N r a o r d o z d i z n i y n y ka k r a t r e t l e u l

Transkrypt

1 OPEC

2 Narodziny kartelu Ceny ropy naftowej w granicach $10 za baryłkę Szybki rozwój ekonomiczny zachodniego świata kapitalistycznego Desperacja biednych krajów, którym potężne koncerny naftowe narzucały poziom wydobycia i ceny

3 Arabia Saudyjska, Kuwejt, Irak, Iran i Wenezuela spotkali się we wrześniu 1960 roku w Bagdadzie i założyli organizację OPEC Katar, Indonezja, Libia, Algieria, Nigeria oraz Ekwador i Gabon

4 Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową Siedziba: Wiedeń Organ naczelny: Konferencja OPEC (sesja 2 razy w roku) Organ wykonawczy: Rada Gubernatorów i Komisja Ekonomiczna oraz Sekretariat Przewodniczący: Purnomo Yusgiantoro (Indonezyjczyk)

5 CELE OPEC koordynacja i ujednolicenie polityki naftowej krajów członkowskich uczciwe i stabilne ceny sprzedaży ropy naftowej efektywne, ekonomiczne i regularne dostawy ropy dla konsumentów

6 Różnorodność samych członków Rewolucyjna Libia 1.26 mbd Konserwatywna Arabia Saudyjska 7.53 mbd Chrześcijańska Wenezuela 2.70 mbd Muzułmański Irak 1.99 mbd Bogaty Kuwejt 1.88 mbd Biedna Algieria 0.75 mbd potajemne przekraczanie ustalonych dla nich limitów wydobycia surowca

7 Ważny gracz na rynku światowym Kraje OPEC posiadają około 75% światowych rezerw tego surowca dostarczają na rynki światowe ponad 40% całej ropy naftowej

8 Do pierwszego radykalnego wzrostu cen W 1964r. wzrosły po raz pierwszy opłaty na koncesję na wydobywanie ropy. Określono jednakowe zasady ustalania cen katalogowych. 1965r Trypolis, konferencja, która ustaliła wstępne zasady wydobycia ropy naftowej. 1970r. konferencja Casablanca, wzrost cen ropy naftowej o 30%, stopa opodatkowania wzrosła do 55%; uruchomiono wyrównywanie różnic do cen katalogowych; między krajami arabskimi doszło do napięć. Napięcia zaowocowały tym, że częściowo uwzględniono postulaty OPEC tj. wzrost ceny ropy naftowej. W 1971 i 72r. konferencja w Wiedniu. Kroki do opracowania projektu kontyngowania ropy naftowej. 1972r. 6 państw znad Zatoki Perskiej zawarło z 23 koncernami porozumienia. 1 czerwca 1973r. podniesiono ceny katalogowe o 8%. 1973r. wzrost cen o 11%. 1974r wzrost opłat koncesyjnych o 23%.

9 Pierwsze kłopoty W latach średnioroczne tempo wzrostu zużycia energii pierwotnej wyniosło 4,9%, przy czym wzrost zużycia poszczególnych nośników energii był mocno zróżnicowany. Szybko wzrastało zużycie ropy naftowej i gazu ziemnego, przy równoczesnym zmniejszaniu znaczenia węgla kamiennego. W gospodarce światowej ukształtował się model zużycia energii uzależniony od ropy naftowej kwaśne deszcze i znaczna degradacja środowiska, przyczyniły się również do powstania efektu szklarniowego wpływającego niekorzystnie na ocieplenie naszej planety i zmiany klimatyczne.

