Wyroby dziane dzieli się na rodzaje: Czynności projektowe wyrobów dzianych, metrażowych z punktu 1 dotyczą:

Transkrypt

1 Wyroby dziane dzieli się na rodzaje:. dzianiny metrażowe tzn. takie, które po wykończeniu podlegają krojeniu i konfekcjonowaniu,. wyroby półodpasowane w czasie procesu dziania uzyskują docelową szerokość i długość, szczegóły kształtów pach, dekoltów itp. elementów konstrukcji, uzyskuje się poprzez proces krojenia, wyroby takie są częściowo krojone i konfekcjonowane, 3. wyroby w pełni odpasowane kształty wszystkich elementów wyrobu, uzyskuje się w procesie dziania, wyroby nie są poddawane krojeniu, są konfekcjonowane, 4. wyroby w pełni odpasowane, bezszwowe (określane często angielskimi terminami: knit and wear, seamless goods, integrated products, wholegarment) - kształty wszystkich elementów wyrobu oraz ich połączenie uzyskuje się w procesie dziania, wyroby te nie są konfekcjonowane, wyrób w całości jest wykonywany w procesie dziania, po dzianiu podlega minimalnemu wykończeniu, które polega na usunięciu fragmentów pomocniczych, odpadowych (niezbędnych w procesie dziania). Czynności projektowe wyrobów dzianych, metrażowych z punktu dotyczą: projektowania splotu dzianiny i procesu dziania, które obejmuje: o wybór surowca, o dobór splotu, o określenie masy liniowej przędz, właściwej dla posiadanej maszyny dziewiarskiej i splotu, o dobór kolorów i ich liczby, o określenie wymiarów raportu wzoru, o projekt raportu, o opracowanie rysunku techniczno-dyspozycyjnego, o opracowanie rysunku/rysunków dyspozycyjnych dla urządzeń wzorujących zastosowanej maszyny dziewiarskiej, o wykonanie prób, o pomiar parametrów strukturalnych dla dzianiny surowej i po wykończeniu, projektowania procesu wykończenia dzianiny, o wstępny projekt procesu wykończenia, o wykończenie partii próbnej, projektowania wyrobu wraz z opracowaniem procesu jego konfekcjonowania i ostatecznego wykończenia. Projektowanie wyrobów z punktów 4 przebiega według takiego samego algorytmu. Różnice w projektowaniu dotyczą szczegółów opracowywania technologii oraz sposobu układania algorytmu dziania w systemie CAD/CAM. Instrukcja, wskazówki opracowywania projektu dzianego wyrobu odpasowanego:. Definicja wyrobu,.. Rysunek żurnalowy, określenie przeznaczenia wyrobu, jego szczególnych cech użytkowych, technicznych itp.,.. Opracowanie konstrukcji wyrobu,... Wybór, określenie fasonu,... określenie wymiarów sylwetki, na którą projektujemy wyrób,..3. określenie kształtów poszczególnych elementów wyrobu (konstrukcja odzieży dzianej),..3.. przygotowanie rysunków technicznych poszczególnych elementów wyrobu (przód, tył, rękawy, dodatki), szczegółowo określających ich kształty (wykonać duże, czytelne z zachowaniem proporcji),..3.. zwymiarowanie w centymetrach poszczególnych elementów wyrobu (nanieść na rysunki z punktu..3..), określenie i zwymiarowanie miejsc w których na powierzchni wyrobu mają być rozmieszczone motywy wzorzyste (nanieść na rysunki z punktu..3..), określenie kolorystyki, czyli układu kolorów w wyrobie (nanieść odpowiednie informacje na rysunki z punktu..3..), określenie rodzaju surowca i masy liniowej, użytej przędzy oraz sposobu i mejsc jej wrabiania (nanieść odpowiednie informacje na rysunki z punktu..3..), dobór splotów występujących w wyrobie, splot trwałego brzegu - algorytm wykonania, (nanieść informację na rysunki z punktu..3..), splot ściągacza (mankietu) algorytm wykonania (nanieść informację na rysunki z punktu..3..), określenie wysokości ściągacza w centymetrach lub rządkach (nanieść informację na rysunki z punktu..3..), określenie algorytmu przejścia ze ściągacza na część wzorzystą wyrobu algorytm wykonania (nanieść informację na rysunki z punktu..3..), plisy: splot, szerokość (określić w centymetrach lub ilością kolumienek/rządków), kolor algorytm wykonania (nanieść informację na rysunki z punktu..3..), określenie sposobu łączenia plisy z wyrobem, podaje się tylko wtedy gdy są wykonywane osobno i doszywane do wyrobu (nanieść informację na rysunki z punktu..3..), krajki (brzegi): splot, szerokość, kolor, algorytm wykonania (nanieść informację na rysunki z punktu..3..), rodzaj dekoltu wraz ze szczegółowym określeniem krajki (splot, kolor, szerokość), (nanieść informację na rysunki z punktu..3..),

