Sprawozdawczość finansowa w polskim systemie rachunkowości ramy organizacyjne.

Transkrypt

1 1 1 Sprawozdawczość finansowa w polskim systemie rachunkowości ramy organizacyjne.

2 Sprawozdawczość finansowa w przedsiębiorstwie przedstawia w ujęciu wartościowym podstawowe informacje charakteryzujące zasoby działalności gospodarczej i finansowej oraz osiągnięte wyniki. Pojęcie to obejmuje ogół sprawozdań, które jednostki sporządzają w terminach, według wzorów i zasad określonych w prawie bilansowym. 2

3 Rysunek 2. Przegląd najważniejszych elementów wpływających na proces tworzenia wiarygodnych sprawozdań finansowych. Zasady i regulacje i prawne prawne w zakresie w rachunkowości: rachunkowości: - Krajowe - Krajowe Standardy Standardy Rachunkowości, Rachunkowości, - Międzynarodowe - Międzynarodowe Standardy Standardy Rachunkowości Rachunkowości MSR, MSR, - Międzynarodowe - Międzynarodowe Standardy Standardy Sprawozdawczości Sprawozdawczości Finansowej Finansowej MSSF, MSSF, - Ogólnie Akceptowane Zasady Rachunkowości US GAAP Kierownik jednostki: Wybory odnośnie wyceny aktywów i pasywów, przychodów i kosztów oraz prezentacji sprawozdań finansowych Wstępny i nie badany raport finansowy Publiczne i przebadane roczne sprawozdanie finansowe Publiczny i nie badany raport roczny (podmioty nie podlegające badaniu) oraz raport kwartalny (spółki giełdowe) Regulacje w zakresie badania sprawozdań finansowych Źródło: opracowanie własne. Audyt zewnętrzny Odbiorca informacji, czyli obecni i potencjalni: Inwestorzy Kredytodawcy Dostawcy i wierzyciele Klienci Instytucje państwowe Społeczeństwo Kadra menedżerska i pracownicy 3

4 Tabela 1. Informacja finansowa przygotowana wg krajowych standardów rachunkowości i wg standardów amerykańskich (US GAAP) GalaxoSmithKline PLC. Wielka Brytania (w milionach funtów) Zysk netto wg Krajowych Standardów US GAAP Kapitał własny wg Krajowych Standardów US GAAP Wskaźnik ROE wg Krajowych Standardów 73% 89% 59% 41% 53% US GAAP 8% 7% 1% -0,4% -11,6% Telecom Argentina S.A. Argentyna (w milionach pesos) Zysk netto wg Krajowych Standardów US GAAP Kapitał własny wg Krajowych Standardów US GAAP Wskaźnik ROE wg Krajowych Standardów 32% 29% 11% 71% -127% US GAAP 27% 45% 41% 139% x Rogers Communications INC. Kanada (w milionach dolarów) Zysk netto wg Krajowych Standardów US GAAP Kapitał własny wg Krajowych Standardów US GAAP Wskaźnik ROE wg Krajowych Standardów 21% 14% 15% -1% -3% US GAAP 21% 21% 20% -10,6% -13,4% Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji sprawozdawczych spółek

5 Harmonizacja w Polsce Tabela 3. Informacja finansowa przygotowana wg UoR i Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) Zysk netto Kapitał własny ROE UoR MSSF UoR - MSSF MSSF UoR MSSF UoR - MSSF MSSF UoR MSSF PKN ORLEN % % 23% 18% KGHM % % 26% 19% CERSANIT % % 27% 26% BIOTON % % 3% 4% ASECO % % 76% 5% GTC % % 11% 12% POLIMEX % % 18% 21% Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji sprawozdawczych spółek

6 6 ŹRÓDŁA POLSKIEGO PRAWO BILANSOWE 1) Ustawa o rachunkowość 2) MSFF/MSR*

7 Harmonizacja to proces redukowania różnic sprawozdawczości finansowej poszczególnych krajów. Standaryzacja - oznacza stosowanie tych samych reguł i zasad sporządzania sprawozdań finansowych. 7

8 Harmonizacja w Polsce Pierwszym etapem wdrażania rozwiązań międzynarodowych była nowelizacja ustawy o rachunkowości z roku 2000[1]. Przeniesiono do niej bezpośrednio z MSR-ów wiele rozwiązań. Jednocześnie wskazano w art. 10 ust.3 możliwość stosowania MSR-ów w przypadkach nieuregulowanych przepisami ustawy oraz w przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego. Formalne przystąpienie Polski do wspólnoty europejskiej wzmocniło ten kierunek zmian, bowiem w 2002 roku Parlament Europejski przyjął rozprządzenie (WE)1606/2002 w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości. W rozporządzeniu tym wprowadzony został od r obowiązek sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych spółek giełdowych według MSR i MSSF. Fakultatywnie wprowadzono także możliwość stosowania w/w regulacji także do sprawozdań jednostkowych. [1] Ustawa z 9 listopada 2000r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz.U. Nr 113, poz 1186).