10 Pożyteczny kryzys naftowy 1973r OPEC stanowił ponad 85% światowego eksportu Zmiana podziału zysku (30:70) Wojna Yom Kippur 1973 rok Decyzja Arabii Saudyjskiej i Iranu wobec wrogów narodów arabskich Czterokrotny wzrost cen surowca ($35) Czterokrotny wzrost cen surowca ($35) Światowa cena ropy naftowej wzrosła z ok. 2,7 US$ za baryłkę do ok. 11 US$ za baryłkę

11 Konsekwencje szoku naftowego z roku 1973 Gwałtowny wzrost kosztów produkcji dóbr przemysłowych zahamowanie wzrostu ekonomicznego wielu państw Wysoka inflacja

12 Przykład USA Pojazdy z nieparzystymi numerami rejestracyjnymi mogli kupować benzynę i olej napędowy w poniedziałki, środy i piątki Pojazdy z parzystymi numerami rejestracyjnymi we wtorki, czwartki i soboty.

13 Drugi szok naftowy z roku 1979 Ponowna, skoordynowana polityka kartelu Rewolucja Irańska Napaść wojskowa ZSRR na Afganistan (talibowie od 1994) Pasztunowie W rezultacie w 1980 r. cena 1 baryłki ropy naftowej wzrosła do ok. 36 US$ (Był to ponad 12 krotny wzrost w stosunku cen z 1972 roku

14 Skutki drugiego kryzysu dla OPEC redukcja wydobycia ropy niemal o połowę: z około 1,5 miliarda ton w drugiej połowie lat 70. do około 0,75 miliarda ton w roku 1985, spadek udziału w wydobyciu światowym z prawie 50% do poniżej 30% miliardów dolarów miliardów dolarów

15 Polska a kryzysy naftowe Kryzys energetyczny nie ominął i Polski, która z uwagi na wysoką własną produkcję węgla była do 1979 r. samowystarczalna energetycznie, jednak musiała importować drogą ropę naftową i gaz ziemny. W rezultacie od 1980 r. przychody z eksportu węgla przestały równoważyć wydatki na import paliw węglowodorowych. Polska z eksportera energii pierwotnej stała się importerem

16 Kilka pozytywnych następstw "szoku naftowego" Wzrosło zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii, takimi jak słońce i wiatr, W energetyce znowu więcej prądu wytwarzano ze spalania węgla, postawiono też na rozwój siłowni nuklearnych Nastąpiła także rewolucja w przemyśle samochodowym. W miejsce wytwarzanych w latach 50. i 60. dużych limuzyn na ulicach pojawiły się pojazdy mniejsze Poszukiwanie nowych złóż węglowodorów (Morze Północne). Przystąpiono do eksploatacji znanych, ale dotychczas nierentownych złóż ropy. Stało się to opłacalne dopiero przy wysokich cenach ropy. r Ograniczano zużycie paliw ciekłych w elektroenergetyce i ciepłownictwie, Technologie energooszczędne w przemyśle, budownictwie i innych gałęziach gospodarki, Zaczęto szukać alternatywnych, odnawialnych źródeł energii. Postęp technologiczny

17

18 ZYSKI CZŁONKÓW OPEC 2005 $345 miliardów według U.S. Energy Information Administration's (EIA's ( EIA's) wzrost o 2% w stosunku do 2004 ($338 miliardów), I o 42% do roku 2003 ($243 miliardów) PRZYCZYNY WYSOKICH CEN SUROWCA: Niespotykany dotąd popyt na surowiec (prawie 90 milionów baryłek dziennie) Ataki na infrastrukturę w Iraku Problemy w Nigerii (straty w produkcji) Ataki terrorystyczne w Arabii Saudyjskiej Zysk Arabii Saudyjskiej stanowi 34% całego zysku OPEC.

