BADANIA ZŁĄCZY SPAWANYCH TECHNIKAMI RADIOGRAFII CYFROWEJ W ŚWIETLE WYMAGAŃ NORMY EN ISO Sławomir Mackiewicz IPPT PAN
|
|
- Feliks Borkowski
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 BADANIA ZŁĄCZY SPAWANYCH TECHNIKAMI RADIOGRAFII CYFROWEJ W ŚWIETLE WYMAGAŃ NORMY EN ISO Sławomir Mackiewicz IPPT PAN 1. Wstęp W czerwcu 2013, decyzją Prezesa PKN, została wprowadzona do katalogu Polskich Norm norma o numerze PN-EN ISO : dotycząca badań nieniszczących spoin technikami radiografii cyfrowej. Norma została wydana w formie okładkowej i jest obecnie dostępna w wersji angielskojęzycznej [1]. Wprowadzenie tego długo oczekiwanego standardu stanowi ważny krok w kierunku szerszego wykorzystania technik radiografii cyfrowej w badaniach złączy spawanych. Brak tego rodzaju normy, będącej odpowiednikiem EN 1435 w obszarze technik cyfrowych, stanowił istotne utrudnienie przy zastępowaniu tradycyjnych technik błonowych technikami CR lub DDR. Obecnie, dwie nowo wprowadzone normy: EN ISO (zastępująca EN 1435) oraz stanowią równorzędną i wzajemnie kompatybilną podstawę zarówno dla technik błonowych jak i cyfrowych. Co więcej, status EN ISO tych norm oznacza, że ich zakres geograficzny obejmuje nie tylko obszar Unii Europejskiej, lecz cały świat. Wymagania zawarte w normie EN ISO są zgodne z wymaganiami ogólnych norm dotyczących radiografii komputerowej [2], [3], [4] ale stanowią ich rozwinięcie i uszczegółowienie w obszarze badań złączy spawanych. W referacie omówiono jedynie najważniejsze wymagania normy EN ISO Ze względu na znaczną objętość tego dokumentu (52 strony) skoncentrowano się jedynie na wybranych aspektach dotyczących specyfiki badań spoin technikami cyfrowymi. Znaczna część wymagań normy, np. zalecane geometrie ekspozycji, sposoby identyfikacji i oznaczania radiogramów, zasady obliczania liczby ekspozycji spoin obwodowych itp. została przeniesiona ze znanych norm dotyczących radiografii błonowej (np. EN 1435) i nie stanowi nowości dla specjalistów badań radiograficznych. Elementy te zostały w artykule pominięte, podobnie jak niektóre punkty dotyczące techniki DDR czy radiografii projekcyjnej. Przyjęto również, że podstawowe parametry jakościowe radiogramów cyfrowych takie jak SNR N, GV i SR b są wystarczająco dobrze znane uczestnikom konferencji, ponieważ były szczegółowo omawiane na poprzednich KKBR-ach ([5],[6]). Z drugiej strony norma EN ISO wprowadza kilka nowych terminów i koncepcji, które należy omówić bardziej szczegółowo. Dotyczy to np. zasad kompensacji CP, parametru CNR oraz odmiennych niż w radiografii błonowej zaleceń dotyczących stosowania filtrów, osłon i okładek metalowych. W celu lepszej ilustracji poszczególnych zapisów pokazano ich przykładowe zastosowanie do badań obwodowych złączy spawanych rurociągu DN 700 o grubości ścianki 11 mm. Przykład taki pozwala na lepsze zrozumienie omawianych zagadnień a ponadto może stanowić praktyczną pomoc przy wdrażaniu techniki CR w firmach wykonujących badania nieniszczące spoin. 83
2 2. Zakres normy Norma EN ISO dotyczy badań radiograficznych złączy spawanych metali wykonywanych technikami radiografii cyfrowej. Obejmuje ona swoim zakresem zarówno badania wykonywane techniką CR (Computed Radiography) wykorzystującą pamięciowe płyty luminoforowe jak i badania technikami zobrazowania bezpośredniego, które wykorzystują panele DDR (Digital Detector Arrays). Norma określa minimalne wymagania dotyczące badań radiograficznych spoin wykonywanych za pomocą lamp rentgenowskich o napięciu do 1000 kv, źródeł promieniowania gamma (Tm-170, b-169, Se-75, Ir-192, Co-60) oraz wysokoenergetycznych źródeł promieniowania rentgenowskiego o energiach od 1 do 12 MeV. Norma określa szczegółowe techniki radiograficzne odpowiednie do badań złączy spawanych blach i rur. Techniki dotyczące rur odnoszą się także do wszelkich innych elementów o symetrii cylindrycznej takich jak rurociągi czy zbiorniki ciśnieniowe. 