9 Harmonizacja w Polsce Wymogi unijne znalazły odzwierciedlenie w polskim prawie w kolejnej nowelizacji ustawy o rachunkowości z 27 sierpnia 2004r. Nowela ta wprowadziła definicję MSR-ów, zgodnie z którą przez MSR rozumie się Międzynarodowe Standardy Rachunkowości i Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej oraz związane z nimi interpretacje Komisji Europejskiej. Główny obszar zmian dotyczy wprowadzenie obowiązku sporządzania według MSR skonsolidowanych sprawozdań finansowych dla:. banków; emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu w Polsce; oraz możliwość sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych przez: jednostki ubiegające się o dopuszczenie do publicznego obrotu w Polsce lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której jednostka wyższego szczebla sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR; oraz możliwość sporządzania jednostkowych sprawozdań finansowych przez: emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu w Polsce lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego jednostki ubiegające się o dopuszczenie do publicznego obrotu w Polsce lub do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru Gospodarczego jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej (zależne i współzależne), w których jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR

10 Hierarchia źródeł prawa w Polsce Tabela 4. Hierarchia źródeł prawa przy sporządzaniu sprawozdania finansowego PODMIOTY STOSUJĄCE MSR/MSSF 1) OBOWIĄZEK WYCENY AKTYWÓW I PASYWÓW ORAZ SPORZĄDZANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH WEDŁUG ZASAD OKREŚLONYCH W MSR, 2) Obowiązek stosowania ustawy oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresie nieuregulowanym przez MSR np.:, prowadzenie ksiąg rachunkowych (rozdział2 Ustawy);inwentaryzacja (rozdział3 Ustawy); obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego (Art. 45 ust. 1, 4, 5); zatwierdzanie sprawozdań finansowych (Art. 52, 53, 54); badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych (rozdział7 Ustawy); ochrona danych (rozdział8 Ustawy);odpowiedzialność karna (rozdział9 Ustawy). itp. Źródło: opracowanie własne PODMIOTY STOSUJĄCE USTAWĘ O RACHUNKOWOŚCI 1) OBOWIĄZEK STOSOWANIA USTAWY, 2) MOŻLIWOŚĆ STOSOWANIA KRAJOWYCH STANDARDÓW RACHUNKOWOŚCI W ZAKRESIE NIEUREGULOWANYM PRZEZ USTAWĘ, 3) Możliwość stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości w zakresie nieuregulowanym przez ustawę i krajowe standardy rachunkowości

11 Cel sporządzania sprawozdania finansowego MSR 1 par. 9 Celem sprawozdań finansowych o ogólnym przeznaczeniu jest dostarczanie informacji na temat sytuacji finansowej, finansowych wyników działalności i przepływów środków pieniężnych jednostki, które są użyteczne dla szerokiego kręgu użytkowników przy podejmowaniu przez nich decyzji gospodarczych. Cel nadrzędny Ponadto sprawozdanie finansowe przedstawia wyniki zarządzania przez kierownictwo powierzonymi mu zasobami. Informacja taka, wraz z innymi danymi zawartymi w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego, pomaga użytkownikom sprawozdań finansowych w przewidywaniu przyszłych przepływów środków pieniężnych jednostki, a w szczególności ich terminów oraz stopnia pewności. Cele dodatkowe 11

12 Użytkownicy sprawozdań finansowych Użytkownicy informacji pochodzących z rachunkowości Wewnętrzni Zewnętrzni W przeciwieństwie do użytkowników wewnętrznych użytkownicy zewnętrzni nie mają bezpośredniego dostępu do informacji o jednostce. 12

13 klasyfikacji głównych modeli rachunkowości cechy jakościowe sprawozdań finansowych według MSSF

14 różnice w zakresie prezentacji informacji finansowej w poszczególnych elementach sprawozdania finansowego - ogólne zasady

