Profesor doktor habilitowany Jerzy Brzeziński ( ) przedstawiciel wrocławskiej szkoły chirurgii szczękowo-twarzowej i stomatologicznej

Transkrypt

1 praca historyczna Dent. Med. Probl. 2010, 47, 2, ISSN X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Maria Kordas 1, Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska 2, Maciej Dobrzyński 3 Profesor doktor habilitowany Jerzy Brzeziński ( ) przedstawiciel wrocławskiej szkoły chirurgii szczękowo-twarzowej i stomatologicznej Professor Jerzy Brzeziński ( ) Representative of Wrocław s School of Maxillo-Facial and Dental Surgery 1 Biblioteka Akademii Medycznej we Wrocławiu 2 Katedra i Zakład Protetyki Stomatologicznej Akademii Medycznej we Wrocławiu 3 Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Akademii Medycznej we Wrocławiu Streszczenie Profesor Jerzy Brzeziński ( ) należy do przedstawicieli wrocławskiej szkoły chirurgii szczękowo-twarzowej i stomatologicznej. Pierwsze doświadczenia naukowo-badawcze i praktyczne w tej dziedzinie zdobywał pod kierunkiem prof. dr. hab. med. Tadeusza Szczęsnego Owińskiego (w latach ), który był także promotorem jego pracy doktorskiej. Oprócz chirurgii stomatologicznej, badania naukowe profesora obejmowały również zagadnienia z zakresu embriologii i histologii stomatologicznej, histochemii i fizjologii narządu żucia. Do najważniejszych osiągnięć profesora należą wyniki badań nad chrząstką Meckela oraz wkład w rozwój fizjologii narządu żucia. Istotnym czynnikiem tych osiągnięć były szerokie zainteresowania oraz wieloletnia współpraca profesora z Katedrą Histologii. Znaczącym osiągnięciem dydaktyczno-organizacyjnym było wyodrębnienie w programie studiów stomatologicznych specjalnego przedmiotu fizjologia narządu żucia. Należy podkreślić, że prof. Brzeziński jako jeden z nielicznych profesorów stomatologii pełnił zaszczytną funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu w powojennej historii tego wydziału ( dwie kadencje). Profesor pełnił także wiele ważnych funkcji w dydaktyce przed- i podyplomowej lekarzy stomatologów oraz w Polskim Towarzystwie Stomatologicznym i Polskim Towarzystwie Histochemicznym. Dorobek naukowy profesora Brzezińskiego obejmuje 57 publikacji naukowych i wypromowanie 3 prac doktorskich (Dent Med. Probl. 2010, 47, 2, ). Słowa kluczowe: historia stomatologii, wrocławska szkoła chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej. Abstract Professor Jerzy Brzeziński ( ) belongs to representatives of the Wrocław school of maxillo-facial and dental surgery. He gained his first scientific and practical experience in this field under the supervison of prof. Tadeusz Szczęsny Owiński (in ), who was also the promoter of his doctoral thesis. Apart from the dental surgery, the Professor s research also included the issues of dental embryology and histology, histochemistry and the physiology of masticatory system. The results of investigations concerning the Meckel s cartilage as well as the contribution to the development of physiology of masticatory system are the most important Professor s achievements. The fundamental factor for these achievements were the Professor s wide interests as well as the many years co-operation with Department of Histology. The significant didactic-organizational achievement was separation within dental studies program the special subject of teaching the physiology of masticatory system. It is important to emphasize that prof. Brzeziński, as one of few professors of dentistry, performed the honorable function of dean of the Faculty of Medicine in Wroclaw Medical University in post-war history of this department ( within two terms of office). Moreover, Professor performed many important functions in before- and postgraduate education of dentists as well as in Polish Dental Society and Polish Histochemical Society. 57 scientific publications and 3 doctorial theses promotion belong to the scientific achievements of Professor Brzeziński (Dent Med. Probl. 2010, 47, 2, ). Key words: history of dentistry, Wrocław s school of maxillo-facial and dental surgery.