19 PRODUKCJA A KONSUMPCJA ROPY NAFTOWEJ NA ŚWIECIE

20

21 Producenci vs konsumenci

22 1650 ok. o.5 miliarda 1830 ok.. 1 miliarda 1930 ok..2.1 miliarda 1960 ok.. 3 miliardów 2005 ponad 6 miliardów W lipcu 2005 na świecie żyło ok ludzi, tempo przyrostu ludności w 2005 wynosiło 1,14%. Najwięcej ludzi zamieszkuje Azję (60,6%), następnie Afrykę (13,8%), Europę (11,4%), Amerykę łacińską (8,6%), Amerykę płn (5,1%), Oceanię (0,5%). W Polsce mieszka 0,6% populacji ludzkiej. Ludność świata

23

24 ELEKTROCHŁONNOŚĆ GOSPODARKI Syntetycznym miernikiem określającym energochłonność gospodarki jest ilość energii pierwotnej przypadająca na wytworzenie jednostki Produktu Krajowego Brutto. Analogicznie elektrochłonność gospodarki to ilość energii elektrycznej przypadająca na jednostkę. PPP (Purchasing Power Parities uwzględnieniem parytetu siły nabywczej PKB liczony wg PPP pozwala na eliminowanie różnic w poziomie cen w różnych krajach. Stąd PKB wyrażony w dolarach wg PPP stanowi właściwą podstawę do określania energo i elektrochłonności PKB W minionym 30 leciu w gospodarce światowej wystąpiło korzystne zjawisko prawie 30% zmniejszenia energochłonności. Światowy wskaźnik energochłonnoœci został zmniejszony z 0,33 toe/1000 US$ w 1971 r. do 0,24 toe/1000 US$ w 2000 r.

25 PKB a energochłonność światowy PKB, liczony wg PPP, wzrósł z 16,3 biliona US$ w 1971 r. do 41,8 biliona US$ w 2000 r. W krajach OECD był to wzrost 2,5 krotny. Natomiast w krajach nie będących członkami OECD wzrost ten był 2,9 krotny, zatem tempo wzrostu gospodarczego tych krajów było nieco wyż sze od tempa krajów OECD. Na szczególne podkreślenie zasługuje bardzo szybki blisko 10 krotny wzrost PKB Chin oraz zmniejszenie PKB w krajach b. ZSRR. z uwzględnieniem parytetu siły nabywczej dolarów

26 1 toe = 41,868 GJ (11.63 MWh); jedna tona paliwa ekwiwalentnego oznacza ilość energii jaka może być wyprodukowana ze spalenia 1 tony ropy naftowej Węgiel kamienny. Największe rezerwy tego paliwa posiadają kraje: USA, Federacja Rosyjska, Chiny, Indie, Afryka Południowa, Australia, Ukraina, Kazachstan, Niemcy i Polska. Polskie rezerwy węgla stanowią około 2% rezerw światowych. Węgiel brunatny. Największe rezerwy węgla brunatnego znajdują się w Niemczech, Australii, USA, Chinach, Brazylii i Federacji Rosyjskiej. Rezerwy tego węgla w Polsce są znaczące, lecz stanowią tylko 1% rezerw światowych. Ropa naftowa. 2/3 rezerw ropy naftowej posiadają kraje Bliskiego Wschodu Gaz ziemny. Największymi potęgami w zakresie rezerw gazu ziemnego są: Federacja Rosyjska, która posiada około 1/3 światowych rezerw tego paliwa oraz Iran posiadający 17% rezerw światowych.

27

28

29 GII to Global Insight, Inc. IEA to Internation al Energy Agency. PEL to Petrolum Economics, Ltd. PIRA to PIRA Energy Group.

30 miejsce 1. kraj Saudi Arabia Udokumentowane rezerwy )w miliardach baryłek) Iraq Iran Kuwait United Arab Emirates Russia Venezuela Nigeria Libya China

31 Ceny surowców energetycznych Opodatkowanie Transport Jakość surowca Koszty wydobycia, rafinacji, znalezienia pokładu Najniższe opodatkowanie nośników energii stosuje W. Brytania ok. 5%, a najwyższe Dania (dla energii elektrycznej ok. 60% i gazu 50%) oraz Włochy (energia elektryczna 22%, gaz 46%). Z wartości dolara wg PPP, najniższe ceny paliw i energii mają kraje: benzyna: USA, Kanada, Meksyk, Japonia, gaz dla gospodarstw domowych: W. Brytania, Kanada, USA, Niemcy, Francja, Holandia, energia elektryczna dla gospodarstw domowych: USA, Norwegia, W.Brytania, Meksyk, Francja. Natomiast najwyższe ceny paliw i energii stosują benzyna: Węgry, Słowacja, Turcja, Polska, gaz ziemny: Japonia, Hiszpania, Dania, Turcja, Polska, energia elektryczna: Dania, Turcja, Portugalia, Węgry, Hiszpania.

