Utrata statusu odpadu. End-of-waste criteria

Transkrypt

1 Utrata statusu odpadu Kwestia utraty statusu odpadu ma niezwykle doniosłe znaczenie w kontekście ponownego wykorzystania określonych grup odpadów. Pomimo stosunkowo obszernego materiału normatywnego regulującego tę kwestię pojawiają się jednak pewne wątpliwości interpretacyjne niepozwalające jednoznacznie stwierdzić, w jakich sytuacjach i w drodze jakiej procedury należy stwierdzić, że określony odpad utracił status odpadu i może być wykorzystywany jako produkt. End-of-waste criteria The issue of end-of-waste criteria is extremely significant in the context of the re-use of certain waste groups. Despite a relatively significant volume of legislature regulating this issue, some doubts of interpretation arise not allowing to state explicitly in what circumstances and by way of what procedure it should be noted that certain waste according the end-of-waste criteria can be used as a product. Kwestia utraty statusu odpadu regulowana jest zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym. Odnoszą się do niej bowiem zarówno art. 6 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy (Dz.U. UE. L. z 2008 r. Nr 312, str. 3 ze zm.) [dalej: dyrektywa odpadowa], jak i art. 14 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.) [dalej: UO], który stanowi implementację przepisu unijnego do polskiego systemu prawnego. Przepisy te na pierwszy rzut oka w sposób precyzyjny regulują kryteria utraty statusu odpadu. Na gruncie ich praktycznego zastosowania powstają jednak wątpliwości interpretacyjne, które zostaną szerzej nakreślone w treści artykułu. Obowiązek przeprowadzenia odzysku Pierwszą kwestią, na którą należy zwrócić uwagę jest fakt, iż zarówno art. 6 ust. 1 dyrektywy odpadowej, jak i art. 14 ust. 1 UO wprost stanowią, że utracić status odpadu może jedynie odpad, który został poddany procesowi odzysku, w tym recyklingowi. Takie sformułowanie znajdujące się w treści omawianych przepisów wyraźnie zwraca uwagę, że do utraty statusu odpadu nie wystarczy poddanie odpadów jakiemukolwiek procesowi przetwarzania. Wskazać trzeba bowiem, iż pojęcie odzysku zarówno na gruncie dyrektywy odpadowej, jak i ustawy o odpadach jest pojęciem węższym niż pojęcie przetwarzania. Zgodnie z definicją legalną zawartą w art. 3 ust. 1 pkt 21 UO oraz art. 3 pkt 14 dyrektywy odpadowej, przez przetwarzanie należy bowiem rozumieć procesy odzysku lub unieszkodliwiania, w tym przygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwianie. Przetwarzaniem odpadów na gruncie zarówno ustawy, jak i dyrektywy może być zatem nie tylko odzysk, ale również ich unieszkodliwianie oraz przygotowanie do któregokolwiek z tych dwóch procesów. dr Jędrzej Bujny Kancelaria Sójka Maciak Mataczyński Adwokaci sp. k. mgr Tymoteusz Mądry Kancelaria Sójka Maciak Mataczyński Adwokaci sp. k. Przez odzysk na gruncie ustawy o odpadach oraz dyrektywy odpadowej rozumie się natomiast wszystkie procesy, których głównym wynikiem jest to, aby odpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie innych materiałów, które w przeciwnym wypadku zostałyby użyte do spełnienia danej funkcji lub w wyniku których odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub ogólnie w gospodarce (art. 3 ust. 1 pkt 14 UO oraz art. 3 pkt 15 dyrektywy odpadowej). 32 / Logistyka Odzysku październik grudzień 2016