3. Klasyfikacja technik Norma EN ISO określa dwie klasy cyfrowych technik radiograficznych: Klasa A: techniki podstawowe Klasa B: techniki ulepszone Techniki klasy B są stosowane wtedy, gdy czułość technik klasy A nie jest wystarczająca. Wybór klasy techniki radiograficznej powinien zostać uzgodniony pomiędzy zainteresowanymi stronami. Przyjmuje się, że dostrzegalność nieciągłości dla technik radiografii błonowej i cyfrowej tej samej klasy jest porównywalna. Dostrzegalność nieciągłości należy potwierdzić przez stosowanie wskaźników jakości obrazu IQI zgodnie z normami ISO , ISO oraz ISO (odpowiedniki EN 462-1, EN oraz EN 462-5). Jeśli, ze względów technicznych nie jest możliwe spełnienie jednego z warunków określonych dla klasy B, takich jak typ źródła promieniowania lub odległość źródło obiekt zainteresowane strony mogą uzgodnić, że dany warunek powinien spełniać wymagania klasy A. Związana z tym utrata czułości powinna być jednak skompensowana przez podwyższenie minimalnej wymaganej wartości SNR N o współczynnik > 1,4. Z uwagi na podwyższoną czułość kontrastową w stosunku do klasy A badanie takie może być uważane za wykonane w klasie B pod warunkiem jednak, że wymagana wykrywalność wskaźnikowa IQI zostanie osiągnięta. 4. Zasady kompensacji Norma EN ISO wprowadza 3 zasady kompensacji: CP I, CP II, CP III, których celem jest uzyskanie wystarczającej czułości kontrastowej radiogramu cyfrowego. Podstawowym parametrem związanym ze stosowaniem tych zasad jest znormalizowany stosunek kontrastu do szumu oznaczany symbolem CNR N. CNR (nieznormalizowany) jest zdefiniowany, jako stosunek różnicy wartości średnich zlinearyzowanych wartości GV na dwóch obszarach radiogramu odpowiadających różnym grubościom prześwietlanego materiału do wartości średniego odchylenia standardowego wartości GV na tych obszarach. Aby określona różnica grubości materiału - w mogła być uwidoczniona na obrazie stosunek ten musi być wyraźnie większy od 1. Normalizację CNR przeprowadza się, analogicznie jak normalizację SNR, za pomocą następującego wyrażenia: 84
3 gdzie: CNR N =CN (1) SR b podstawowa rozdzielczość przestrzenna detektora. Wszystkie zasady kompensacji oparte są na następującej przybliżonej zależności obowiązującej dla małych różnic grubości prześwietlanego materiału ( w w): = c (2) gdzie: eff efektywny współczynnik absorbcji promieniowania; c stała. Podstawową regułą przy stosowaniu zasad kompensacji jest utrzymanie odpowiednio wysokiej wartości ilorazu po lewej stronie równania (2). Wartość tego ilorazu jest miarą czułości kontrastowej radiogramu cyfrowego. Jeśli któryś z parametrów techniki radiograficznej po prawej stronie równania (2) nie spełnia założonych wymagań, można to skompensować przez odpowiednią zmianę jednego z dwóch pozostałych parametrów. Przykładowo, jeśli wskutek zastosowania zbyt wysokiej energii promieniowania obniżeniu uległ efektywny współczynnik absorbcji promieniowania eff pierwsza zasada kompensacji CP I mówi, że w celu skompensowania tego efektu można odpowiednio podwyższyć wartość parametru SNR. Można to osiągnąć przez zwiększenie czasu ekspozycji lub natężenia prądu lampy rentgenowskiej. Druga zasada kompensacji CP II odnosi się do przypadku, gdy z uwagi na właściwości detektora nie można osiągnąć wymaganej rozdzielczości przestrzennej SR b. W celu skompensowania tego braku można odpowiednio podwyższyć wartość SNR. Podwyższony SNR musi umożliwić uwidocznienie 1 dodatkowego pręcika wskaźnika IQI dla każdej brakującej pary pręcików wskaźnika typu duplex. Trzecia zasada kompensacji CP III dotyczy kompensacji zwiększonej lokalnej nieostrości systemów DDR spowodowanej występowaniem złych pikseli, które nie mają odpowiedniej liczby dobrych sąsiadów. Ponieważ zasada ta nie dotyczy systemów CR nie będziemy jej tutaj szczegółowo omawiać. Należy zauważyć, że wszystkie 3 zasady kompensacji zalecają jedynie zwiększenie wartości SNR nie odnosząc się do parametru SR b. Wynika to z faktu, że podstawowa rozdzielczość przestrzenna SR b jest zdeterminowana przez właściwości systemu badawczego (np. czytnika CR, płyty IP) i użytkownik nie ma praktycznej możliwości regulacji tego parametru. 4. Wskaźniki jakości obrazu W celu oceny jakości obrazu w radiografii cyfrowej muszą być stosowane dwa typy wskaźników: standardowe wskaźniki pręcikowe wg. ISO (alternatywnie wskaźniki otworkowe wg. ISO ) oraz wskaźniki dwupręcikowe typu duplex zgodne z ISO