32 polityka wewnętrzna każdego kraju w zakresie podatków, ochrony socjalnej określonych grup odbiorców, np. gospodarstw domowych, stosowanych subsydiów itp. Ceny finalne paliw i energii w krajach OECD zależne są od: Ceny paliw i energii ceny surowców energetycznych na światowym rynku energii, zwłaszcza w krajach importujących te surowce, koszty wytwarzania, przetwarzania, transportu i dystrybucji nośników energii,

33 Skąd pochodzi energia w Polsce

34 Produkcja energii elektrycznej w W Polsce 95% energii elektrycznej jest wytwarzane z węgla (61% z kamiennego i 34% z brunatnego). Tylko ok. 2,8% wytwarzane jest w elektrowniach wodnych, ok. 2% z paliw naftowych i gazu ziemnego oraz ok. 0,3% z innych źródeł (biomasa, wiatr itp.). Polsce

35 ARABIA SAUDYJSKA GŁOWA PAŃSTWA: King Fahd ibn Abd al Aziz al Sa'ud KRÓL ARABII: Abdullah ibn Abd al Aziz al Sa'ud NIEPODLEGŁOŚĆ: Wrzesień 23, 1932 (unifikacja) LUDNOŚĆ(2004): 25.8 miliona, włączając 5.6 miliona obcych narodowości (przyrost naturalny 2.4% rocznie) BEZROBOCIE: (2004): 14% (nieoficjalne dane znacznie wyższe) DOCHÓD Z EKSPORTU ROPY NAFTOWEJ (2003): $77 miliarda (2004): około $100 miliardów

36 Ropa saudyjska Arabia 80 pokładów ropy naftowej i gazu ziemnego (i ponad 1000 szybów), większość ropy pochodzi z 8 największych pokładów, włączając Ghawar (70 miliardów baryłek) i Safaniya (nie lądowy pokład 35 miliarda baryłek) W 2004 roku, Arabia Saudyjska produkowała 10.4 miliona baryłek ropy naftowej i gazu ziemnego dziennie

37 GHAWAR król pokładów

38 Jak tylko król ten upadnie, gra zostanie zakończona Ghawar wyprodukował około 65% całej ropy pomiędzy 1948 a 2000r w Arabii Saudyjskiej Ghawar,, który produkuje 4,5 mbd (0.6 miliona ton dziennie), Cantarell w Meksyku z produkcją prawie 2 mbd(0.27 miliona ton dziennie), Burgan w Kuwejcie i Da Qing w Chinach po 1 mbd każdy(0.13 miliona ton dziennie). Obecnie złoże Ghawar ma strategiczne znaczenie dla całego świata i jego gospodarki. Na świecie produkuje się obecnie 82,5 mbd (11.0 milionów ton), co oznacza, że Ghawar dostarcza 5,5% całej światowej produkcji dziennej Złoże odkryto w 1948 roku, a już w 1951 rozpoczęto jego eksploatację. ację. Do 1981 roku Ghawar produkował około 5,7 mbd (0.76 mln ton dziennie). W latach 80. wstrzymano wydobycie ze złoża, aby w 1996 roku odkryć dwa nowe pokłady w południowej części Ghawar zwane Hawiah i Haradh,, dzięki którym produkcja wróciła do poziomu 5 mbd (0.67 mln ton dziennie). W 2001 roku w Ghawar 3400 szybów naftowych wypompowywało 4,5 mbd (0.6 mln ton dziennie).

