OPIS WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZAPEWNIANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA

Transkrypt

1 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA W LEGNICY OPIS WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZAPEWNIANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA opracował dr Andrzej Szczepański LEGNICA 2014/2015

2 Część I Opis systemu 1. Wprowadzenie Dotychczasowe rozwiązania Cele wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia Organizacja wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia Zakres działania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia Prowadzenie systematycznej i kompleksowej weryfikacji zakładanych efektów kształcenia Monitorowanie programów kształcenia w celu ich doskonalenia Określenie zasad weryfikacji osiąganych efektów kształcenia przez studentów Doskonalenie procesu dyplomowania Zapewnienie wysokiej jakości kadry dydaktycznej Monitorowanie warunków kształcenia, zasobów wspomagających naukę, środków wsparcia dla studentów oraz poziomu satysfakcji ze studiowania na danym kierunku studiów Udział interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w procesie zapewniania i udoskonalania jakości kształcenia Monitorowanie losów zawodowych absolwentów Publikowanie informacji o oferowanych przez Uczelnię programach i efektach kształcenia Doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia Budowanie kultury jakości na Uczelni...18 Część II Procedury systemu Procedury wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia...19 Część III Praktyczne profile kształcenia na kierunkach studiów Nowe szanse i wyzwania wynikające z nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym

3 CZĘŚĆ I Opis systemu 1. WPROWADZENIE W trosce o stałe podnoszenie jakości kształcenia czynnika warunkującego dalszy rozwój oraz wzmocnienie pozycji Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy na lokalnym i ogólnopolskim obszarze edukacji Rektor Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy wprowadził zarządzeniem nr 28/13 z dnia 14 maja 2013 r. wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia, który odnosi się do wszystkich etapów i aspektów procesu dydaktycznego, uwzględniając w szczególności wszystkie formy weryfikowania efektów kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów, osiąganych przez studenta w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych oraz opinie interesariuszy Uczelni, a także wnioski z monitorowania losów zawodowych absolwentów Uczelni. Wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia zawiera zasady oraz najważniejsze uwarunkowania, procedury i wytyczne kreowania wysokiej kultury jakości kształcenia, zarówno na Wydziałach jak i na poziomie Uczelni. Działania podejmowane w zakresie prawidłowego funkcjonowania systemu są planowane i nadzorowane, a wnioski płynące z ich realizacji służą doskonaleniu jakości kształcenia. Opracowany system został zbudowany z poszanowaniem specyfiki Wydziałów w przekonaniu, że umacnianiu wysokiej jakości kształcenia służy ocena własna, dialog, współpraca i wdrażanie najlepszych rozwiązań. Wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia podlega ciągłemu doskonaleniu, czemu służą opracowane i wdrożone procedury na poziomie Uczelni i wszystkich Wydziałów. Działania podjęte przy konstruowaniu systemu miały na celu stworzenie jego przejrzystej struktury, skupiającej wokół siebie wszystkie jednostki organizacyjne Uczelni i jej pracowników działających na rzecz zapewnienia, monitorowania i podnoszenia jakości kształcenia studentów na wszystkich etapach i aspektach procesu dydaktycznego. Tym samym wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia oznacza strukturę organizacyjną, podział odpowiedzialności decyzyjnej i wykonawczej, zbiór procesów i procedur oraz zasobów materialnych i niematerialnych umożliwiających wdrożenie zarządzania przez jakość. Dodatkowo jego niezwykle istotną funkcją jest także spełnienie niezbędnych wymogów stawianych uczelniom przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Polską Komisję Akredytacyjną, a także standardy określone w Deklaracji Bolońskiej. 3

4 2. DOTYCHCZASOWE ROZWIĄZANIA Wewnętrzny system zapewniania jakości w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy podlega ciągłej ewaluacji i doskonaleniu w oparciu o dotychczasowe dobre doświadczenia w zapewnianiu jakości kształcenia, które wzbogacone zostały nowymi instrumentami działania sprzyjającymi doskonaleniu i umacnianiu wysokiej jakości kształcenia. Pierwszym dokumentem wprowadzającym system jakości kształcenia w Uczelni było Zarządzenie Nr 47/08 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy z dnia 29 października 2008 r. w sprawie wprowadzenia systemu zapewniającego jakość kształcenia w Państwowej Wyższej Szkole zawodowej im. Witelona w Legnicy. Zarządzenie w sposób bezpośredni nawiązywało do misji Uczelni i jej celów strategicznych ujętych w Strategii rozwoju Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy na lata Na jego mocy powołane zostały Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia i Wydziałowe Zespoły ds. Jakości kształcenia, jako podmioty odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie systemu jakości. W skład Uczelnianego Zespołu ds. Jakości Kształcenia wchodzili: Prorektor ds. Dydaktyki i Studentów jako przewodniczący, Dziekani Wydziałów i Uczelniany Koordynator ECTS. Do zadań Uczelnianego Zespołu należało: 1. Określanie celów i planów działania w zakresie zapewniania jakości kształcenia w Uczelni. 2. Określanie propozycji wewnętrznych standardów jakości. 3. Określanie propozycji wewnętrznych zasad przeprowadzania egzaminów i zaliczeń oraz wymogów pisania prac dyplomowych. 4. Przedstawianie propozycji nowych rozwiązań mających na celu podnoszenie jakości kształcenia. 5. Analizowanie podjętych działań pod względem ich skuteczności oraz osiągniętych rezultatów. W skład Wydziałowych Zespołów ds. Jakości Kształcenia wchodzili: Dziekan jako przewodniczący, Prodziekani, Wydziałowy Koordynator programu Erasmus i ECTS oraz po dwóch nauczycieli akademickich wskazanych przez Dziekana z każdego prowadzonego na wydziale kierunku. Do zadań Wydziałowych Zespołów należało: 1. Dokonywanie analizy ankiet studentów dotyczących jakości prowadzonych zajęć. 2. Dokonywanie oceny zgodności tematów prac dyplomowych z kierunkiem studiów. 4

