PRASA. Bruksela, 9 marca 2007 r.

Transkrypt

1 SEKRETARIAT RADY UE ~GŁÓWNE INFORMACJE~ UNIA EUROPEJSKA I WALKA Z TERRORYZMEM Bruksela, 9 marca 2007 r. Terroryzm w znaczący sposób zagraża bezpieczeństwu Europy, wartościom naszych demokratycznych społeczeństw oraz prawom i wolnościom Europejczyków. Akty terroryzmu są przestępstwem, którego nie usprawiedliwiają żadne okoliczności. Terroryzmowi należy przeciwdziałać zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym. Aktywność Unii Europejskiej nasiliła się po atakach z 11 września, a zwłaszcza po wstrząsających zamachach w Madrycie (2004) i w Londynie (2005). Na wniosek prezydencji i koordynatora ds. zwalczania terroryzmu Rada przyjęła strategię UE w dziedzinie walki z terroryzmem, która to strategia zobowiązuje Unię do zwalczania z poszanowaniem praw człowieka terroryzmu na całym świecie, tak aby jej obywatele mogli żyć w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Strategia UE w dziedzinie walki z terroryzmem obejmuje cztery obszary działań, określone jako: zapobieganie, ochrona, ściganie i reagowanie. Zapobieganie Pierwszym celem strategii w dziedzinie walki z terroryzmem jest zapobieganie temu, by ludzie zwracali się ku terroryzmowi, przez przeciwdziałanie czynnikom lub pierwotnym przyczynom, które mogą prowadzić do radykalizacji postaw i rekrutacji terrorystów zarówno w Europie, jak i poza jej obszarem. Aby lepiej skoordynować działania państw członkowskich i Unii, Rada przyjęła strategię i szczegółowy plan działań w dziedzinie walki z radykalizacją postaw i rekrutacją terrorystów (2005). Wśród sposobów realizacji tych zadań są m.in. inicjatywy państw członkowskich i Europolu podejmowane po to, by przeciwdziałać zjawisku radykalizacji postaw w więzieniach oraz zwalczać gwałtowną radykalizację, do której dochodzi za sprawą Internetu ( Przeszukaj sieć Check the Web ). Rozpoczęto prace nad europejską strategią współdziałania policji ze społecznościami lokalnymi. PRASA Rue de la Loi 175 B 1048 BRUKSELA Tel.: +32 (0) Faks: +32 (0) press.office@consilium.europa.eu

2 Dzięki wojskowym i cywilnym operacjom zarządzania kryzysowego w ramach europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony UE przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa, którego niezadowalający stan sprzyja gwałtownej radykalizacji postaw w krajach trzecich. Wymienić tu należy operację w Acehu (2006), misję monitorującą przejście graniczne w Rafah (Strefa Gazy) oraz planowaną misję wsparcia policji w Afganistanie (2007). Jako element cywilnego celu podstawowego 2008 określono dodatkowe zdolności cywilne mające służyć zapobieganiu terroryzmowi i jego zwalczaniu w ramach europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony. Projekty pomocy UE dla krajów trzecich w dziedzinie ładu administracyjno-regulacyjnego i praworządności koncentrują się na przeciwdziałaniu czynnikom, które mogą wpływać na radykalizację postaw i rekrutację terrorystów (partnerstwo euro-śródziemnomorskie, Bałkany Zachodnie, dialog Azja Europa, współpraca z Algierią i Marokiem). UE wraz z krajami należącymi do partnerstwa euro-śródziemnomorskiego (Euromed) zorganizowała spotkania ekspertów, po to by przeanalizować i porównać procesy radykalizacji postaw w regionie Morza Śródziemnego. W 2007 roku Komisja planuje konferencję Euromedu poświęconą temu, jak media mogą zapobiegać nawoływaniu do terroryzmu. W lipcu 2006 roku Rada zatwierdziła wytyczne wskazujące, jak dzięki komunikowaniu się z mediami w UE zwalczać radykalizację postaw i rekrutację terrorystów. Rozszerzona wersja tego dokumentu ma zostać zatwierdzona w trakcie prezydencji niemieckiej. W 2006 roku Komisja utworzyła grupę ekspertów ds. gwałtownej radykalizacji postaw. W trakcie realizacji 6. i 7. unijnego ramowego programu badań (2006 i 2007) zlecono kilka międzynarodowych badań na temat radykalizacji postaw. Zapobieganie terroryzmowi wymaga skutecznej koordynacji działań na szczeblu każdego z państw członkowskich. Aby do niej zachęcać, zainicjowano wzajemne oceny, których przedmiotem są krajowe rozwiązania w dziedzinie walki z terroryzmem. Stosując najlepsze ogólnounijne wzorce, kilka państw członkowskich udoskonaliło swoje ustawodawstwo oraz operacyjne i analityczne instrumenty służące walce z terroryzmem. Ochrona Drugim celem strategii w dziedzinie walki z terroryzmem jest ochrona obywateli i infrastruktury oraz zmniejszenie podatności na ataki m.in. dzięki poprawie bezpieczeństwa granic, transportu i infrastruktury strategicznej. Działania służące poprawie ochrony granic to m.in. dyrektywa o umieszczaniu w unijnych paszportach danych biometrycznych (2005), utworzenie agencji Frontex (2005) oraz unowocześnienie wspólnotowego kodeksu celnego (2005). Rada osiągnęła także porozumienie polityczne co do systemu SIS II (2006). Na jej forum oraz na forum Parlamentu trwają negocjacje dotyczące rozporządzenia w sprawie wizowego systemu informacyjnego. Komisja prowadzi obecnie ocenę skutków, z jakimi wiązałoby się utworzenie europejskiego systemu danych dotyczących przelotu pasażera. Europejskie służby celne i służby ochrony granic zorganizowały wspólne ćwiczenia w zakresie zapobiegania przemytowi materiałów radioaktywnych, które mogłyby zostać wykorzystane do produkcji brudnych bomb. 2