4 4.1. Zasady stosowania wskaźników dwupręcikowych typu duplex Obowiązek stosowania wskaźników dwupręcikowych wynika z konieczności kontroli nieostrości systemów cyfrowych oraz wyznaczania podstawowej rozdzielczości przestrzennej detektora - SR b. Norma EN ISO określa minimalne wymagania, co do wartości tego parametru w zależności od grubości prześwietlanego materiału oraz klasy techniki radiograficznej. Poniżej przytoczono wymagania odnoszące się do technik klasy B zaczerpnięte z tabeli B.14 omawianej normy. Prześwietlana grubość materiału a w [mm] w 1,5 1,5 < w 4 4 < w 8 8 < w < w < w < w 200 w > 200 Nr wskaźnika typu duplex maksymalna nieostrość (ISO ) b [mm] D 13+ 0,08 D 13 0,10 D 12 0,125 D 11 0,16 D 10 0,20 D 9 0,26 D 8 0,32 D 7 Maksymalna dopuszczalna podstawowa rozdzielczość przestrzenna SR b [mm] 0,04 0,05 0,063 0,08 0,10 0,13 0,16 0,20 0,40 a Dla technik prześwietlania przez dwie ścianki, z oceną jednej, zamiast w należy stosować grubość nominalną pojedynczej ścianki t. b Podane wartości wskaźników IQI dotyczą technik kontaktowych. Dla technik projekcyjnych z geometrycznym powiększeniem odczyt IQI należy wykonać na radiogramie referencyjnym c Wartość D 13+ jest osiągnięta gdy para pręcików D 13 jest rozdzielona dołkiem intensywności między pręcikami głębszym niż 20% intensywności maksymalnej Tab. 1. Maksymalne dopuszczalne wartości nieostrości dla technik klasy B (na podstawie tabeli B.14 normy EN ISO ). Bardzo istotne jest to, że norma EN ISO nie wprowadza konieczności stosowania wskaźnika typu duplex na każdym radiogramie produkcyjnym. Wymagana jest jedynie kontrola podstawowej rozdzielczości przestrzennej stosowanego systemu na radiogramie referencyjnym wykonanym zgodnie z zasadami opisanymi w Załączniku C. Zasady te są dość szczegółowe i regulują, między innymi, dobór źródła promieniowania, odległość źródło detektor, sposób umieszczania wskaźnika typu duplex, minimalną wartość SNR dla radiogramu referencyjnego a także sposób wyznaczania oraz interpretowania profilu liniowego, z którego odczytuje się nr pierwszej nierozdzielonej pary pręcików. Stosowanie wskaźników typu duplex na radiogramach produkcyjnych może być jednak konieczne na mocy umowy pomiędzy zainteresowanymi stronami. W takich przypadkach wskaźnik ten należy umieszczać na obiekcie od strony źródła promieniowania. 86
5 Uzyskana w ten sposób podstawowa rozdzielczość przestrzenna obrazu SR b image nie powinna przekraczać wartości maksymalnych określonych w tabelach B.13 i B.14 omawianej normy. Dla przykładowego badania złączy obwodowych rurociągu DN700 o grubości ścianki 11 mm technikami klasy B (obwodową i centryczną) podstawowa rozdzielczość przestrzenna systemu - SR b powinna wynosić 0,08 mm lub mniej. Oznacza to, że na radiogramie referencyjnym lub radiogramach produkcyjnych (o ile jest to wymagane) pierwszą nierozdzieloną parą pręcików powinna być para D Zasady stosowania wskaźników IQI typu pręcikowego lub schodkowo-otworkowego Wskaźniki IQI typu pręcikowego wg ISO lub alternatywne wskaźniki otworkowe wg. ISO stosowane są w celu weryfikacji czułości kontrastowej radiogramów cyfrowych. Zasady stosowania tego typu wskaźników są dokładnie takie same jak w tradycyjnej radiografii błonowej i zostały, praktycznie bez zmian, przeniesione z normy EN Minimalne wymagane wartości wykrywalności wskaźnikowej dla różnych technik radiograficznych zostały określone w tabelach B.1 B.12 normy EN ISO w sposób analogiczny jak w normie EN Jedyne różnice dotyczą możliwości obniżenia wymagań, w zakresie wykrywalności wskaźnikowej w przypadku stosowania źródeł izotopowych Ir-192 oraz Se-75. W przypadku normy EN ISO możliwości te są nieco większe i przedstawiają się następująco: Dla technik ekspozycji przez dwie ścianki z oceną obu ścianek, klasy A i B: 10 mm < w 25 mm - możliwość obniżenia o 1 wymaganego numeru wskaźnika pręcikowego lub schodkowo-otworkowego dla Ir-192; 5 mm < w 12 mm - możliwość obniżenia o 1 wymaganego numeru wskaźnika pręcikowego lub schodkowo-otworkowego dla Se-75. Dla technik ekspozycji przez jedną lub dwie ścianki z oceną jednej ścianki, klasa A: 10 mm < w 24 mm - możliwość obniżenia o 2 wymaganego numeru wskaźnika pręcikowego lub schodkowo-otworkowego dla Ir mm < w 30 mm - możliwość obniżenia o 1 wymaganego numeru wskaźnika pręcikowego lub schodkowo-otworkowego dla Ir mm < w 24 mm - możliwość obniżenia o 1 wymaganego numeru wskaźnika pręcikowego lub schodkowo-otworkowego dla Se-75 Dla technik ekspozycji przez jedną lub dwie ścianki z oceną jednej ścianki, klasa B: 10 mm < w 40 mm - możliwość obniżenia o 1 wymaganego numeru wskaźnika pręcikowego lub schodkowo-otworkowego dla Ir-192; 5 mm < w 20 mm - możliwość obniżenia o 1 wymaganego numeru wskaźnika pręcikowego lub schodkowo-otworkowego dla Se-75. W celu zilustrowania zastosowania powyższych wymagań do badań spoin rurociągu DN 700x11 przytaczamy dwie tabele z normy EN ISO mające zastosowanie do tego konkretnego przypadku: tabelę B.3 dla techniki centrycznej klasy B oraz tabelę B.11 dla techniki obwodowej klasy B. 87