5 3. Ocena poziomu nauczania poszczególnych przedmiotów. 4. Analizowanie planów studiów, porównywanie ich ze standardami kształcenia. 5. Analizowanie i ocena programów studiów. 6. Inicjowanie spotkań ze studentami i pracownikami, których celem będzie analiza jakości kształcenia oraz ocena efektów nauczania, w tym zwłaszcza przygotowanie prowadzących do zajęć, poziomu zajęć, przygotowanie studentów przez prowadzącego do egzaminu, wymagania egzaminacyjne itp. 7. Ustalanie wytycznych wewnętrzwydziałowych mających na celu podnoszenie jakości kształcenia na poszczególnych kierunkach. Wprowadzony system zapewniania jakości kształcenia był rozwiązaniem całkowicie nowym w dotychczasowej historii funkcjonowania Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy. Efekty pracy podmiotów powołanych na mocy ww. zarządzenia stały się asumptem do opracowania nowych instrumentów działania sprzyjającym doskonaleniu i umacnianiu wysokiej jakości kształcenia w celu jej ewaluacji. Mając powyższe założenia na uwadze, Senat Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy Uchwałą Nr IV/63 z dnia 24 listopada w sprawie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia wprowadził istotne uzupełnienia funkcjonującego w Uczelni systemu. Sformalizowano cele wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia, wśród których wymieniono: 1. Dbałość o wysoką jakość działalności dydaktycznej oraz badań naukowych. 2. Dostarczanie informacji koniecznych do zarządzania procesem kształcenia w celu doskonalenia jego jakości. 3. Kształtowanie poczucia wspólnej odpowiedzialności w środowisku Uczelni za budowanie kultury jakości kształcenia. 4. Podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności Uczelni na rynku usług edukacyjnych. Osiągnięciu ww. celów miały służyć polityka, strategia i procedury zapewnienia jakości kształcenia. Założono, że polityka i strategia zapewnienia jakości kształcenia koncentrują się w szczególności na działaniach z zakresu: 1. Łączności nauczania i badań naukowych. 2. Organizacji systemu zapewnienia jakości kształcenia. 3. Realizacji przyjętych standardów nauczania. 4. Określenia obowiązków wydziałów oraz innych jednostek organizacyjnych i osób w obszarze zapewnienia jakości kształcenia. 5

6 5. Zaangażowania studentów w działania wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia. 6. Określenia sposobu wdrażania, monitorowania i korygowania polityki i strategii zapewniania jakości kształcenia. Określono procedury zapewnienia jakości kształcenia w ramach wewnętrznego systemu, wśród których wyszczególniono: 1. Analizę planów studiów, programów nauczania i efektów nauczania oraz ich ocenę pod kątem zgodności ze standardami kształcenia. 2. Nadzór nad aktualizacją i doskonaleniem Europejskiego Systemu Transferu Punktów (ECTS). 3. Weryfikację tematów prac dyplomowych i ocenę ich zgodności z kierunkiem studiów. 4. Określenie ogólnych zasad oceniania studentów oraz przegląd zasad zaliczania poszczególnych przedmiotów. 5. Zapewnienie jakości kadry dydaktycznej. 6. Monitorowanie warunków dydaktycznych, zasobów wspomagających naukę oraz środków wsparcia dla studentów. 7. Gromadzenie i analiza informacji na podstawie badania opinii studentów, absolwentów i pracowników uczelni oraz opinii lokalnych pracodawców. 8. Publikowanie informacji o oferowanych przez Uczelnię programach i efektach kształcenia. 9. Stosowanie systemu antyplagiatowego Plagiat.pl. Zgodnie ze wspomnianą uchwałą odpowiedzialność za prawidłowe wdrażanie, realizowanie i ewaluację wewnętrznego systemu jakości kształcenia ponosili: Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia, Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia, a także podmioty wskazane w dokumencie, w zakresie powierzonych im zadań. Tworząc wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy przyjęto zasadę podejmowania stałych działań mających na celu analizę, ocenę i doskonalenie funkcjonujących rozwiązań. Dlatego w celu upowszechnienia wśród studentów wiedzy o systemie zapewniania jakości kształcenia na Uczelni, a także włączenia ich w jego prace, wprowadzono Zarządzeniem Nr 6/10 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy z dnia 27 stycznia 2010 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie wprowadzenia systemu zapewniającego jakość kształcenia w Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy uzupełnienie 6

7 składów Uczelnianego Zespołu ds. Jakości Kształcenia i Wydziałowych Zespołów ds. Jakości Kształcenia o wskazanych przez organ samorządu studenckiego przedstawicieli studentów. 7

8 3. CELE WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZAPEWNIANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U nr 164 poz. 1365) i wprowadzenie Krajowych Ram Kwalifikacji, wprowadziły nowe spojrzenie na zagadnienie zapewnienia jakości kształcenia w Uczelni. W wyniku gruntownie przeprowadzonej analizy i oceny funkcjonowania dotychczasowych rozwiązań, wskazano konieczność modyfikacji systemu jakości kształcenia w celu dostosowania go do nowych wymagań. Wyartykułowano także potrzebę powołania nowych ciał odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie i doskonalenie systemu zapewnienia jakości kształcenia, a także weryfikacji jego dotychczasowych celów i zakresu działania. Udoskonalony system jakości kształcenia w Uczelni określa Zarządzenie Nr 28/13 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy z dnia 14 maja 2013 r. w sprawie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy. Ww. zarządzenie zostało skonstruowane z ścisłym powiązaniu z misją i nową Strategią rozwoju Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy na lata odpowiadając określonym w niej celom strategicznym. Zgodnie z nimi wewnętrzny system zapewniania jakości wskazuje następujące cele: 1. Zapewnienie wysokiej jakości działalności dydaktycznej w Uczelni. 2. Systematyczna i kompleksowa ocena efektów kształcenia. 3. Doskonalenie programów kształcenia poprzez stosowanie mechanizmów służących do ich systematycznego monitorowania i ewaluacji. 4. Dostosowanie programów kształcenia do potrzeb rynku pracy i zapotrzebowania społecznego. 5. Dostarczanie informacji koniecznych do zarządzania procesem kształcenia. 6. Ścisłe powiązanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia z misją i strategią Uczelni. 7. Upowszechnianie informacji o programach i efektach kształcenia, a także działaniach podjętych w celu doskonalenia jakości kształcenia. 8. Kształtowanie poczucia wspólnej odpowiedzialności w środowisku Uczelni za budowanie kultury jakości kształcenia. 9. Podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności Uczelni w lokalnym środowisku poprzez doskonalenie jakości usług edukacyjnych. 8