15 MSR/MSSF Przedmiot różnicy MSSF UoR MSR 1 Prezentacja sprawozdania finansowego Określa formę prezentacji sprawozdań finansowych, definiuje minimalny zakres informacji każdej części sprawozdania finansowego Określa części składowe sprawozdania finansowego, a także strukturę poszczególnych części sprawozdania Pełne sprawozdania finansowe składają się z: (a) sprawozdania z sytuacji finansowej na koniec okresu, (b) sprawozdania z zysków lub strat i innych całkowitych dochodów za dany okres, (c) sprawozdania ze zmian w kapitale własnym za dany okres, (d) sprawozdania z przepływów pieniężnych za dany okres, (e) informacji dodatkowych zawierających podsumowanie istotnych zasad (polityki) rachunkowości oraz inne informacje objaśniające, (f) sprawozdania z sytuacji finansowej na początek poprzedniego okresu, jeżeli jednostka zastosowała zasady (politykę) rachunkowości retrospektywnie lub dokonała retrospektywnego przekształcenia pozycji w sprawozdaniach finansowych lub przeklasyfikowała pozycje w sprawozdaniach finansowych zgodnie z paragrafami 40A 40D. Jednostka prezentuje w sposób równie wyrazisty wszystkie sprawozdania wchodzące w skład pełnego sprawozdania finansowego. Sprawozdanie finansowe składa się z: 1) bilansu; 2) rachunku zysków i strat; 3) informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Sprawozdanie finansowe jednostek określonych w art. 64 ust. 1, podlegające corocznemu badaniu, obejmuje ponadto zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym, a w przypadku funduszy inwestycyjnych zestawienie zmian w akty- wach netto, oraz rachunek przepływów pieniężnych.

16 MSSF Określa formę prezentacji sprawozdań finansowych, definiuje minimalny zakres informacji każdej części sprawozdania finansowego UoR Określa części składowe sprawozdania finansowego, a także strukturę poszczególnych części sprawozdania Wiele jednostek prezentuje, poza sprawozdaniem finansowym, także analizę finansową sporządzoną przez kierownictwo, zawierającą opis oraz wyjaśnienie głównych składników finansowych wyników działalności uzyskanych przez jednostkę, jej sytuację finansową oraz najistotniejsze obszary niepewności, jakie dotyczą jednostki. Raport taki może zawierać omówienie: (a) głównych czynników wpływających na wyniki działalności, w tym zmian w środowisku, w którym jednostka prowadzi działalność gospodarczą, reakcji jednostki na te zmiany i ich skutków, jak również polityki inwestycyjnej jednostki zmierzającej do utrzymania i dalszej poprawy wyników działalności, w tym polityki odnośnie dywidend, (b) źródeł finansowania jednostki a także jej docelowy wskaźnik zobowiązań do kapitału własnego oraz (c) zasobów jednostki, których wartość nie została ujęta w bilansie sporządzonym zgodnie z MSSF. Dodatkowo w przypadku: 1) spółek kapitałowych, 2) towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, 3) spółdzielni, 4) przedsiębiorstw państwowych do sprawozdania finansowego dołącza się sprawozdanie z działalności jednostki. Stanowi ono jednak niezależne sprawozdanie w stosunku do sprawozdania finansowego.

17 MSR/MSSF Przedmiot różnicy MSSF UoR MSSF 10 Sprawozd anie skonsolid owane Definicja grupy kapitałowej. Grupa kapitałowa to jednostka dominująca oraz jej wszystkie jednostki zależne, niezależnie od formy prawnej. Grupa kapitałowa to jednostka dominująca wraz z jednostkami zależnymi, którymi mogą być spółki handlowe lub podmioty utworzone i działające zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego Definicja jednostki dominującej. Jednostka, która kontroluje jedną lub więcej jednostek. Spółka handlowa lub przedsiębiorstwo państwowe sprawujące kontrolę nad inną jednostką. Definicja jednostki zależnej. Jednostka (w tym jednostka niebędąca spółką handlową, jak np. spółka osobowa), która jest kontrolowana przez inną jednostkę. Spółka handlowa lub podmiot utworzony i działający zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego, który jest kontrolowany przez jednostkę dominującą.