39 Water injection wstrzykiwanie wody do wnętrza złoża Aramco wstrzykuje około 7 milionów baryłek dziennie wody do środka Ghawar podczas gdy produkcja ropy naftowej sięga milionów baryłek dziennie ( mln ton dziennie). Przez prawie 60 lat, Wielka Siódemka (Ghawar ( Ghawar, Safaniya, Abqaiq, Berri, Mirjan, Zuluf, Abu Safah) produkowała prawie całość eksportowanej ropy na rynki światowe. W rzeczywistości, duży procent produkcji pochodził tylko z pięciu z nich, podczas gdy 75% całej produkcji ropy naftowej w Arabii Saudyjskiej pochodziło z Ghawar i Safaniya

40 Arabia Stany Zjednoczone 1945, w dzień św. Walentego, na pokładzie okrętu Quincy doszło do spotkania dwóch poruszających się na wózkach inwalidzkich, starych i schorowanych polityków F.D. Roosevelta i Abdula Aziza Arabia Saudyjska dostarcza USA około 1.5 miliona baryłek ropy dziennie, (15%) Zarobki z eksportu ropy stanowią 90% całego przychodu z eksportu Arabii Saudyjskiej Wysokie bezrobocie (14%) oraz jeden z najszybszych przyrostów naturalnych (2.4% rocznie) powoduje konieczność zwiększenia wydatków rządu Od 1980 roku ludność saudyjska została prawie potrojona przy równoczesnym spadku zysków z eksportu ropy naftowej

41 Sejsmika 3D Drgania wzbudzane są w gruncie niewielkimi wybuchami dynamitu, a obecnie przy wykorzystaniu pistoletów zawierających naboje z powietrzem. Geofizyka Toruń jest na rynku krajowym liderem w akwizycji danych sejsmicznych, a w szczególności w kompleksowej realizacji dużych zdjęć trójwymiarowych (3D) w każdych warunkach terenowych. Potencjał firmy pozwala na jednoczesną realizację pięciu projektów 2D lub 3D zarówno w Polsce jak i za granicą.

42 USA Wielka Pieczęć Stanów Zjednoczonych: rok 1776 oko Opatrzności "Annuit Coeptis" ("Bóg spojrzał życzliwie na nasze przedsięwzięcie" "Novus ordo seclorum" ("Nowy Porządek Wieków"

43 Uzależnienie kontynentów

44 Uzależnienie Europy od surowców

45 Uzależniona Ameryka Najnowsze dane z końca 2005 roku mówią,że produkcja ropy naftowej w USA była najniższa od 50 lat, wyniosła zaledwie 4.86 miliona baryłek dziennie. Import (10.01 b/d) stanowił więc 67% konsumowanej ropy naftowej Zdolność produkcyjna USA wynosi około 5 milionów baryłek dziennie przy liczbie szybów 510,000 (10.5 baryłki dziennie na jeden szyb) Zdolność produkcyjna Arabii Saudyjskiej to milionów baryłek dziennie z 1500 szybów (5000 baryłek dziennie z jednego szybu)

46 USA i jego partnerzy

47 Międzynarodowa Agencja Energii IEA Listopad 1974 rok współpracy energetycznej między krajami członkowskimi: funkcjonowanie systemu informacyjnego w dziedzinie światowego rynku naftowego, z uwzględnieniem szerokich konsultacji ze światowymi firmami naftowymi współpraca z krajami produkującymi ropę naftową przygotowanie krajowych i międzynarodowych planów zapobiegania ewentualnym zakłóceniom dostaw ropy

48 Członkowie EIA

49

50 Baku Tibilisi Tibilisi Ceyhan Koszt budowy to 2.9 biliona USD. Długość rurociągu to 1760 km (445km przez Azerbejdżan, 245 km przez Georgie i 1070 km przez Turcje).