9 4. ORGANIZACJA WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZAPEWNIANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Wdrożenie i efektywne funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia wymaga odpowiedniego zorganizowania. Przyjęto, że podmiotem odpowiedzialnym za projektowanie systemu jakości kształcenia i monitorowanie jego funkcjonowania odpowiedzialny jest Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia, zwany dalej Uczelnianym Zespołem, w którego skład wchodzą Prorektor ds. Dydaktyki i Studentów, jako przewodniczący, Dziekani wydziałów, Uczelniany Koordynator ds. monitorowania losów zawodowych absolwentów oraz wskazany przez organ samorządu studenckiego przedstawiciel studentów. Na poziomie wydziałów za zapewnienie wysokiej jakości kształcenia odpowiadają powołane przez Dziekana Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia, zwane dalej Wydziałowymi Zespołami. W skład Wydziałowych Zespołów wchodzą Dziekan, jako przewodniczący, Prodziekani, Wydziałowy Koordynator programu Erasmus i ECTS, co najmniej dwóch nauczycieli akademickich wskazanych przez Dziekana z każdego prowadzonego na wydziale kierunku studiów oraz co najmniej po jednym przedstawicielu studentów reprezentujących dany kierunek studiów. Podmiotem odpowiedzialnym za dokonywanie cyklicznej oceny funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia i formułowanie propozycji jego udoskonalania jest Zespół Rektorski ds. Oceny i Ewaluacji Wewnętrznego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia, zwany dalej Zespołem Rektorskim. W skład Zespołu Rektorskiego wchodzą nauczyciele akademiccy powołani przez Rektora w drodze zarządzenia. Obowiązki i kompetencje poszczególnych organów są następujące: Rektor Sprawuje nadzór nad wdrożeniem, funkcjonowaniem i doskonaleniem systemu zapewniania jakości kształcenia w Uczelni. Powołuje skład Uczelnianego Zespołu. Wyznacza Uczelnianego Koordynatora ds. monitorowania losów zawodowych absolwentów. Zapewnia odpowiednie warunki w Uczelni, w tym zwłaszcza jej infrastrukturę do prowadzenia procesu dydaktycznego na wysokim poziomie. 9

10 Podejmuje decyzje związane z ewaluacją wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia Powołuje w drodze zarządzenia członków Zespołu Rektorskiego spośród nauczycieli akademickich. Przedstawia Senatowi informację o funkcjonowaniu wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia po zakończeniu danego roku akademickiego. Prorektor ds. Dydaktyki i Studentów Przewodniczy Uczelnianemu Zespołowi. Czuwa nad prawidłowym funkcjonowaniem procesu dydaktycznego w Uczelni. Zgłasza propozycje nowych rozwiązań z zakresu wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. Przedkłada Rektorowi sprawozdania z działalności Uczelnianego Zespołu po każdym roku akademickim. Współpracuje z samorządem studenckim w zakresie włączenia społeczności studenckiej w proces budowania kultury jakości na Uczelni. Organizuje obsługę administracyjną Uczelnianego Zespołu. Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia Przyjmuje harmonogram działań do realizacji w Uczelni na każdy rok akademicki. Opracowuje procedury lub wytyczne mające za zadanie prawidłowe funkcjonowanie systemu zapewniania jakości kształcenia. Monitoruje funkcjonowanie w Uczelni wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. Analizuje podjęte działania pod względem ich skuteczności oraz osiągniętych rezultatów. Prezentuje Zespołowi Rektorskiemu nowe rozwiązania mające na celu podnoszenie jakości kształcenia. Wykonuje inne zadania wskazane przez Rektora. Przedstawia po każdym semestrze Zespołowi Rektorskiemu sprawozdanie z realizacji działań podjętych w tym okresie. 10

11 Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia Zapewniają prawidłowe funkcjonowanie systemu jakości kształcenia na Wydziałach. Realizują ogólnouczelniane procedury w zakresie zapewniania jakości kształcenia. Ustalają wewnątrzwydziałowe zasady i procedury zapewniania jakości kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów. Wykonują inne zadania wyznaczone przez Dziekana. Przedstawiają po każdym semestrze Przewodniczącemu Uczelnianego Zespołu sprawozdania z realizacji działań podjętych w tym okresie. Zespół Rektorski ds. Oceny i Ewaluacji Wewnętrznego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia Podejmuje działania mające na celu doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. Może żądać od Dziekanów dodatkowych danych, informacji lub dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia oceny jakości kształcenia na danym wydziale. Dokonuje oceny funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia na podstawie sprawozdań składanych po każdym semestrze przez Uczelniany Zespół. Opracowuje i przedstawia Rektorowi raport dotyczący oceny funkcjonowania wewnętrznego sytemu zapewniania jakości kształcenia za rok akademicki, propozycji jego udoskonalania oraz nowych rozwiązań w tym zakresie. W wyjątkowych sytuacjach propozycje zmian mogą zostać przedstawione w trakcie trwania roku akademickiego. Może przedstawiać Rektorowi projekty wewnętrznych aktów prawnych mających na celu doskonalenie wewnętrznego sytemu zapewniania jakości kształcenia. Uczelniany Koordynator ds. monitorowania losów zawodowych absolwentów Opracowuje wzór ankiet dla absolwentów, mających na celu monitorowanie ich losów zawodowych. 11

12 Współpracuje z Wydziałowymi Zespołami, w szczególności w zakresie analizy i wdrażania procedur monitorowania losów zawodowych absolwentów oraz pomocy merytorycznej w interpretacji wyników badań na szczeblu poszczególnych Wydziałów. Przekazuje informacje o aktualnych rozwiązaniach prawnych w zakresie monitorowania losów zawodowych absolwentów. Uzgadnia harmonogram prac związanych z monitorowaniem losów zawodowych absolwentów. Opracowuje zbiorcze wnioski z przeprowadzonych badań ankietowych. Przekazuje Rektorowi propozycje nowych rozwiązań. Współpracuje z innymi podmiotami odpowiedzialnymi za monitorowanie losów zawodowych absolwentów na szczeblu Uczelni i Wydziałów. Gromadzi zbiorcze wyniki przeprowadzonych ankiet. Dziekan wydziału Przewodniczy Wydziałowemu Zespołowi. Odpowiada za określenie zasad i organizację wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia na wydziale oraz ustalenie zasad zarządzania każdym funkcjonującym na tym Wydziale kierunkiem studiów. Zapewnia obsługę administracyjną związaną z realizacją zadań dotyczących funkcjonowania wydziałowego systemu zapewnienia jakości kształcenia. 12