2 Pierwszoplanową kwestią w pojęciu odzysku jest więc niewątpliwie możliwość ponownego wykorzystania przetworzonego odpadu i to w taki sposób, że spowoduje to zaoszczędzenie zasobów normalnie wykorzystywanych w danym procesie. Jako przykład można wskazać tutaj paliwa alternatywne, które z powodzeniem mogą zastępować zasoby naturalne na co dzień używane do wytwarzania energii. Zauważyć należy także, iż załącznik II dyrektywy odpadowej zawiera wykaz przykładowych procesów odzysku. Podkreślić trzeba jednak, że zawarty tam katalog nie ma charakteru zamkniętego, możliwe jest zatem, że procesy niewymienione w nim wprost także mogą zostać uznane za procesy odzysku, o ile oczywiście prowadzą do osiągnięcia omówionego powyżej celu. Wymagania gospodarcze i wymagania środowiskowe Obowiązek przetworzenia odpadu w procesie odzysku nie jest jednak jedynym wymaganiem, aby dany odpad mógł utracić ten status i zostać ponownie wprowadzony na rynek jako produkt. Dodatkowe kryteria, jakie muszą zostać spełnione, aby taka sytuacja mogła zaistnieć, określone zostały w art. 6 ust. 1 dyrektywy odpadowej oraz art. 14 ust. 1 ustawy o odpadach. Co istotne, wszystkie kryteria określone w przywołanych przepisach muszą zostać spełnione łącznie. Naruszenie zatem zaledwie jednego z nich powoduje, iż dany odpad nie może utracić tego statusu. Kryteria określone w przepisach art. 6 ust. 1 dyrektywy odpadowej oraz art. 14 ust. 1 ustawy o odpadach są następujące: a) dana substancja lub przedmiot jest powszechnie stosowana do konkretnych celów; b) istnieje rynek takich substancji lub przedmiotów bądź popyt na nie; c) dana substancja lub przedmiot spełniają wymagania techniczne dla konkretnych celów oraz wymagania obowiązujących przepisów i norm mających zastosowanie do produktów; d) zastosowanie danej substancji lub przedmiotu nie prowadzi do ogólnych niekorzystnych skutków dla środowiska lub zdrowia ludzkiego. Na wstępie rozważań nad wskazanymi powyżej wymaganiami wypada podkreślić, że zostały one w gruncie rzeczy sformułowane w sposób dość ogólny i pozostawiający spore pole do interpretacji. W celu dokładniejszej identyfikacji ich treści normatywnej niezwykle pomocne okazują się natomiast opracowane przez Komisję Europejską wytyczne dot. interpretacji kluczowych pojęć dyrektywy 2008/98/WE 1. Należy także zauważyć, że cztery wskazane wyżej kryteria podzielić można na dwie zasadnicze kategorie. Wymagania wskazane w punktach a-b powyższego wyliczenia określić wypada bowiem mianem wymagań gospodarczych, natomiast te znajdujące się w punktach c-d nazwać można wymaganiami środowiskowymi. Wymagania gospodarcze Odnosząc się do wymagań gospodarczych, należy zauważyć, że są one ze sobą ściśle powiązane. Co do zasady bowiem, jeżeli dana substancja jest powszechnie stosowana do konkretnych celów, będzie istniał na nią popyt i z dużym prawdopodobieństwem będzie ona podlegała regułom rynkowym, jak każdy inny produkt. Na związek między tymi kryteriami zwróciła także uwagę Komisja Europejska we wspomnianych już wytycznych dot. interpretacji kluczowych pojęć dyrektywy odpadowej. W dokumencie tym wskazuje się, iż spełnieniu wymagań gospodarczych przysłużyć może się w szczególności: 1) istnienie trwale ustalonych warunków rynkowych związanych z popytem i podażą (ang. firmly established market conditions related to supply and demand) w odniesieniu do danego materiału, 2) obowiązywanie weryfikowalnych cen rynkowych (ang. verifiable market price) płaconych za dany materiał, 3) istnienie określonych specyfikacji lub norm w obrocie danym materiałem (ang. trading specifications or standards). W świetle przywołanych wyżej wytycznych KE należy raz jeszcze podkreślić, iż spełnienie wymagań gospodarczych jest de facto zależne od tego, czy dany materiał lub substancja uzyskane w wyniku procesu odzysku odpadów funkcjonują w obrocie gospodarczym jako normalny produkt, którego dotyczą standardowe zasady rynkowe. Jako przykład produktu uzyskanego w wyniku odzysku odpadów, który wydaje się spełniać powyższe wymagania, można podać paliwa alternatywne uzyskiwane z odpadów. Są one bowiem z powodzeniem wykorzystywane jako opał m.in. w przemyśle cementowym, istnieje zatem na nie określony popyt i dotyczą ich specyficzne warunki handlowe. Wymagania środowiskowe Przechodząc do omówienia wymagań