2 258 M. Kordas, B. Bruziewicz-Mikłaszewska, M. Dobrzyński Profesor Jerzy Brzeziński urodził się 23 stycznia 1926 r. we Lwowie, zmarł 10 maja 1990 r. we Wrocławiu. Studia odbył na Wydziale Lekarskim (Oddział Stomatologii) Akademii Medycznej we Wrocławiu. Dyplom lekarza dentysty uzyskał 18 maja 1959 r. Jeszcze przed ukończeniem studiów 1 stycznia 1958 r. podjął pracę w Katedrze Histologii i Embriologii Akademii Medycznej we Wrocławiu (kierownik: do 1964 r. prof. dr hab. Zofia Sembratowa ( ), następnie prof. dr hab. Jan Zarzycki ( )), gdzie był zatrudniony kolejno na stanowisku zastępcy asystenta, asystenta i adiunkta [1 3]. W latach pracował na stanowisku adiunkta w Klinice Chirurgii Stomatologicznej (kierownik: prof. dr hab. Tadeusz Szczęsny Owiński). W ramach restrukturyzacji z Kliniki Chirurgii Stomatologicznej wyodrębniono Katedrę i Zakład Chirurgii Stomatologicznej (kierownik: prof. dr hab. Franciszek Mraz ( )), do której profesor Brzeziński przeszedł 1 października 1970 r. Stopień naukowy doktora nauk medycznych uzyskał w 1966 r. na podstawie rozprawy pt. Badania nad unaczynieniem cementu (kostniwa) zęba człowieka ze szczególnym uwzględnieniem kanałów Haversa. Promotorem jego pracy doktorskiej był profesor Tadeusz Szczęsny Owiński [4 5]. W 1971 r. uzyskał stopień specjalisty II stopnia z zakresu chirurgii stomatologicznej [3]. Uchwałą Rady Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu z 1979 r. profesor Brzeziński uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk medycznych z zakresu stomatologii na podstawie dorobku naukowego oraz pracy habilitacyjnej pt. Badania nad udziałem chrząstki Meckela w rozwoju żuchwy, zębodołów i przegród międzyzębowych oraz jej rola w formowaniu się zawiązków zębów mlecznych i stałych u człowieka [4, 6]. Uchwała ta została następnie zatwierdzona przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną ds. Kadr Naukowych przy Prezesie Rady Ministrów w dniu 31 marca 1980 r. Bezpośrednio po zatwierdzeniu stopnia doktora habilitowanego profesor Brzeziński został mianowany docentem w Katedrze i Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej, a rok później objął funkcję zastępcy kierownika tego zakładu. W latach profesor Brzeziński pełnił funkcję prodziekana ds. stomatologii Wydziału Lekarskiego, a przez następne dwie kadencje w latach dziekana tego wydziału [7 9]. W 1989 r. otrzymał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego. Główne kierunki badań naukowych profesora Brzezińskiego obejmowały zagadnienia z zakresu embriologii, histochemii stomatologicznej, fizjologii narządu żucia oraz chirurgii stomatologicznej [3 6, 10]. Badania nad rolą chrząstki Meckela Ryc. 1. Prof. dr hab. Jerzy Brzeziński. Fot. ze zbioru Akademii Medycznej we Wrocławiu [8] Fig. 1. Prof. dr hab. Jerzy Brzeziński. Photo from the Wrocław Medical University collection [8] w formowaniu się zawiązków zębów mlecznych i stałych oraz jej udziałem w rozwoju żuchwy, zębodołów i przegród międzyzębowych zostały zawarte w pracy habilitacyjnej. Na uwagę zasługują również publikacje związane z badaniami nad obecnością naczyń krwionośnych w cemencie w zależności od zmiennego obciążenia zęba oraz w przypadku zębów pozbawionych żywej