Komputerowe Systemy Sterowania

Transkrypt

1 KSS 2011 Komputerowe Systemy Sterowania Struktury Sterowania wprowadzenie - Częśd I - dr inż. Tomasz Rutkowski Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Kierunek: Automatyka i Robotyka Specjalność: Automatyka i Systemy Sterowania Studia stacjonarne I stopnia: rok III, semestr VI

2 Komputerowe Systemy Sterowania Sterowanie: wpływanie na obiekt w taki sposób aby powodowad jego działanie, zachowanie się, zgodnie z założonymi wymaganiami Żródło: W.Findeisen Struktury 2

3 Komputerowe Systemy Sterowania Obiekt sterowany (podlegający sterowaniu): jest pewną wyodrębnioną częścią środowiska, w którym występuje, podlegając kontrolowanym lub niekontrolowanym przez jednostkę sterującą wpływom otoczenia 3

4 Komputerowe Systemy Sterowania Sterowane wielkości wejściowe (wejścia): obserwacje, cechy wielkości charakteryzujących stan obiektu sterowanego Niesterowane wielkości wejściowe (zakłócenia): wejścia które zakłócają pożądane zachowanie obiektu sterowanego 4

5 Komputerowe Systemy Sterowania Wielkości wyjściowe (wyjścia obiektu): obserwacje (pomiary) wartości i cech odpowiednich wielkości charakteryzujących stan obiektu sterowanego 5

6 Komputerowe Systemy Sterowania Ogólna struktura systemu sterowania Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 6

7 Komputerowe Systemy Sterowania Cele sterowania (zazwyczaj różnej natury) np. :» utrzymanie stałej zadanej temperatury w pomieszczeniu» realizacja zadanej trajektorii lotu samolotu» maksymalizacja zysków operatora telekomunikacyjnego» minimalizacja kosztów wytwarzania opakowao z kartonu» 7

8 Struktury Sterowania - scentralizowana - i zdecentralizowana

9 Komputerowe Systemy Sterowania Aby efektywnie realizowad cel główny (np. ekonomiczny), należy z reguły zapewnid realizację szeregu celów częściowych przy braku lub niepełnej informacji o zachowaniu otoczenia obiektu sterowanego 9

10 Komputerowe Systemy Sterowania proste a złożone obiekty sterowania Wiele obiektów sterowania ma złożoną naturę, posiada wiele wejśd sterowanych, wiele wejśd zakłócających oraz wiele wyjśd o skomplikowanej naturze wzajemnych powiązao (oddziaływao) pomiędzy wejściami i wyjściami 10

11 Komputerowe Systemy Sterowania Jakiego rodzaju strukturę sterowania zastosować?» scentralizowaną» czy zdecentralizowaną złożone obiekty sterowania 11

12 Sterowanie scentralizowane: Komputerowe Systemy Sterowania złożone obiekty sterowania trudnośd zapewnienia odpowiedniego bezpieczeostwa przebiegu procesu sterowanego trudnośd związane z reakcją systemu na zjawiska niekontrolowane i nieprzewidziane (jednoczesne i szybkie przetwarzanie dużej ilości informacji) trudnośd włączenia człowieka w proces nadzoru Można powiedzied, że trudności tym bardziej widoczne im złożonośd obiektu sterowania większa 12

13 Sterowanie zdecentralizowane: Komputerowe Systemy Sterowania złożone obiekty sterowania Stosuje się podejście hierarchiczne polega na dekompozycji pierwotnego celu sterowania na szereg zadao cząstkowych, mniej złożonych i wzajemnie ze sobą powiązanych, z których każde związane jest z przetwarzaniem mniejszej ilości informacji i realizacją na ogół jedynie celu cząstkowego 13

14 Komputerowe Systemy Sterowania złożone obiekty sterowania Podstawowe sposoby dekompozycji zadania (celu) sterowania: dekompozycja funkcjonalna dekompozycja przestrzenna 14

15 Komputerowe Systemy Sterowania złożone obiekty sterowania Dekompozycja funkcjonalna:» wydzielenie szeregu funkcjonalnie różnych cząstkowych celów sterowania wzajemnie ze sobą powiązanych w ramach struktury pionowej (struktura warstwowa)» jednostka decyzyjna związana z każdą z warstw podejmuje decyzje odnoszące się do tego samego obiektu ale każda z nich podejmuje decyzje różnego rodzaju 15

