PRZEGLĄD GWARANCYJNY Z PUNKTU WIDZENIA LEKARZA. Kalendarz badań okresowych w kolejnych dekadach życia

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "PRZEGLĄD GWARANCYJNY Z PUNKTU WIDZENIA LEKARZA. Kalendarz badań okresowych w kolejnych dekadach życia"

Irena Wysocka
6 lat temu
Przeglądów:

1 PRZEGLĄD GWARANCYJNY Z PUNKTU WIDZENIA LEKARZA Kalendarz badań okresowych w kolejnych dekadach życia

2 Dr n.med. Robert Kowalski Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, Oddział Szybkiej Diagnostyki

3 Przegląd gwarancyjny- profilaktyka Całokształt działań, mających na celu zabieganie chorobom przez ich wczesne wykrywanie i leczenie Choroba stanowi znaczny problem (często występuje lub powoduje ciężkie uszkodzenie zdrowia) Choroba obejmuje stadia przedkliniczne (podjęcie leczenia we wczesnej fazie powinno obniżać umieralność i chorobowość)

4 Dlaczego jest potrzebna prewencja chorób serca i naczyń? Miażdżycowe choroby sercowo-naczyniowe (ChSN), a zwłaszcza choroba niedokrwienna serca, pozostają główną przyczyną przedwczesnych zgonów na całym świecie. ChSN występują zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet; spośród wszystkich zgonów, które odnotowuje się w Europie wśród osób w wieku < 75 lat, u kobiet z ChSN wynika 42% z nich, a u mężczyzn 38%. Miażdżyca jest podstawowym procesem leżącym u podłoża ChSN Zgon, zawał serca i udar mózgu występują nagle

5 Dlaczego jest potrzebna prewencja chorób serca i naczyń? Można modyfikować czynniki ryzyka ChSN, co zmniejsza umieralność i chorobowość Prewencja jest skuteczna: > 50% zaobserwowanego zmniejszenia umieralności wiąże się ze zmianami czynników ryzyka, a 40% z poprawą leczenia. Działania prewencyjne powinny być podejmowane przez całe życie, od urodzenia aż do podeszłego wieku.

6 Modyfikowalne czynniki ryzyka ChSN Palenie tytoniu Siedzący tryb życia Otyłość Nadciśnienie tętnicze Cukrzyca Zaburzenia lipidowe

7 Choroby nowotworowe w Polsce W 2009 na nowotwory złośliwe zachorowało 138 tys. osób, zmarło 93 tys. osób Choroby obejmują stadia przedkliniczne (podjęcie leczenia we wczesnej fazie obniża umieralność i chorobowość)

8 Prewencja chorób nowotworowych 49% badanych Polaków nie bierze pod uwagę możliwości zachorowania na raka 48 % z grupy obawiającej się nowotworu nie zrobiło w tym kierunku żadnych badań profilaktycznych 40 % kobiet wykonuje (bezpłatne) badanie mammograficzne

9 Kto, gdzie, kiedy Samokontrola, lekarz, pielęgniarka, wyszkolony pracownik Własne mieszkanie, POZ, ośrodki nastawione na profilaktykę, granty samorządowe, krajowe, zagraniczne Kiedy jest możliwość

10 Kiedy robić badania profilaktyczne? Zanim wystąpi choroba Co roku, co 5 lat Określone cezury czasowe 40, 50, 60 itp. Ważne momenty w życiu urodziny, rocznica, nowe stanowisko, emerytura Kiedy jest możliwość Kiedy rozpoznamy u siebie czynniki ryzyka Kiedy w najbliższej rodzinie wystąpią poważne schorzenia

11 Wywiad i badanie przedmiotowe Ocena ewentualnych dolegliwości Styl życia, przebyte choroby, pobyty w szpitalu, schorzenia w rodzinie, leki Oglądanie, osłuchiwanie, opukiwanie, obmacywanie Badania dodatkowe

12 Zachowania ryzykowne albo spowiedź wielkanocna Palenie tytoniu niektóre inne używki i leki Niska aktywność fizyczna Zalecana aktywność 150minut/tydzień Wzrost masy ciała Nadwaga- BMI Otyłość BMI ponad 30

13 Używki Palenie Alkohol Kawa Leki Suplementy diety Media

14 Wojciech Oczko Ruch zastąpi prawie każdy lek, podczas gdy żaden lek nie zastąpi ruchu

15 Aktywność fizyczna Zdrowe osoby dorosłe w każdym wieku powinny poświęcać 2,5 5 h tygodniowo na aktywność fizyczną lub aerobowy trening wysiłkowy o co najmniej umiarkowanej intensywności, lub też 1 2,5 h tygodniowo na wysiłek o dużej intensywności. Aktywność fizyczna/aerobowy trening wysiłkowy powinny być wykonywane w wielu sesjach, każdej trwającej 10 min, rozłożonych równomiernie w ciągu tygodnia, tj. w ciągu 4 5 dni w tygodniu

16 Aktywność fizyczna Wysiłek aerobowy o umiarkowanym natężeniu, dostosowany do wydolności fizycznej danej osoby 30 minut dziennie Spacer Schody zamiast windy

17 Co najmniej RAZ DO ROKU Pomiar masy ciała Stałe warunki pomiaru, np. Rano, po oddaniu moczu Zredukowana odzież BMI Masa ciała w kg podzielona przez kwadrat (aktualnego!) wzrostu w metrach

18 Obwód pasa obwód pasa 94 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet stanowi wartość progową, powyżej której nie powinien następować dalszy przyrost masy ciała; obwód pasa 102 cm u mężczyzn i 88 cm u kobiet stanowi wartość progową, od której należy zalecać zmniejszenie masy ciała.

19 Zwyczaje żywieniowe Nasycone kwasy tłuszczowe powinny dostarczać < 10% łącznej wartości energetycznej pożywienia, co można uzyskać poprzez zastępowanie ich wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi Spożycie nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy trans: jak najmniejsze Spożycie < 5 g soli dziennie Spożycie g błonnika dziennie, pochodzącego z produktów pełnoziarnistych, owoców i warzyw Spożycie 200 g owoców dziennie (2 3 porcje) Spożycie 200 g warzyw dziennie (2 3 porcje) Spożywanie ryb co najmniej 2 razy w tygodniu, w tym 1 raz w tygodniu tłustych ryb Spożycie napojów alkoholowych powinno być ograniczone do 20 g alkoholu dziennie u mężczyzn i 10 g alkoholu dziennie u kobiet.

20 Co najmniej RAZ DO ROKU Pomiar ciśnienia tętniczego krwi Norma poniżej 140/90mmHg Wcześniej 5 minut odpoczynku w pozycji siedzącej Oba ramiona Trzy niezależne pomiary potwierdzające wyższą wartość- nadciśnienie tętnicze

21 Badania krwi Na czczo Normy laboratoryjne są dla sytuacji, kiedy badanie jest robione na czczo Ostatni posiłek- lekka kolacja o 18:00 Przyjąć leki (poza lekami na cukrzycę) i popić wodą

22 Panel podstawowy Morfologia OB/CRP Mocz Glukoza Biochemia Kreatynina Elektrolity TSH ALAT

23 Co najmniej RAZ DO ROKU Morfologia Zagrożenie anemią Ewentualne procesy rozrostowe i infekcyjne Zaburzenia płytek krwi Mocz badanie ogólne Choroby nerek i dróg moczowych w tym zapalenia Cukrzyca Inne

24 Co najmniej RAZ DO ROKU Wskaźniki stanu zapalnego? OB, CRP

25 Co najmniej RAZ DO ROKU Biochemia, parametry: Nerkowe- kreatynina GFR Wątrobowe- ALAT AspAT, bilirubina, GGTP, FA TSH ft3, ft4, anty- TPO Elektrolity Na, K, Mg

26 Co najmniej RAZ DO ROKU Pomiar glukozy na czczo, jeśli: Poprzedni wynik nie był prawidłowy Cukrzyca w najbliższej rodzinie Otyłość Cukrzyca w ciąży Jeśli poprzedni wynik był prawidłowy i brak powyższych, kontrola co 3 lata

27 Pomiar glukozy na czczo Od 70 do 99 mg/dl (od 3.9 do 5.5 mmol/l) - wynik prawidłowy Od 100 do 125 mg/dl (od 5.6 do 6.9 mmol/l) - poziom glukozy podwyższony stan przedcukrzycowy Co najmniej 126 mg/dl (7.0 mmol/l) w co najmniej dwóch pomiarach - cukrzyca

28 Upośledzona tolerancja glukozy i cukrzyca Stan normoglikemii Glukoza na czczo 4,0-5,5 mmol/l, po posiłkach < 7,8 mmol/l (140mg/dl) Stan przedcukrzycowy Nieprawidłowa glikemia na czczo 5,6-6,9 mmol/l ( mg/dl) Upośledzona tolerancja glukozy 7,8-11mmol/l ( mg/dl)