2 splot motywu wzoru (żakard, splot strukturalny, ażur itd.), Inne, nie wymienione informacje, charakterystyczne dla opracowywanego projektu (nanieść informację na rysunki z punktu..3..),..4. określenie technologii wykończenia półfabrykatu przed procesem konfekcjonowania,..5. określenie sposobu konfekcjonowania wyrobu,..5.. sposób łączenia elementów,..5.. sposób doszywania plis, sposób zespolenia innych elementów dodatkowych,..6. określenie technologii wykończenia wyrobu gotowego, po konfekcjonowaniu,.3. przygotowanie motywu/motywów wzoru w wersji elektronicznej tzw. bitmapy; (zapis w formacie bez kompresji stratnej, czytelnym dla używanego systemu CAD/CAM, np.: BMP, TIFF itp.) motyw wzoru musi być dostosowany do techniki dziania jaką będzie realizowany projekt żakard, intarsja splot nabierany wzorzysty.. Określenie parametrów procesu dziania,.. Wykonanie prób dziania z użyciem wybranych przędz i splotów,.. zapis parametrów regulacyjnych maszyny dla procesu dziania, dla poszczególnych prób dziania osobno,... głębokość spychania,... siła odbioru,..3. prędkość pracy maszyny,..4. sposób podawania przędzy,..5. napięcie wstępne przędz,.3. relaksacja wykonanych prób wykończenie przewidziane w punkcie..4,.4. wybór najkorzystniejszego wariantu z pośród wykonanych prób,.5. pomiar ścisłości kolumienkowej i rządkowej (P k, P r ),.6. zapisanie parametrów regulacyjnych maszyny, dających właściwe parametry strukturalne wybranej do realizacji, próby dziania (potrzebne w czasie opracowywania algorytmu dziania wyrobu), 3. Rozliczenie wyrobu, 3.. powtórzenie rysunków z punktu..3.., 3.. przeliczenie wymiarów z centymetrów na kolumienki i rządki (uzyskiwane wyniki należy zaokrąglić do wartości całkowitych), 3.3. sprawdzenie czy sumy wymiarów cząstkowych są równe wymiarom całkowitym, 3.4. obliczenie liczby kolumienek i rządków dla krawędzi zwężanych/poszerzanych (wartości te, wyznacza się dopiero w tym miejscu informacje tych nie określamy na rysunkach elementów zwymiarowanych w centymetrach, w punkcie..3..), 3.5. opracowanie przepisów zwężania i poszerzania krawędzi elementów wyrobu, 3.6. określenie liczby igieł (kolumienek), którą należy wykonywać zwężanie, 3.7. na opracowywane tu rysunki elementów nanieść pozostałe informacje z rysunków opracowanych w punkcie..3..(trwały brzeg, rodzaj ściągacza, użycie przędz, kolorów itd.), 3.8. dostosowanie przygotowanej bitmapy, motywu wzoru do potrzeb projektu, które polega na: ograniczeniu wymiarów w pikselach, ograniczeniu liczby kolorów (max. 6 w jednym rządku w przypadku użycia splotu żakardowego), analizie i ocenie przydatności przygotowanej bitmapy dla techniki dziania, którą planujemy użyć w projekcie i ewentualne jej skorygowanie (żakard, intarsja, ażur, sploty nabierane), określenie interpretacji pikseli w przygotowanej bitmapie, 4. Opracowanie algorytmów wykonania elementów wyrobu przy pomocy systemu CAD/CAM, 5. Wykonanie obliczeń technologicznych (z użyciem systemu CAD/CAM), 5.. oszacowanie mas poszczególnych elementów wyrobu oraz masy całego wyrobu, 5.. oszacowanie procentowego udziału dla poszczególnych rodzajów przędz i ich kolorów, 5.3. oszacowanie procentowego udziału odpadu powstającego ze względów techniczno-technologicznych, 5.4. oszacowanie czasów dziania poszczególnych elementów wyrobu oraz czas dziania całego wyrobu, 6. Podjęcie prób wykonania wyrobu (wraz z weryfikacją umożliwiającą realizację projektu), 7. Po ostatecznym dopracowaniu wyrobu należy wykonać weryfikację opracowania/projektu (korekta punktów 5; korektę punktu 5 najlepiej wykonać przez pomiar rzeczywistego zużycia przędz, czyli ważenie nawojów na maszynie dziewiarskiej przed i po dzianiu). W dalszej części tej instrukcji zamieszczono kilka fragmentów, przykładowych projektów dzianin w pełni odpasowanych. Realizacja wyrobu w pełni odpasowanego, składającego się z kilku elementów (przód, tył, rękawy oraz dodatki) wymaga opracowania projektów dla każdego elementu wyrobu oddzielnie. Całość musi być dokładnie przemyślana, przeanalizowana, tak aby poszczególne elementy wyrobu pasowały do siebie.