3 Środki służące poprawie bezpieczeństwa transportu to m.in. przyjęcie dyrektywy o bezpieczeństwie portów (2005) oraz podjęcie inicjatyw na rzecz poprawy bezpieczeństwa europejskich portów lotniczych po udaremnionym w Wielkiej Brytanii zamachu na jeden z samolotów transatlantyckich (2006). Przedmiotem toczącej się procedury współdecyzji Rady i Parlamentu Europejskiego są środki mające prowadzić do podniesienia europejskich standardów ochrony lotnictwa (przegląd rozporządzenia 2320/02). W grudniu 2006 roku Komisja na wniosek Rady Europejskiej zaproponowała szereg środków służących poprawie ochrony infrastruktury strategicznej. Przedłożono dyrektywę, która ustanawia procedurę rozpoznawania i wyznaczania europejskiej infrastruktury strategicznej. Przygotowywany jest europejski system szybkiego ostrzegania umożliwiający reagowanie na sytuacje nadzwyczajne (system ostrzegania i informowania o zagrożeniach wobec infrastruktury strategicznej). Komisja przygotowuje system monitorowania, który pozwoli kontrolować produkcję substancji wykorzystywanych do wytwarzania materiałów wybuchowych; prace te są priorytetowe dla prezydencji niemieckiej. Po raz pierwszy w programie badawczym UE eksponowane miejsce zajmie działalność badawczo-rozwojowa związana z bezpieczeństwem. W 7 ramowym programie badań ( ) zarezerwowano na ten cel 1,4 mld euro. Wśród priorytetów ważne miejsce zajmują badania nad poprawą ochrony przed zamachami terrorystycznymi celów miękkich i celów twardych. Ściganie Trzecim celem europejskiej strategii w dziedzinie walki z terroryzmem jest ściganie terrorystów i poddawanie ich obserwacji na terenie całej UE i na świecie; utrudnianie sporządzania planów, podróżowania i komunikacji; udaremnianie działalności siatek wsparcia; odcinanie terrorystów od źródeł finansowania i materiałów wykorzystywanych w zamachach oraz stawianie terrorystów przed sądem. Coraz częściej w walce z terroryzmem i innymi poważnymi przestępstwami stosuje się europejski nakaz aresztowania, który jak dotąd umożliwił ekstradycję ponad 2000 osób podejrzanych o przestępstwa. Opierając się na tym doświadczeniu, Rada osiągnęła porozumienie polityczne w sprawie wniosku o wprowadzenie europejskiego nakazu dowodowego (2006). Rada przyjęła także decyzję ramową umożliwiającą wzajemne uznawanie nakazów konfiskaty (2006). Niedawne inicjatywy służące zwalczaniu finansowania terroryzmu to m.in. trzecia dyrektywa o praniu pieniędzy (2005), rozporządzenie dotyczące przewożenia środków pieniężnych, które nakazuje zgłaszanie środków pieniężnych lub ich odpowiedników o wartości przekraczającej euro (2005), oraz rozporządzenie w sprawie przekazów pieniężnych (2006). Przedmiotem prac Rady jest obecnie projekt rozporządzenia w sprawie alternatywnych systemów przekazywania pieniędzy (usługi płatnicze). 3