29 Po 40rż Lipidogram Cholesterol całkowity LDL HDL Nie-HDL Trójglicerydy jeśli wartości prawidłowe kontrola, co 5 lat

30 Lipidy wartości docelowe U osób z grupy małego lub umiarkowanego ryzyka zalecane docelowe stężenie cholesterolu całkowitego w osoczu wynosi < 5 mmol/l (< ok. 190 mg/dl), a LDL-C < 3 mmol/l (< ok. 115 mg/dl). U pacjentów z grupy dużego ryzyka ChSN zaleca się docelowe stężenie LDL-C < 2,5 mmol/l (< ok. 100 mg/dl) U pacjentów z grupy bardzo dużego ryzyka ChSN zaleca się docelowe stężenie LDL-C < 1,8 mmol/l (< ok. 70 mg/dl) lub jego zmniejszenie o 50%

31 Lipidy wartości docelowe Jeśli nieprawidłowe wartości, kontrola co 3 msc do uzyskania docelowych wartości, następie minimum raz do roku Dodatkowo parametry bezpieczeństwa: AlAT AspAT CK Glukoza

32 W sytuacjach szczególnych Kwas moczowy Parametry mięśniowe Układ krzepnięcia Przeciwciała Inne parametry

33 Po 50rż Kał na krew utajoną Badanie per rectum U chorych z wywiadem rodzinnym nowotworu jelita grubego- KOLONOSKOPIA Jeśli bez zmian, kolejna po 10 latach

34 RTG klatki piersiowej Przeglądowe (przód/tył) + bok Każdy czynny palacz po 40 roku życia co roku Pozostali co 2 lata Kaszel utrzymujący się ponad miesiąc

35 EKG W trakcie pierwszych i kolejnych badań okresowych Warto zrobić xero, jeśli było robione klasycznie Zachować do porównania

36 USG jamy brzusznej Narządy miąższowe jamy brzusznej wątroba, trzustka, nerki Pęcherzyk żółciowy Pęcherz moczowy Gruczoł krokowy Macica Nie rzadziej niż co 5 lat

37 Gastroskopia W diagnozowaniu zgagi, zaburzeń połykania, bólów brzucha, utraty masy ciała Zapalenia, nowotwory, choroba wrzodowa górnego odcinka przewodu pokarmowego Na pewno, jeśli dolegliwości lub dodatni wywiad rodzinny W Japonii badanie przesiewowe raka żołądka

38 Kobiety po menopauzie mężczyźni po 65rż Densytometria Wdrożenie profilaktyki Leczenie osteoporozy

39 Specjaliści Stomatolog Profilaktyka próchnicy Profilaktyka paradontozy Prawidłowy zgryz, odpowiednia proteza Co roku

40 Specjaliści Ocena okulistyczna Dno oka Pomiar ciśnienia w oku co 2-5 lat

41 Specjaliści Ocena laryngologa Kontrola słuchu Zawroty głowy co 2-5 lat

42 Specjaliści Ocena reumatologa Bóle i sztywność stawów Zniekształcenia stawów Dalsza współpraca z rehabilitantem W razie wystąpienia objawów

43 Specjaliści Ginekolog - co roku, by wykluczyć: nowotwór szyjki macicy (cytologia) nowotwór trzonu macicy (USG TVG) nowotwór piersi (USG lub mammografia) USG piersi co roku (25-40 rż) Mammografia co 2 lata po 40-50rż (wcześniej co 5 lat) Samobadanie piersi co miesiąc

44 Specjaliści Urolog - co roku po 50rż, by wykluczyć Raka prostaty Zmiany w pęcherzu moczowym (polipy, rak) USG jb lub PR Kontrola PSA co 1-2 lata Samodzielne badanie jąder, jakiekolwiek zauważane nieprawidłowości W razie wątpliwości-urolog

45 Szczepienia Coroczne przeciw grypie w grupach ryzyka Przeciwko pneumokokom, błonicy, tężcowi, krztuścowi, WZW B

46 Samoobserwacja Kaszel powyżej 1 msc Powiększone węzły chłonne Zaburzenia rytmu wypróżnień Powiększenie obwodu brzucha Chrypka Zaburzenia połykania

47 Samoobserwacja Utrata masy ciała Osłabienie Duszność Uwypuklenia narządów Zmiany skórne Bis dat qui cito dat Lepiej zapobiegać, niż leczyć

48 Podsumowanie Samoobserwacja i odpowiednia reakcja Regularne badania okresowe Telefon zdrowia: Odpowiedni: Ruch Masa ciała Dieta

49 Dziękuję za uwagę

Podobne dokumenty

PROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego

PROGRAM RAZEM DLA SERCA Karta Badania Profilaktycznego ETAP I (wypełni pielęgniarka) Imię i nazwisko:... Adres:... PESEL Wzrost:...cm Wykształcenie:... Masa ciała:...kg Zawód wykonywany:... Obwód talii:...cm