środowiskowych dotyczących odpadów, które mogą utracić ten status, należy zauważyć, że wymaganie określone w art. 6 ust. 1 lit. c dyrektywy odpadowej oraz art. 14 ust. 1 pkt 1 lit. c UO wydaje się być w gruncie rzeczy dość jasne. Ocena jego spełnienia przez konkretny materiał lub substancje wymaga bowiem po pierwsze oceny, czy dany materiał lub substancja, które powstały w wyniku procesu odzysku odpadów spełniają normy jakościowe odnoszące się do materiałów, które mają zastępować. Po drugie zaś niezbędna jest także analiza obowiązujących norm technicznych, które regulują zastosowanie materiałów, które dany materiał uzyskany w wyniku procesu odzysku odpadów ma zastępować. Nawiązując do przywoływanego już przykładu paliw alternatywnych produkowanych z odpadów, należy wskazać, że w celu oceny spełniania omawianego kryterium wymagane będzie dokonanie oceny tego, czy po pierwsze dane paliwo spełnia wymagania jakościowe dot. określonych rodzajów paliw, które ma zastępować. Po drugie zaś, konieczne będzie również przeanalizowanie, czy spalanie takiego paliwa alternatywnego nie spowoduje przekroczenia standardów emisyjnych dla spalania określone- 4/2016 (21) Logistyka Odzysku / 33

3 go rodzaju paliw ustanawianych przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów. Dopiero w przypadku pozytywnego wyniku obu wskazanych testów kryterium, o którym mowa w art. 6 ust. 1 lit. c dyrektywy odpadowej oraz art. 14 ust. 1 pkt 1 lit. c UO, można będzie uznać za spełnione. Nieco bardziej skomplikowana sytuacja ma natomiast miejsce w przypadku oceny wypełniania przez dany materiał lub substancję mające utracić status odpadu wymagania wskazanego w art. 6 ust. 1 lit. d dyrektywy odpadowej oraz art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. d UO. W tym bowiem przypadku należy ustalić, czy utrata statusu odpadu przez dany przedmiot lub substancję nie spowoduje negatywnego wpływu na środowisko lub nie stanowi zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. W celu sprecyzowania tego kryterium po raz kolejny pomocne okazuje się sięgnięcie do wytycznych Komisji Europejskiej, w których treści wskazuje się, że do oceny spełniania tego kryterium konieczne jest porównanie wykorzystania danego materiału na mocy przepisów dotyczących produktów z sytuacją, w której byłby on dalej traktowany jako odpad (ang. comparing the use of the material under the relevant product legislation with the use of the same material under waste legislation). Ponadto Komisja Europejska wskazuje, iż pomocne okazać się powinno także ustalenie, czy obowiązujące przepisy dot. danego produktu wystarczająco minimalizują skutki dla środowiska oraz zdrowia człowieka (ang. Is the product legislation sufficient to adequately minimise the environmental or human health impacts?) oraz czy zwolnienie danego materiału ze statusu odpadu nie przyczyni się do zwiększenia ryzyka dla zdrowia ludzkiego ani dla środowiska (ang. Would releasing the material from the waste regime lead to higher environmental or health risks?). Przenosząc te ogólne wytyczne na grunt bardziej praktyczny, konieczne jest zatem każdorazowe dokonanie oceny, czy przeprowadzenie procesu odzysku, a następnie wykorzystanie danego produktu nie doprowadzi do większych niedogodności dla środowiska lub nie prowadzi do zwiększenia zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, w porównaniu z sytuacją, w której dane odpady zostałyby po prostu przetworzone na mocy przepisów o odpadach. Kontynuując posługiwanie się przykładem paliw alternatywnych z odpadów, można wskazać, że ocena, czy dane paliwo alternatywne spełnia kryterium określone w art. 6 ust.1 lit. d dyrektywy odpadowej, wymaga oceny tego, czy jego wytworzenie oraz następnie spalenie nie spowoduje większego obciążenia dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego niż spalenie