miazgi lub rozchwianych. Innym ważnym kierunkiem badań profesora były zagadnienia związane z zastosowaniem anestezji w różnych zabiegach stomatologicznych z uwzględnieniem anatomii topograficznej pacjentów. Profesor Brzeziński wraz z doktorem Janem Smereką wydał interesujący cykl prac dotyczących historii stomatologii wrocławskiej. Profesor Jerzy Brzeziński był autorem lub współautorem 57 publikacji, promotorem 3 prac doktorskich oraz recenzentem 5 prac doktorskich i 1 rozprawy habilitacyjnej. Aktywnie uczestniczył w zjazdach, kongresach oraz sympozjach w kraju i zagranicą (m.in. Kongres FDI w Wiedniu, kongresy w NRD, na Węgrzech i w Jugosławii, Zjazdy Dziekanów w Norwegii, Izraelu, Portugalii) [3, 5, 7, 8]. Od 1980 r. pełnił funkcję członka Komitetu Redakcyjnego Wrocławskiej Stomatologii. Duże znaczenie dla wrocławskiej stomatologii i uczelni mają osiągnięcia profesora Brzezińskiego w pracy dydaktyczno-organizacyjnej. W roku akademickim 1973/1974 przy Zakładzie Chirurgii Stomatologicznej zorganizował Zespół Dydaktyczny Fizjologii Narządu Żucia i został jego kierownikiem. Przez kilkanaście lat był opiekunem II roku stomatologii. Profesor brał również aktywny udział w szkoleniu podyplomowym: wykształcił 5 specjalistów II stopnia w chirurgii stomatologicznej, przewodniczył komisjom egzami-

3 Profesor doktor habilitowany Jerzy Brzeziński ( ) 259 nacyjnym na I stopień specjalizacji w województwie wrocławskim, opolskim i legnickim, a od 1978 r. był członkiem komisji egzaminacyjnej na II stopień specjalizacji we Wrocławiu. W 1975 r. został członkiem Komisji Kontroli Zawodowej przy prezydium WRN we Wrocławiu. W 1955 r. profesor Brzeziński wstąpił do Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, pełniąc w nim funkcję sekretarza ( ) i przewodniczącego ( ) Zarządu Oddziału Wrocławskiego, a od 1978 r. członka Sądu Koleżeńskiego Zarządu Głównego PTS. W 1962 r. został również członkiem Polskiego Towarzystwa Histochemicznego i w latach został wybrany na członka Komisji Rewizyjnej Zarządu Oddziału Wrocławskiego PTH [2, 7, 8]. Za działalność naukową, dydaktyczno-wychowawczą i organizacyjną oraz wzorową postawę etyczną profesor Brzeziński został uhonorowany wieloma odznaczeniami: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski; Złotym Krzyżem Zasługi; Złotą Odznaką Academia Medica Wratislaviensis ; Złotą Odznaką Zasłużony dla Województwa Wrocławskiego i Miasta Wrocławia oraz dla Województwa Opolskiego i Miasta Opola; Medalem Czterdziestolecia, Medalem Zasługi dla Obronności Kraju oraz odznakami resortowymi. Otrzymał ponadto nagrodę II stopnia Czasopisma Stomatologicznego i nagrodę ministra III stopnia [6 8]. Dorobek naukowy profesora Jerzego Brzezińskiego Brzeziński J.: Badania nad udziałem chrząstki Meckela w rozwoju żuchwy, zębodołów i przegród międyzębowych oraz jej rola w formowaniu się zawiązków zębów mlecznych i stałych u człowieka. Wrocław Artykuły 1. Pawela T., Brzeziński J.: Choroba Pageta o umiejscowieniu szczękowym. Czas. Stomatol. 1961, 14, 12, Brzeziński J.: Kilka uwag w sprawie powstawania kanałów Haversa w obrębie kostniwa (cementu) zęba na podstawie przypadku własnego. Wroc. Biul. Stomatol. 