6 Prześwietlana grubość materiału w [mm] Nr wskaźnika IQI typu pręcikowego w 1,5 W 19 1,5 < w 2,5 W 18 2,5 < w 4 W 17 4 < w 6 W 16 6 < w 8 W 15 8 < w 12 W < w 20 W < w 30 W < w 35 W < w 45 W < w 65 W 9 65 < w 120 W < w 200 W < w 350 W 6 w > 350 W 5 Tab. 2. Wymagane wartości wskaźnika IQI typu pręcikowego dla technik ekspozycji przez 1 ściankę klasy B. Wskaźnik umieszczony od strony źródła. Wartości zgodne z tab. B.3 normy EN ISO Prześwietlana grubość materiału w [mm] Nr wskaźnika IQI typu pręcikowego w 1,5 W 19 1,5 < w 2,5 W 18 2,5 < w 4 W 17 4 < w 6 W 16 6 < w 12 W < w 18 W < w 30 W < w 45 W < w 55 W < w 70 W < w 100 W < w 180 W < w 300 W 7 w > 300 W 6 Tab. 3. Wymagane wartości wskaźnika IQI typu pręcikowego dla technik ekspozycji przez 2 ścianki klasy B. Wskaźnik umieszczony od strony detektora. Wartości zgodne z tab. B.11 normy EN ISO Z przedstawionych tabel wynika, że w badaniach spoin liniowych rurociągu techniką centryczną należy osiągnąć wykrywalność pręcikową W14, natomiast w badaniach spoin 88
7 montażowych techniką obwodową W13. Jeśli jednak założymy, że ze względów ekonomicznych w badaniach będziemy stosować bardziej praktyczne źródła izotopowe, Se- 75 dla metody centrycznej oraz Ir-192 dla metody obwodowej, to wymagane wartości IQI można obniżyć w następujący sposób: Dla techniki centrycznej klasy B z użyciem źródeł Se-75 do wartości W13 Dla techniki obwodowej klasy B z użyciem źródeł Ir-192 do wartości W12 Należy ponadto pamiętać, że wartość wykrywalności pręcikowej określona dla techniki centrycznej dotyczy konfiguracji, w której wskaźnik IQI umieszczony jest od strony źródła tj. wewnątrz rurociągu. Ponieważ taka konfiguracja jest niepraktyczna wskaźnik IQI będzie zazwyczaj umieszczany na zewnątrz rurociągu od strony płyty IP. Aby określić wpływ tej zmiany na wartość wykrywalności pręcikowej norma nakazuje wykonanie przynajmniej jednej ekspozycji porównawczej ze wskaźnikami IQI umieszczonymi po obu stronach prześwietlanej ścianki. Na tej podstawie można określić ekwiwalentną wartość wykrywalności pręcikowej dla przypadku, gdy wskaźnik IQI umieszczony jest od strony detektora. 5. Techniki radiograficzne 5.1. Konfiguracje badawcze Techniki radiograficzne zalecane w normie EN ISO do wykonywania radiogramów cyfrowych są takie same jak w normie EN Jedyną różnicę stanowi wprowadzenie możliwości wykonywania radiogramów na sztywnych płaskich kasetach lub detektorach cyfrowych, które nie mogą być dopasowane do krzywizny powierzchni rury. Ponieważ techniki te są powszechnie znane dla przykładu pokazano jedynie dwie techniki, które są stosowane do badań spoin obwodowych dużych rurociągów. Są to odpowiednio technika centryczna oraz technika obwodowa. Rys. 1. Technika centryczna wg punktu normy EN ISO
8 a) b) Rys. 2. Technika obwodowa wg punktu normy EN ISO W porównaniu do normy EN 1435 wprowadzono możliwość wykonywania radiogramów na płaskich detektorach cyfrowych. W przypadku techniki obwodowej pokazanej na rys. 2 istotna jest liczba ekspozycji niezbędnych do przebadania całego obwodu spoiny. Wymagania w tym zakresie są takie same jak w normie EN 1435 i zostały określone za pomocą identycznych wykresów podanych w załączniku A. Dla przykładowego rurociągu DN 700x11 badanego techniką obwodową w klasie B minimalna liczba ekspozycji dla zbadania całego obwodu spoiny wynosi Dobór źródeł promieniowania Podstawowy wykres określający maksymalne wartości napięć lamp rentgenowskich, jakie mogą być stosowane przy badaniach technikami cyfrowymi podstawowych materiałów, z których wykonywane są złącza spawane (stal, stopy miedzi i niklu, stopy tytanu, stopy aluminium) podano w punkcie normy. Jest to wykres oparty na doświadczeniach wyniesionych z radiografii błonowej i w zakresie napięć poniżej 500 kv jest całkowicie zgodny z analogicznym wykresem zawartym w normie EN Nowością jest jednak rozszerzenie zakresu napięć na wykresie do 1000 kv oraz prześwietlanych grubości materiału do 1000 mm. W normie EN 1435 zakresy te wynosiły odpowiednio 500 kv i 100 mm. Zmiana ta wynika z jednej strony z pojawienia się nowych, wysokonapięciowych źródeł promieniowania rentgenowskiego z drugiej zaś z większej czułości detektorów cyfrowych pozwalających uzyskiwać czytelne radiogramy przy znacznie niższych dawkach promieniowania. Z uwagi na specyfikę detektorów cyfrowych oraz omawiane wcześniej zasady kompensacji podany wykres nie stanowi już sztywnej reguły, lecz daje raczej pewien punkt wyjścia przy określaniu optymalnej wartości