odpadów, z których takie paliwo zostało wytworzone. W ocenie wypełniania także tego kryterium przez konkretny produkt pomocne okazać się mogą standardy emisyjne ustanowione mocą Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz urządzeń spalania lub współspalania odpadów. Rozporządzenie to określa bowiem standardy emisyjne zarówno dla spalania odpadów, jak i poszczególnych rodzajów paliw, które mogą być zastąpione przez paliwo alternatywne wytworzone z odpadów. Szczegółowe wymagania Omówione powyżej kryteria zarówno gospodarcze, jak i środowiskowe stanowią pewne ogólne standardy i mają zastosowanie do wszystkich rodzajów materiałów i substancji, które są otrzymywane z odpadów w wyniku zastosowania procesów odzysku. Należy jednak podkreślić, że na mocy art. 6 ust. 2 dyrektywy odpadowej do konkretnych rodzajów odpadów mogą zostać wydane przepisy uszczegóławiające kryteria, o których mowa w art. 6 ust. 1. Wydanie takich przepisów uszczegóławiających jest obligatoryjne zgodnie z treścią tego przepisu co najmniej w odniesieniu do kruszyw, papieru, szkła, metalu, opon i tekstyliów. Na dzień dzisiejszy wydane zostały jednak jedynie następujące rozporządzenia w tym zakresie: Rozporządzenie Rady nr 333/2011/WE z 31 marca 2011 r. ustanawiające kryteria określające, kiedy pewne rodzaje złomu przestają być odpadami, na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE, Rozporządzenie Komisji nr 1179/2012/WE z 10 grudnia 2012 r. ustanawiające kryteria określające, kiedy stłuczka szklana przestaje być odpadem, na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE, Rozporządzenie Komisji nr 715/2013/WE z 25 lipca 2013 r. ustanawiające kryteria określające, kiedy złom miedzi przestaje być odpadem, na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE. Wszystkie wyżej wskazane akty normatywne mają charakter stricte techniczny i określają parametry, jakie musi spełniać dany materiał lub substancja, aby mogły utracić status odpadu. W przypadku wszystkich innych rodzajów odpadów na szczeblu wspólnotowym brak jest natomiast bardziej precyzyjnych wytycznych określających warunki utraty przez nie statusu odpadu. We wszystkich tych przypadkach zastosowanie znajduje przepis art. 6 ust. 4 dyrektywy odpadowej, który stanowi, że w przypadku, kiedy nie ustalono szczegółowych kryteriów na szczeblu wspólnotowym, państwa członkowskie mogą decydować odrębnie w każdym przypadku, czy dany odpad przestał być odpadem, z uwzględnieniem odnośnego orzecznictwa. Wątpliwości interpretacyjne Dotychczas omówione regulacje zawarte w dyrektywie odpadowej, a implementowane do polskiego porządku prawnego ustawą o odpadach nie budzą raczej poważniejszych kontrowersji. Ze zgoła odmienną sytuacją mamy natomiast do czynienia, kiedy mowa o przepisie. 14 ust.1 pkt 2 UO. Zgodnie z nim, aby dany materiał lub substancja mógł utracić status odpadu musi, spełniać wymagania określone przez przepisy Unii Europejskiej. 34 / Logistyka Odzysku październik grudzień 2016

4 Na pierwszy rzut oka interpretacja tego przepisu nie powinna sprawiać trudności. Oczywistym jest wszakże, że materiał lub substancja, która ma utracić status odpadu, musi wypełniać wymogi określone w art. 6 ust. 1 dyrektywy odpadowej, gdyż są one tożsame z wymaganiami określonymi w art. 14 ust. 1 pkt 1 UO. Oczywiste jest także, że określone grupy odpadów, dla których zostało wydane rozporządzenie uszczegóławiające kryteria ogólne, aby utracić status odpadu, muszą spełniać wymagania techniczne określone precyzyjnie w tym rozporządzeniu. Sytuacja komplikuje się natomiast, kiedy rozporządzenie doprecyzowujące wymagania dla określonego rodzaju odpadów nie zostało wydane przez organy unijne. Zaznaczyć należy bowiem, iż w praktyce można spotkać się z bardzo restrykcyjnym sposobem wykładni przepisu art. 14 ust. 1 pkt 2 UO, w sytuacji kiedy brak