16 Komputerowe Systemy Sterowania złożone obiekty sterowania Dekompozycja przestrzenna:» jest związana z przestrzenną strukturą złożonego obiektu (w ramach jednej warstwy) i polega na podziale zadania sterowania na mniejsze, lokalne podzadania funkcjonalne tego samego rodzaju ale o np. mniejszej wymiarowości 16

17 Komputerowe Systemy Sterowania Typowe szczegółowe podcele (cele cząstkowe) sterowania: zapewnienie bezpiecznego przebiegu procesów w obiekcie sterowanym zapewnienie odpowiednich cech wyjśd obiektu (utrzymanie zmiennych wyjściowych w obszarze wartości dopuszczalnych) optymalizacja bieżącej efektywności działania obiektu sterowania (np. maksymalizacja zysków przy minimalizacji kosztów) 17

18 Warstwowa struktura sterowania Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 18

19 Warstwowa struktura sterowania Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 19

20 Podstawowe zdania i okresy interwencji warstw sterowania Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 20

21 Komputerowe Systemy Sterowania Dekompozycja wyjściowego problemu sterowania na prostsze, funkcjonalnie wzajemnie powiązane ze sobą podzadania upraszcza projektowanie, sterowanie i nadzorowanie procesu Projektuje się układy sterowania dla poszczególnych warstw, które realizują wydzielone cele cząstkowe, a nie jeden układ centralny dla całego procesu 21

22 Przykład struktury sterowania zdecentralizowanego Żródło: Niderlioski Systemy

23 Obiekt / model obiektu w strukturze warstwowej

24 Struktura warstwowa regulacji i optymalizacji z dekompozycją obiektu sterowanego Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 24

25 Cechy modeli procesu sterowanego w poszczególnych warstwach sterowania Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 25

26 Modelowanie obiektu sterowanego w strukturze warstwowej 26

27 Przykład 1: - dekompozycji modelu obiektu - oraz różne struktury sterowania

28 Układ reaktora przepływowego z idealnym wymieszaniem W Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 28

29 Równania reaktora przepływowego Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 29

30 Reaktor z układami sterowania bezpośredniego (LC i TC) Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 30

31 Komputerowe Systemy Sterowania Charakterystyka zastosowanego rozwiązania: pętle sterujące są strukturalnie odseparowane układy sterujące (LC i TC) są ulokowane w bezpośredniej warstwie sterowania (bezpośredni dostęp do obiektu możliwośd bezpośredniego wpływania na wielkości wejściowe sterujące) duża częstotliwośd interwencji (mały okres próbkowania) Czy wymiana informacji pomiędzy układami sterującymi (LC i TC) o sterowaniu realizowanym przez te układy może się przełożyć na jakość/efektywność zastosowanego rozwiązania? 31

32 Reaktor z układami sterowania bezpośredniego (LC i TC) i nadrzędnego (AC) realizującego stabilizację stężenia C B Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 32

33 Zdekomponowany opis blokowy struktury sterowania reaktora realizującego stabilizację stężenia C B Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 33

34 Komputerowe Systemy Sterowania Charakterystyka zastosowanego rozwiązania: aby właściwie zaprojektowad warstwę nadrzędną to układy sterujące (LC i TC) ulokowane w bezpośredniej warstwie sterowania powinny dobrze funkcjonowad w trakcie projektowania można posłużyd się modelem prostszym niż model dynamiki całego układu wolna dynamika zmian stężenia C B substancji B czas pomiaru stężenia C B substancji B znacznie dłuższy od okresu próbkowania układów sterujących poziomem i temperaturą (LC i TC) układ regulacji kaskadowej 34

35 Zadanie optymalizacji dynamicznej Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 35

36 Warstwowa struktura sterowania reaktora realizująca bieżącą optymalizację punktu pracy Żródło: P.Tatiewski Sterowanie 36

37 Komputerowe Systemy Sterowania Charakterystyka zastosowanego rozwiązania: możliwośd wykorzystania modelu procesu do optymalnego kontrolowania wolno ziemnego stężenia CB substancji B właściwe sformułowanie zadania optymalizacji odpowiednie algorytmy optymalizacji odpowiednie zasoby obliczeniowe 37

