

55 Symbole Unii Europejskiej Flaga Na fladze przedstawiony jest okrąg złożony z dwunastu złotych gwiazd na błękitnym tle. Gwiazdy symbolizują jedność, solidarność i harmonię między narodami Europy. 55

56 Symbole Unii Europejskiej Hymn Hymn UE to fragment IX Symfonii skomponowanej przez Ludwiga van Beethovena w 1823 r. do tekstu poematu Fryderyka Schillera Oda do radości z 1785 r. 56

57 Symbole Unii Europejskiej Paszport europejski, wprowadzony w 1985 r. jest w kolorze burgundzkiego wina. Na jego okładce widnieje napis Unia Europejska i nazwa państwa, którego obywatelem jest jego posiadacz. 57

58 Symbole Unii Europejskiej Motto Unii Europejskiej Zjednoczeni w różnorodności Dzień Europy 9 maja Został ustanowiony w rocznicę przedstawienia planu utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, przez Roberta Schumana (9 maja 1950 r.). 58

59 Filary Unii Europejskiej 59

60 I filar Wspólnota Europejska (Unia Gospodarcza i Walutowa unia gospodarcza i walutowa (wspólna waluta euro); unia celna i rynek wewnętrzny; wspólna polityka handlowa, rolna, transportowa i ochrony środowiska; edukacja, kultura i nauka; polityka strukturalna; polityka socjalna i społeczna; ochrona zdrowia obywatelstwo europejskie i ochrona praw obywatelskich; ochrona praw konsumenta; wspólna polityka azylowa, imigracyjna i wizowa. Filary Unii Europejskiej II filar Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa zachowanie i umacnianie pokoju oraz bezpieczeństwa międzynarodowego; ochrona praw człowieka i podstawowych wolności; rozwijanie i umacnianie demokracji oraz rządów prawa; pomoc krajom rozwijającym się, ochrona podstawowych interesów, niezależności i integralności Unii Europejskiej. III filar Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne walka z rasizmem i ksenofobią; zwalczanie narkomanii i handlu narkotykami; walka z przestępczością międzynarodową; zwalczanie terroryzmu krajowego i międzynarodowego; współpraca sądowa w sprawach cywilnych, karnych i celnych; współpraca policji w zakresie przestępczości pospolitej utworzenie Europejskiego Urzędu Policji (Europol). 60

61 System prawny Unii Europejskiej Prawo Unii Europejskiej dzieli się na: prawo pierwotne stanowione przez państwa członkowskie jako część prawa międzynarodowego; prawo wtórne stanowione przez instytucje Unii; umowy międzynarodowe Unii Europejskiej. 61

62 System prawny Unii Europejskiej prawo pierwotne Prawo pierwotne UE stanowią: traktaty powołujące do życia UE wraz z załącznikami, aneksami i dołączonymi protokołami oraz późniejszymi uzupełnieniami i zmianami (Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej); traktaty założycielskie łącznie z załącznikami i protokołami oraz ich zmiany i uzupełnienia, zwłaszcza w formie traktatów z Maastricht, Amsterdamu, Nicei i Lizbony; traktaty akcesyjne, tj. umowy o przystąpieniu nowych państw do Unii Europejskiej (łącznie z załącznikami dotyczącymi m.in. warunków członkostwa); Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. 62

63 System prawny Unii Europejskiej prawo wtórne Prawo wtórne UE tworzą akty prawne stanowione przez właściwe instytucje Unii, wyposażone w odpowiednie kompetencje. Art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wyróżnia dwie grupy aktów prawnych, tj.: akty wiążące, którymi są rozporządzenia, dyrektywy i decyzje (tzw. akty prawa twardego); akty niewiążące, którymi są zalecenia i opinie (akty nazwane) oraz tzw. akty nienazwane (np. uchwały, wyjaśnienia, memoranda, zawiadomienia, komunikaty, sprawozdania). 63

64 System prawny Unii Europejskiej prawo wtórne Prawo wtórne akty prawne: Rozporządzenie ma zasięg ogólny (ogólną moc wiążącą), tzn. obowiązek stosowania zawartych w nim norm prawnych dotyczy zarówno państw (w tym ich instytucji, włącznie z sądami), jak i jednostek (osób fizycznych i prawnych), których dotyczy określona w tym akcie sytuacja. Obowiązuje w całości we wszystkich państwach członkowskich. 64