napięcia dla określonego badania. W szczególności, w badaniach techniką CR na gruboziarnistych płytach IP o dużym szumie strukturalnym norma zaleca obniżenie wartości napięcia o 20% w stosunku do wartości uzyskiwanych z wykresu. Z drugiej strony, w przypadku stosowania do badań drobnoziarnistych płyt IP o małym szumie strukturalnym (tzw. płyt IP-HR lub IP-UR) zalecane jest zwiększenie wartości kv w stosunku do wynikających z wykresu. Możliwość ta wynika wprost z zasady kompensacji CP I, która mówi, że obniżenie czułości kontrastowej spowodowane zmniejszeniem współczynnika pochłaniania eff może być skompensowane przez równoczesny wzrost SNR N wynikający ze wzrostu dawki promieniowania wskutek zwiększenia napięcia lampy rentgenowskiej lub czasu ekspozycji. Jeśli chodzi o źródła promieniowania gamma to warunki ich stosowania w badaniach spoin technikami cyfrowymi zostały określone dokładnie w ten sam sposób jak w normie EN 1435 dla radiografii błonowej. Poniżej przedstawiono wyciąg z tabeli 2 normy EN ISO określający te warunki dla najczęściej stosowanych źródeł. 90
9 Typ źródła Zakres prześwietlanych grubości dla technik klasy A w [mm] Zakres prześwietlanych grubości dla technik klasy B w [mm] Se < w < w 40 Ir < w < w 90 Co < w < w 150 Tab. 4. Zakresy grubości stali oraz stopów niklu i miedzi, które można prześwietlać przy użyciu najczęściej stosowanych źródeł izotopowych. Podobnie jak w radiografii błonowej, na mocy porozumienia zainteresowanych stron, zakres stosowania źródeł Ir-192 można obniżyć do 10 mm, natomiast źródeł Se-75 do 5 mm. Norma dopuszcza również powiększenie górnego zakresu prześwietlanych grubości pod warunkiem, uzyskania wymaganej wykrywalności wskaźnikowej IQI. Odnosząc powyższe uregulowania do naszego przykładowego rurociągu DN 700x11 można stwierdzić, że badania techniką centryczną i obwodową w klasie B można wykonywać źródłami Se-75 oraz Ir-192 wyłącznie na mocy porozumienia stron. Bez takiego porozumienia norma dopuszczałaby w klasie B wyłącznie badania techniką obwodową (w = 2x11 = 22 mm). Badania techniką centryczną byłyby możliwe jedynie w klasie A i to wyłącznie przy zastosowaniu źródeł Se Stosowanie detektorów i okładek metalowych Podstawowe wymagania odnośnie zasad stosowania detektorów promieniowania oraz okładek metalowych w badaniach złączy spawanych technikami radiografii cyfrowej określono w Tablicach 3 i 4 normy EN ISO Poniżej, w tab. 5, przytoczono wymagania dotyczące badań spoin ze stali oraz stopów miedzi i niklu za pomocą lamp rentgenowskich i źródeł izotopowych. Tablice 3 i 4 określają minimalne wartości znormalizowanego stosunku sygnał-szum SNR N jakie należy osiągnąć na radiogramach cyfrowych wykonywanych różnymi źródłami promieniowania w zależności od prześwietlanej grubości materiału oraz wymaganej klasy techniki badania. W przypadku techniki CR wymagania odnośnie SNR N można zastąpić równoważnymi wymaganiami odnoszącymi się do minimalnej wartości GV (wartości piksela) pod warunkiem, że równoważne wartości GV min zostały ustalone zgodnie z wymaganiami Załącznika D dla stosowanej kombinacji płyty IP, skanera CR oraz parametrów odczytu. Należy podkreślić, że w przypadku stosowaniu kontroli wartości GV zamiast SNR N każda zmiana parametrów systemu CR wymaga przeprowadzenia nowej procedury kalibracyjnej zgodnie z wymaganiami załącznika D. W przypadku badań złączy spawanych, gdzie na radiogramie występuje zazwyczaj jednorodny obszar materiału rodzimego, bezpośredni pomiar SNR N wydaje się znacznie bardziej bezpiecznym i uniwersalnym rozwiązaniem niż pomiar wtórnego parametru jakim jest GV. Wartości SNR N powinny być mierzone obok spoiny na obszarze materiału rodzimego o równomiernej grubości i w pobliżu miejsca gdzie umieszczono wskaźnik IQI. W przypadku pomiaru minimalnej wartości GV (alternatywna możliwość dla systemów CR) wartość ta powinna być zmierzona bezpośrednio na spoinie w pobliżu wskaźnika IQI. 91