1964, Brzeziński J.: Badania nad unaczynieniem cementu (kostniwa) zęba człowieka ze szczególnym uwzględnieniem kanałów Haversa. Praca doktorska. Wrocław Brzeziński J.: Badania nad obecnością naczyń krwionośnych w cemencie zębów martwych i rozchwianych u człowieka. Wroc. Stomatol. 1966/1967, Brzeziński J.: Badania nad unaczynieniem cementu (kostniwa) zębów człowieka w zależności od ich obciążenia. [W:] VIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Anatomicznego. Katowice Rokitnica września Streszczenia referatów. Katowice 1967, Brzeziński J., Brzezińska B.: Badania nad występowaniem zębiniaków (dentikli) w zębach człowieka. Wroc. Stomatol. 1966/1967, Pawiłowska-Michalik H., Brzeziński J.: Przypadek zaburzonego rozwoju zęba. Wroc. Stomatol. 1966/1967, Brzezińska B., Potoczek S., Brzeziński J.: Przypadek perły szkliwnej. Czas. Stomatol. 1968, 21, Brzeziński J.: Badania nad wpływem obciążenia zębów człowieka na stopień unaczynienia kostniwa. Wroc. Stomatol. 1968, Brzeziński J., Brzezińska B.: Badania nad występowaniem cementniaków w obrębie kostniwa (cementu) zęba człowieka. Wroc. Stomatol. 1968, Kuczyńska-Kozłowska S., Brzeziński J.: Rzadki przypadek anomalii zęba. Wroc. Stomatol. 1968, Maślanka T., Maresz A., Brzeziński J.: Zastosowanie jonoforezy leków znieczulających przy szlifowaniu zębów. Protet. Stomatol. 1968, 14, Brzeziński J.: Elementy morfologiczne komórki i ich funkcje w procesach chorobowych w mikroskopie elektronowym. Wroc. Stomatol. 1971, Brzeziński J., Martosz M.: Powikłane zapalenie kości u pracownika służby zdrowia. Wroc. Stomatol. 1972, Kuczyńska-Kozłowska S., Brzeziński J.: Przypadek resorpcji korzenia. Wroc. Stomatol. 1972, Mraz F., Brzeziński J.: Perforatio palati. Wroc. Stomatol. 1972, Mraz F., Brzeziński J.: Pomyłki diagnostyczne wynikłe z podawania antybiotyków i środków przeciwbólowych. Obserwacje kliniczne. Wroc. Stomatol. 1972, Brzezińska B., Brzeziński J.: Mikroskopowe badania nadnerczy świnek morskich w doświadczalnie wywołanym wstrząsie anafilaktycznym. Wroc. Stomatol. 1973, Brzeziński J., Czechowicz K.: Histologiczne badania substancji twardych zęba w amelogenesis imperfecta. Wroc. Stomatol. 1973, Szepietowska W., Brzeziński J.: Odontoliza przyczyną patologicznego złamania korony zęba. Wroc. Stomatol. 1973, Bożiłow W., Brzeziński J., Brzezińska B.: Budowa i klasyfikacja receptorów jamy ustnej. Wroc. Stomatol. 1974,

4 260 M. Kordas, B. Bruziewicz-Mikłaszewska, M. Dobrzyński 22. Brzeziński J., Bożiłow W.: Problem unerwienia zęba i ozębnej. Wroc. Stomatol. 1974, Brzezińska B., Brzeziński J.: Torbiele zębopochodne w aspekcie histologicznym. Wroc. Stomatol. 1975, Brzeziński J., Szepietowska W., Kaniak Z.: Przypadek resorpcji wewnętrznej zęba. Wroc. Stomatol. 1975, Brzeziński J., Brzezińska B., Brzezińska- -Miszczyszyn T.: Rozwój gruczołów ślinowych wargi człowieka we wczesnych okresach życia płodowego. Czas. Stomatol. 1976, 29, Mraz F., Szepietowska W., Brzeziński J.: Problem bezbolesnego znieczulania. Wroc. Stomatol. 1977, Smereka J., Brzeziński J.: Polacy na studiach stomatologicznych we Wrocławiu w latach Wroc. Stomatol. 1978, Brzeziński J.: Badania nad udziałem chrząstki Mackela w rozwoju żuchwy, zębodołów i przegród międzyzębowych oraz jej rola w formowaniu się zawiązków zębów mlecznych i stałych u człowieka. Czas. Stomatol. 