18 MSR/MSSF Przedmiot różnicy MSSF UoR MSSF 10 Sprawozdanie skonsolidowane Definicja kontroli. sprawowania Zwolnienia z obowiązku sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego progi w zakresie zatrudnienia, sumy bilansowej i przychodów ze sprzedaży. Inwestor kontroluje przedmiot inwestycji, jeżeli: (1) ma władzę nad inwestycją, (2) jest narażony na ryzyko lub posiada prawa do zmiennych zwrotów z tytułu zaangażowania w inwestycję i (3) ma możliwość wpływania na te zyski dzięki władzy sprawowanej nad inwestycją. Standard dostarcza szczegółowe wskazówki na temat wszelkich aspektów posiadania kontroli i kładzie nacisk na ocenę kontroli faktycznej. Przy tej ocenie należy kierować się profesjonalnym osądem. Standard potwierdza, iż kontrola może być uzyskana w różny sposób, niekoniecznie w drodze posiadania więcej niż 50% praw głosu. Ogólna definicja kontroli jako zdolność jednostki do kierowania polityką finansową i operacyjną innej jednostki, w celu osiągania korzyści ekonomicznych z jej działalności. Niedozwolone. Dozwolone dla jednostek niepublicznych Definicja jednostki zależnej. Jednostka (w tym jednostka niebędąca spółką handlową, jak np. spółka osobowa), która jest kontrolowana przez inną jednostkę. Spółka handlowa lub podmiot utworzony i działający zgodnie z przepisami obcego prawa handlowego, który jest kontrolowany przez jednostkę dominującą.

19 Problem 1 Spółka Beta S.A. jest wyłącznym właścicielem ALFA sp. cywilna od momenty jej założenia. Sprawozdanie jednostkowe obu spółek prezentują się następująco: UoR. MSR. Bilans jednostkowy BETA S.A. Bilans jednostkowy ALFA s.c. Bilans skonsolidowany Rzeczowe aktywa trwałe Inwestycje długoterminowe (udziału w spółce ALFA) Aktywa obrotowe Suma Aktywów Kapitał podstawowy Zysk netto Zobowiązania i rezerwy Suma Pasywów

20 Problem 2 Alfa S.A nabyła całość akcji spółki BETA za kwotę 10 mln PLN. Na podstawie danych finansowych spółek ustalić sprawozdanie skonsolidowane grupy kapitałowej. Wartość firmy: MSR Bilans jednostkowy BETA S.A. Bilans jednostkowy ALFA S.A. Bilans skonsolidowany Rzeczowe aktywa trwałe Inwestycje długoterminowe (udziału w spółce beta) Aktywa obrotowe Suma Aktywów Kapitał podstawowy Zysk zatrzymany Zysk okresu (ujemna wartość firmy) Zobowiązania i rezerwy Suma Pasywów

21 Problem 2b Alfa S.A nabyła całość akcji spółki BETA za kwotę 10 mln PLN. Na podstawie danych finansowych spółek ustalić sprawozdanie skonsolidowane grupy kapitałowej. Wartość firmy: UOR Bilans jednostkowy BETA S.A. Bilans jednostkowy ALFA S.A. Bilans skonsolidowany Rzeczowe aktywa trwałe Inwestycje długoterminowe (udziału w spółce beta) Aktywa obrotowe Suma Aktywów Kapitał podstawowy Zysk zatrzymany Zysk okresu (ujemna wartość firmy) Zobowiązania i rezerwy Suma Pasywów

22 Wartość poznawcza Rachunku zysków i strat (sprawozdania z zysków lub strat i innych całkowitych dochodów za dany okres)

23 Statement of Financial Position (Income Statement ) Usefulness Evaluate past performance. Predicting future performance. Help assess the risk or uncertainty of achieving future cash flows.

24 Income Statement Limitations Companies omit items that cannot be measured reliably. Income is affected by the accounting methods employed. Income measurement involves judgment.

25 Ocena zyskowności

26 Wynik netto Alchemia S.A. - sprawozdanie jednostkowe Zysk netto za 2012 w tys. zł Zysk netto za 2011 w tys. zł Alchemia SA Podstawowym przedmiotem działalności Spółki jest działalność usługowo-handlowa polegająca na sprzedaży : -Rur i wlewek stalowych, -Półwyrobów ze stali, -Pozostałych przychodów (m.in. dzierżawa, usługi transportowe, usługi telekomunikacyjne i inne). Pytanie: czy następujące zdanie jest prawdziwe? Efektywność prowadzonej prze spółkę Alchemia SA działalności usługowo-handlowej w roku 2012 uległa znacznej poprawie.