10 Źródło promieniowania Napięcie lampy 50 kv Napięcie lampy d > kv Napięcie lampy d > kv Napięcie lampy d > kv Napięcie lampy d > kv Zakres grubości penetracji w [mm] Minimalny SNR N c Klasa A Klasa B Typ i grubość okładek przednich [mm] ,1 (Pb) ,1 (Pb) ,3 (Pb) > ,3 (Pb) ,3 (Pb) > ,3 (Pb) Yb-169 d ,1 (Pb) > ,1 (Pb) Ir-192 d, Se-75 d ,3 (Pb) > ,4 (Pb) ,3-0,8 (Fe lub Cu) + Co-60 a,b 0,6-2,0 (Pb) > ,3-0,8 (Fe lub Cu) + 0,6-2,0 (Pb) a W przypadku stosowania okładek podwójnych (Fe+Pb), okładka stalowa zawsze musi być umieszczona między płytą IP a okładką ołowianą. b Zamiast okładek (Fe) lub (Fe+Pb) mogą być stosowane okładki miedziane, tantalowe lub wolframowe o ile tylko wymagana jakość obrazu może zostać potwierdzona. c Jeśli SNR N mierzony jest w SWC na materiale rodzimym wartości podane w tabeli zależy pomnożyć przez współczynnik 1,4 chyba, że lico i przetop spoiny zostały wyszlifowane na płasko z materiałem rodzimym. d Okładki (Pb) mogą zostać całkowicie lub częściowo zastąpione przez okładki (Fe) lub (Cu). Równoważna grubość okładek (Fe) lub (Cu) jest 3 razy większa niż okładek (Pb). Tab. 5. Minimalne wartości SNR N oraz rodzaje okładek metalowych jakie należy stosować przy badaniach technikami radiografii cyfrowej stali oraz stopów miedzi i niklu. Wymagania dotyczące okładek dotyczą wyłącznie radiografii komputerowej CR. Należy podkreślić, że norma EN ISO traktuje minimalne wartości SNR N podane w Tablicach 3 i 4 jedynie jako wartości rekomendowane i pozwala użytkownikowi na zdefiniowanie własnych wartości minimalnych w celu akceptacji jakości wykonywanych radiogramów cyfrowych. Nie jest jednak jasno powiedziane, w jakim zakresie i na jakiej podstawie użytkownik może zdecydować o obniżeniu wymagań dotyczących SNR N. Zasady stosowania okładek metalowych w radiografii CR znacznie różnią się od zasad wypracowanych w konwencjonalnej radiografii błonowej. Najważniejszą różnicą jest to, że z płytami obrazowymi IP stosuje się wyłącznie okładki przednie. Różnica ta wynika z faktu, że płyta IP, w odróżnieniu od błony radiograficznej, posiada warstwę czułą na promieniowanie wyłącznie z jednej (przedniej) strony. Zastosowanie okładki wzmacniającej za płytą IP nie powoduje żadnego efektu wzmocnienia przez emisję wtórnych elektronów, ponieważ są one 92
11 skutecznie absorbowane przez grubą warstwę podłożową płyty IP. Co więcej, promieniowanie rentgenowskie rozproszone wstecznie w takiej okładce mogłoby znacznie pogorszyć jakość uzyskiwanego radiogramu cyfrowego. Dotyczy to zwłaszcza okładek ołowianych, w których występuje silny efekt fluorescencji na energiach linii K α i K β w zakresie od 72 do 87 kev. Luminofor płyt IP jest bardzo czuły na promieniowanie w tym zakresie energii. Efekt wzmacniający okładek metalowych stosowanych w połączeniu z płytami IP jest znacznie mniejszy niż w przypadku błon radiograficznych. W zależności od źródła promieniowania oraz grubości warstwy ochronnej luminoforu płyty IP wzmocnienie intensywności sygnału mieści się w zakresie od 20% do 100%. Stosowanie przednich okładek metalowych w radiografii CR jest podyktowane bardziej ich efektem filtracyjnym niż wzmacniającym. Warstwa metalu przed Płytą IP pozwala odfiltrować niskoenergetyczne promieniowanie rozproszone, które w przeciwnym przypadku pogarszałoby jakość uzyskiwanego zobrazowania. W wielu przypadkach w radiografii CR należy rozważyć całkowitą rezygnację ze stosowania okładek metalowych. Częstym efektem ubocznym stosowania okładek jest bowiem zarysowanie lub zabrudzenie powierzchni płyty obrazowej co objawia się potem w postaci artefaktów na uzyskiwanych radiogramach cyfrowych. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji gdy w wiązce promieniowania przechodzącego przez badany obiekt jest stosunkowo mały procent promieniowania rozproszonego. Taki przypadek ma miejsce np. w przykładowych badaniach rurociągu DN 700x11 za pomocą źródeł izotopowych Se-75 i Ir-192. Dla grubości ścianki wynoszącej 11 mm współczynnik rozrostu promieniowania (build-up factor) jest mniejszy od 2 (patrz np. [5]), co oznacza, że udział promieniowania rozproszonego w przechodzącej wiązce jest stosunkowo niewielki. W tym przypadku można bezpiecznie zaproponować technikę badania CR bez stosowania jakichkolwiek okładek metalowych Metody redukcji promieniowania rozproszonego W celu ograniczenia wpływu promieniowania rozproszonego w przypadku stosowania źródeł izotopowych (Se-75, Ir-192, Co-60) lub wysokoenergetycznych (kv >1000) można rozważyć zastosowanie filtrów ołowianych umieszczanych przed kasetą z płytą IP. Filtry takie mogą mieć postać płyt ołowianych o grubości od 0,5 do 2 mm zależnej od grubości prześwietlanego materiału. W takim przypadku należy pamiętać, aby między płytą Pb a kasetą umieszczać cienką płytę z miedzi lub stali (ok. 0,5 mm) w celu ograniczenia promieniowania fluorescencyjnego emitowanego z ołowiu. Wpływ promieniowania rozproszonego wstecznie powinien być kontrolowany w ten sam sposób jak w radiografii błonowej, tj. za pomocą ołowianej litery