65 System prawny Unii Europejskiej prawo wtórne Prawo wtórne akty prawne cd.: Dyrektywa ma charakter wiążący, adresatami dyrektyw zaś mogą być wyłącznie państwa członkowskie UE. Wiążą wyłącznie co do rezultatu, państwo członkowskie ma swobodę wyboru formy i środków implementacji danej dyrektywy. Dyrektywy podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym UE, wyznaczają także termin jej realizacji przez adresata. Państwa-adresaci są zobowiązane do dostosowania prawa krajowego do założeń i postanowień dyrektywy. Transpozycja następuje poprzez przyjęcie przez odpowiednie organy prawodawcze danego państwa odpowiedniego aktu prawnego, powszechnie obowiązującego. 65

66 System prawny Unii Europejskiej prawo wtórne Prawo wtórne akty prawne cd.: Decyzja służy do regulowania przypadków indywidualnych (np. określonych państw członkowskich lub osób prawnych). Decyzje obowiązują w całości wszystkich adresatów, do których są skierowane. Ten rodzaj aktu prawnego szczególnie często jest używany w polityce konkurencji, wspólnej polityce rolnej UE. Większość decyzji wydaje Komisja Europejska. Zalecenia i opinie to akty prawne pozbawione mocy wiążącej, mają charakter polityczny i moralny. Opinie wydawana są na zapytanie, zalecenia z własnej inicjatywy instytucji UE. Zalecenia i opinie są wyrazem oceny, poglądu, propozycji, sugestii, których realizacja zależy od swobodnego uznania ich adresatów. 66

67 System prawny Unii Europejskiej prawo wtórne Akty prawne UE Akt prawny Adresaci Skutki Rozporządzenie Wszystkie państwa członkowskie, osoby fizyczne i prawne. Dyrektywa Decyzja Zalecenie Opinia Wszystkie lub wybrane państwa członkowskie. Nieokreślony krąg osób, wszystkie lub wybrane państwa członkowskie, określone osoby fizyczne lub prawne. Wszystkie lub określone państwa członkowskie, inne instytucje UE, pojedyncze osoby. Wszystkie lub określone państwa członkowskie, inne instytucje UE, nieokreślony krąg adresatów. Stosowane bezpośrednio i wiążące w całości. Stosowana bezpośrednio i wiążąca w całości. Stosowana bezpośrednio i wiążąca w całości. Niewiążące. Niewiążąca. 67

68 System prawny Unii Europejskiej umowy międzynarodowe UE Unia Europejska posiada międzynarodową osobowość prawną, czyli posiada zdolność do zawierania umów międzynarodowych z innym podmiotami prawa międzynarodowego. Najczęściej umowy międzynarodowe UE to: układy stowarzyszeniowe; układy o współpracy; porozumienia handlowe. 68

69 System prawny Unii Europejskiej a systemy prawne państw członkowskich Podstawowe zasady systemu prawnego UE a systemy prawne państw członkowskich: Zasada pierwszeństwa prawa unijnego jedna z podstawowych zasad występujących w prawie unijnym, wynika głównie z orzecznictwa ETS. Zgodnie z tą zasadą: prawo unijne ma pierwszeństwo przed prawem krajowym państwa członkowskiego, państwa mają obowiązek zapewnić skuteczność prawa unijnego, krajom członkowskim nie wolno jest wprowadzać przepisów prawa krajowego, które byłyby sprzeczne z prawem unijnym, w razie sprzeczności przepisów prawa unijnego i krajowego, zastosowanie mają przepisy prawa unijnego. 69

70 System prawny Unii Europejskiej a systemy prawne państw członkowskich Podstawowe zasady systemu prawnego UE a systemy prawne państw członkowskich cd.: Zasada bezpośredniego stosowania prawa UE określa sposoby i zakres stosowania prawa unijnego przez organy państw członkowskich. Zgodnie z tą zasadą: prawo UE jest stosowane bezpośrednio w każdym z krajów członkowskich, prawo UE ma bezpośrednią skuteczność wobec: instytucji, podmiotów prawa i obywateli każdego z państw członkowskich, nawet jeśli norma prawna wprowadzona do systemu prawa unijnego nie została implementowana do systemu prawa krajowego, to ma ona swoje zastosowanie na terenie całej UE, także tego kraju. 70