1979, 32, Brzeziński J., Krzysztoń E., Urmańska K: Przypadek guza mieszanego w policzku. Wroc. Stomatol. 1979, Mraz F., Pilak M., Brzeziński J.: Glomangioma wargi górnej. Wroc. Stomatol. 1979, Brzeziński J.: Chrząstka Meckela jako istotny element w rozwoju żuchwy. Wroc. Stomatol. 1982, Brzeziński J.: Kształtowanie się zębodołów i przegród międzyzębowych w okresie rozwojowym żuchwy człowieka. Wroc. Stomatol. 1982, Brzeziński J.: 100. rocznica urodzin prof. Antoniego Cieszyńskiego. Wroc. Stomatol. 1982, Brzeziński J.: Rozwój i różnicowanie się zębów mlecznych i stałych w stosunku do rozwoju żuchwy, na poszczególnych etapach jej rozwoju. Wroc. Stomatol. 1982, Brzeziński J.: Udział naczyń krwionośnych w powstawaniu żuchwy i zawiązków zębowych. Wroc. Stomatol. 1982, Brzeziński J.: Próba wyjaśnienia roli chrząstki Meckela w powstawaniu zaburzeń rozwojowych żuchwy. Wroc. Stomatol. 1983, Brzeziński J.: Wpływ układu beleczek kostnych trzonu, gałęzi, przegród międzyzębowych i zębodołów w okresie rozwojowym dla właściwej trajektorii kostnej żuchwy. Wroc. Stomatol. 1983, Brzeziński J., Ćwioro F., Kaczkowski H.: Wpływ budowy anatomiczno-morfologicznej gałęzi żuchwy na wybór sposobu operacyjnego leczenia zniekształceń żuchwy według zmodyfikowanej metody Dal Ponta. Wroc. Stomatol. 1983, Brzeziński J., Zeńczak D., Mussur M.: Próby modelowego odtworzenia biomechaniki stawów i mięśni narządu żucia. Wroc. Stomatol. 1983, Smereka J., Brzeziński. J.: Lekarze polscy promowani i doktoryzowani z zakresu stomatologii na Uniwersytecie Wrocławskim do roku Wroc. Stomatol. 1984, Brzeziński J., Sysło M.: Badania radiologiczne i histologiczne nad rozwojem wyrostka kłykciowego i gałęzi żuchwy u człowieka. Wroc. Stomatol. 1985, Smereka J., Brzeziński J.: Medycy i stomatolodzy w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim działającym we Wrocławiu w latach Wroc. Stomatol. 1985, Fastyn J., Brzeziński J.: Niepowodzenia przy znieczuleniu nerwu zębodołowego dolnego wynikające z topografii wewnętrznej powierzchni gałęzi żuchwy. Wroc. Stomatol. 1986, Brzeziński J., Fastyn J.: Topografia otworu bródkowego dla potrzeb znieczulenia nerwu bródkowego. Wroc. Stomatol. 1986, Brzeziński J., Ujec M.: Sprawozdanie z Konferencji Europejskiego Stowarzyszenia Dziekanów Wydziałów Medycznych (AMDE) Jerozolima 1985 r. Wroc. Stomatol. 1986, Brzeziński J.: Rozważania nad wpływem chrząstki Meckela na powstawanie zaburzeń czynnościowych narządu żucia. Wroc. Stomatol. 1986, Fastyn J., Brzeziński J.: Rzadkie odmiany przesunięcia otworu żuchwowego i bródkowego. Wroc. Stomatol. 1986, Brzeziński J., Fastyn J.: Topografia otworu bródkowego dla potrzeb znieczulenia nerwu bródkowego. Wroc. Stomatol. 1986, Smereka J., Brzeziński J.: Zarys historyczny leczenia rozszczepu podniebienia twardego w Polsce w XIX wieku. Wroc. Stomatol. 1986, Ujec M., Brzeziński J.: Sprawozdanie z Konferencji Europejskiego Stowarzyszenia Edukacji Medycznej (AMEE) Jerozolima 1985 r. Wroc. Stomatol. 1986, Brzeziński J., Kawecka E., Rokitiańska M.: Ocena stanu jamy ustnej jednej ze szkół podstawowych w Bydgoszczy. Wroc. Stomatol. 1987, Brzeziński J., Ujec M.: Sprawozdanie z Konferencji Europejskiego Stowarzyszenia Dziekanów Wydziałów Medycznych (ADME) oraz Europejskiego Stowarzyszenia Edukacji Medycznej (AMEE) Lizbona 1986 r. Wroc. Stomatol. 1987,