B umieszczanej bezpośrednio za kasetą. Jeśli obraz litery B na uzyskanym radiogramie jest jaśniejszy niż obraz tła (tj. ma mniejsze poziomy GV) należy przedsięwziąć dodatkowe środki mające na celu ograniczenia promieniowania rozproszonego wstecznie, padającego od tyłu na kasetę. W tym celu należy zastosować płytę ołowianą o grubości co najmniej 1 mm lub płytę cynową o grubości co najmniej 1,5 mm umieszczoną za kasetą. W przypadku użycia płyty ołowianej należy, podobnie jak w przypadku filtru ołowianego, zastosować dodatkową osłonę z miedzi lub stali (0,5 mm grubości) w celu zredukowania promieniowania fluorescencyjnego ołowiu. Przy stosowaniu energii promieniowania powyżej 80 kev płyta ołowiana nie może, w żadnym przypadku, przylegać bezpośrednio do tylnej strony kasety z płytą IP. Odnosząc te zalecenia do badań przykładowego rurociągu DN 700 można domniemywać, że ze względu na terenowy charakter badań problem rozpraszania wstecznego nie będzie tutaj występował i nie będzie zachodzić potrzeba stosowania osłon ołowianych za 93
12 płytą IP. W praktyce przypuszczenie to należałoby jednak zweryfikować za pomocą ekspozycji testowej z literą B wykonanej na rzeczywistym rurociągu w typowych warunkach badań Ustalanie odległości źródło-detektor Wymagania minimalne odnośnie odległości źródło-detektor dla technik cyfrowych są w normie EN ISO sformułowane dokładnie tak samo jak w normie EN Dla technik klasy A stosunek odległości źródło-obiekt - f do rozmiaru źródła - d powinien spełniać warunek: Dla technik klasy B analogiczny warunek ma postać: (3) W powyższych wzorach b oznacza odległość czołowej powierzchni obiektu od detektora (patrz np. rys. 2). W przypadku, kiedy technikę prześwietlania przez dwie ścianki zastępuje się techniką prześwietlania przez jedną ściankę, w której źródło jest umieszczone wewnątrz rury norma zezwala na złagodzenie warunków określonych równaniami (3) i (4). W takich przypadkach możliwe jest obniżenie minimalnej wymaganej odległości źródło-obiekt o 20% a w przypadku techniki centrycznej nawet o 50% w porównaniu do wartości określonych powyższymi wzorami. Oprócz powyższych warunków minimalnych, które są zgodne z obowiązującymi w radiografii błonowej norma EN ISO formułuje dodatkowe rekomendacje o charakterze zaleceń mające na celu uwzględnienie zwiększonej nieostrości systemów cyfrowych w porównaniu z błonami radiograficznymi. Zmodyfikowane formuły uwzględniające ograniczoną rozdzielczość przestrzenną (parametr SR b ) detektorów cyfrowych mają postać: ( ) (5) (4) dla technik klasy A, oraz: ( ) (6) dla technik klasy B. Powyższe alternatywne formuły można stosować jedynie wtedy, gdy podstawowa rozdzielczość przestrzenna stosowanego detektora cyfrowego spełnia następujący warunek: dla technik klasy A: 94
13 dla technik klasy B: W przypadku badań przykładowego rurociągu DN 700x11 przy użyciu typowych źródeł izotopowych o rozmiarze d = 3 mm minimalną odległość źródło-obiekt dla technik klasy B można obliczyć ze wzoru (4): 223 mm Jak widać dla rozważanego rurociągu warunek minimalny jest spełniony zarówno dla badań techniką obwodową jak i centryczną. Zakładając, że chcielibyśmy zastosować rekomendowane warunki alternatywne uwzględniające podstawową rozdzielczość przestrzenną detektora, wynoszącą np. SR b =0,063 mm obliczenie f min ze wzoru (6) wyglądałoby następująco: ( ) = 424 mm Powyższy warunek byłby bezpośrednio spełniony przy badaniach techniką obwodową, natomiast przy badaniach techniką centryczną mógłby zostać spełniony po zastosowaniu 50% redukcji dopuszczonej przez normę dla techniki centrycznej. 6. Warunki oceny radiogramów cyfrowych Parametry jakościowe uzyskanego radiogramu cyfrowego (SNR, SR b, SNR N ) powinny zostać wyznaczone na podstawie obrazu cyfrowego, w którym wartości pikseli są zlinearyzowane względem dawki promieniowania rejestrowanej przez detektor. Narzędzia programowe do wyznaczania SNR, SNR N oraz profilu liniowego na podstawie, którego wyznacza się SR b powinny być zaimplementowane w oprogramowaniu służącym do wyświetlania i oceny radiogramów. Przy dokładnej analizie krytycznych fragmentów radiogramu operator powinien obserwować obraz przy współczynniku powiększenia (zoom) wynoszącym od 1:1 (przy którym jeden piksel obrazu cyfrowego odpowiada 1 pikselowi monitora) do 1:2 (przy którym 1 piksel obrazu cyfrowego odpowiada 4 pikselom monitora). Specjalne filtry i inne narzędzia do obróbki cyfrowej obrazu stosowane w celu ułatwienia jego oceny