71 System prawny Unii Europejskiej a systemy prawne państw członkowskich Podstawowe zasady systemu prawnego UE a systemy prawne państw członkowskich cd.: Zasada bezpośredniej skuteczności wynika z niej, że: organy państwa muszą stosować prawo unijne bezpośrednio, jeżeli jest to tylko możliwe; akty prawa unijnego tworzą prawa i obowiązki także dla jednostek, przedsiębiorców, stowarzyszeń; a nie tylko dla państw; jednostki mogą powoływać się na te prawa przed sądem lub organem administracyjnym. 71

72 System prawny Unii Europejskiej a systemy prawne państw członkowskich Podstawowe zasady systemu prawnego UE a systemy prawne państw członkowskich cd.: Zasada jednolitości prawa UE zgodnie z tą zasadą: prawo unijne jest w całości i jednakowo stosowane w każdym zpaństw członkowskich, jednolitość ma zapewnić taki sam sposób stosowania prawa unijnego na terenie całej UE, prawo unijne musi być jednolite wewnętrznie to znaczy, że należy eliminować z systemu prawa UE te normy niższego rzędu, które są w konflikcie z innymi normami wyższego rzędu. Zasada wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem Unii Europejskiej nakłada na sądy krajowe państw członkowskich Unii Europejskiej obowiązek interpretowania prawa krajowego zgodnie z prawem unijnym. 72

73 Procedury procesu decyzyjnego w Unii Europejskiej Traktat lizboński mając na celu wzmocnienie zdolności Unii Europejskiej do decydowania, zreformował proces decyzyjny w UE, wprowadzając zmiany w obowiązujących procedurach ustawodawczych. Artykuł 289 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej przewiduje tylko dwa rodzaje procedur ustawodawczych: zwykłą procedurę ustawodawczą (prawodawczą), specjalne procedury ustawodawcze (prawodawcze). 73

74 Procedury procesu decyzyjnego w Unii Europejskiej Zwykła procedura ustawodawcza w UE podstawowa procedura stanowienia aktów o charakterze ustawodawczym, we wcześniejszych traktatach występowała pod nazwą procedury współdecydowania. Procedura ta polega na wspólnym przyjęciu na wniosek Komisji rozporządzenia, dyrektywy lub decyzji przez Parlament Europejski Radę UE. W tej procedurze przewidziane są trzy czytania. Jeżeli Parlament Europejski odrzuci wniosek nie może on być przyjęty przez Radę UE aby tego uniknąć, powołuje się komitet pojednawczy (przedstawiciele Komisji, Parlamentu i Rady), którego zadaniem jest wypracowanie kompromisu przed trzecim czytaniem. Jeśli nie uda się go wypracować, Parlament Europejski może odrzucić projekt definitywnie. 74

75 Procedury procesu decyzyjnego w Unii Europejskiej 75

76 Procedury procesu decyzyjnego w Unii Europejskiej Specjalne procedury ustawodawcze W specjalnych procedurach ustawodawczych Rada UE jest w praktyce jedynym ustawodawcą. Parlament Europejski jest tylko włączony do procedury. Jego rola ogranicza się do konsultacji lub zatwierdzenia. Dlatego uzupełnieniem tych procedur są: procedura konsultacji i procedura zgody. Procedura konsultacji W tej procedurze organem prawodawczym jest Rada UE. Parlament Europejski wydaje jedynie opinię, której treścią Rada UE nie jest związana. Wydanie opinii jest jednak istotnym wymogiem proceduralnym, jego naruszenie skutkuje nieważnością aktu oprawnego. W niektórych przypadkach tej procedury wymagana jest opinia jeszcze innej instytucji UE, np. Europejskiego Banku Centralnego lub Komisji Europejskiej. 76

77 Procedury procesu decyzyjnego w Unii Europejskiej Procedura zgody W tej procedurze organem prawodawczym jest Rada UE. Procedura zgody zakłada, że akt legislacyjny, by został przyjęty, musi być zatwierdzony przez Parlament Europejski. Jednak ta procedura nie pozwala Parlamentowi Europejskiemu oddziaływać bezpośrednio na treść aktów prawnych, czyli np. proponować lub narzucać poprawek. Jego rola polega jedynie na zatwierdzaniu lub odrzucaniu proponowanego aktu. Procedura zgody stosowana jest w odniesieniu do przystąpienia państw do UE, zawierania układów o stowarzyszeniu, porozumień o poważnych dla UE konsekwencjach finansowych oraz porozumień politycznych z państwami trzecimi, które obowiązuje zwykła procedura ustawodawcza. 77

78 Procedury procesu decyzyjnego w Unii Europejskiej 78

79 Procedury procesu decyzyjnego w Unii Europejskiej 79

80 Instytucje i organy Unii Europejskiej Najważniejsze instytucje Unii Europejskiej: Rada Europejska; Rada Unii Europejskiej; Parlament Europejski; Komisja Europejska; Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej; Trybunał Obrachunkowy; Europejski Bank Centralny. 80

81 Instytucje i organy Unii Europejskiej Wybrane instytucje i organy UE o charakterze doradczym, kontrolnym i pomocniczym: Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny; Komitet Regionów; Europejski Bank Inwestycyjny; Europejski Fundusz Inwestycyjny; Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich; Agencje Unii Europejskiej. 81

82 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Europejska Rada Europejska najważniejsza instytucja polityczna Unii Europejskiej. Jej siedziba mieści się w Brukseli. Rada Europejska wywodzi się z nieformalnych spotkań szefów rządów państw członkowskich Wspólnot Europejskich tzw. spotkania na szczycie, odbywanych nieregularnie od 1961 roku. Od 1974 r. zaczęła działać jako forum dyskusyjne dla przywódców UE. Szybko przekształciła się w organ, który wyznacza ogólne cele i priorytety Unii Europejskiej. Formalny status zdobyła w 1993 r. (wejście w życie traktatu z Maastricht), zaś w 2009 roku stała się jedną z 7 oficjalnych instytucji UE. 82

83 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Europejska Skład Rady Europejskiej Radę Europejską tworzą: głowy państw lub szefowie rządów (większość państw jest aktualnie reprezentowana przez premierów, z wyjątkiem Cypru, Francji, Litwy i Rumunii państwa te są reprezentowane przez prezydentów) państw członkowskich UE, przewodniczący Rady Europejskiej, przewodniczący Komisji Europejskiej. W posiedzeniach Rady Europejskiej uczestniczy także wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Jeśli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą podjąć decyzję, by każdemu z nich towarzyszył minister spraw zagranicznych, a w przypadku przewodniczącego Komisji jeden z członków Komisji. Rada Europejska może także zaprosić na swe posiedzenie przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. 83

84 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Europejska Przewodniczący RE Do 2009 r. Przewodniczącym RE była każdorazowo głowa państwa lub szef rządu kraju aktualnie sprawującego prezydencję Rady Unii Europejskiej. Od 1 grudnia 2009 r. (na mocy traktatu lizbońskiego) przewodniczący Rady Europejskiej zwany potocznie prezydentem Unii Europejskiej jest wybierany przez Radę Europejską większością kwalifikowaną na 2,5-letnią kadencję, z możliwością jednokrotnego odnowienia kadencji. Obecnie (stan na rok 2013) przewodniczącym Rady Europejskiej jest belgijski polityk Herman Van Rompuy. Jest to jego druga kadencja na tym stanowisku (II kadencja trwa do 30 listopada 2014 r. 84

85 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Europejska Kompetencje Przewodniczącego Rady Europejskiej: przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace, zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady, we współpracy z przewodniczącym Komisji Europejskiej i na podstawie prac Rady do spraw Ogólnych, wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w Radzie Europejskiej, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego posiedzenia Rady Europejskiej. Reprezentuje UE na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, jednak bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. 85

86 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Europejska Kompetencje Rady Europejskiej: nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju oraz określa jej kierunki i priorytety polityczne; określa strategiczne cele w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz podejmuje w tym zakresie niezbędne decyzje; ma istotny wpływ na proces przyjmowania nowych członków określa bowiem ogólne wytyczne co do negocjacji z państwem kandydującym; posiada także uprawnienia decyzyjne w niektórych kwestiach związanych z przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości; określa kolejność sprawowania prezydencji w Radzie Unii Europejskiej; 86

87 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Europejska Kompetencje Rady Europejskiej cd.: Rada Europejska posiada także istotne kompetencje kreacyjne związane z powoływaniem niektórych instytucji i organów UE oraz kompetencje związane z wprowadzaniem zmian do traktatów regulujących funkcjonowanie Unii Europejskiej m.in.: wybiera przewodniczącego Rady Europejskiej; mianuje wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (za zgodą przewodniczącego Komisji); wskazuje, biorąc pod uwagę wynik wyborów do Parlamentu Europejskiego, kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej (wybieranego przez Parlament Europejski); mianuje zatwierdzony przez Parlament Europejski skład Komisji; wybiera prezesa, wiceprezesa i członków Zarządu Europejskiego Banku Centralnego. 87