27 W firmie X przychody ze sprzedaży wyniosły zł w roku t, zł w roku t+1 i zł w roku t+2. Koszty uzyskania przychodu kształtowały się odpowiednio zł, zł, zł. Koszty zarządu w poszczególnych latach wyniosły zł w roku t; zł w roku t+1; zł w roku t+2, zaś koszty sprzedaży odpowiednio : zł w roku t; w roku t+1 i w roku t+2. Jednocześnie w roku t+1 w firmie spłonął garaż, którego wartość netto wyniosła zł. Odszkodowanie zostało wypłacone w roku t+2. Ustalić wynik brutto w poszczególnych latach. Oblicz wskaźnik rentowności sprzedaży RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT t+2 t+1 t A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży D. Koszty sprzedaży E. Koszty ogólnego zarządu F. Zysk (strata) na sprzedaży G. Pozostałe przychody operacyjne H. Pozostałe koszty operacyjne I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej J. Przychody finansowe K. Koszty finansowe L. Zysk (strata) brutto M. Podatek dochodowy N. Zysk (strata) netto Wskaźnik ROS Wskaźnik relacji zysku operacyjnego do zysku ze sprzedaży Wskaźnik relacji zysku brutto do zysku na działalności operacyjnej

28 W firmie X przychody ze sprzedaży wyniosły zł a koszty uzyskania przychodu wyniosły zł. Koszty zarządu wyniosły zł, zaś koszty sprzedaży zł. Jednocześnie firma sprzedała zbędny środek trwały (grunt), którego cena nabycia wyniosła zł, za kwotę zł. Ustalić zysk brutto. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT T+1 A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży D. Koszty sprzedaży E. Koszty ogólnego zarządu F. Zysk (strata) na sprzedaży G. Pozostałe przychody operacyjne 0 H. Pozostałe koszty operacyjne 0 I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej J. Przychody finansowe 0 K. Koszty finansowe 0 L. Zysk (strata) brutto M. Podatek dochodowy N. Zysk (strata) netto Wskaźnik ROS Wskaźnik relacji zysku operacyjnego do zysku ze sprzedaży Wskaźnik relacji zysku brutto do zysku na działalności operacyjnej

29 W firmie X przychody ze sprzedaży wyniosły zł a koszty uzyskania przychodu wyniosły zł. Koszty zarządu wyniosły zł, zaś koszty sprzedaży zł. Jednocześnie firma nabyła szt. akcji spółki Y po 100 zł/akcję. Na koniec roku cena rynkowa akcji wyniosła 150 zł/szt. Ustalić zysk brutto przy założeniu, że akcje zostały zaklasyfikowane jako inwestycje krótkoterminowe. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT T+1 T A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży D. Koszty sprzedaży E. Koszty ogólnego zarządu F. Zysk (strata) na sprzedaży G. Pozostałe przychody operacyjne 0 H. Pozostałe koszty operacyjne 0 I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej J. Przychody finansowe 0 K. Koszty finansowe 0 L. Zysk (strata) brutto M. Podatek dochodowy N. Zysk (strata) netto Wskaźnik ROS Wskaźnik relacji zysku operacyjnego do zysku ze sprzedaży Wskaźnik relacji zysku brutto do zysku na działalności operacyjnej

30 W firmie X przychody ze sprzedaży wyniosły zł (w tym przychody z działu komputerowego zł) a koszty uzyskania przychodu wyniosły zł (w tym koszty działu komputerowego zł). Koszty zarządu wyniosły zł, zaś koszty sprzedaży zł. Jednocześnie firma planuje skupić swoją działalność na podstawowym segmencie działalności i podjęło decyzję o sprzedaży działu finansowego za kwotę zł. UOR RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT T+1 A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży D. Koszty sprzedaży E. Koszty ogólnego zarządu F. Zysk (strata) na sprzedaży G. Pozostałe przychody operacyjne H. Pozostałe koszty operacyjne I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej J. Przychody finansowe K. Koszty finansowe L. Zysk (strata) brutto M. Podatek dochodowy N. Zysk (strata) netto

31 W firmie X przychody ze sprzedaży wyniosły zł (w tym przychody z działu komputerowego zł) a koszty uzyskania przychodu wyniosły zł (w tym koszty działu komputerowego zł). Koszty zarządu wyniosły zł, zaś koszty sprzedaży zł. Jednocześnie firma planuje skupić swoją działalność na podstawowym segmencie działalności i podjęło decyzję o sprzedaży działu finansowego za kwotę zł. MSR RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT T+1 A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży D. Koszty sprzedaży E. Koszty ogólnego zarządu F. Zysk (strata) na sprzedaży G. Pozostałe przychody operacyjne H. Pozostałe koszty operacyjne I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej J. Przychody finansowe K. Koszty finansowe L. Zysk (strata) przed opodatkowaniem M. Podatek dochodowy N. Zysk (strata)..

32

33

34