3 Projekt. Kształt przodu wyrobu - wymiary w centymetrach. 40cm Przędza: PAN 3 x tex Realizacja na szydełkarce płaskiej o numerze uiglenia E. Splot realizacji wyrobu: lewoprawy wzorzysty, fakturalny, z oczkami nabranymi. Całkowite zapełnienie powierzchni wyrobu raportem, brzegi gładkie, wykonane splotem lewoprawym, szerokość brzegów: 0 kolumienek, zwężać sześcioma igłami, Algorytm trwałego brzegu: Pierwszy rządek ściągacza x 6 /3 /3 /3 6 ogłami 0 rządków Lp na przodzie 5 4 Nadróbka na przodzie Nadróbka na przodzie 0,75 3 Tubular Tubular 0cm / splot Lp, 0 kolumienek, Siatka 0,5 0 kolumienek ok. cm, nie mniej niż 0 rządków Raport wzoru: (plik w formacie *.tif lub *.bmp w załączeniu) 67cm splot Lp, szerokość 0 kolumienek, splot Lp, szerokość 0 kolumienek, 6cm 4cm ok. 5 centymetrów 4cm Część wzorzysta dziana splotem lewoprawym wzorzystym, na tylnym łożu igłowym (lewa strona oczek ma stanowić prawą stronę użytkową) Rozmieszczenie raportu względem brzegów symetryczne, jak niżej ok. 6 centymetrów Znaczenie pikseli w bitmapie wzoru: ściągacz dwuprawy x (wydzielenie igieł x) trwały brzeg z obrotem "na okrągło" i dwurządkową nadróbką oczko normalne nabranie 50cm 3

4 Projekt. Rozliczenie wyrobu - wymiary w kolumienkach i rz¹ dkach: Splot realizacji wyrobu: lewoprawy wzorzysty, fakturalny, z oczkami jednokrotnie nabranymi. 68 kolumienek 89 kol. 90 kol. 89 kol. Ścisłości sa nastepujące: Pr = 8,0 rządków / cm, Pk = 6,7 kolumienki /cm 0 kol. 0 kol. Przędza: PAN 3 x tex w jednym kolorze 0 rządków Lp na przodzie Kolor: ecru Raport wzoru: (plik w formacie *.tif lub *.bmp w załączeniu) 0 rządków 0 kol. 0 rządków 60 rządków 0 rządków 40 rządków 40 rządków 45 kol. 0 kol. splot Lp, szerokość 0 kolumienek, splot Lp, szerokość 0 kolumienek, 496 rządków 40 kolumienek 376 rządków Interpretacja pikseli: piksel biały - oczko normalne lewe ( ), piksel czarny - jednokrotne nabranie, lewe ( ). 336 rządków Początkowe umiejscowienie raportu jak na rysunku: - odległość od ostatniego rządka ściągacza - 4 rządki splotu lewoprawego gładkiego, - rozmieszczenie w poziomie - symetrycznie względem osi symetrii wyrobu, - brzegi wyrobu gładkie, wykonane splotem lewoprawym podstawowym, - szerokość brzegów - 0 kolumienek. - brzegi dziane na przednim łożu, wzór na tylnym łożu igłowym. Część wzorzysta dziana splotem lewoprawym wzorzystym, na tylnym łożu igłowym (lewa strona oczek ma stanowić prawą stronę użytkową) Rozmieszczenie raportu względem brzegów symetryczne, jak niżej 33 zwężenia po igle, co rządek, plus 7 rządków reszty, 45 zwężeń po igle, co rządki, plus 30 rządków reszty. 40 rządków Ściągacz dwuprawy x Odległość od końca ściągacza rządki splotu lewoprawego - 4 rządki lewych oczek trwały brzeg z obrotem "na okrągło" i dwurządkową nadróbką algorytm podany przy rysunku z wymiarami w centymetrach 334 kolumienek 4