13 Struktura organizacyjna wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy Rektor Prorektor ds. Dydaktyki i Studentów Zespół Rektorski ds. Oceny i Ewaluacji Wewnętrznego Systemu Jakości Kształcenia Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia Uczelniany Koordynator ds. monitorowania losów zawodowych absolwentów Dziekan Wydziału Wydziałowy Zespół ds. Jakości Kształcenia

14 5. ZAKRES DZIAŁANIA WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZAPEWNAINIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Realizację celów wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia zapewniają działania, które mają charakter ciągły, cykliczny i służą walidacji systemu. Wdrażanie, ocenę podejmowanych działań i ich naprawę obejmują w szczególności następujące czynności: 1. Prowadzenie systematycznej i kompleksowej weryfikacji zakładanych efektów kształcenia. 2. Monitorowanie programów kształcenia w celu ich doskonalenia. 3. Określenie zasad weryfikacji osiąganych efektów kształcenia przez studentów. 4. Doskonalenie procesu dyplomowania. 5. Zapewnienie wysokiej jakości kadry dydaktycznej. 6. Monitorowanie warunków kształcenia, zasobów wspomagających naukę, środków wsparcia dla studentów oraz poziomu satysfakcji ze studiowania na danym kierunku studiów. 7. Udział interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w procesie zapewniania i udoskonalania jakości kształcenia. 8. Monitorowanie losów zawodowych absolwentów. 9. Publikowanie informacji o oferowanych przez Uczelnię programach i efektach kształcenia. 10. Doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. 11. Budowanie kultury jakości na Uczelni Prowadzenie systematycznej i kompleksowej weryfikacji zakładanych efektów kształcenia. Wydziałowe Zespoły dokonują systematycznej i kompleksowej weryfikacji zakładanych efektów kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów, w ramach właściwych Wydziałów. Weryfikacja ta dokonywana jest w oparciu o wyniki ocen, analiz i opinii interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych, uwzględniając ocenę efektów kształcenia przedstawianą przez Dziekana wydziału, przygotowaną na podstawie opinii nauczycieli akademickich zaliczanych do minimum kadrowego określonego kierunku studiów. Ponadto ww. weryfikacja obejmuje wnioski z analizy wyników osiągniętych efektów kształcenia przez studentów i wyniki analizy zgodności efektów kierunkowych z potrzebami rynku pracy oraz zapotrzebowaniem społecznym, z uwzględnieniem opinii i propozycji interesariuszy zewnętrznych. Weryfikacja zakładanych efektów kształcenia

15 zawiera również opinię opiekunów praktyk zawodowych o realizowanych efektach kształcenia, wyniki analizy jakości prac dyplomowych, monitorowania losów zawodowych absolwentów i inne informacje, które zostały określone w wydziałowym systemie weryfikacji efektów kształcenia Monitorowanie programów kształcenia w celu ich doskonalenia. Wydziałowe Zespoły lub inne zespoły/komisje powołane przez Dziekana wydziału dokonują systematycznego i kompleksowego monitorowania efektów i programów kształcenia w celu ich doskonalenia na poszczególnych Wydziałach. Monitorowanie efektów i programów kształcenia uwzględnia ocenę zgodności programów z misją Uczelni i celami określonymi w strategii rozwoju Wydziału, a także poprawność przypisania punktów ECTS do modułów. Monitorowanie uwzględnia również analizę obciążeń studentów pracą własną (godziny i ECTS), weryfikację zgodności kart modułów (sylabusów) z uczelnianym wzorcem karty modułu/przedmiotu, dostosowanie efektów kształcenia do potrzeb rynku pracy i potrzeb społecznych, a także ocenę efektów kształcenia przedstawianą przez Dziekana wydziału, przygotowaną na podstawie opinii nauczycieli akademickich zaliczanych do minimum kadrowego określonego kierunku studiów. Działania Wydziałowych Zespołów w zakresie monitorowania efektów i programów kształcenia obejmują także pozyskiwanie opinii o efektach kształcenia od podmiotów przyjmujących studentów na praktyki i współpracę Uczelni z jej otoczeniem społeczno gospodarczym Określenie zasad weryfikacji osiąganych efektów kształcenia przez studentów. Ogólne zasady oceniania studentów określa Regulamin studiów Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy. Zgodnie z nim podstawą zaliczenia modułu jest spełnienie przez studenta wymagań dotyczących uzyskania wszystkich zakładanych dla danego modułu efektów kształcenia i uzyskanie ocen pozytywnych z wszystkich form prowadzenia zajęć danego modułu. Każdy efekt kształcenia powinien być zweryfikowany na ocenę, zaś ocena końcowa z danej formy zajęć jest średnią ważoną ocen z poszczególnych efektów kształcenia i uwzględnia oceny z każdej formy prowadzenia zajęć z danego modułu. Studentowi przysługują dwa terminy weryfikacji osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia dla każdego modułu: podstawowy i poprawkowy. Zasady oceniania efektów kształcenia osiąganych przez studenta są określane przez nauczyciela akademickiego prowadzącego dany moduł i wynikają bezpośrednio kart 15