4 Część środków ma na celu usprawnienie wymiany informacji w walce z terroryzmem. W 2005 roku przyjęto wspólne stanowisko, które ma służyć skuteczniejszej wymianie informacji m.in. z Interpolem o skradzionych i zgubionych paszportach. W 2006 roku przyjęto dyrektywę o zatrzymywaniu danych oraz decyzję ramową o uproszczeniu wymiany informacji i danych wywiadowczych między organami ścigania. Rada i Parlament debatują obecnie nad wnioskiem dotyczącym usprawnienia wymiany informacji na temat wyroków skazujących. Siedem państw członkowskich podpisało konwencję z Prüm (2005), która pozwala krajowym organom ścigania na dostęp do baz danych innych państw członkowskich (w tym baz z DNA i odciskami palców) i która ułatwia międzynarodową współpracę policji. Działania służące włączeniu wspomnianej konwencji do porządku prawnego Unii Europejskiej są przedmiotem dyskusji na forum Rady. Zwiększono współpracę organów bezpieczeństwa i organów wywiadowczych dzięki unowocześnieniu i rozszerzeniu unijnego Centrum Sytuacyjnego (2005), które dostarcza państwom członkowskim i Komisji regularnych i dobrych jakościowo ocen zagrożenia terroryzmem. Zarówno Europol, jak i Eurojust uczestniczą w ok. 20 toczących się w Europie śledztwach związanych z terroryzmem. Dzięki umiejscowieniu w Europolu i Eurojuście amerykańskich oficerów łącznikowych możliwe było zacieśnienie współpracy transatlantyckiej. W 2006 roku zawarto porozumienie o usprawnieniu wymiany informacji między Eurojustem a amerykańskim Departamentem Sprawiedliwości. Rada pracuje nad wnioskiem, który wzmacniałby Europol, m.in. dzięki zmianie podstawy prawnej jego działań. Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL) rozpoczęło programy szkoleń w dziedzinie zwalczania terroryzmu dla wyższych rangą funkcjonariuszy policji. Duża część środków finansowych z 7. ramowego programu badań ( ) zostanie przeznaczona na zwiększenie ochrony przed konwencjonalnymi materiałami wybuchowymi i przed niekonwencjonalnymi zamachami terrorystycznymi (chemicznymi, biologicznymi, radiologicznymi, jądrowymi). Reagowanie Czwartym celem unijnej strategii w dziedzinie walki z terroryzmem jest przygotowanie się w duchu solidarności do reagowania na skutki zamachu terrorystycznego i do ich minimalizowania poprzez zwiększenie zdolności do działania w sytuacji po zamachu, do koordynowania reakcji oraz do zaspokajania potrzeb ofiar. Określone zostały zasoby i zdolności wojskowe, które mogłyby posłużyć skoordynowanej reakcji UE na klęski żywiołowe. Obejmują one transport strategiczny (powietrzny/morski), transport taktyczny (helikoptery), jednostki medyczne, szpitale polowe i logistykę. Zakończono procedury umożliwiające pogodzenie zapotrzebowania na transport z dostępnymi zasobami transportowymi posiadanymi lub dzierżawionymi przez wojska państw członkowskich. 4

5 Podjęto kilka inicjatyw, aby zwiększyć ochronę konsularną obywateli UE na wypadek zamachów terrorystycznych lub klęsk żywiołowych w krajach trzecich. Komisja złożyła niedawno dodatkowe wnioski w tej sprawie. Nadal prowadzone są doroczne wielonarodowe ćwiczenia pozwalające sprawdzić gotowość państw członkowskich do wzajemnego świadczenia pomocy w przypadku klęsk żywiołowych lub katastrof spowodowanych przez człowieka (2006: Bułgaria, Dania/Szwecja; 2007: Luksemburg). Zdobyte doświadczenia wskazują, że należy udoskonalić sposoby komunikacji między stolicami a Komisją Europejską. Aby usprawnić komunikację kryzysową między swoimi własnymi jednostkami, Komisja utworzyła sieć ARGUS. Utworzono instrument finansowy służący działaniom wspólnotowym w dziedzinie ochrony ludności ( ). Pozwoli on Unii wspierać działania mające na celu: zapobieganie klęskom żywiołowym i katastrofom spowodowanym przez człowieka, dążenie do gotowości na wypadek ich wystąpienia oraz podjęcie reakcji w wypadku ich wystąpienia zarówno w Unii, jak i poza jej obszarem (szacunkowy roczny budżet: 25 mln euro). Rozpoczęto pilotażowy projekt, którego celem jest pomoc ofiarom terroryzmu i ich rodzinom. Na wspieranie ofiar terroryzmu zarezerwowano dodatkowe fundusze z programu zapobiegania przestępczości i jej zwalczania Z inicjatywy prezydencji i koordynatora ds. zwalczania terroryzmu przyjęto wnioski w sprawie opracowania uzgodnień UE dotyczących koordynacji działań w sytuacjach nadzwyczajnych i kryzysowych (2005). Procedury operacyjne oraz podręcznik koordynacji działań w sytuacjach kryzysowych zostały uzgodnione przez Radę (2006), a następnie przetestowane podczas ćwiczeń przez Komitet Stałych Przedstawicieli, Komisję i Sekretariat Rady (2006). Kolejne ćwiczenia odbędą się w 2007 r. Współpraca międzynarodowa Walka z terroryzmem odgrywa znaczącą i wciąż rosnącą rolę w unijnej wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa oraz w szerszej dziedzinie stosunków międzynarodowych. Dzięki zdecydowanemu poparciu Unii rośnie rola Organizacji Narodów Zjednoczonych w zwalczaniu terroryzmu. Przykładem tego jest m.in. przyjęcie konwencji przeciwko terroryzmowi nuklearnemu (2005) oraz strategii ONZ w dziedzinie walki z terroryzmem (2006). UE nadal opowiada się za wszechstronną konwencją ONZ o przeciwdziałaniu terroryzmowi. W stosunkach z krajami trzecimi UE stale apeluje o ratyfikację i wprowadzenie w życie 16 obowiązujących konwencji i protokołów ONZ w sprawie terroryzmu. W latach UE rozpoczęła odbywanie dorocznych rozmów na wysokim szczeblu poświęconych zwalczaniu terroryzmu; rozmowy te podjęto z USA, Rosją, Indiami, Pakistanem, Australią i Japonią. O podjęcie podobnych rozmów zwrócił się do UE także Egipt. W ramach dialogu Azja Europa (ASEM) UE była współgospodarzem dwóch konferencji regionalnych poświęconych dialogowi między religiami (Bali, 2005; Cypr, 2006). Kolejne spotkanie odbędzie się w 2007 r. w Pekinie. Od 2004 r. UE współorganizuje doroczne spotkania, w których uczestniczą przedstawiciele krajów należących do Rady Współpracy Państw Zatoki Perskiej; tematem tych spotkań jest walka z finansowaniem terroryzmu. 5

6 Postanowienia dotyczące współpracy w dziedzinie zwalczania terroryzmu zostały włączone do umów zewnętrznych Unii. Wymienić tu należy zmienioną umowę z Kotonu, euro-śródziemnomorski zbiór zasad postępowania przeciwko terroryzmowi (oba dokumenty z 2005 r.) oraz projekt umowy z Pakistanem w sprawie zwalczania terroryzmu i nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia. Współpraca w dziedzinie zwalczania terroryzmu stała się także jednym z elementów 11 planów działań sporządzonych w ramach unijnej polityki sąsiedztwa. Od 2004 roku UE podejmuje wraz z Algierią, Indonezją i Marokiem inicjatywy służące tworzeniu zdolności do zwalczania terroryzmu, łącząc projekty pomocowe finansowane przez państwa członkowskie i Komisję. Ponadto Komisja wspiera szereg projektów związanych ze zwalczaniem terroryzmu, zwłaszcza w dziedzinie ochrony granic oraz walki z finansowaniem terroryzmu, w licznych regionach od Bałkanów po południowo-wschodnią Azję. Nowy fundusz stabilności ( ) umożliwi Unii znaczne zwiększenie pomocy dla krajów trzecich, która będzie przeznaczona na tworzenie zdolności do zwalczania terroryzmu. W 2007 r. rozpocznie się pierwsze wspólne działanie w zakresie zwalczania terroryzmu w ramach europejskiej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Będzie ono polegać na udzieleniu pomocy finansowej Ośrodkowi Unii Afrykańskiej ds. Zwalczania Terroryzmu (Algier). W ramach grupy G8 Komisja i kilka państw członkowskich wspierają światowe działania pozwalające zmniejszyć ryzyko wejścia przez terrorystów w posiadanie broni masowego rażenia. Unia popiera na przykład działania Rosji, których celem jest ograniczenie nadmiernych zapasów broni jądrowej i chemicznej. Realizowane są wspólne działania UE mające wspierać Międzynarodową Agencję Energii Atomowej (IAEA) oraz Organizację ds. Zakazu Używania Broni Chemicznej (OPCW) w ich wysiłkach na rzecz zapobiegania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia. Unia zdecydowanie popiera też starania, by zapobiegać rozprzestrzenianiu broni biologicznej. Kontakt: Biuro Prasowe Rady Unii Europejskiej Press.office@consilium.europa.eu Tel. +32 (0) Faks: +32 (0)