88 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Europejska Działalność Rady Europejskiej Rada Europejska zwoływana przez przewodniczącego zbiera się dwa razy w ciągu półrocza. Jeżeli wymaga tego sytuacja, przewodniczący zwołuje nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej. Rada Europejska podejmuje decyzje zazwyczaj w drodze konsensusu. W niektórych przypadkach podejmuje decyzje jednogłośnie lub kwalifikowaną większością głosów, zależnie od tego, co w danej sprawie mówi traktat. W takiej sytuacji Przewodniczący Rady Europejskiej i przewodniczący Komisji nie biorą udziału w głosowaniu. Prezydencja w Radzie UE Prezydencja przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej to okres, w którym państwa członkowskie rotacyjnie przewodniczą posiedzeniom Rady UE według ustalonej kolejności. 88

89 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Siedziba Rady Unii Europejskiej w Brukseli 89

90 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej, zgodnie z nazwą traktatową określana jako Rada, jest głównym organem prawodawczym decyzyjnym Unii Europejskiej. Rada jest organem międzyrządowym członkowie Rady UE reprezentują interesy swoich państw członkowskich i działają zgodnie z instrukcjami swoich rządów. Skład Rady UE W skład Rady UE wchodzą przedstawiciele rządów państw członkowskich na szczeblu ministerialnym. Skład Rady zmienia się w zależności od przedmiotu obrad. 90

91 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Struktura Rady Unii Europejskiej 91

92 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Struktura Rady Unii Europejskiej cd. Skład Rady nie jest stały. Działa ona w różnych formacjach, w ramach których państwa członkowskie reprezentowane są przez różnych ministrów. Delegatami do Rady są ministrowie, kierujący w swych krajach resortami odpowiedzialnymi za problemy rozpatrywane na forum Rady. Przewodniczącym Rady jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję, z wyjątkiem Rady do spraw zagranicznych której przewodniczy zawsze wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Administracyjno-techniczną obsługę Rady zapewnia Sekretariat Generalny, na którego na czele stoi Sekretarz Generalny. Przy Radzie działa kilkadziesiąt różnego typu organów pomocniczych, wśród których najważniejszy jest Komitet Stałych przedstawicieli COREPER. Jego zadaniem jest przygotowywanie posiedzeń i niektórych decyzji Rady. 92

93 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Struktura Rady Unii Europejskiej cd. Od wejścia w życie traktatu lizbońskiego jest dziesięć możliwych konfiguracji Rady Unii Europejskiej: Rada ds. Ogólnych; Rada ds. Zagranicznych; Rada ds. Gospodarczych i Finansowych; Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych; Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów; Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii; Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa; Rada ds. Środowiska; Rada ds. Konkurencji; Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury. 93

94 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Kompetencje Rady Unii Europejskiej: Stanowienie aktów prawnych UE wspólnie z Parlamentem Europejskim; Koordynacja ogólna polityki gospodarczej państw członkowskich UE; Zawieranie umów międzynarodowych w imieniu UE dotyczących różnych zagadnień, takich jak ochrona środowiska, handel, rozwój, włókiennictwo, rybołówstwo, nauka, technika i transport; Uchwalanie wraz z Parlamentem Europejskim budżetu UE; Określanie kierunków polityki zagranicznej i polityki obrony UE; Koordynacja współpracy między sądami i organami policji państw członkowskich; Zatwierdzanie listy członków Komitetu Ekonomiczno- Społecznego oraz Komitetu Regionów; Rekomendacja powołania członków Komisji Europejskiej. 94

95 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Funkcjonowanie i działalność Rady Unii Europejskiej Obrady Rady mogą być tajne lub jawne. Jawne są posiedzenia, podczas których Rada obraduje i głosuje nad projektem aktu prawodawczego. Członkowie Rady reprezentują interesy poszczególnych państw. Przedstawiciele państw muszą uczestniczyć osobiście (wyjątkowo dopuszczalny jest pełnomocnik). Najczęściej stosowaną procedurą podczas podejmowania decyzji przez Radę jest głosowanie większością kwalifikowaną (w ściśle określonych przez traktaty przypadkach). Przy obliczaniu większości kwalifikowanej w Radzie obowiązuje system głosów ważonych. Według tego systemu każde państwo członkowskie ma różną liczbę głosów w zależności od liczby ludności, jednak liczba głosów jest ważona na korzyść państw słabiej zaludnionych. 95

96 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Liczba głosów w Radzie UE Państwo Liczba głosów Państwo Liczba głosów Państwo Liczba głosów Niemcy 29 Grecja 12 Litwa 7 Francja 29 Węgry 12 Słowacja 7 Wielka Brytania 29 Portugalia 12 Cypr 4 Włochy 29 Austria 10 Estonia 4 Hiszpania 27 Bułgaria 10 Łotwa 4 Polska 27 Szwecja 10 Luksemburg 4 Rumunia 14 Chorwacja 7 Słowenia 4 Holandia 13 Dania 7 Malta 3 Belgia 12 Finlandia 7 Czechy 12 Irlandia 7 Ogółem

97 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Funkcjonowanie i działalność Rady Unii Europejskiej Łączna liczba głosów przypadających wszystkim państwom członkowskim w Radze UE wynosi 352. Większość kwalifikowana zostaje osiągnięta, kiedy: większość (w niektórych przypadkach nawet dwie trzecie) 28 państw członkowskich UE oddaje głos za, oddano co najmniej 260 głosów na 352 możliwych. Dodatkowo każde państwo członkowskie może wystąpić o sprawdzenie, czy głosy za stanowią co najmniej 62% łącznej liczby ludności. Jeżeli ten warunek nie jest spełniony, decyzja czy akt prawny nie może zostać przyjęty zostaje odroczona. W przypadku głosowań w delikatnych kwestiach takich jak bezpieczeństwo i sprawy zewnętrzne decyzje Rady muszą być podejmowane jednomyślnie. Oznacza to, że każde państwo może zawetować decyzję. 97

98 Instytucje i organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Funkcjonowanie i działalność Rady Unii Europejskiej Od 2014 roku zostanie wprowadzony system podwójnej większości. Wówczas decyzja czy akt prawny, aby został przyjęty, będzie musiał zdobyć 2 rodzaje większości: większość 55% państw członkowskich (ale nie mniej niż 15 państw) i większość łącznej liczby ludności UE (państwa głosujące za muszą stanowić co najmniej 65 proc. ludności UE). Prezydencja w Radzie UE Prezydencja przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej to okres, w którym państwa członkowskie rotacyjnie przewodniczą posiedzeniom Rady UE według ustalonej kolejności. Od 2009 r. (wejście w życie traktatu lizbońskiego), prezydencja ma już jednak w znacznej mierze znaczenie honorowe. Polska prezydencja w Radzie UE

99 Instytucje i organy Unii Europejskiej Parlament Europejski Siedziba Parlamentu Europejskiego (oficjalna siedziba) Strasburg Parlament Europejski ma także siedziby: w Brukseli i Luksemburgu. Siedziba w Strasburgu 99

100 Instytucje i organy Unii Europejskiej Parlament Europejski Parlament Europejski powstał w 1957 r. jako Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne na mocy układu o połączeniu Zgromadzenia Parlamentarnego EWG, Zgromadzenia Parlamentarnego i Wspólnego Zgromadzenia EWWIS w jedno Zgromadzenie. Nazwa Parlament Europejski funkcjonuje od 1962 r. Parlament Europejski reprezentuje narody państw należących do Unii Europejskiej. Parlament Europejski realizuje, wspólnie z Radą UE, funkcję prawodawczą i budżetową, a także pełni funkcje: kontroli politycznej, konsultacyjną i kreacyjną, zgodnie z warunkami przewidzianymi w Traktatach. Do 1979 roku posłowie (deputowani) do PE byli wyłaniani przez parlamenty krajów członkowskich. Od 1979 r. deputowani są wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich na 5-letnią kadencję. 100

101 Instytucje i organy Unii Europejskiej Parlament Europejski Skład Parlamentu Europejskiego Parlament Europejski składa się z reprezentantów państw członkowskich, będącymi jednocześnie przedstawicielami obywateli UE, co oznacza, że nie tylko reprezentują swoje państwo, lecz są także przedstawicielami wszystkich narodów i społeczności UE. Zgodnie z traktatem lizbońskim (wszedł w życie r.) PE ma liczyć 751deputowanych (taka liczba deputowanych będzie obowiązywać od 2014 r. następne wybory do PE. Liczba deputowanych z poszczególnych krajów zasiadających obecnie w PE (kadencja ) została ustalona przed wejściem w życie traktatu wynosiła 754. Przystąpienie Chorwacji do UE ( r.) spowodowało wzrost ogólnej liczby deputowanych do