5 Projekt. Kszta³t przodu wyrobu - wymiary w centymetrach. 40cm Przędza: PAN 3 x tex; kolor: jasny niebieski. Realizacja na szydełkarce płaskiej o numerze uiglenia E. Splot realizacji wyrobu: lewoprawy wzorzysty, fakturalny. Całkowite zapełnienie powierzchni wyrobu raportem, brzegi gładkie, wykonane splotem lewoprawym, dzianym na przodzie, szerokość brzegów: 0 kolumienek, zwężać sześcioma igłami, /3 /3 /3 0 rządków Lp na przodzie 0,75 0cm / splot Lp, 0 kolumienek, 6 rządków 0,5 67cm splot Lp, szerokość 0 kolumienek, splot Lp, szerokość 0 kolumienek, 6cm 4cm 4cm Część wzorzysta dziana splotem lewoprawym wzorzystym, na przednim łożu igłowym Rozmieszczenie raportu względem brzegów symetryczne, jak niżej ściągacz dwuprawy x (wydzielenie igieł x) trwały brzeg według podanego algorytmu 50cm 5

6 Odległość od końca ściągacza rządki splotu lewoprawego oczka prawe Projekt. Rozliczenie wyrobu - wymiary w kolumienkach i rz¹ dkach: Splot realizacji wyrobu: lewoprawy wzorzysty, fakturalny, Ścisłości: Pr = 8,0 rządków / cm, Pk = 6,7 kolumienki /cm Przędza: PAN 3 x tex w jednym kolorze Kolor: jasny niebieski Raport wzoru: (plik *.tif lub *.bmp w załączeniu) 0 rządków 68 kolumienek 89 kol. 90 kol. 89 kol. 0 kol. 0 kol. 0 kol. 0 rządków 0 rządków 60 rządków 4 piksele 40 rządków 45 kol. 6 rządków 4 piksele Początkowe umiejscowienie raportu jak na rysunku: - odległość od ostatniego rządka ściągacza -0 rządków splotu lewoprawego gładkiego, - rozmieszczenie w poziomie - symetrycznie względem osi symetrii wyrobu, - brzegi wyrobu gładkie, wykonane splotem lewoprawym podstawowym, - szerokość brzegów - 0 kolumienek. 336 rządków - brzegi dziane na przednim łożu, wzór na przednim łożu igłowym. Interpretacja pikseli: piksel biały - oczko normalne prawe ( ), piksel czarny - przelot, brak pracy ( ). 33 zwężenia po igle, co rządek, plus 7 rządków reszty, 45 zwężeń po igle, co rządki, plus 30 rządków reszty. splot Lp, szerokość 0 kolumienek, splot Lp, szerokość 0 kolumienek, Część wzorzysta dziana splotem lewoprawym wzorzystym, na przednim łożu igłowym Rozmieszczenie raportu względem brzegów symetryczne, jak niżej 376 rządków 496 rządków Algorytm trwałego brzegu: 7 koniec trwałego brzegu przędza zasadnicza 6 nadróbka - p. zasadnicza 5 nadróbka - p. zasadnicza 4 Elastomer 3 Elastomer powrót tyłu do położenia podstawowego V0 - przędza zasadnicza 40 rządków Ściągacz dwuprawy x przesunięcie tyłu o tu Siatka L - przędza zasadnicza trwały brzeg według podanego algorytmu 334 kolumienek 6

7 Projekt 3. Kszta³t przodu wyrobu - wymiary w centymetrach. 40cm Przędza: PAN 3 x tex; kolor: jasny niebieski. Realizacja na szydełkarce płaskiej o numerze uiglenia E. Splot realizacji wyrobu: lewoprawy wzorzysty, fakturalny. Całkowite zapełnienie powierzchni wyrobu raportem, brzegi gładkie, wykonane splotem lewoprawym, dzianym na przodzie, szerokość brzegów: 0 kolumienek, zwężać sześcioma igłami, /3 /3 /3 0 rządków Lp na przodzie 0,75 0cm / splot Lp, 0 kolumienek, 6 rządków 0,5 67cm splot Lp, szerokość 0 kolumienek, splot Lp, szerokość 0 kolumienek, 6cm 4cm 4cm Część wzorzysta dziana splotem lewoprawym wzorzystym, na przednim łożu igłowym Rozmieszczenie raportu względem brzegów dowolne. 0 rządków splotu Lp, na przodzie (oczka prawe) ściągacz dwuprawy x (wydzielenie igieł x) trwały brzeg według podanego algorytmu 50cm 7

8 Projekt 3. Splot realizacji wyrobu: lewoprawy wzorzysty, fakturalny, Ścisłości: Pr = 8,0 rządków / cm, Pk = 6,7 kolumienki /cm Przędza: PAN 3 x tex w jednym kolorze Kolor: jasny niebieski Raport wzoru: Początkowe umiejscowienie raportu: - odległość od ostatniego rządka ściągacza -0 rządków splotu lewoprawego gładkiego, - rozmieszczenie względem krawędzi dowolne, - brzegi wyrobu gładkie, wykonane splotem lewoprawym podstawowym, - szerokość brzegów - 0 kolumienek. - brzegi dziane na przednim łożu, wzór według algorytmu. 33 zwężenia po igle, co rządek, plus 7 rządków reszty, 45 zwężeń po igle, co rządki, plus 30 rządków reszty. Algorytm trwałego brzegu: koniec trwałego brzegu przędza zasadnicza nadróbka - p. zasadnicza nadróbka - p. zasadnicza Elastomer Elastomer x 0 x 0 V0 - przędza zasadnicza - siatka 60 rządków 336 rządków 0 rządków 40 rządków Rozliczenie wyrobu - wymiary w kolumienkach i rz¹ dkach: 68 kolumienek 89 kol. 90 kol. 89 kol. 0 kol. 0 kol. splot Lp, szerokość 0 kolumienek, 45 kol. 0 kol. 6 rządków Część wzorzysta dziana splotem lewoprawym wzorzystym, na przednim łożu igłowym Rozmieszczenie raportu względem brzegów dowolne, splot Lp, szerokość 0 kolumienek, 0 rządków 0 rządków 376 rządków 496 rządków 0 rządków splotu Lp, na przodzie (oczka prawe) 40 rządków Ściągacz dwuprawy x 8 trwały brzeg według podanego algorytmu 334 kolumienek

9 Projekt 4. Kształt przodu wyrobu - wymiary w centymetrach (cm). 40cm Przędza: PAN 3 x tex Realizacja na szydełkarce płaskiej o numerze uiglenia E. Splot realizacji wyrobu: dwuprawy wzorzysty, fakturalny, z oczkami nabranymi. Całkowite zapełnienie powierzchni wyrobu raportem, brzegi gładkie, wykonane splotem dwuprawym x(wszystkie igły), szerokość brzegów: 0 kolumienek, zwężać jedną parą igłową, Ściągacz dwuprawy x z wydzieleniem igieł x Algorytm przejścia ze ściągacza dwuprawy x z wydzieleniem igieł x na splot Dp x cm 0,75 /3 /3 /3 parą igłową / splot Dp, 0 kolumienek, 0 rządków Dp 0,5 0 kolumienek ok. cm, nie mniej niż 0 rządków parą igłową Raport wzoru: (plik w formacie *.tif lub *.bmp w załączeniu) 67cm splot Dp x, szerokość 0 kolumienek, splot Dp x, szerokość 0 kolumienek, 6cm 4cm ok. 5 centymetrów 4cm Część wzorzysta dziana splotem lewoprawym wzorzystym, na tylnym łożu igłowym (lewa strona oczek ma stanowić prawą stronę użytkową) Rozmieszczenie raportu względem brzegów symetryczne, jak niżej przejście na wzór według podanego algorytmu ok. 6 centymetrów Znaczenie pikseli w bitmapie wzoru: ściągacz dwuprawy x (wydzielenie igieł x) trwały brzeg typowy z obrotem "na okrągło" oczko normalne nabranie 50cm 9