jest dla określonego rodzaju odpadów unijnego rozporządzenia doprecyzowującego kryteria utraty statusu odpadu. Przykładem tego typu wykładni jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 grudnia 2014 r., sygn. akt IV SA/Wa 1949/14. W orzeczeniu tym WSA w Warszawie uznał, że w przypadku, kiedy dla danego rodzaju odpadów (w przedmiotowej spawie chodziło o drewniane podkłady kolejowe) nie zostało wydane unijne rozporządzenie uszczegóławiające kryteria określone w art. 6 ust. 1 dyrektywy odpadowej, nie jest możliwa utrata przez taki produkt lub substancję statusu odpadu. Wykładnia dokonana przez Sąd w powyżej przytoczonym wyroku wydaje się jednak nazbyt restrykcyjna i sprzeczna z przepisem art. 6 ust. 4 dyrektywy odpadowej. Należy bowiem raz jeszcze zauważyć, iż przepis ten stwarza możliwość, aby organy państw członkowskich określały odrębnie w każdym przypadku, czy dany odpad przestał być odpadem, gdy nie ustalono szczegółowych kryteriów na szczeblu unijnym. Odrębnie w każdym przypadku W tym miejscu podkreślić należy jednak, iż problemy interpretacyjne występują także na gruncie samego przepisu art. 6 ust. 4 dyrektywy odpadowej, a dotyczą one upoważnienia państw członkowskich do określania, czy dany odpad przestał być odpadem odrębnie w każdym przypadku. J. Jerzmański wskazuje bowiem, iż takie ukształtowanie przepisu oznacza, że szczegółowych kryteriów dla poszczególnych rodzajów odpadów nie można ustanowić w drodze aktu generalnego na szczeblu krajowym, tj. w przypadku Polski w drodze ustawy lub rozporządzenia, a możliwość utraty statusu odpadu musi być oceniana każdorazowo, na drodze indywidualnej decyzji administracyjnej 2. Zupełnie inne stanowisko zajmuje natomiast M. Górski, który wskazuje, iż w zacytowanym przepisie dyrektywy mamy do czynienia z upoważnieniem państwa członkowskiego do wydania aktu normatywnego o charakterze tożsamym z unijnym rozporządzeniem doprecyzowującym, z tym że o zasięgu obowiązywania ograniczonym rzecz jasna li tylko do jednego państwa członkowskiego. Zdaniem tego autora przepis art. 6 ust. 4 dyrektywy odpadowej stanowi zatem upoważnienie do wydawania przez państwa członkowskie aktów normatywnych dotyczących konkretnych rodzajów odpadów (tak jak konkretnych rodzajów odpadów dotyczą rozporządzenia wykonawcze wydawane na szczeblu unijnym), a nie upoważnienie do wydawania indywidualnych decyzji administracyjnych. 3 W świetle przywołanych wyżej wytycznych KE należy raz jeszcze podkreślić, iż spełnienie wymagań gospodarczych jest de facto zależne od tego, czy dany materiał lub substancja uzyskane w wyniku procesu odzysku odpadów funkcjonują w obrocie gospodarczym jako normalny produkt, którego dotyczą standardowe zasady rynkowe Wydaje się, że rację przyznać można w zasadzie obu powołanym wyżej autorom, jednocześnie nie przyznając jednak racji żadnemu z nich. W przywoływanych już bowiem kilkukrotnie wytycznych Komisji Europejskiej dotyczących interpretacji kluczowych pojęć dyrektywy odpadowej, wskazane zostało wyraźnie, iż w przypadku, gdy nie zostało wydane unijne rozporządzenie doprecyzowujące, państwa członkowskie mogą decydować na poziomie krajowym, kiedy dany odpad traci ten status zarówno w drodze aktów generalnych odnoszących się do poszczególnych rodzajów materiałów, jak i w drodze indywidualnych decyzji administracyjnych (ang. Member States may decide at national level whether certain waste has ceased to be waste. This can relate to classes of materials recovered from waste or to single-case decisions). Na gruncie polskiej ustawy o odpadach nie funkcjonują jednak przepisy umożliwiające wydanie krajowych rozporządzeń doprecyzowujących, odnoszących się do danych rodzajów substancji czy materiałów. Stąd wydaje się, iż należy przyjąć, iż jedyną dopuszczalną formą określania bardziej szczegółowych kryteriów w polskim porządku prawnym są indywidualne decyzje administracyjne. Jednocześnie należy jednak podkreślić, iż ustawa o odpadach nie przewiduje także żadnej szczególnej procedury administracyjnej, w której następuje utrata statusu odpadu, dlatego zastosowanie ww. przepisu art. 6 ust. 4 dyrektywy odpadowej także w formie wydawania indywidualnych decyzji administracyjnych może wydawać się problematyczne. 4/2016 (21) Logistyka Odzysku / 35

