Polityka młodzieżowa Unii Europejskiej

Transkrypt

1

2 Polityka młodzieżowa Unii Europejskiej Jak kształtowana jest polityka młodzieżowa UE 2 Nowe impulsy dla młodzieży europejskiej 2 Otwarta metoda koordynacji 2 Wspólne cele 3 Europejski Pakt na rzecz Młodzieży 3 Okres refleksji 3 Plan D 4 Biała Księga w sprawie europejskiej polityki komunikacyjnej 4 Zorganizowany dialog 4 Priorytety polityki młodzieżowej UE 11 Aktywne obywatelstwo i dostęp do informacji 11 Integracja zawodowa 12 Mobilność zawodowa i terytorialna 13 Edukacja nieformalna i międzykulturowa 15 Walka z biedą i wykluczeniem społecznym 17 Zwiększenie znajomości języków obcych 17 Walka z rasizmem i ksenofobią 18 Ochrona praw dzieci 18 Sport i zdrowie 18 Programy wspólnotowe mające odniesienie do polityki młodzieżowej 19 Uczenie się przez całe życie (LLP) 19 Młodzież w działaniu 20 Europa dla Obywateli 21 Progress 21 Młodzież w polityce informacyjnej UE 22 Programy i sieci informacyjne 22 Portale internetowe 23 Wydarzenia, kampanie, konkursy 25

3 Polityka młodzieżowa UE Jak kształtowana jest polityka młodzieżowa UE W kuluarach Komisji Europejskiej mówi się, że najpierw był program Młodzież, a dopiero potem europejska polityka młodzieżowa. Ta wypowiadana pół żartem, pół serio myśl dobrze opisuje początki europejskiej polityki młodzieżowej. Kompetencje Wspólnoty Europejskiej (WE) 1 w tej dziedzinie rozszerzył dopiero Traktat z Maastricht (1992), który wprowadził do Traktatu Rzymskiego (TWE) rozdział zatytułowany Edukacja, kształcenie zawodowe i młodzież. Art. 149 TWE stwierdza, że działania WE powinny sprzyjać m.in. mobilności studentów i nauczycieli, rozwojowi wymiany młodzieży i promocji współpracy między instytucjami edukacyjnymi. Z kolei art. 150 TWE poświęcony kształceniu zawodowemu zapowiada, że WE będzie zmierzać do ułatwienia dostępu do kształcenia zawodowego i sprzyjania mobilności instruktorów i osób kształcących się, zwłaszcza młodzieży, oraz do pobudzania współpracy w dziedzinie kształcenia między instytucjami edukacyjnymi a przedsiębiorstwami. Nowe impulsy dla młodzieży europejskiej Niemal przez całą kolejną dekadę polityka UE opierała się na realizacji programów wspierających studia za granicą, wymianę młodzieży, wolontariat, działania ułatwiające wymianę doświadczeń i współpracę międzynarodową młodzieży. Przełom nastąpił w listopadzie 2001 r. wraz z przyjęciem Białej Księgi Nowe impulsy dla młodzieży europejskiej. Księga była pierwszym kompleksowym opracowaniem na temat młodzieży w Unii Europejskiej. Powstała po kilkunastomiesięcznych konsultacjach z młodymi ludźmi, pracownikami młodzieżowymi, naukowcami, pracownikami sektora administracji i politykami. Wymienione w publikacji priorytetowe zagadnienia dotyczące młodzieży w UE to w pierwszej kolejności: uczestniczenie młodzieży w życiu publicznym, informacja, wolontariat, lepsze zrozumienie młodzieży, a także edukacja, kształcenie ustawiczne, mobilność, zatrudnienie, integracja społeczna, przeciwdziałanie rasizmowi i ksenofobii. Przyjęcie Białej Księgi można uznać za symboliczny początek europejskiej polityki młodzieżowej. W ślad za nią Unia Europejska zainicjowała, podjęła lub wsparła wiele inicjatyw dla i na rzecz młodzieży oraz osób pracujących z młodzieżą, w których następstwie młodzież stała się nie tylko grupą docelową, ale także istotnym podmiotem polityki Unii Europejskiej. Otwarta metoda koordynacji Unijna polityka młodzieżowa ma charakter przekrojowy obejmuje działania z kilku, a nawet kilkunastu dziedzin, takich jak edukacja (formalna i nieformalna), szkolenia, polityka społeczna, integracja zawodowa, polityka informacyjna czy kulturalna. Obszary te często leżą w kompetencjach różnych dyrekcji Komisji Europejskiej. W efekcie polityczne inicjatywy dotyczące młodzieży podejmowane są przez różne ośrodki decyzyjne 2. Polityka młodzieżowa należy do kompetencji państw członkowskich. W tej sytuacji konieczne było wprowadzenie procedur umożliwiających sprawną i efektywną realizację celów europejskiej polityki młodzieżowej. Ma to zapewnić stosowana od 2002 r. do priorytetów tematycznych właściwych dla problemów dotyczą- 1 Unia Europejska nie zastąpiła Wspólnot Europejskich. Nadal bowiem równolegle z Unią Europejską istnieją i działają Wspólnoty Europejskie, które stanowią I filar UE, mówiąc najogólniej integrację gospodarczą. 2 Ze wszystkich dyrekcji Komisji Europejskiej najbardziej sprawami młodzieży zajmuje się Dyrekcja ds. Edukacji i Kultury. 2

4 Jak kształtowana jest polityka młodzieżowa UE Na działania podejmowane w ramach polityki młodzieżowej wyraźny wpływ miały wydarzenia z 29 maja i 1 czerwca 2005 r. W odstępie trzech dni przeciwko przyjęciu Traktatu Konstytucyjnego opowiedzieli się w referendach Francuzi i Holendrzy. Te dwa wydarzenia zapoczątkowały okres refleksji. Unijni politycy zastanawiali się wówczas nad tym, jak zmniejszyć dystans między Unią Europejską i jej instytucjami a obywatelami UE oraz poprawić komunikację między nimi. Pierwszy plan działania Komisja Europejska przyjęła już w lipcu 2005 r. Przewidywał on m.in. wzmocnienie reprezentacych młodzieży otwarta metoda koordynacji (ang. Open Method of Coordination). Proces podejmowania decyzji w otwartej metodzie koordynacji przebiega w kilku etapach. Najpierw kraje członkowskie składają swoje propozycje związane z danym obszarem. Następnie po opracowaniu i ujednoliceniu tych propozycji Komisja Europejska przedstawia je do zaakceptowania Radzie Unii Europejskiej. Jednomyślnie przyjęte przez kraje członkowskie propozycje stają się wspólnymi celami UE. Za sposób i zakres zrealizowania tych celów odpowiadają rządy krajów członkowskich, które po dwóch latach zobowiązane są do złożenia Komisji Europejskiej raportu z przeprowadzonych działań. Na podstawie raportów instytucje UE dokonują monitoringu, porównania i oceny zakresu realizacji uzgodnionych celów. Ważnym elementem otwartej metody koordynacji są konsultacje na szczeblu krajowym i unijnym. Przed wysłaniem raportów do Komisji rządy krajów członkowskich zobowiązane są do skonsultowania ich treści z młodzieżą. Natomiast Komisja może skonsultować swój raport z formalnym przedstawicielem młodzieży w UE Europejskim Forum Młodzieży. Wspólne cele Zgodnie z procedurami otwartej metody koordynacji zostały przyjęte i są realizowane unijne wspólne cele. Przyjęte po blisko dwóch latach od wydania Białej Księgi, w listopadzie 2003 r. i listopadzie 2004 r., rezolucje Rady Unii Europejskiej zdefiniowały 14 wspólnych celów w czterech obszarach: 1) uczestniczenie młodych ludzi w życiu demokratycznym, 2) informacja dla młodzieży, 3) działania młodzieży w ramach wolontariatu, 4) lepsze zrozumienie i znajomość problemów młodzieży 3. Europejski Pakt na rzecz Młodzieży W niecały rok po przyjęciu wspólnych celów przywódcy Francji, Niemiec, Hiszpanii i Szwecji zwrócili uwagę na potrzeby: 1) zwiększenia skuteczności rozwiązywania problemu bezrobocia wśród młodzieży, 2) zapewnienia spójności w działaniach UE dotyczących młodych ludzi, 3) podjęcia nowych działań ułatwiających młodzieży godzenie życia zawodowego z osobistym i rodzinnym (a w konsekwencji prowadzących do poprawy sytuacji demograficznej w Unii). Inicjatywa tych państw zaowocowała przyjęciem w marcu 2005 r. przez Radę Europejską Europejskiego Paktu na rzecz Młodzieży, który uznał trzy wymienione powyżej obszary za priorytetowe dla polityki młodzieżowej UE. Europejski Pakt na rzecz Młodzieży uznawany jest za integralną część zrewidowanej Strategii Lizbońskiej dotyczącej działań na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Okres refleksji 3 Rezolucja Rady z 25 listopada 2003 r. w sprawie wspólnych celów na rzecz uczestnictwa i informowania młodzieży. Rezolucja Rady z 15 listopada 2004 r. w sprawie wspólnych celów dotyczących działań młodzieży w ramach wolontariatu. Rezolucja Rady z 15 listopada 2004 r. w sprawie wspólnych celów na rzecz większego zrozumienia i znajomości problemów młodzieży. 3

5 Polityka młodzieżowa UE cji Komisji, poprawę wewnętrznej koordynacji i wewnętrznego planowania, pracę nad sposobem prezentacji, zwiększenie liczby punktów informacji o UE. Kolejne inicjatywy pojawiły się kilka miesięcy później. Plan D Unia Europejska dojrzała jako projekt polityczny, ale nie trafiła do serc ani umysłów swoich obywateli takim przemyśleniem w okresie refleksji podzieliła się Margot Wallström, komisarz ds. Komunikacji. Z jej inicjatywy w październiku 2005 r. Komisja przyjęła Plan D na rzecz demokracji, dialogu i debaty. Jego główną ideą było (...) uczynienie polityki unijnej własnością obywateli, sprawienie, by była ona zrozumiała i adekwatna, a instytucje UE odpowiedzialne i rzetelne wobec tych, którym służą. Plan D miał (...) zapewnić obywatelom, a w szczególności osobom młodym, narzędzia do aktywnego uczestniczenia w europejskim procesie opracowywania decyzji oraz wzmocnienia ich poczucia uczestniczenia w projekcie europejskim 4. Rok później, planując działania w ramach planu D na rok 2007, komisarz Wallström stwierdziła, że w pierwszej kolejności powinny one zostać skierowane do dwóch milczących większości : młodzieży i kobiet. Biała Księga w sprawie europejskiej polityki komunikacyjnej Cztery miesiące po przyjęciu planu D, 1 lutego 2006 r., Komisja Europejska przyjęła kolejną Białą Księgę, tym razem w sprawie europejskiej polityki komunikacyjnej. Postawiona w niej diagnoza była jednoznaczna. Już w pierwszym zdaniu autorzy stwierdzali, że komunikacja między Europą a jej obywatelami nie dotrzymała kroku transformacji, której UE uległa w ciągu ostatniego dwudziestolecia 5. Biała Księga zawierała propozycje kierunków działań, które pozwolą zniwelować lukę komunikacyjną między UE a jej obywatelami. Wzywała wszystkich uczestników europejskiej debaty publicznej do opracowania planu na rzecz lepszej komunikacji. Zachęcała rządy państw unijnych do wprowadzania mechanizmów, tworzenia struktur i narzędzi ułatwiających udział młodzieży w życiu społecznym oraz dialog młodzieży z politykami. Przekazywanie informacji o Europie nie jest wyłącznie zadaniem Brukseli. Nadszedł czas na połączenie wysiłków instytucji unijnych i państw członkowskich stwierdziła Margot Wallström na spotkaniu poświęconym Białej Księdze. Biała Księga zwracała uwagę na potrzebę komunikacji z wykorzystaniem mediów najbardziej popularnych wśród młodzieży przede wszystkim internetu. Autorzy dokumentu podkreślali też, że decydujące znaczenie w budowaniu wzajemnego zaufania, poszanowania i chęci podjęcia współpracy dla osiągnięcia wspólnych celów mają bezpośrednie spotkania. Zorganizowany dialog Plan D, Biała Księga i przemyślenia z okresu refleksji doprowadziły do powstania koncepcji zorganizowanego dialogu między UE a jej obywatelami. Konsultacje z młodymi ludźmi i angażowanie młodzieży w procesy decyzyjne urosły do rangi jednego z priorytetów UE. Nic o was bez was zdaje się mówić Unia do młodzieży. A za słowami idą czyny. Możliwości wyrażania opinii unijna młodzież ma coraz więcej 4 Biała Księga w sprawie europejskiej polityki komunikacyjnej, Bruksela, 1 lutego 2006 r. 5 Op. cit., str. 2. 4

6 Jak kształtowana jest polityka młodzieżowa UE Europejski Tydzień Młodzieży (ETM) 6 Debaty młodzieżowe były jednym z ważniejszych punktów Europejskiego Tygodnia Młodzieży zorganizowanego w grudniu 2005 r. Pod hasłem Młodzież ma głos 7 przedstawiciele organizacji młodzieżowych i liderzy młodzieżowi dyskutowali o przyszłości Europy, perspektywach młodzieży, zwalczaniu bezrobocia i aktywnym obywatelstwie. Hasło kolejnego ETM-u (czerwiec 2007 r.) brzmiało Włącz się. Nawiązywało do unijnej strategii włączania społecznego młodzieży z mniejszymi szansami oraz do idei (zorganizowanego) dialogu młodzieży z krajowymi i unijnymi politykami. Wspólnie z tymi ostatnimi młodzi ludzie z całej Europy zasiedli w Brukseli przy politycznym okrągłym stole, dyskutując o dialogu międzykulturowym, różnorodności, dyskryminacji, wolontariacie i aktywności młodzieży. Tematem czwartego ETM-u (listopad 2008 r.) były wyzwania, z jakimi w przyszłości będzie się musiała zmierzyć młodzież, a także dialog międzykulturowy. Zatrudnienie, wyrównanie szans rozwoju, zaangażowanie w życie społeczności międzynarodowej, edukacja i dostęp do informacji to tylko część problemów, o których dyskutowano podczas spotkań. Spotkania na szczycie między władzą a młodzieżą, stanowczo domagając się, by młodzi ludzie od początku do końca byli zaangażowani we wszystkie aspekty procesu decyzyjnego 8. Seminaria młodzieżowe organizowane przez kraj przewodniczący UE weszły na stałe do unijnego kalendarza. Kolejne odbyły się w Helsinkach i w Kolonii. Za prezydencji niemieckiej młodzież z UE spotkała się jeszcze raz w Rzymie z okazji obchodów 50. rocznicy podpisania Traktatów Rzymskich. W tym samym czasie, gdy szefowie unijnych państw i rządów przyjmowali w Berlinie Deklarację Berlińską, zgromadzona w stolicy Włoch młodzież wezwała przywódców UE do przyjęcia eurokonstytucji i zwiększenia roli UE w świecie. Wcześniej, pod hasłem Twoja Europa twoją przyszłością, dyskutowano o globalizacji, ochronie środowiska i europejskim modelu społeczno-gospodarczym. Pod koniec marca 2006 r. rząd austriacki zorganizował w Wiedniu seminarium z udziałem przedstawicieli organizacji młodzieżowych z całej Unii Europejskiej oraz odpowiedzialnych za politykę młodzieżową ministrów z krajów członkowskich. W deklaracji końcowej młodzi uczestnicy postulowali rzeczywisty dialog 6 O Europejskim Tygodniu Młodzieży czytaj też na stronie 25 (rozdz. Wydarzenia, kampanie, konkursy ). 7 W oryginale Youth Takes the Floor. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, organizator Europejskiego Tygodnia Młodzieży w Polsce, zdecydowała się na mniej dosłowne tłumaczenie. 8 Vienna/Bad Ischl, March

7 Polityka młodzieżowa UE 25 maja 2007 r. w Brukseli delegaci młodzieży omawiali z przedstawicielami Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej i prezydencji niemieckiej rezultaty szczytów w Rzymie i Kolonii. Półtoragodzinne spotkanie odbyło się tuż przed posiedzeniem Rady ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury. To kolejny typ spotkania, który na stałe zagościł w kalendarzu unijnych konsultacji polityków i urzędników z młodzieżą. Służą one budowaniu i umacnianiu partnerstwa między instytucjami UE a młodzieżą, poprawieniu spójności, zapewnieniu ciągłości i postępów w dziedzinie problematyki młodzieżowej. Posiedzenia Rady ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury odbywają się dwa razy w roku w maju i listopadzie. Kolejne spotkanie z młodzieżą zorganizowali Portugalczycy. Na kilka dni przed przejęciem prezydencji do siedziby portugalskiego parlamentu w Lizbonie zaprosili 150 młodych ludzi, by podyskutować o roli młodzieży w procesie podejmowania decyzji w UE, sytuacji w Iraku, nowym traktacie reformującym UE, ochronie środowiska i unijnej polityce fiskalnej. W dyskusji wzięli udział przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Hans-Gert Pöttering, i szefowie grup politycznych PE. Propagowaniu uczestnictwa w życiu społecznym młodzieży z mniejszymi szansami w życiu społecznym poświęcono natomiast spotkanie zorganizowane przy okazji słoweńskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Spotkanie to odbyło się w Lublanie i Brdzie pri Kranju w dniach kwietnia 2008 r. Prawie 150 młodych osób dyskutowało o mobilności, zatrudnieniu, edukacji nieformalnej, zdobywaniu umiejętności, integracji społecznej, uczestnictwie młodych osób z mniejszymi szansami w polityce oraz o roli młodych ludzi w działaniach na rzecz dialogu międzykulturowego. Już na początku swojej prezydencji Francuzi zorganizowali w dniach 5 9 lipca 2009 r. w Marsylii kolejny szczyt młodzieży. W konferencji Młodzież aktorzy i pośrednicy dialogu międzykulturowego uczestniczyło ponad 120 młodych ludzi z UE, Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu. Dyskutowali o uczestnictwie młodzieży w dialogu międzykulturowym, wspieraniu różnych form doradztwa w dziedzinie edukacji, zdrowia, zatrudnienia, sportu oraz mobilności młodych ludzi i roli narzędzi komunikacyjnych w dialogu międzykulturowym. Eurokraci w terenie Myśl globalnie, działaj lokalnie tę zasadę postanowili wprowadzić do swoich poczynań pracownicy Komisji Europejskiej. 9 maja 2007 r. z okazji Dnia Europy ponad stu pracowników Komisji Europejskiej odwiedziło szkoły w całej Unii Europejskiej, także w małych miejscowościach. Tłumaczyli uczniom, jak istnienie UE wpływa na ich codzienne życie. Z nastolatkami rozmawiali też unijni komisarze. Unia to szansa przede wszystkim dla was, młodzieży. Na podróże bez paszportów, studia w dowolnym kraju UE, dobrobyt 9 przekonywała komisarz Ferrero-Waldner, odpowiadająca za stosunki zewnętrzne. A komisarz ds. Rozwoju i Pomocy Humanitarnej, Louis Michel, zapewniał młodzież, że Unia odgrywa niezwykle ważną rolę w walce z biedą. Nie próżnuje także Parlament Europejski. Wiosną 2006 r. z rozpoczął się cykl forów obywatelskich. Za ich organizację odpowiadają biura informacyjne Parlamentu Europejskiego. Spotkania koncentrują się na sprawach najistotniejszych dla danego kraju czy regionu. I tak w Maastricht dyskutowano o unijnym Traktacie z Maastricht, we Florencji o eurokonstytucji, w Cardiff o imigracji, w Sztokholmie o prawach kobiet i polowaniach, w Vibo Valentia 9 Cytat za: Twój Eurodesk, czerwiec

8 Jak kształtowana jest polityka młodzieżowa UE o programie Erasmus, a w Porto o portugalskim przewodnictwie w Radzie UE. Spotkania mają charakter otwarty, uczestniczą w nich mieszkańcy, lokalni politycy, eurodeputowani, posłowie do parlamentów narodowych, działacze organizacji pozarządowych i dziennikarze. W networkingu jest metoda W zorganizowany dialog włączyła się też sieć Eurodesk 10. W odpowiedzi na apel Komisji Europejskiej o wsparcie zorganizowanego dialogu, skierowany do sieci informacji młodzieżowej, zarząd Eurodesku postanowił wykorzystać potencjał swojej sieci, do której należy blisko 1000 organizacji w UE 11. W ramach projektu wydaje ci się, że już wszystko wiesz? przez trzy miesiące (październik grudzień 2007) lokalni konsultanci Eurodesku z 20 krajów przeprowadzili blisko 200 sesji europejskich dla ponad 5000 młodych ludzi. Dyskusje były prowadzone na temat najważniejszych osiągnięć UE z punktu widzenia młodych ludzi. Pokazane zostały praktyczne skutki integracji europejskiej dla młodzieży (związane z mobilnością i funduszami) oraz sposób wpływania młodzieży na kształt polityki UE 12. Wszystkie spotkania przebiegały według tego samego scenariusza, opracowanego na seminarium szkoleniowym zorganizowanym we wrześniu 2007 r. przez polskich koordynatorów Eurodesku. Na kłopoty (finansowe): Młodzież w działaniu Dla tych, którzy chcieliby się włączyć w zorganizowany dialog, a nie mają na to wystarczających środków, Unia stworzyła możliwości wsparcia finansowego. Wśród nowości w programie Młodzież w działaniu (następcy programu Młodzież 13 ) są dwie akcje służące wsparciu aktywnego obywatelstwa i dialogu młodzieży z politykami. Szanse na zorganizowanie międzynarodowej konferencji młodzieżowej o demokracji i polityce w Unii Europejskiej stwarza Akcja 1.3 Młodzież w demokracji, natomiast z Akcji 5.1 Spotkania młodzieży i osób odpowiedzialnych za poli- 10 O Eurodesku piszemy na str. 22 (rozdz. Programy i sieci informacyjne ). 11 W komunikacie dla Rady UE w sprawie polityki europejskiej dotyczącej uczestnictwa młodzieży i informacji z lipca 2006 r. Komisja zapowiedziała zmobilizowanie europejskich sieci informacyjnych (ERYICA, Eurodesku i EYCA) do wspierania zorganizowanego dialogu. 12 Do współpracy przy projekcie Eurodesk zaprosił europarlamentarzystów, namawiając ich do sfinansowania nagrody wizyty w Parlamencie Europejskim dla najbardziej aktywnych uczestników sesji. 13 O Młodzieży w działaniu piszemy na str

9 Polityka młodzieżowa UE tykę młodzieżową można się ubiegać o wsparcie na organizowanie krajowych i międzynarodowych seminariów z udziałem młodzieży i osób odpowiedzialnych za politykę młodzieżową (także na szczeblu regionalnym i lokalnym). Zrozumieć młodzież Spotkaniom, seminariom, debatom towarzyszą badania i inne działania mające na celu zwiększenie wiedzy o młodzieży, jej problemach i oczekiwaniach. Przed Europejskim Tygodniem Młodzieży 2005 r. Komisja przeprowadziła konsultacje z młodzieżą w internecie. Ankietę o polityce młodzieżowej UE wypełniło kilka tysięcy młodych ludzi z całej Unii. Opinie bardziej miarodajne, bo uzyskane od reprezentatywnej grupy respondentów, Komisja zdobyła dzięki badaniom Eurobarometru tysiące młodych Europejczyków z obszaru całej UE zapytano o stosunek do mobilności i priorytety polityczne Unii. Kolejne badania Eurobarometr przeprowadził w styczniu 2007 r., tym razem pytając o znaczenie UE, sprawy związane z aktywnym obywatelstwem, przyszłością Unii, zatrudnieniem i sposobami spędzania czasu wolnego. W międzyczasie Eurostat policzył, jaki odsetek unijnej populacji stanowi młodzież, jakie ma wykształcenie, gdzie jest najwięcej młodych bezrobotnych, jak często młodzi w porównaniu z innymi grupami wiekowymi korzystają z internetu 15. Gromadzeniem opracowań na temat młodzieży w UE zajmuje się Europejskie Centrum Strategii dla Młodzieży On-line 16. W jego zbiorach znajdują się raporty opracowywane przez podmioty działające w sferze europejskiej polityki młodzieżowej z informacjami o młodych Europejczykach, mające stanowić podstawę sprawnego tworzenia coraz spójniejszej i efektywnej polityki młodzieżowej w Europie 17. Zobowiązanie UE do regularnego 14 Youth Takes the Floor, Eurobarometr 63, 62.1 i 63.1, grudzień Eurostat, Young Europeans through Statistics, marca O centrum piszemy na stronie 23 (rozdział Portale internetowe ). 17 Youth Council Discussion on Perspectives and New Instruments of European Youth Policy ( ), 8

10 Jak kształtowana jest polityka młodzieżowa UE opracowywania takich raportów to jeden z efektów spotkań młodzieży z unijnymi politykami, odbywających się w ramach zorganizowanego dialogu. Obywatele internauci Prawie trzy czwarte młodych Europejczyków korzysta z internetu przynajmniej raz w tygodniu. Nic zatem dziwnego, że zorganizowany dialog odbywa się też w internecie. Unijne instytucje coraz częściej wykorzystują sieć do konsultacji politycznych. W drugiej połowie 2007 r. Komisja konsultowała z internautami przyszłą strategię działań związanych z dyskryminacją oraz z modernizacją systemów szkolnictwa krajów członkowskich. W ramach planu D powstało internetowe forum dyskusyjne Debate Europe i konsultacyjne European Citizens Consultations 18, za którego pośrednictwem swoje uwagi można przekazać posłom do Parlamentu Europejskiego. Na porządku dziennym zaczynają być też czaty z eurokomisarzami. Komisja Europejska będzie słuchać i uczyć się obiecuje Margot Wallström 19, jedna z siedmiu komisarzy, prowadzących internetowy blog 20. Wirtualny świat W coraz większym stopniu unijne instytucje wykorzystują internet do promowania swoich działań i docierania do młodzieży z informacją. Komisja Europejska zamierza rozwijać Europejski Portal Młodzieżowy, który uznaje za główne narzędzie komunikacji z młodzieżą 21. Wiele innych unijnych stron przeszło w ostatnim czasie gruntowną przemianę (największą chyba witryna Parlamentu Europejskiego). Twórcy odnowionych witryn starają się, by informacje na nich zawarte były bardziej przystępne i miały bardziej młodzieżowy charakter pod względem i formy, i treści. Na stronie Europa i ty w 2006 Komisja chwaliła się dziesięcioma unijnymi inicjatywami z 2006 r., które miały bezpośredni wpływ na codzienne życie jej obywateli (m.in. tańszy roaming, euro w Słowenii, walka z nielegalną imigracją) 22. Z kolei na witrynie powstałej z okazji 50 rocznicy podpisania Traktatów Rzymskich Komisja umieściła internetową wersję publikacji, opisującej 50 największych sukcesów Unii Europejskiej 23. Po raz pierwszy urzędnicy Komisji zdecydowali się oddać opracowanie witryny ostatniego Europejskiego Tygodnia Młodzieży w ręce fachowców młodych dziennikarzy z europejskiego stowarzyszenia European Youth Press. Unijny PR w internecie wykracza poza unijny serwer Europa. W czerwcu 2007 r. Komisja Europejska wykupiła podstronę na YouTube, jednej z najpopularniejszych witryn internetowych świata. Umieszcza na niej wyprodukowane przez siebie krótkie filmy i spoty. Ta inicjatywa odzwierciedla nasze zobowiązanie do lepszego wyjaśniania europejskich polityk uzasadniała Margot Wallström. Miesiąc wcześniej w internecie pojawiła się sfinansowana z budżetu planu D europejska wersja YouTube Radio Web Europe. Internauci znajdą tam multimedialne pliki o tematyce europejskiej. Natomiast Parlament Europejski sfinansował internetową telewizję interaktywną Europocket TV, w której od września 2006 r. można oglądać, jak młodzi prezenterzy opowiadają o unijnych wydarzeniach w stylu DJ-ów z MTV Cytat za Twój Eurodesk (czerwiec 2007). 20 Blogi komisarzy znajdują się na stronie 21 O Europejskim Portalu Młodzieżowym piszemy na stronie 23 (rozdział Portale internetowe )

11 Polityka młodzieżowa UE Od roku 2008 instytucja ta ma swoją telewizję internetową. EuroparlTV składa się z czterech kanałów każdy przeznaczono dla innej grupy odbiorców. Kanał Twój Parlament skierowany jest do ekspertów: polityków, urzędników, przedsiębiorców, naukowców, lobbystów. Twój Głos to interaktywny kanał dla szerszej grupy odbiorców. Młoda Europa przeznaczona jest dla młodzieży i osób często korzystających z internetu. Parlament na żywo przeprowadza bezpośrednie transmisje z obrad Parlamentu Europejskiego. EuroparlTV 24 ma polską wersję językową. Zorganizowany dialog trwa Zorganizowany dialog potrwa przynajmniej do 2009 r. Każdy rok ma inny priorytet tematyczny. W 2007 r. była nim równość szans dla wszystkich. Motywem przewodnim 2008 r. wybrano dialog międzykulturowy, a 2009 r. jest poświęcony kreatywności i innowacji. Rok 2010 będzie Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniom Społecznym. Niezależnie od priorytetów na wszystkich szczeblach: unijnym, krajowym i regionalnym zawsze poruszane są także inne zagadnienia z zakresu europejskiej polityki młodzieżowej, takie jak zapisy Europejskiego Paktu na rzecz Młodzieży, działania przeciwko dyskryminacji czy zdrowie. 24 Adres strony internetowej EuroparlTV to: 10

12 Priorytety polityki młodzieżowej UE Priorytety polityki młodzieżowej UE Młodsi bardziej niż starsi, obywatele nowych krajów UE bardziej niż obywatele Piętnastki. Nie w takim samym stopniu, ale jednak Większość Europejczyków czuje się obywatelami Europy, popiera członkostwo swego kraju w Unii i ideę dalszej integracji 25. Młodzi ludzie z większym optymizmem niż starsi patrzą w przyszłość. Ponad dwie trzecie młodzieży wierzy we wzrost unijnej gospodarki. Co prawda, w to, że uda się zrealizować pierwotny cel Strategii Lizbońskiej i uczynić Unię największą potęgą gospodarczą na świecie, wierzy już tylko 40% młodych obywateli UE, ale to i tak o 5% więcej, niż wynosi unijna średnia. Optymizmu unijnej młodzieży nie brakuje, ale już samej młodzieży jest w UE coraz mniej. Przyrost naturalny maleje, a długość życia wzrasta. Prognozy ludnościowe wskazują, że pomiędzy 2005 a 2050 rokiem liczba młodych ludzi w wieku lata zmniejszy się o jedną czwartą, do 9,7%, a liczba osób mających więcej niż 65 lat wzrośnie z 16% prawie do 30%. Aktywne obywatelstwo i dostęp do informacji Młodzi Europejczycy nie są zbyt aktywni. Blisko 80% nie należy do żadnej organizacji. Spośród pozostałych 20% najwięcej, bo niemal połowa, deklaruje przynależność do klubów sportowych. Zaledwie kilka procent należy do organizacji młodzieżowych, związków wyznaniowych, partii politycznych, związków zawodowych i innych organizacji. Najczęstszą formą aktywności politycznej (na jakimkolwiek szczeblu) jest podpisanie petycji, co zdarza się uczynić blisko 30% młodych Europejczyków. Co czwarty wypowiada się na internetowych forach, a co piąty bierze udział w demonstracjach politycznych 26. Ale już zainteresowanie sprawami związanymi z polityką europejską deklaruje znaczna (66%) większość młodzieży, co jednak nie znajduje odzwierciedlenia w praktyce. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 r. głosowała tylko jedna trzecia wyborców w wieku lata 27. Mała aktywność to częściowo konsekwencja braku należytej informacji. Ponad połowa młodych Europejczyków czuje się niedoinformowana w kwestiach związanych zarówno z bieżącymi wydarzeniami politycznymi, jak i ze swoimi prawami oraz obowiązkami jako obywateli UE. Dla zdecydowanej większości podstawowym źródłem wiedzy na ten temat są media. Znacznie mniej niż połowa swoją wiedzę wzbogaca dzięki instytucjom publicznym. Tylko co czwarty młody człowiek dowiedział się o swoich prawach i obowiązkach dzięki unijnej instytucji 28. Do braku aktywności i niedoinformowania dochodzą obawy związane z integracją europejską, zwłaszcza powiększaniem Unii. Wśród Francuzów i Holendrów głosujących przeciwko Traktatowi Konstytucyjnemu dużą część stanowili młodzi ludzie. We Francji przeciwko eurokonstytucji głosowało 59% osób w wieku lata, a w Holandii aż 74%. I choć większość młodych Europejczyków (także Francuzów i Holendrów) deklaruje poparcie dla integracji europejskiej, to także większość uważa, 25 Youth Takes the Floor, Eurobarometr 63, 62.1 i 63.1, grudzień Eurobarometr, Young Europeans, styczeń luty Niska frekwencja w wyborach do Parlamentu była jedną z przyczyn powstania programu Europa dla Obywateli, o którym piszemy na stronie 21 (w rozdz. Programy wspólnotowe mające odniesienie do polityki młodzieżowej ). 28 Eurobarometr, Young Europeans. 11

13 Polityka młodzieżowa UE że UE nie liczy się z ich zdaniem. Aż 81% młodych mieszkańców UE życzyłoby sobie, żeby dotyczące ich decyzje publiczne były z nimi konsultowane 29. Większość działań i inicjatyw, które UE podejmuje z myślą o młodzieży, ma na celu większe zaangażowanie młodych ludzi w życie społeczne na szczeblu regionalnym, krajowym i unijnym. Spora część z nich to zwiększająca wiedzę i świadomość działalność informacyjna i promocyjna coraz liczniejsze i bardziej interaktywne strony internetowe, wirtualne i rzeczywiste spotkania z przedstawicielami unijnych instytucji, powiększające się i zwiększające skalę swojej działalności sieci informacyjne UE (zwłaszcza Eurodesk i Europe Direct). Te ostatnie z punktu widzenia Komisji Europejskiej odgrywają coraz większą rolę. To efekt większego zrozumienia dla networkingu w efektywnym rozpowszechnianiu informacji oraz dążeń do prowadzenia działań informacyjnych na jak najniższym szczeblu. Komisja uważa też, że tworzenie sieci ma zasadnicze znaczenie dla podnoszenia umiejętności i kwalifikacji osób pracujących w obszarze informacji młodzieżowej 30. Nie zmienia to faktu, że najważniejszymi narzędziami służącymi do realizacji polityki aktywnego uczestniczenia młodzieży w życiu publicznym i dostępu do informacji europejskiej pozostają program Młodzież w działaniu i Europejski Portal Młodzieżowy. Integracja zawodowa Wejście na rynek pracy to dla młodych ludzi poważny problem. Stopa bezrobocia wśród młodzieży (15,9%) jest ponad dwa razy większa od ogólnego wskaźnika bezrobocia w Unii Europejskiej (7,1%) 31. Na dodatek młodzi Europejczycy mają wygórowane oczekiwania i stosunkowo niewielką skłonność do pracy na własny rachunek. Tylko jeden na dziesięciu w obliczu bezrobocia byłby skłonny przyjąć każdą propozycję zatrudnienia. O założeniu własnej firmy pomyślałoby 14%. Więcej młodych ludzi wolałoby pracować nielegalnie niż za darmo (np. jako wolontariusze) 32. Ale brak pracy budzi zdecydowanie największe obawy młodych Europejczyków. Pytani o priorytety Unii Europejskiej, w pierwszej kolejności wymieniają walkę z bezrobociem 33. Wzrost gospodarczy i zwiększenie zatrudnienia to fundamenty odnowionej Strategii Lizbońskiej i podstawowy cel polityki społeczno-ekonomicznej UE. Unia stara się chronić prawa i bezpieczeństwo młodych ludzi wkraczających na rynek pracy oraz wprowadza regulacje prawne zakazujące dyskryminacji ze względu na wiek, orientację seksualną i religię przy ubieganiu się o pracę. Prowadzi też intensywne działania mające na celu nakłonienie Europejczyków do większej mobilności. Flexicurity Dobra praca dla większej liczby ludzi takie hasło przyświecało Komisji Europejskiej przy ustalaniu razem z państwami członkowskimi wspólnych zasad, tzw. flexicurity. To model łączący elastyczność (ang. flexibility) i bezpieczeństwo (ang. security) zatrudniania w sposób korzystny i dla pracowników, i dla pracodawców. Na model flexicurity składają się: 1) elastyczne umowy ułatwiające pracownikom i przedsiębiorstwom 29 Ibidem. 30 Komunikat Komisji dla Rady w sprawie polityki europejskiej dotyczącej uczestnictwa młodzieży i informacji, Bruksela, Dane z 2 października 2008 r., za Eurostat. 32 Eurobarometr, Young Europeans, styczeń luty Na drugim miejscu stawiają przeciwdziałanie biedzie i wykluczeniu społecznemu, na trzecim pokój i bezpieczeństwo. 12

14 Priorytety polityki młodzieżowej UE szybkie dostosowanie do zmian na rynku, 2) bezpieczeństwo pracowników oraz 3) zapewnienie pracownikom wystarczającego dochodu w okresie bezrobocia. Uzupełnieniem strategii jest wsparcie pracowników i firm przez kompleksowe strategie uczenia się przez całe życie, szkolenia i promocję przedsiębiorczości. Komisja przyjęła model flexicurity po szerokich konsultacjach społecznych. I choć ma się on opierać na ośmiu wspólnych zasadach, to każdy kraj ma samodzielnie wypracować swój model flexicurity, korzystając ze wskazanych przez Unię modelowych ścieżek rozwoju, doświadczeń i wzorców wypracowanych przez inne kraje. Mobilność zawodowa i terytorialna Swoboda przepływu osób to dla młodych Europejczyków zdecydowanie największa wartość integracji europejskiej. 90% młodych obywateli UE uznaje możliwości podróżowania, studiowania i pracy w dowolnym kraju UE za najważniejsze osobiste korzyści z członkostwa ich kraju w Unii. Ale już z prawa do swobodnego przepływu osób unijna młodzież zwłaszcza z krajów dawnej Piętnastki korzysta w stopniu umiarkowanym. Tylko 10% młodych ludzi ze starych krajów Unii wyjeżdża za granicę na studia lub do pracy. Zaledwie 2% Europejczyków mieszka w kraju innym niż kraj pochodzenia. Sytuacja ta nie zmieniła się od ponad 30 lat, choć obecne młode pokolenie wykazuje nieco większą skłonność do mobilności niż ich starsze rodzeństwo czy rodzice. Mobilność zawodowa Europejczyków również nie jest wysoka. Przeciętny 24-latek wykonywał średnio 2,8 rodzaju pracy. A im jest starszy, tym jego skłonność do zmiany zawodu staje się mniejsza. W ciągu roku pracę zmienia jedynie ok. 10% obywateli UE. Europejczyk pracuje na tym samym stanowisku średnio przez 10,6 roku, podczas gdy obywatel USA przez 6,7 roku 34. I choć statystyki te 34 Wszystkie dane pochodzą z badania Eurostatu, Europeans and Mobility First Results of an EU-wide Survey i badania Eurobarometru ze stycznia 2007 r. Young Europeans. 13

15 Polityka młodzieżowa UE po rozszerzeniu Unii się poprawiają, unijni eksperci i politycy nie mają wątpliwości mieszkańcy UE nie są wystarczająco mobilni. Dlatego Unia zachęca państwa członkowskie do zapewnienia większej przejrzystości i informacji na temat możliwości zatrudnienia oraz szkoleń poza granicami własnego kraju. Pokazuje korzyści czerpane przez kraje, które otworzyły rynki pracy dla pracowników z nowych państw członkowskich, i sugeruje krajom, które swoich rynków nie otworzyły, by to uczyniły 35. Przyjmuje też rozwiązania Europejski Rok Mobilności Pracowników Promocji mobilności zawodowej i geograficznej 36 służył Europejski Rok Mobilności Pracowników (2006). Unijny rynek pracy charakteryzuje wysoka stopa bezrobocia w jednych regionach i sektorach oraz słabe kwalifikacje siły roboczej w innych. Z badań wynika, że największe bariery w mobilności geograficznej to przede wszystkim nieznajomość języków obcych, niska wiedza o prawach socjalnych w innych krajach, trudności w znalezieniu mieszkania i pracy dla ułatwiające znalezienie pracy w innym kraju, a także podjęcie nauki, dokształcanie się, zdobycie doświadczenia oraz bezproblemowe uznanie wykształcenia i kwalifikacji zdobytych w innym kraju Unii. współmałżonka. Jednym z głównych wydarzeń Roku Mobilności Pracowników były Europejskie Targi Pracy, które w ostatnich dniach września 2006 r. odbyły się w 250 miastach Europy. Podobne targi zorganizowano również w kolejnych 35 Do końca 2008 r. rynki pracy dla obywateli polskich całkowicie otworzyły wszystkie kraje członkowskie UE z wyjątkiem Austrii, Belgii, Danii i Niemiec. Od 17 stycznia 2007 r. obywatele wszystkich krajów członkowskich UE mogą bez ograniczeń podejmować pracę w Polsce. 36 Mobilność zawodowa pracowników to zmiana zawodu i/lub pracodawcy. Mobilność geograficzna to zmiana miejsca wykonywania pracy w obrębie jednego kraju lub między państwami. 14

16 Priorytety polityki młodzieżowej UE latach. Budżet Europejskiego Roku Mobilności Pracowników wyniósł 6 milionów euro tyle Komisja rozdysponowała w dwóch turach konkursów grantowych. Uznawalność dyplomów Unia Europejska umożliwia uznawanie dyplomów i kwalifikacji zawodowych dających prawo do wykonywania określonego zawodu we wszystkich krajach UE/EOG. We wrześniu 2005 r. Parlament Europejski i Rada UE przyjęły dyrektywę 2005/36/ /WE, której celem było stworzenie jednego systemu uznawania kwalifikacji zawodowych. Nowa dyrektywa zastąpiła 15 poprzednich dyrektyw. W przypadku niektórych zawodów (m.in. lekarz, dentysta, farmaceuta, prawnik, architekt) państwa UE zdecydowały o przyjęciu szczegółowych regulacji, dyrektyw sektorowych, dzięki którym możliwe jest wzajemne uznawanie dyplomów. Dyrektywy sektorowe stanowią, że osoba mająca pełne kwalifikacje do wykonywania danego zawodu w jednym państwie członkowskim jest również wykwalifikowana do wykonywania tej samej profesji w innym państwie UE/EOG. Każdy kraj sam decyduje, czy dany zawód jest regulowany, czy nie. W przypadku zawodów nieregulowanych uznanie kwalifikacji zawodowych pracownika leży w gestii pracodawcy. Europejski System Transferu Punktów (ECTS) Umożliwia uznanie okresu studiów odbywanych poza uczelnią macierzystą. System pomaga zmierzyć i porównać osiągnięcia studenta w nauce, a następnie przełożyć je na standardy obowiązujące na poszczególnych uczelniach. Punkty ECTS są wartościami liczbowymi (od 1 do 60) przyporządkowanymi poszczególnym przedmiotom na podstawie pracy, którą student musi włożyć w zaliczenie tych przedmiotów. Student jest zobowiązany do zdobycia 60 punktów w ciągu całego roku akademickiego. Europejski System Transferu Punktów powstawał w latach na potrzeby programu Socrates Erasmus. Obecnie używają go setki uczelni w ponad 30 krajach. Europass Ma służyć prezentacji kwalifikacji zawodowych. Składa się z pięciu odrębnych dokumentów: Europass CV to życiorys o ujednoliconym standardzie. Europass Mobilność potwierdza wiedzę i doświadczenie zdobyte podczas nauki, szkoleń, praktyk i staży zagranicznych. Europass Suplement do Dyplomu jest dokumentem załączanym do dyplomów ukończenia szkoły wyższej; zawiera opis programu, rodzaj, poziom, treść i status studiów ukończonych przez właściciela dyplomu, rejestr indywidualnych osiągnięć studenta oraz charakterystykę systemu szkolnictwa wyższego kraju, w którym wydano dyplom. Europass Suplement do Dyplomu Zawodowego otrzymują absolwenci ponadgimnazjalnych szkół zawodowych, którzy zdadzą zewnętrzny egzamin potwierdzający ich kwalifikacje. Europass Paszport Językowy opisuje znajomość języków obcych. Europass CV i Paszport Językowy wypełnia się samodzielnie 37. Edukacja nieformalna i międzykulturowa Ten priorytet Unia realizuje poprzez wsparcie finansowe międzynarodowych projektów młodzieżowych, seminariów, stażów, szkoleń dla trenerów i liderów młodzieżowych. Finansuje też publikacje o charakterze szkoleniowym o tematyce z zakresu edukacji nieformalnej. 37 Formularze można znaleźć na stronie 15

17 Polityka młodzieżowa UE Wymiany młodzieży Międzynarodowe projekty młodzieżowe, których elementem są kilku- lub kilkunastodniowe spotkania młodzieży, to okazja do wyjazdu za granicę, poznania innych narodów europejskich, ich kultury i języka. Dzięki takim spotkaniom wzrastają u młodych ludzi poczucie przynależności do Europy, tolerancja i zrozumienie dla innych. Wymiany pozwalają na rozwinięcie zainteresowań i zdobycie nowych umiejętności, takich między innymi jak praca w (międzynarodowym) zespole. Wolontariat Korzyści podobne do opisanych powyżej daje praca w charakterze wolontariusza w innym kraju. Kilkumiesięczny pobyt za granicą uczy odpowiedzialności, zaradności i samodzielności. Pozwala na zdobycie umiejętności praktycznych (nauka języka obcego), rozwinięcie zainteresowań i samorealizację dzięki pomaganiu innym. Zdobyte doświadczenie procentuje w przyszłości. Wolontariusze mogą się wykazać tak cenionym przez pracodawców doświadczeniem i umiejętnością podejmowania samodzielnych decyzji. Choć wolontariat łączy aż trzy priorytety polityki młodzieżowej: aktywność obywatelską, mobilność i edukację międzykulturową, to jak wynika z pierwszych podsumowań trzeci unijny wspólny cel jest nadal odległy. Jedynie 16% młodzieży w wieku lat miało jakąkolwiek styczność z pracą społeczną. Europejskie Forum Młodzieży uważa, że to efekt słabej promocji wolontariatu międzynarodowego, a w efekcie małego zaangażowania unijnych organizacji w wolontariat 38. Optymizmem może napawać jednak fakt, że trzy czwarte młodzieży uważa, iż programy wspierające wolontariat mogą stanowić zachętę do zaangażowania się w tego typu działalność. Tyle samo opowiada się za zwiększeniem programów umożliwiających pracę w charakterze wolontariusza. Youthpass: W połowie 2007 r. Komisja Europejska wprowadziła dokument potwierdzający nieformalnie zdobytą wiedzę i umiejętności. Na początek mogą go otrzymywać uczestnicy wymian młodzieży, Wolontariatu Europejskiego i kursów szkoleniowych organizowanych w ramach programu Młodzież w działaniu. Z czasem Youthpass będą mogli dostać także uczestnicy innych akcji Mwd i programów promujących aktywne obywatelstwo. W przyszłości 38 Shadow Report on Voluntary Activities,

18 Priorytety polityki młodzieżowej UE ma być powiązany z innymi unijnymi dokumentami, np. Europassem. Walka z biedą i wykluczeniem społecznym Młodzi mieszkańcy UE są w większym stopniu niż dorośli narażeni na ubóstwo (grozi ono 19% osób w wieku lata, w porównaniu z 12% osób w wieku lata) 39, które często prowadzi do wykluczenia społecznego, rozumianego jako pozbawienie dostępu do możliwości korzystania z ofert instytucji, usług lub konsumpcji dóbr. Wykluczenie następuje nie tylko z powodów ekonomicznych, lecz także społecznych, politycznych i kulturowych. Ponad 45% młodych Europejczyków, w tym 60% młodzieży z nowych państw UE (ze starych 41%), uważa, że walka z biedą i wykluczeniem społecznym powinna być jednym z priorytetów polityki młodzieżowej UE 40. Zdaniem Komisji Europejskiej dużą rolę w walce z wykluczeniem społecznym odgrywa sama świadomość potrzeby społecznej integracji osób wykluczonych (mniejszości narodowych i etnicznych, bezdomnych, bezrobotnych, uzależnionych, niepełnosprawnych). Tylko w ramach jednego konkursu grantowego w 2006 r. Unia przeznaczyła ponad 2,5 miliona euro na działania (seminaria, broszury, strony internetowe, kampanie medialne) zwiększające świadomość integracji społecznej i ochrony socjalnej. Innym przejawem walki z biedą i wykluczeniem są finansowane z funduszy strukturalnych projekty wspierające aktywność zawodową i sprzyjające integracji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym 41. Również w programie Młodzież w działaniu największe szanse na zatwierdzenie mają projekty z udziałem młodzieży z mniejszymi szansami 42. Zwiększenie znajomości języków obcych Jedna trzecia młodych Europejczyków nie mówi żadnym językiem obcym. Tyle samo młodych ludzi (choć więcej z nowej niż ze starej Unii) uważa, że znajomość języków zwiększa szanse na znalezienie dobrej pracy za granicą 43. Dla Komisji Europejskiej poprawianie znajomości języków to krok na drodze do budowy aktywnego i mobilnego społeczeństwa oraz gospodarki opartej na wiedzy. Celem strategicznym Unii jest poznanie przez każdego obywatela UE co najmniej dwóch języków obcych. Obecnie taką znajomość deklaruje jedynie 28% obywateli UE. I szybko się to nie zmieni, bo Europejczycy mają małą motywację do nauki. Aktywnie języka obcego uczy się jedynie jeden na pięciu unijnych obywateli 44. Unia stara się im to ułatwić. Uruchomiła specjalistyczny portal językowy 45. Finansuje darmowe multimedialne programy do nauki języków 46. Zleca badania na temat sposobów nauczania języków w krajach członkowskich i wpływu ich znajomości na rozwój umiejętności 39 Badania Eurobarometru Freeze-frame on Europe s Youth for a New Impetus z 2001 r. i Youth in New Europe z 2003 r. 40 Eurobarometr, Youth Takes the Floor. 41 Środki na te cele pochodzą z Europejskiego Funduszu Społecznego. W latach zarządzają nimi Urzędy Marszałkowskie oraz Wojewódzkie Urzędy Pracy w ramach Programu Kapitał Ludzki. 42 Zwanej także młodzieżą defaworyzowaną lub młodzieżą z mniejszymi możliwościami. Tymi terminami określa się młodzież znajdującą się w trudnej sytuacji z powodów ekonomicznych, zdrowotnych i społecznych. 43 Europejczycy i ich języki, Eurobarometr 243, badanie przeprowadzone w listopadzie 2005 r. 44 Ibidem. 45 Piszemy o nim na stronie 23 (rozdział Portale internetowe ). 46 Euromobil program do nauki języków stworzony z myślą o mobilnych studentach. Możliwa jest nauka następujących języków: angielskiego, czeskiego, fińskiego, francuskiego, niemieckiego, polskiego, portugalskiego, rumuńskiego oraz węgierskiego. Wszystkie programy można pobrać ze strony: 17

19 Polityka młodzieżowa UE międzykulturowych. W planach jest wprowadzenie jednolitego systemu oceny, dzięki któremu będzie można precyzyjnie porównać znajomość języków obcych w poszczególnych krajach UE. W 2009 r. w większości unijnych krajów mają się odbyć testy dla młodzieży, sprawdzające znajomość najczęściej nauczanych języków. Walka z rasizmem i ksenofobią Jedną z inicjatyw podejmowanych przez Komisję w celu przeciwdziałania rasizmowi i ksenofobii jest program Za różnorodnością. Przeciw dyskryminacji 47. Unia wspiera swoim autorytetem wiele przedsięwzięć i konkursów o takim charakterze. Dąży też do zwiększenia świadomości o działaniach przeciwko dyskryminacji, dofinansowując między innymi kampanie informacyjne, dni różnorodności, seminaria, konferencje, publikacje. Wiele z nich odbyło się w 2007 r., ogłoszonym Europejskim Rokiem Równych Szans dla Wszystkich. Ochrona praw dzieci W połowie 2006 r. Komisja Europejska zatwierdziła strategię ochrony praw dzieci. Przyjęte działania wchodzą w zakres zarówno wewnętrznej, jak i zewnętrznej polityki UE, obejmując sądownictwo, politykę zatrudnienia, edukację i zdrowie. Za najpilniejsze sprawy Komisja uznała uruchomienie infolinii telefonicznej dla dzieci szukających pomocy i wykorzystywanych seksualnie, walkę z pornografią dziecięcą w internecie oraz z biedą wśród dzieci. Sport i zdrowie Sport to najpopularniejsza forma spędzania czasu wolnego przez młodzież w krajach UE. 45% młodych obywateli uprawia jakąś formę aktywności fizycznej 48. W polityce UE sport jako czynnik wpływający na kondycję fizyczną i zdrowie młodzieży odgrywa coraz większą rolę. Sport był motywem przewodnim w 2004 r. 49 Przez następnie dwa lata z inicjatywy Komisji prowadzono konsultacje z organizacjami i federacjami sportowymi, a także za pośrednictwem internetu z obywatelami 50. Ich efektem było opracowanie Białej Księgi na temat sportu, która analizuje ekonomiczną i społeczną rolę sportu oraz prawodawstwo wspólnotowe w tym zakresie. Pojawiło się też kilka unijnych inicjatyw mających poprawić zdrowie młodych Europejczyków lub przynajmniej skłonić ich do refleksji nad jego stanem. W sieci pojawiły się witryny o zdrowiu, gotowaniu i otyłości dzieci. Wspólnie z młodzieżowymi mediami Komisja zorganizowała kampanie zdrowotne: antynikotynową i uświadamiającą na temat AIDS. 47 Piszemy o nim na stronie 26 (rozdział Wydarzenia, kampanie, konkursy ). 48 Eurobarometr Young Europeans, styczeń luty O europejskich latach piszemy na stronie 25 (rozdział Wydarzenia, kampanie, konkursy ). 50 W konsultacjach brała też udział młodzież. Deklaracja końcowa Europejskiego Forum Młodzieży i Sportu, które pod koniec czerwca odbyło się w Bonn w Niemczech, zawiera kilkadziesiąt postulatów i wskazówek dla polityków szczebla europejskiego dotyczących rozwoju sportu w Unii Europejskiej. 18

20 Programy wspólnotowe mające odniesienie do polityki młodzieżowej Programy wspólnotowe mające odniesienie do polityki młodzieżowej Programy dla młodzieży i osób pracujących z młodzieżą są podstawowym narzędziem realizacji polityki młodzieżowej Unii Europejskiej. Unia przeznacza na nie kilkaset milionów euro rocznie. Wszystkie są wnikliwie analizowane i oceniane przez ekspertów Komisji Europejskiej. Na tej podstawie tworzy się kolejne, zmodyfikowane edycje programów, a te, które się nie sprawdziły lub których misja dobiegła końca, są zastępowane przez nowe. 1 stycznia 2007 r. w życie weszła nowa generacja programów wspólnotowych. Ich realizacja potrwa do końca 2013 r. Uczenie się przez całe życie (The Lifelong Learning Programme, LLP) Program wspiera działania z zakresu edukacji formalnej. Składa się z czterech programów sektorowych: Comeniusa, Erasmusa, Leonarda da Vinci i Grundtviga. Całkowity budżet LLP wynosi niemal 7 miliardów euro. Comenius Finansuje międzynarodowe projekty szkół, wymiany uczniów i kadry nauczycielskiej, projekty edukacyjne nauczycieli i pedagogów, zagraniczne praktyki dla nauczycieli (także przyszłych), kursy doskonalenia zawodowego za granicą, współpracę instytucji i organizacji odpowiedzialnych za politykę oświatową, a także indywidualne wyjazdy uczniów do zagranicznej szkoły (szkolny odpowiednik Erasmusa ). W latach w Comeniusie (wówczas jeszcze komponencie programu Socrates, którego LLP jest kontynuacją) uczestniczyło 350 tys. szkół i ponad 69 mln uczniów z całej Europy. Budżet programu na lata to ponad 906 mln euro. Erasmus Funduje zagraniczne stypendia dla studentów i wykładowców. O erasmusowe granty mogą się ubiegać także pracownicy administracyjni uczelni. Erasmus finansuje staże, szkolenia, seminaria i warsztaty. Uczelnie (państwowe i prywatne) mogą otrzymać środki na przyjęcie zagranicznych specjalistów (naukowców, przedsiębiorców), a firmy i instytucje studentów praktykantów z zagranicy. Każdego roku na stypendia Erasmusa wyjeżdża blisko 120 tys. studentów i 18 tys. wykładowców. W ciągu 20 lat z Erasmusa skorzystało ponad półtora miliona studentów. Do końca 2013 r. ma ich być ponad 3 miliony. Stąd wysoki budżet programu: ponad 2,78 mld euro. Grundtvig Wspiera edukację osób dorosłych. Finansuje międzynarodowe projekty edukacyjne i partnerskie sieci organizacji, indywidualne wyjazdy na szkolenia, kursy, konferencje, staże i seminaria edukatorów osób dorosłych i nauczycieli. Dofinansowanie z programu mogą otrzymać placówki kształcenia dorosłych, uniwersytety trzeciego wieku, organizacje pozarządowe, organizacje non-profit (biblioteki, muzea, więzienia), władze samorządowe, urzędy pracy, a nawet firmy komercyjne. Budżet Grundtviga wynosi ponad 278 mln euro. Leonardo da Vinci (LdV) Wspiera kształcenie zawodowe. Finansuje zagraniczne praktyki uczniów szkół zawodowych, bezrobotnych, młodzieży wchodzącej na rynek pracy 19