16 modułów (sylabusów). Szczegółowe zasady dokumentowania prac zaliczeniowych, projektowych i egzaminacyjnych, dokumentowania uzyskanych efektów kształcenia założonych dla danego kierunku studiów oraz analizy realizacji efektów kształcenia po zakończeniu cyklu studiów ustala Dziekan w drodze procedur wydziałowych Doskonalenie procesu dyplomowania. Praca i egzamin dyplomowy powinny stanowić potwierdzenie osiągnięcia przez studenta wszystkich założonych efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Szczegółowe zasady procesu dyplomowania uwzględniają procedury: wyboru promotora i recenzentów, opiniowania i zatwierdzania tematów prac dyplomowych, organizacji i dokumentowania egzaminu dyplomowego, a także analizowania jakości prac dyplomowych. Interesariusze zewnętrzni mogą uczestniczyć w procesie dyplomowania poprzez sugerowanie tematów prac dyplomowych i/lub udział w egzaminach dyplomowych na pisemny wniosek studenta lub promotora pracy dyplomowej. Zalecane jest łączenie tematyki prac dyplomowych z działalnością naukową nauczycieli akademickich i/lub ich doświadczeniem zawodowym zdobytym poza Uczelnią. Wydziałowe Zespoły dokonują oceny zgodności prac dyplomowych z kierunkiem studiów. W Uczelni stosuje się procedury antyplagiatowe w celu zapewnienia wysokiej jakości kształcenia, zgodnie z zasadami określonymi przez Rektora. Na szczeblu Wydziału nadzór nad funkcjonowaniem systemu antyplagiatowego sprawuje Dziekan, który wyznacza jednocześnie pracowników do obsługi systemu. Dziekan odpowiada za prawidłowy przebieg procesu dyplomowania na Wydziale Zapewnienie wysokiej jakości kadry dydaktycznej. Dziekan odpowiada za zapewnienie odpowiedniej kadry dydaktycznej niezbędnej do osiągnięcia wysokiej jakości kształcenia na prowadzonych na jego wydziale kierunkach studiów. Zapewnienie wysokiej jakości kadry dydaktycznej podyktowane jest potrzebą doskonalenia jakości procesu kształcenia i kompetencji zawodowych nauczycieli akademickich. Zapewnienie wysokiej jakości kadry, o której mowa wyżej obejmuje ocenę pracy dydaktycznej, w tym zwłaszcza jakość prowadzonych zajęć, a także weryfikację dorobku naukowego i kwalifikacji dydaktycznych nauczycieli odpowiednio do realizowanych zajęć i zakładanych efektów kształcenia na danym kierunku studiów. Ocenie podlega także aktywność dydaktyczna, naukowa i organizacyjna kadry, a w przypadku kierunków 16

17 o profilach praktycznych również doświadczenie zawodowe zdobyte poza szkolnictwem wyższym. Monitorowanie kadry dydaktycznej dokonywane jest w oparciu o okresową ocenę nauczycieli, hospitację prowadzonych zajęć dydaktycznych i ankietyzację studentów w zakresie realizacji obowiązków dydaktycznych nauczycieli akademickich Monitorowanie warunków kształcenia, zasobów wspomagających naukę, środków wsparcia dla studentów oraz poziomu satysfakcji ze studiowania na danym kierunku studiów. Wydziałowe Zespoły dokonują monitorowania warunków kształcenia, zasobów wspomagających naukę, środków wsparcia dla studentów oraz poziomu satysfakcji ze studiowania na danym kierunku studiów w oparciu o gromadzoną dokumentację i badania ankietowe studentów Uczelni dotyczące satysfakcji ze studiowania na określonym kierunku studiów. Monitorowanie, o którym mowa wyżej obejmuje infrastrukturę dydaktyczną, liczebność grup studenckich (wykładowych, ćwiczeniowych, laboratoryjnych, seminaryjnych itp.), system praktyk studenckich, system pomocy materialnej, a także organizację zajęć i ich planów. Analizowany jest także stopień zapewnienia osobom niepełnosprawnym warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia i badaniach naukowych, dostępność pomocy naukowych, dostępność i wyposażenie biblioteki (w tym baz danych, sieci komputerowych, czytelni itp.) oraz organizacja i jakość pracy dziekanatów. Monitorowanie uwzględnia również wykorzystanie zintegrowanego systemu administrowania procesem dydaktycznym Udział interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w procesie zapewniania i udoskonalania jakości kształcenia. Uczelnia dąży do włączenia interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w proces zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia. Opinie uzyskane od interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych na temat funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewnienia jakości kształcenia mogą stanowić przesłankę do doskonalenia programów kształcenia, w tym efektów kształcenia, ustalenia kierunków doskonalenia kadry dydaktycznej, doskonalenia organizacji i warunków kształcenia oraz poziomu obsługi studenta. Źródłem pozyskiwania opinii interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych mogą być badania ankietowe i wywiady, informacje uzyskane w trakcie spotkań (np. seminariów i konferencji), wywiady przeprowadzane przez opiekunów praktyk z podmiotami przyjmującymi studentów na praktyki oraz inne rozwiązania określone przez Dziekana. 17

18 5.8. Monitorowanie losów zawodowych absolwentów. Badanie losów zawodowych absolwentów pomaga w praktycznej weryfikacji realizowanych programów kształcenia oraz modyfikacji oferty edukacyjnej pod kątem zapotrzebowania rynku pracy i zapotrzebowania otoczenia społecznego Uczelni. Wykorzystywanym narzędziem badawczym jest ankieta, a badanie przeprowadza się w szczególności po trzech i pięciu latach od zakończenia cyklu kształcenia. Nadzór nad monitorowaniem losów zawodowych absolwentów sprawuje Uczelniany Koordynator ds. monitorowania losów zawodowych absolwentów we współpracy z Biurem Karier i Wydziałowymi Zespołami Publikowanie informacji o oferowanych przez Uczelnię programach i efektach kształcenia. Uczelnia jest zobowiązana do publikowania aktualnych, obiektywnych i łatwo dostępnych informacji o oferowanych programach i efektach kształcenia. Publikowane informacje mogą także obejmować opinie i miejsca pracy absolwentów oraz profil obecnej populacji studentów Dostępność informacji na temat kształcenia ma za zadanie ułatwienie dotarcia z ofertą Uczelni do studentów, pracowników, kandydatów na studia i podmiotów z obszaru otoczenia społeczno gospodarczego Uczelni. Ocena dostępności informacji na temat kształcenia obejmuje spełnienie wymogu publicznego dostępu do aktualnych i obiektywnie przedstawionych informacji o programach studiów i zakładanych efektach kształcenia, a także funkcjonowanie systemu informacyjnego o kartach modułów (sylabusach) w zakresie ich dostępności dla studentów. Dziekan odpowiada za publikowanie informacji o oferowanych programach i efektach kształcenia na każdym z kierunków studiów prowadzonych przez Wydział Doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. Zespół Rektorski odpowiada za doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. Działania Zespołu Rektorskiego mające na celu doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia obejmują ocenę efektywności wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia, analizowanie zgłaszanych uwag i propozycji nowych rozwiązań ze strony podmiotów odpowiedzialnych za funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia oraz przedstawianie Rektorowi 18

19 propozycji w sprawie ewaluacji wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia wraz z informacją o przewidywanych skutkach wprowadzenia tych zmian. Zespół Rektorski przedstawia Rektorowi propozycje w prawie wprowadzenia programów naprawczych lub korygujących funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia Budowanie kultury jakości na Uczelni Stworzenie warunków do budowania w sposób ciągły i powtarzalny wysokiej kultury zapewniania jakości kształcenia na wszystkich etapach i we wszystkich aspektach realizowanego na Uczelni procesu dydaktycznego wynika z istoty funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. Umacnianie i rozwój kultury jakości kształcenia wymaga zaangażowania całej społeczności akademickiej obejmując następujące elementy: informowanie społeczności akademickiej i jej otoczenia o podejmowanych działaniach mających na celu systematyczne podwyższanie jakości kształcenia na Uczelni, zbieranie opinii interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych na temat funkcjonującego systemu jakości kształcenia, inspirowanie społeczności akademickiej do udziału w procesie budowy jakości, a także upowszechnianie, realizacja i doskonalenie dobrych praktyk w zakresie zapewnienia wysokiej jakości kształcenia. 19

20 Część II Procedury systemu PROCEDURY WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZAPEWNIANIA JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy to permanentny proces polegający na wdrażaniu, ocenianiu skuteczności wprowadzonych działań, a następnie ich doskonaleniu w celu ewaluacji systemu jakości. Tak skonstruowany mechanizm wymaga zaangażowania całej społeczności akademickiej w jego funkcjonowanie. Niezbędne stało się więc skonstruowanie katalogu czynności ujętych w określone procedury wyznaczające w sposób jasny i przejrzysty przedmiot działań systemu zapewniania jakości. Wprowadzono czytelny podział obowiązków i kompetencji poszczególnych uczestników systemu, a także spoczywającej na nich odpowiedzialności. W Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy wdrożono odpowiednie procedury regulujące w sposób całościowy funkcjonowanie systemu zapewniania jakości kształcenia z zastrzeżeniem, że zaprezentowany katalog nie jest wartością zamkniętą, ale będzie uzupełniany w razie potrzeby o nowe rozwiązania. Podmiotem odpowiedzialnym za opracowywanie ogólnouczelnianych procedur zapewniających prawidłowe funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia jest Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia. Przyjęto zasadę, że przedstawia on rozwiązania niezbędne do funkcjonowania systemu zapewniania jakości w Uczelni, które powinny być stosowane na każdym z Wydziałów. W Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy funkcjonują następujące wydziały: Wydział Nauk Społecznych i Humanistycznych, Wydział Nauk o Zdrowiu i Kulturze Fizycznej oraz Wydział Nauk Technicznych i Ekonomicznych. W ramach każdego z nich działają Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie systemu na wydziałach, realizują ogólnouczelniane procedury w zakresie zapewniania jakości kształcenia, a także ustalają wewnątrzwydziałowe zasady i procedury zapewniania jakości kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów. Wydziałowe Zespoły mogą dokonać uszczegółowienia (uzupełnienia) procedur ogólnouczelnianych w celu ich dostosowania do specyfiki kierunków studiów prowadzonych na Wydziale. Przyjęcie szczegółowych procedur na wydziale wymaga podjęcia uchwały przez odpowiednią radę wydziału, z zastrzeżeniem, że wydziałowe procedury nie mogą być 20

21 sprzeczne z ogólnouczelnianymi. Za prawidłowe stosowanie procedur odpowiada Dziekan, który zobowiązany jest ponadto do zapoznania z nimi pracowników i studentów. Zarządzeniem Nr 15/14 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy z dnia 3 kwietnia 2014 r. zmieniające zarządzenie w sprawie wprowadzenia procedur w celu zapewnienia jakości kształcenia wprowadzono następujące procedury: 1. Zasady monitorowania efektów kształcenia w celu ich doskonalenia oraz doskonalenia planów studiów i programów kształcenia. 2. Zasady oceny efektów kształcenia osiąganych przez studenta. 3. Okresowa ocena nauczycieli akademickich. 4. Archiwizacja prac studenckich dokumentujących osiągnięcie założonych efektów kształcenia. 5. Proces dyplomowania. 6. Zapewnienie informacji o oferowanych programach i efektach kształcenia. 7. Hospitacja zajęć 8. Analiza jakości prac dyplomowych. 21

22 Część III Praktyczne profile kształcenia na kierunkach studiów NOWE WYZWANIA WYNIKAJĄCE Z NOWELIZACJI USTAWY PRAWO O SZKOLNICTWIE WYŻSZYM. Od 1 października 2011 r. nastąpiła istotna zmiana w funkcjonowaniu szkolnictwa wyższego w Polsce, ponieważ od tego dnia zaczęła obowiązywać Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule naukowym w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw 1. Niezwykle ważnym jej wynikiem stało się opracowanie i wdrożenie Krajowej Ramy Kwalifikacji, tj. opisu kwalifikacji zdobywanych w systemie szkolnictwa wyższego dla studiów I, II i III stopnia. Warunkiem uzyskania kwalifikacji (rozumianej jako tytuł, stopień itp., utożsamianym z odpowiednim dyplomem, świadectwem lub innym dokumentem, wydawanym po zakończeniu pewnego etapu kształcenia) jest osiągnięcie założonych dla danego kierunku efektów kształcenia. Z kolei efekty kształcenia określają, co uczący się powinien wiedzieć, rozumieć i być zdolny zrobić po zakończeniu pewnego okresu (procesu) kształcenia 2. Dotychczasowe programy nauczania koncentrowały się w przeważającej mierze na dostarczeniu studentowi wiedzy bez wyposażenia go w wystarczającym stopniu w umiejętności praktyczne. Sytuacja uległa zmianie od roku akademickiego 2012/2013, kiedy to uchwalona rok wcześniej ustawa zaczęła obowiązywać w pełni 3 i zgodnie z jej założeniami nastąpiło przeniesienie głównego akcentu z procesu kształcenia w zakresie wiedzy na efekty w zakresie umiejętności i kompetencji społecznych absolwenta. Tym samym analiza uzyskiwanych efektów prowadzona ustawicznie w uczelniach w ścisłej współpracy z interesariuszami zewnętrznym (przede wszystkim pracodawcy) i wewnętrznymi (m.in. studenci i pracownicy), staje się dziś czynnikiem determinującym modyfikację programów kształcenia w celu ich dostosowania do potrzeb rynku pracy. Trudną do przecenia rolę odgrywają tu pracodawcy, którzy najtrafniej potrafią wskazać, jakie umiejętności, kompetencje społeczne i wiedzę powinien osiągnąć potencjalny kandydat na ich pracownika. 1 Dz. U. 2011, nr 84, poz Chmielecka E., Marciniak Z., Kraśniewski A., Krajowe Ramy Kwalifikacji dla polskiego szkolnictwa wyższego, [w:] Chmielecka E. (red.) Autonomia programowa uczelni. Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego., wyd. MNiSW, Warszawa 2010, Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, str Uczelnie miały rok akademicki na dostosowanie się do wymogów ustawy. 22

23 Postulowane od kilku lat stanowisko 4 Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zapowiadającego wprowadzenie wyraźnego i jednoznacznego podziału uczelni na akademickie i zawodowe znalazło odzwierciedlenie w Ustawie z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw 5. Na jej mocy pierwsze z wymienionych zobligowane zostały do prowadzenia badań naukowych i kształcenia studentów na studiach o profilach ogólnoakademickich, służących zdobywaniu pogłębionych umiejętności teoretycznych Z kolei uczelnie zawodowe na kierunkach studiów o profilach praktycznych mają za zadanie kształcić wysoko wykwalifikowaną kadrę dla potrzeb rynku pracy. Istotą profili praktycznych jest zapewnienie w programach kształcenia zajęć związanych z praktycznym przygotowaniem zawodowym, odbywających się w warunkach właściwych dla danego zakresu działalności i umożliwiających bezpośrednie wykonywanie odpowiednich czynności praktycznych przez studentów. Ponadto kadrę naukową oprócz wykładowców zajmujących się na co dzień teorią, tworzą również praktycy o znacznym doświadczeniu zawodowym zdobytym poza szkolnictwem wyższym. Niezwykle istotnym elementem składowym programu studiów są też praktyki zawodowe, podczas których studenci nabywają nowe umiejętności i kompetencje społeczne związane z wykonywaniem zawodu. Aby powyższy cel został osiągnięty, niezbędnym stało się zacieśnienie współpracy między uczelnianymi opiekunami praktyk a pracodawcami w celu właściwego zdefiniowania efektów kształcenia przypisanych praktykom, a następnie oceny stopnia ich osiągnięcia przez studentów. PWSZ im. Witelona proponuje pracodawcom opracowane przez uczelnianych opiekunów programy praktyk zawodowych, zawierające m.in.: jej cele ogólne i szczegółowe, zadania studenta podczas praktyki, zadania opiekunów praktyki w zakładzie pracy i na uczelni, założone efekty kształcenia i opis czynności niezbędnych do ich osiągnięcia. Jednocześnie uczelnia zaprasza podmioty zewnętrzne do współpracy przy tworzeniu i wdrażaniu programów praktyk, ustosunkowanie się do założonych efektów kształcenia i sposobu ich weryfikacji, własne propozycje wynikające np. z doświadczenia zawodowego pracowników, specyfiki firmy, jej strategii rozwoju itp. Programy praktyk kładą główny nacisk na osiągnięcie przez studentów efektów kształcenia z zakresu umiejętności i kompetencji społecznych, ale uczelnia jest otwarta na dialog z pracodawcami w opracowaniu wspólnego programu uwzględniającego propozycje pracodawców. 4 Projekt z dnia 16 lipca 2013 r. Ustawy o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i innych ustaw, zamieszczony na stan na 3 października 2013 r. 5 Dz. U. 2014, poz

24 Reforma systemu nauki w Polsce zapoczątkowana od roku akademickiego 2012/2013 stanowi zupełnie nową jakość w dotychczasowej formule funkcjonowania szkolnictwa wyższego w Polsce. W trakcie obowiązywania nowej ustawy pojawiły się przesłanki do modyfikacji niektórych przyjętych uprzednio rozwiązań. Początkowo zalecano tworzenie programów kształcenia dla każdego kierunku, zawierających kilkadziesiąt efektów kształcenia z zakresu wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, jednak dziś odstępuje się od tej praktyki. Wizytujący Uczelnię członkowie zespołów oceniających Polskiej Komisji Akredytacyjnej nakazali znaczne ograniczenie liczby efektów kształcenia. Wykonując zalecenia pokontrolne, PWSZ zmniejszyła ich liczbę i uogólniła dotychczasowe, co bez wątpienia wpłynie na większą przejrzystość programów. Ponieważ już dziś większość prowadzonych studiów w PWSZ ma profil praktyczny, efekty z zakresu umiejętności są najszerzej reprezentowane w programach kształcenia. Aktualnie trwają pracę nad wprowadzeniem praktycznych profili kształcenia na wszystkich kierunkach studiów, co wstępnie zaplanowano na rok akademicki 2015/2016. Przeprowadzony przez Ministerstwo wyraźny podział uczelni wyższych w Polsce na akademickie i zawodowe, który nastąpił na podstawie niedawnej nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, jest de facto powrotem i rozwinięciem idei funkcjonowania wyższego szkolnictwa zawodowego w Polsce w latach 90. ubiegłego stulecia. Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych 6 zakładała powołanie szkół zawodowych (m.in. na podstawie tej ustawy powstało ponad 30. PWSZ na terenie całego kraju), do kompetencji których należało: kształcenie studentów w zakresie kierunków i specjalności zawodowych oraz przygotowanie ich do wykonywania zawodu, kształcenie w celu uzupełnienia specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych oraz kształcenie w celu przekwalifikowania w zakresie danej specjalności zawodowej. Szkoły zawodowe powstałe po 1997 r. były uczelniami, które kształciły wyłącznie na studiach pierwszego stopnia nadając swoim absolwentom tytuły licencjata lub inżyniera. Ponadto, zgodnie z przepisami ustawy musiały w programie studiów uwzględnić praktykę zawodową w wymiarze 15 tygodni (600 godzin). Uchwalona siedem lat później Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym 7 zniosła podział na uczelnie akademickie i zawodowe, a także obowiązek prowadzenia praktyki zawodowej przez ostatnie, co nierzadko spowodowało upodobnienie się programów nauczania w szkołach zawodowych i uczelniach akademickich, opartych głównie na dostarczeniu studentom wiedzy. Ostatnie lata wykazały 6 Dz.U. 1997, nr 96, poz Dz. U. 2005, nr 164, poz

25 jednak, że istnieje duże zapotrzebowanie na wykształconą, wykwalifikowaną kadrę o praktycznych umiejętnościach zawodowych. Poszukiwani są absolwenci, którzy nabyli umiejętności i kompetencje społeczne pożądane przez pracodawców i jednocześnie potrafią w praktyce zastosować zdobytą wiedzę. Ponadto potrafią być bardziej elastyczni, co pozwoli im odnaleźć się w zmieniających się realiach rynku pracy. Tym samym uczelnie zawodowe nowego typu będzie czekało zadanie zapewnienia pracodawcom osób o konkretnych umiejętnościach zawodowych i kompetencjach społecznych, uzupełnionych o fachową i przydatną w zawodzie wiedzę. Dlatego, zgodnie z założeniami znowelizowanej ustawy wszystkie szkoły zawodowe zostały zobligowane do wprowadzenia praktycznych profili kształcenia najpóźniej od roku akademickiego 2016/2017 na studiach pierwszego i 2017/ drugiego stopnia, co PWSZ im. Witelona w Legnicy wyprzedzając odgórny nakaz, planuje dokonać już w 2015 r.. Punktem odniesienia dla wprowadzenia ustawowych przepisów stał się model szkolnictwa zawodowego obowiązujący w Niemczech, gdzie wyższe szkoły zawodowe oferują programy z takich dziedzin, jak: nauki społeczne, biznes i administracja, studia inżynierskie. Ponieważ zastosowano tam kształcenie dualne, polegające na naprzemiennym uczestniczeniu przez studentów w zajęciach teoretycznych na uczelni i praktycznych u wybranych pracodawców, wielu spośród nich wysoko ceni sobie absolwentów takich szkół. Mają oni bowiem, poza dyplomem, także praktykę zawodową w konkretnej firmie, w odróżnieniu od studentów kończących zwykłe uniwersytety. Ponadto praktyczne ukierunkowanie wyższych szkół zawodowych ma swoje odbicie także w kadrze akademickiej. Wielu z nauczycieli reprezentuje przemysł, gospodarkę oraz instytucje użyteczności publicznej, co pozwala im wnosić do pracy dydaktycznej doświadczenia nabyte w pracy poza szkolnictwem wyższym. Umożliwia to studentom obok zdobycia teoretycznych podstaw wgląd w sposób pracy i zapoznanie się z oczekiwaniami przedsiębiorstw oraz instytucji społecznych i kulturalnych. Ponadto obowiązkowe praktyki zawodowe, które trwają najczęściej jeden lub dwa semestry dopełniają w sposób praktyczny zdobytą przez studentów wiedzę teoretyczną na zajęciach. Część firm, które partycypują w programach praktyk, oferuje absolwentom kontrakt po zakończeniu nauki. Warto też dodać, że studenckie prace końcowe i dyplomowe powstają we współpracy z zakładami pracy, oznaczając ich ścisłe odniesienie do praktyki. Według statystyk, 90% absolwentów wyższych szkół zawodowych w Niemczech pracuje w wybranej na studiach specjalizacji. 25

26 Polskie szkolnictwo wyższe po 1989 r. charakteryzowało się powstaniem wielu nowych placówek i otwieraniu kolejnych kierunków studiów. W dużej części były to uczelnie kształcące studentów na studiach pierwszego stopnia, nierzadko na kierunkach humanistycznych, dostarczających studentom przede wszystkim wiedzy teoretycznej. Na przestrzeni lat model ten okazał się niewystarczający wobec wyzwań dynamicznie zmieniającego się rynku pracy, poszukującego wykształconych fachowców wyposażonych obok wiedzy teoretycznej również w umiejętności praktyczne i kompetencje społeczne. W związku z zaistniałą sytuacją Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wprowadziło szereg zmian mających na celu dostosowanie oferty edukacyjnej szkół wyższych do potrzeb gospodarki. Tym samym obok uczelni kształcących na studiach o profilach ogólnoakademickich, odpowiedzialnych za prowadzenie badań naukowych i dostarczenie studentom wiedzy, duży nacisk został położony na rozwój wyższego szkolnictwa zawodowego. Szkoły takie prowadząc edukację na kierunkach o profilach praktycznych zostały zobligowane do dostarczenia studentom obok wiedzy teoretycznej, również umiejętności i kompetencji społecznych wymaganych przez rynek pracy. Programy kształcenia zawierające znaczną część zajęć praktycznych oraz zwiększoną w stosunku do uczelni akademickich liczbę godzin praktyk zawodowych, mają za zadanie wyposażyć przyszłych absolwentów w kompetencje i umiejętności praktyczne. Aby zadanie to mogło zostać urzeczywistnione, wymagana jest ścisła współpraca uczelni z ich otoczeniem społeczno gospodarczym, w tym przede wszystkim z pracodawcami. Dlatego też Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy podjęła odpowiednie działania mające na celu włączenie interesariuszy zewnętrznych w kształtowanie i ewaluację programów i efektów kształcenia. Działania te widoczne są zwłaszcza we współpracy opiekunów praktyk zawodowych a przedstawicielami instytucji przyjmujących studentów na obowiązkowe praktyki, podczas których nabywają nowe kompetencje i umiejętności wymagane w przedsiębiorstwach. Ponadto rozwijana jest współpraca w ramach organizowanych spotkań, seminariów i konferencji z udziałem zaproszonych gości z otoczenia społeczno gospodarczego Uczelni, w celu pozyskania ich uwag i opinii na temat efektów kształcenia, a następnie uwzględnienia ich w procesie nauczania. 26