38 Przykłady 2-5: - różne struktury sterowania (klasyczna, scentralizowana, warstwowa, rozproszona)

39 Przykład klasycznej struktury sterowania Żródło: Grega Metody i algorytmy

40 Przykład klasycznej struktury sterowania Zalety Wady Autonomia pętli sterujących Precyzyjnie określone zadania układów sterowania (regulatorów) Zastosowania dla procesów gdzie można wyróżnid procesy składowe Brak wymiany informacji pomiędzy układami sterowania Ograniczone możliwości wizualizacji stanu procesu i archiwizacji danych procesowych Żródło: Grega Metody i algorytmy 40

41 Przykład scentralizowanej struktury sterowania Żródło: Grega Metody i algorytmy Interfejs I/O System informacyjny planowania produkcji i wytwarzania (MIS)

42 Przykład scentralizowanej struktury sterowania Zalety Wady Brak barier w przepływie informacji (możliwa wymiana informacji pomiędzy układami sterującymi, możliwa optymalizacja sterownia) Możliwośd wizualizacji stanu procesu i archiwizacji danych procesowych Moc obliczeniową centralnego komputera umożliwia zainstalowanie systemu SCADA Możliwośd połączenia systemu automatyki z zakładowym systemem informacyjnym planowania produkcji i wytwarzania (ang. Manufacturing Information System, MIS) Krytycznym elementem infrastruktury jest komputer centralny Liczba zadao realizowanych przez komputer centralny wymaga odpowiedniej mocy obliczeniowej oraz rozbudowanego oprogramowania Relatywnie wysokie koszty utrzymania systemu Żródło: Grega Metody i algorytmy 42

43 Przykład wielowarstwowej struktury sterowania Żródło: Grega Metody i algorytmy Sieć teletransmisyjna (magistrala polowa, sieć miejscowa; fieldbus)

44 Przykład wielowarstwowej struktury sterowania Zalety Wady Rozproszony charakter systemu automatyki zwiększa jego pewnośd działania, ewentualne awarie mają zasięg lokalny Przetwarzanie danych ma charakter rozproszony Możliwośd wizualizacji stanu procesu i archiwizacji danych procesowych Centralne zbieranie danych umożliwia optymalizację sterownia Możliwośd zainstalowanie systemu SCADA Możliwośd połączenia systemu automatyki z zakładowym MIS Możliwośd występowania opóźnieo w transmisji informacji (np. zależne od typu zastosowanej sieci teleinformacyjnej, czy typu procesu - proces rozległy terytorialnie ) Brak przepływu informacji pomiędzy sterownikami warstwy sterowania bezpośredniego Brak możliwości przejęcia funkcji sterujących jednego sterownika w przypadku awarii drugiego Żródło: Grega Metody i algorytmy 44

45 Przykład rozproszonej struktury sterowania Żródło: Grega Metody i algorytmy

46 Przykład rozproszonej struktury sterowania Zalety Wady Umożliwia również poziomy przepływ informacji pomiędzy układami sterowania (w ramach warstwy sterowania bezpośredniego) Łatwośd tworzenia hierarchicznych, warstwowych struktur sterowania Ułatwiona obsługa systemu oraz lokalizacja i usuwanie awarii Rozproszenie funkcji pomiarowosterujących Możliwośd elastycznego kształtowania funkcji systemu Możliwośd optymalizacji sterownia, zainstalowania systemu SCADA w dowolnym miejscu systemu, połączenia z systemem MIS Relatywnie wysoki koszt narzędzi konfiguracyjnych Koniecznośd stosowania wyspecjalizowanych urządzeo koocowych interfejsów dostosowujących przesyłane sygnały do standardu magistrali Opóźnienia (o różnym charakterze) związane z przesyłaniem informacji (zależne od typu zastosowanej sieci, konfiguracji systemu) Żródło: Grega Metody i algorytmy 46

47 Bibliografia: W. Findeisen (1997). Struktury sterowania dla złożonych procesów. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa. W. Grega (2004). Metody i algorytmy sterowania cyfrowego w układach scentralizowanych i rozproszonych. Wydawnictwa AGH Kraków. P. Tatjewski (2002). Sterowanie zaawansowane obiektów przemysłowych. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa. A. Niederliński (1985). Systemy komputerowe automatyki przemysłowej. W NT, Warszawa. 47

48 Dziękuję za uwagę!!! 48