10 Projekt 4. Rozliczenie wyrobu - wymiary w kolumienkach i rz¹ dkach: Splot realizacji wyrobu: dwuprawy wzorzysty, fakturalny, z oczkami jednokrotnie nabranymi. 68 kolumienek 89 kol. 90 kol. 89 kol. Ścisłości sa nastepujące: Pr = 8,0 rządków / cm, Pk = 6,7 kolumienki /cm 0 kol. 0 kol. Przędza: PAN 3 x tex w jednym kolorze 0 rządków Dp Kolor: ecru Raport wzoru: (plik w formacie *.tif lub *.bmp w załączeniu) parą igłową 0 rządków 0 kol. 0 rządków 60 rządków 40 rządków 40 rządków 45 kol. 0 rządków 0 kol. parą igłową splot Dp, szerokość 0 kolumienek, splot Dp, szerokość 0 kolumienek, 496 rządków 40 kolumienek 376 rządków Interpretacja pikseli: 336 rządków piksel biały - przód normalne - tył normalne ( ), piksel czarny - jednokrotne nabranie, na tyle ( ). Początkowe umiejscowienie raportu jak na rysunku: - odległość od ostatniego rządka ściągacza - 4 rządki splotu dwuprawego gładkiego, - rozmieszczenie w poziomie - symetrycznie względem osi symetrii wyrobu, - brzegi wyrobu gładkie, wykonane splotem dwuprawym podstawowym, - szerokość brzegów - 0 kolumienek. Część wzorzysta dziana splotem dwuprawym wzorzystym, Rozmieszczenie raportu względem brzegów symetryczne, jak niżej 33 zwężenia po igle, co rządek, plus 7 rządków reszty, 45 zwężeń po igle, co rządki, plus 30 rządków reszty. przejście na wzór według podanego algorytmu Odległość od końca ściągacza rządki splotu dwuprawego 40 rządków Ściągacz dwuprawy x (x) trwały brzeg typowy z obrotem "na okrągło" 334 kolumienek 0

11 Projekt 5 Projekt dzianiny żakardowej o dwóch kolorach, splot: dwuprawy; żakard sieciowy. Plan wyrobu - wymiary w centymetrach. Oryginalny raport wzoru 40 pikseli 0cm 30cm 40 pikseli 0cm 30cm

12 pikseli / rządków Projekt 5 Splot realizacji wyrobu: żakard sieciowy, Realizacja na szydełkarce płaskiej E Ścisłości: Pr = 8,0 rządków / cm, Pk = 6,7 kolumienki /cm Przędza: PAN 3 x tex, w dwóch kolorach Raport wzoru po dostosowaniu wymiarów. Rozliczenie wyrobu - - wymiary w kolumienkach i rządkach: brzegi prawej i lewej strony połączyć nabraniami rządki oczek 60 trwały brzeg: tubular o wysokości rządków przejście do wzoru: splot interlokowy pikseli / kolumienek Plik w załączeniu, nazwa pliku: 53.tif kolumienki

13 Projekt 6 Projekt dzianiny lewoprawej fakturalnej - jeden kolor Plan wyrobu - wymiary w centymetrach. Raport wzoru Pole wypełnione całkowicie przez powtarzany raport wzoru 4 piksele 0cm 30cm 4 piksele Interpretacja pikseli: piksel biały - oczko normalne prawe, piksel czarny - brak oczka, para igłowa nie pracuje. (oczko wielokrotne, "wyciągnięte" do wysokości kilku rządków) 0cm 30cm Mankiet lewoprawy "na okrągło"; wysokość ok. 4 cm. 3

14 rządki oczek Projekt 6 Rozliczenie wyrobu - wymiary w kolumienkach i rz¹ dkach: Splot realizacji wyrobu: lewoprawy wzorzysty, fakturalny, Ścisłości sa nastepujące: Pr = 8,0 rządków / cm, Pk = 6,7 kolumienki /cm Przędza: PAN 3 x tex Mankiet lewoprawy "na okrągło"; wysokość 3 rządki kolumienki 4