5 Profesor doktor habilitowany Jerzy Brzeziński ( ) Brzeziński J., Smereka J.: Niektóre konserwatywne i tradycyjne metody leczenia zębów stosowane przez osadników na Dolnym Śląsku w pierwszych latach powojennych. Wroc. Stomatol. 1988, Zeńczak-Więckiewicz D., Brzeziński J.: Udział naczyń krwionośnych w powstawaniu ramienia wstępującego i głowy żuchwy. Wroc. Stomatol. 1988, Zeńczak-Więckiewicz D., Brzeziński J.: Wpływ chrząstki Meckela na różnicowanie gałęzi i głowy żuchwy u człowieka. Wroc. Stomatol. 1988, Smereka J., Brzeziński J.: Absolwenci stomatologii wrocławskiej z lat pracujący w PRL. Wroc. Stomatol. 1989, Brzeziński J., Zeńczak-Więckiewicz D.: Radiologiczny obraz rozwoju żuchwy w życiu płodowym. Wroc. Stomatol. 1991, Promotor prac doktorskich 1. Potoczek Jacek: Aktywność esterazy acetylocholinowej w ślinie u osób z terenów o różnej zawartości fluoru w wodzie pitnej a próchnica zębów. Wrocław 1985, AM, pr. doktorska sygn Rokitiańska Mirosława: Budowa i rozwój aferentnych i eferentnych zakończeń nerwowych w mięśniach żwaczowych. Wrocław 1988, AM, pr. doktorska sygn. 45/ Zeńczak-Więckiewicz Dobrochna: Badania nad udziałem chrząstki Meckela w rozwoju ramienia i głowy żuchwy u człowieka. Wrocław 1990, AM, pr. doktorska sygn Piśmiennictwo [1] Kto jest kim w polskiej medycynie. Wyd. Interpress, Warszawa 1987, 85. [2] Mraz F.: Prof. Jerzy Brzeziński. Wspomnienie pośmiertne. Życie uczelni. Pismo Akademii Medycznej we Wrocławiu 1990, 6(21), 6. [3] Potoczek S.: Jubileusz doc. dr. hab. Jerzego Brzezińskiego dziekana Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej we Wrocławiu. Wroc. Stomatol. 1986, 3 6. [4] Bruziewicz-Mikłaszewska B.: Zarys dziejów uniwersyteckiej stomatologii we Wrocławiu. Od renesansu do współczesności. Akademia Medyczna we Wrocławiu. Wrocław 2006, [5] Mraz F.: Zakład Chirurgii Stomatologicznej. W: Akademia Medyczna we Wrocławiu Red.: Rogalski E., AM Wrocław 1980, [6] Zawada A.: History of the Department of Dental Surgery, Wroclaw Medical University. Dent. Med. Probl. 2007, 44, [7] Mraz F.: Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej. W: Akademia Medyczna we Wrocławiu Red.: Potoczek S., AM Wrocław 1985, [8] Mraz F.: Katedra i Zakład Chirurgii Stomatologicznej. W: Akademia Medyczna we Wrocławiu Red.: Potoczek S., AM Wrocław 1990, [9] Bruziewicz-Mikłaszewska B.: Stomatologia. W: Historia Wydziałów Lekarskiego i Farmaceutycznego Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Akademii Medycznej we Wrocławiu w latach Red.: Kozuschek W., Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002, [10] Knapik Z., Heimrath T.: Medycyna kliniczna. W: Udział medycyny wrocławskiej w rozwoju nauk medycznych w ujęciu historycznym. Wybrane kierunki. [kom. red. L. Barg i in.] Akademia Medyczna we Wrocławiu. Wrocław 2000, Adres do korespondencji: Maria Kordas Biblioteka Akademii Medycznej we Wrocławiu ul. Parkowa 1/ Wrocław tel mkordas@stom.am.wroc.pl Praca wpłynęła do Redakcji: r. Po recenzji: r. Zaakceptowano do druku: r. Received: Revised: Accepted: