ZMIANY W ZACHWASZCZENIU PORA Z ROZSADY POD WPŁYWEM ŚCIÓŁKI ORGANICZNEJ

Transkrypt

1 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (4) 2008 ZMIANY W ZACHWASZCZENIU PORA Z ROZSADY POD WPŁYWEM ŚCIÓŁKI ORGANICZNEJ ZBIGNIEW ANYSZKA, ADAM DOBRZAŃSKI Instytut Warzywnictwa Pracownia Herbologii Konstytucji 3 Maja 1/3, Skierniewice zanyszka@inwarz.skierniewice.pl I. WSTĘP Wykorzystanie ściółek organicznych, w tym roślin okrywowych, jest jednym ze sposobów ograniczania zachwaszczenia w uprawie warzyw. Rośliny okrywowe mogą poprawiać właściwości fizyczne, strukturę i zasobność gleb, ograniczać wymywanie azotu i erozję glebową (Teasdale 1996; Abdul-Baki i wsp. 2002), mogą też wywoływać efekty negatywne, np. absorpcję wilgoci glebowej czy oddziaływać allelopatycznie na rośliny uprawne. Niektórzy badacze wskazują na supresyjne działanie roślin okrywowych na chwasty (Teasdale i Daughtry 1993). Rośliny okrywowe na skutek konkurencji o światło, wodę i składniki odżywcze, jak również poprzez działanie allelopatyczne hamują kiełkowanie i wzrost innych roślin. Teasdale (1996) i Weston (1996) podają, że żyto (Secale cereale L.) i niektóre strączkowe wykazują działania allelopatyczne w stosunku do niektórych chwastów, np. szarłatu (Amaranthus spp.). Wyka kosmata (Vicia villosa Roth) i żyto (S. cereale L.) są wartościowymi ozimymi roślinami okrywowymi, produkającymi dużą biomasę. Gatunki te są dobrze przystosowane do polskich warunków i mogą zmniejszać zachwaszczenie (Teasdale i Mohler 1992; Teasdale i Daughtry 1993; Borowy 2002). Mohler i Teasdale (1993) podają, że biomasa i zagęszczenie chwastów zwiększa się, gdy biomasa roślin okrywowych ulega zmniejszeniu. Por (Allium porrum L.) jest słabym konkurentem dla chwastów. Uzyskanie wysokich plonów tej rośliny wymaga wysokich nakładów na pielenie lub dobrego programu zwalczania chwastów. Celem badań było określenie zmian w zachwaszczeniu pora z rozsady pod wpływem roślin okrywowych oraz ich wpływu na plon, w porównaniu do uprawy konwencjonalnej, bez roślin okrywowych. II. MATERIAŁ I METODY Badania przeprowadzono na polu doświadczalnym Instytutu Warzywnictwa w Skierniewicach, w latach Doświadczenia zakładano metodą losowanych bloków,

2 1392 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (4) 2008 w 4 powtórzeniach, na glebie płowej, utworzonej z utworów piaskowych na glinie zwałowej (1,2 1,5% substancji organicznej, ph 6,3 6,5). Wielkość poletek wynosiła 9 m 2. Por uprawiano w roślinach okrywowych desykowanych, rozdrabnianych i pozostawionych na powierzchni gleby, w roślinach okrywowych rozdrabnianych i wymieszanych z cm warstwą gleby oraz bez roślin okrywowych. Rośliny okrywowe wysiewano na początku września poprzedniego roku w ilości: żyto 100 kg/ha + wyka kosmata 80 kg/ha. Wiosną, po wykłoszeniu żyta, mieszankę desykowno glifosatem (1,8 kg/ha), a po desykacji rozdrabniano mechanicznie rozdrabniaczem i pozostawiano na powierzchni gleby lub rozdrabniano i mieszano glebogryzarką z glebą w 2 3 dni przed sadzeniem. Rozsadę pora sadzono , i w rzędy w rozstawie 40 cm, odległość roślin w rzędzie wynosiła 10 cm. Przeprowadzono obserwacje zachwaszczenia we wszystkich sposobach uprawy. Oceniano szacunkowo stopień pokrycia gleby przez poszczególne gatunki chwastów, po dniach od sadzenia, określano liczbę i masę chwastów metodą ramkową, po dniach od sadzenia oraz stopień zachwaszczenia przed zbiorem pora (ocena szacunkowa po wegetacji). Plon pora określano po dniach wegetacji; zbiory przeprowadzano: ; i III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Zachwaszczenie pora sadzonego w ściółkę z roślin okrywowych, pozostawioną na powierzchni gleby, było mniejsze niż w pozostałych metodach uprawy (tab. 1). Stopień pokrycia gleby przez chwasty ogółem wynosił 20% i był w tym systemie uprawy prawie trzykrotnie mniejszy niż bez roślin okrywowych i w roślinach okrywowych rozdrabnianych i wymieszanych z glebą. Zanotowano duże różnice w stopniu pokrycia gleby przez poszczególne gatunki chwastów. Największe różnice między uprawą bez roślin okrywowych, a ściółką z roślin okrywowych zanotowano u takich gatunków chwastów, jak: Galinsoga parviflora i Thlaspi arvense. W uprawie bez ściółki pokrycie gleby przez G. parviflora wynosiło 22,9%, a przez T. arvense 10,6%, natomiast w porze sadzonym w ściółkę wynosiło odpowiednio 3,2 i 1,1%. W roślinach okrywowych rozdrabnianych i wymieszanych z glebą stopień pokrycia gleby przez Capsella bursa-pastoris i Chenopodium album był znacznie większy niż w pozostałych sposobach uprawy. Zachwaszczenie przez Lamium amplexicaule w uprawie w okrywie było mniejsze niż bez roślin okrywowych. Stopień pokrycia gleby przez inne gatunki chwastów dwuliściennych wahał się od 0,2 do 2,9%. Echinochloa crusgalli w uprawie pora bez ściółki pokrywał glebę w 6,1%, natomiast w pozostałych sposobach uprawy w granicach 3,7 3,9%. Liczba chwastów dwuliściennych była różnicowana przez sposób uprawy. W systemach uprawy, w których wykonywano zabiegi mechaniczne przed sadzeniem rozsady, chwasty wschodziły wcześniej i w większej ilości, chociaż tempo ich wzrostu nie było jednakowe. Świadczy o tym liczba i masa chwastów. Najmniej chwastów (80,8 szt./m 2 ) zanotowano w roślinach okrywowych pozostawionych na powierzchni gleby, a najwięcej (126 szt./m 2 ) w uprawie bez roślin okrywowych. Liczba chwastów w roślinach okrywowych ciętych i wymieszanych z glebą była większa niż w ściółce z roślin

3 Zachwaszczenie pora pod wpływem ściółki 1393 Tabela 1. Wpływ metody uprawy na chwasty w uprawie pora z rozsady Table 1. The influence of cultivation method on weeds in transplanted leek Średnie z lat Means for Metoda uprawy Cultivation method Chwasty ogółem Total weeds Wyszczególnienie Specification bez roślin okrywowych without cover crops rośliny okrywowe desykowane i rozdrobnione, bez mieszania z glebą cover crops desiccated and cut, not incorporated in soil pokrycie gleby przez chwasty ground weed coverage [%] rośliny okrywowe cięte i wymieszane z glebą cover crops cut and incorporated in soil 59,9 20,0 57,3 G. parviflora 22,9 3,2 13,5 C. bursa-pastoris 7,1 3,1 15,1 C. album 7,8 2,4 13,4 L. amplexicaule 6,7 5,6 8,1 T. arvense 10,6 1,1 1,8 P. persicaria 2,9 1,8 1,5 U. urens 2,3 1,5 1,3 S. vulgaris 1,5 0,5 1,2 S. arvensis 1,0 0,8 1,0 E. helioscopia 0,6 0,2 0,4 E. crus-galli 6,1 3,7 3,9 V. villosa 0 2,5 0,5 Liczba chwastów dwuliściennych na 1 m 2 Number of broadleaved weeds per 1 sq. m. Masa chwastów dwuliściennych na 1 m 2 Biomass of broadleaved weeds per 1 sq. m. Zachwaszczenie przed zbiorem [%] Weed coverage before harvest [%] Plon ogólny pora [kg/100 m 2 ] Total yield of leek [kg/100 m 2 ] 126,4 80,8 104,5 2147,8 1377,8 783,4 6,9 9,0 13,1 559,4 618,6 485,5

4 1394 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (4) 2008 okrywowych pozostawionych na powierzchni gleby, jednak masa tych chwastów była najmniejsza. W tym sposobie uprawy duża ilość wody pochłaniana jest przez wymieszane z glebą rośliny mieszanki, co wpływa hamująco na wzrost zarówno chwastów, jak i rośliny uprawnej. Największą masę wytworzyły chwasty w uprawie bez roślin okrywowych. Zachwaszczenie przed zbiorem pora uprawianego bez roślin okrywowych było najmniejsze ze wszystkich systemów uprawy. Można to tłumaczyć tym, że w początkowym okresie wegetacji warunki wzrostu bez ściółki sprzyjały kiełkowaniu i wschodom chwastów. W rezultacie tego w końcowym okresie wegetacji pora, liczba zdolnych do kiełkowania chwastów była prawdopodobnie mniejsza. Metoda uprawy wpływała na wzrost i plonowanie pora. Po sadzeniu rozsady wzrost roślin pora w uprawie tradycyjnej bez ściółki był szybszy, niż w innych systemach, jednak ściółka organiczna pozostawiona na powierzchni gleby powodowała największy przyrost plonu. Najmniejszy plon uzyskano w roślinach rozdrabnianych i wymieszanych z glebą. Wynikało to ze stosunkowo dużego zachwaszczenia w początkowym okresie wzrostu, jak i zachwaszczenia wtórnego przed zbiorem. We wcześniej opublikowanej pracy (Anyszka i Dobrzański 2006) przedstawiono też wyniki badań nad wpływem herbicydów na stopień zniszczenia chwastów i plonowanie pora, w zależności od sposobu uprawy. Na podstawie trzyletnich wyników badań można stwierdzić, że rośliny okrywowe pozostawione na powierzchni gleby ograniczają zachwaszczenie i powodują zmiany w nasileniu występowania poszczególnych gatunków chwastów, w porównaniu do tradycyjnej uprawy pora bez ściółki, aczkolwiek nie zabezpieczają całkowicie przed pojawianiem się chwastów. Supresyjne oddziaływanie roślin okrywowych na chwasty, zwłaszcza we wczesnym okresie wegetacji można wykorzystać do ograniczenia zużycia herbicydów. IV. LITERATURA Abdul-Baki A., Kotliński S., Kotlińska T Vegetable production systems. Vegetable Crops Res. Bull. 57: Anyszka Z., Dobrzański A Impact of cover crops and herbicides usage on weed infestation, growth and yield of transplanted leek. J. Plant Dis. Protection 20: Borowy A Weed infestation and yield of five vegetable crops under second year of notillage cultivation. Proceedings of the 12th European Weed Research Society Symposium, Wageningen: Mohler C.L., Teasdale J.R Response of weed emergence to rate of Vicia villosa Roth and Secale cereale L. Residue. Weed Res. 33: Teasdale J.R Contribution of cover crops to weed management in sustainable agricultural systems. J. Production Agriculture 9: Teasdale J.R., Daughtry C.S.T Weed supression by live and desiccated hairy vetch (Vicia villosa). Weed Sci. 41: Teasdale J.R., Mohler C.L Weed supression by residue from hairy vetch and rye cover crops. Proceedings of the First International Weed Congress 2, Weston L.A Utilization of allelopathy for weed management in agroecosystems. Agron. J. 88:

5 Zachwaszczenie pora pod wpływem ściółki 1395 ZBIGNIEW ANYSZKA, ADAM DOBRZAŃSKI CHANGES IN WEED INFESTATION IN TRANSPLANTED LEEK GROWN IN ORGANIC MULCH SUMMARY The studies were carried out in in Skierniewice. Leek was cultivated in a conventional way (without cover crops), with cover crop residues left on the soil surface and with cover crop residues cut and incorporated at cm depth in the soil. Cover crops (rye and hairy vetch) were sown in the autumn, and desiccated with glyphosate or cut and incorporated in the top layer of soil in the spring. The following parameters were evaluated: ground weed coverage, number and biomass of weeds and the yield of leek. Cover crops left on the soil surface reduced total weed coverage and weed species such as: Galinsoga parviflora, Thlaspi arvense, Capsella bursa-pastoris, Chenopodium album. Weed density in conventional method of cultivation was higher than in leek grown in cover crops. The highest yield of leek was harvested in cover crop residues left on soil surface. Key words: leek, weeds, mulcz, rye, hairy vetch