5 W praktyce jednak, jak wskazuje się w piśmiennictwie 4, szczegółowe kryteria utraty statusu odpadu powinny być ustalane każdorazowo w decyzjach administracyjnych, zezwalających na dokonanie odzysku odpadów takich jak np. pozwolenie zintegrowane lub pozwolenie na przetwarzanie odpadów. W sytuacji braku szczególnej procedury administracyjnej potwierdzającej utratę statusu odpadu wydaje się, że takie stanowisko zasługuje na aprobatę. Podsumowanie Podsumowując podjęte rozważania, należy stwierdzić, że kwestia utraty statusu odpadu stanowi niezwykle złożone zagadnienie prawne. Pomimo stosunkowo bogatych regulacji dotyczących tego problemu, i to zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, w toku ich praktycznego zastosowania pojawiają się jednak znaczące wątpliwości interpretacyjne. Nie sposób bowiem w istocie jednoznacznie stwierdzić, w jakiej formie powinno na gruncie krajowym następować doprecyzowanie ogólnych kryteriów, jakie musi spełniać dany materiał czy substancja, aby utracić status odpadu. Ustawa o odpadach z jednej strony nie zawiera bowiem przepisów umożliwiających wydawanie krajowych rozporządzeń doprecyzowujących te kryteria dla poszczególnych rodzajów odpadów, z drugiej nie wprowadza także żadnej szczególnej procedury administracyjnej, w której następować miałaby utrata statusu w drodze indywidualnej decyzji administracyjnej. De lege ferenda należy zatem postulować nowelizację ustawy o odpadach, tak aby w jej treści znalazło się albo jednoznaczne upoważnienie do wydania krajowych rozporządzeń doprecyzowujących przez właściwego ministra albo przepisy określające procedurę, w jakiej wydawana będzie indywidualna decyzja administracyjna stwierdzająca utratę statusu odpadu przez dany materiał czy substancję. Tylko taka nowelizacja pozwoli bowiem ostatecznie wyeliminować wskazane wątpliwości interpretacyjne oraz jednoznacznie usystematyzować kwestię utraty statusu odpadu na gruncie polskiego porządku prawnego. Przypisy: 1 w angielskiej wersji językowej dokument dostępny jest pod adresem: ec.europa.eu/environment/waste/framework/pdf/guidance_doc.pdf 2 Jerzmański J., Ustawa z 14 grudnia 2012 r. nowe zasady gospodarowania odpadami, [w:]. Przegląd Komunalny nr 2/2013, dodatek: Zeszyty Komunalne. 3 Górski M., Utrata statusu odpadu regulacje a ich interpretacja, [w:]. Przegląd Komunalny nr 5/ Piotrowska A., Kruś M., Procedura utraty statusu odpadu, [w]: Przegląd Komunalny nr 4/2014. Obowiązkowemu audytowi recyklerzy zobligowani są poddać się do 30 kwietnia 2017 roku Recyklerze, nie czekaj! Zamów usługę wstępnego audytu dla przedsiębiorców wystawiających dokumenty DPO, DPR, EDPO i EDPR i przygotuj się do właściwego, ustawowego audytu. SZKOLENIA, AUDYTY Kontakt: Błażej Fidziński Specjalista ds. ochrony środowiska audyty@mmconsulting.waw.pl Nasi audytorzy sprawdzą m.in.: poprawność decyzji i zezwoleń dotyczących gospodarowania odpadami, zgodność prowadzonego procesu odzysku/recyklingu z posiadanymi zezwoleniami, zgodność wystawianych dokumentów DPO i DPR z faktycznie prowadzonymi procesami oraz z dokumentami sporządzanymi na potrzeby ewidencji odpadów, zgodność wystawianych dokumentów EDPO i EDPR z faktycznie prowadzonymi procesami oraz z dokumentami sporządzanymi na potrzeby ewidencji odpadów, dokumentację sporządzaną na potrzeby ewidencji odpadów z dokumentacją finansową, posiadaną z tytułu zakupu odpadów przeznaczonych do recyklingu.