powinny być udokumentowane, powtarzalne i uzgodnione pomiędzy zainteresowanymi stronami. Jeśli są one stosowane przy ocenie wykrywalności wskaźnikowej IQI powinny być w identyczny sposób stosowane również przy ocenie jakości spoin. W każdym przypadku radiogramy cyfrowe powinny być zachowywane w pełnej rozdzielczości i w oryginalnej postaci, tj. przed zastosowaniem filtrów i innych narzędzi obróbki obrazu. Radiogramy cyfrowe powinny być oceniane w zacienionych pomieszczeniach przy ustawieniach monitora zweryfikowanych za pomocą odpowiedniego obrazu testowego. Minimalne wymagania dotyczące monitorów, na których dokonuje się oceny radiogramów cyfrowych są następujące: minimalna jasność: 250 cd/m 2 minimalna liczba odcieni szarości: 256 minimalny kontrast: 1:250 minimalny rozmiar obrazu: 1 Mpx maksymalna wielkość piksela: 0,3 mm Większość produkowanych obecnie paneli LCD bez problemu spełnia te wymagania. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby w celu poprawy komfortu pracy, zakupić 95
14 czarno-biały monitor profesjonalny o większej liczbie megapikseli, mniejszym rozmiarze piksela oraz większej liczbie odcieni szarości. 5. Podsumowanie W artykule omówiono podstawowe wymagania dotyczące badań złączy spawanych technikami radiografii cyfrowej zawarte w nowej normie EN ISO Główną uwagę zwrócono na uregulowania, które nie występują lub są odmienne niż w radiografii błonowej i tym samym mogą stanowić nowość dla praktyków badań radiograficznych. Niezależnie od tego należy podkreślić, że większość wymagań nowej normy została przeniesiona bezpośrednio ze starych norm dotyczących radiografii błonowej (szczególnie z EN 1435). Nie powinno to specjalnie dziwić biorąc pod uwagę fakt, że nowa technika nie różni się od starej, co do podstawowej zasady badania radiograficznego, tj. prześwietlania obiektu promieniami rentgenowskimi w celu uzyskania projekcyjnego obrazu jego wnętrza. Fizyka i technika samego prześwietlenia pozostały bez zmian, zmienił się jedynie rodzaj detektora, na którym rejestrujemy obraz, oraz sposób jego wyświetlania. Wraz z wprowadzeniem normy EN ISO usunięta została jedna z ostatnich barier hamujących upowszechnienie radiografii cyfrowej w badaniach nieniszczących spoin, tj. w jednym z najważniejszych obszarów zastosowań badań radiograficznych. Jeśli wziąć dodatkowo pod uwagę pojawienie się w ostatnich latach systemów CR o wysokiej rozdzielczości [8], [9] oraz opracowanie specjalnych programów komputerowych wspomagających takie badania [6] to można stwierdzić, że wszystkie podstawowe elementy niezbędne do szerokiego wdrożenia technik cyfrowych w radiografii przemysłowej są już gotowe. Wydaje się, że jesteśmy obecnie u progu prawdziwej rewolucji cyfrowej w badaniach radiograficznych i nie ma sensu dalsze zwlekanie z jej wprowadzaniem również w polskich firmach. Literatura 1. PN-EN ISIO Badania nieniszczące spoin Badanie radiograficzne Część 2: Techniki promieniowania X i gamma z detektorami cyfrowymi 2. PN-EN Badania nieniszczące Radiografia przemysłowa z użyciem pamięciowych luminoforowych płyt obrazowych Część 1: Klasyfikacja systemów 3. PN-EN Badania nieniszczące Radiografia przemysłowa z użyciem pamięciowych luminoforowych płyt obrazowych Część 2: Ogólne zasady radiograficznych badań materiałów metalowych za pomocą promieniowania X i gamma 4. ASTM E 2446 Standard Practice for Classification of Computed Radiology Systems 5. S. Mackiewicz, Promieniowanie rozproszone i jego rola w badaniach radiograficznych, Krajowa Konferencja Badań Radiograficznych Popów S. Mackiewicz, Metodyka obliczania czasu ekspozycji w radiografii komputerowej, Krajowa Konferencja Badań Radiograficznych Stary Młyn S. Mackiewicz, Ocena jakości radiogramów komputerowych Aspekty praktyczne i metodologiczne, Krajowa Konferencja Badań Radiograficznych Stary Młyn M.Thoms, U. Zscherper, U.Evert, Image Quality of High Definition Computed Radiography (HDCR) in NDT, INDE J. Beckmann, U. Zscherper, U.Evert, Image Quality Assessment of CR Systems., ECNDT, Moscow
IZOTOPOWE BADANIA RADIOGRAFICZNE ZŁĄCZY SPAWANYCH O RÓŻNYCH GRUBOŚCIACH WEDŁUG PN-EN 1435.
IZOTOPOWE BADANIA RADIOGRAFICZNE ZŁĄCZY SPAWANYCH O RÓŻNYCH GRUBOŚCIACH WEDŁUG PN-EN 1435. Dr inż. Ryszard Świątkowski Mgr inż. Jacek Haras Inż. Tadeusz Belka 1. WSTĘP I CEL PRACY Porównując normę europejską
Bardziej szczegółowoOCENA JAKOŚCI RADIOGRAMÓW KOMPUTEROWYCH ASPEKTY PRAKTYCZNE I METODOLOGICZNE
Sławomir Mackiewicz IPPT PAN OCENA JAKOŚCI RADIOGRAMÓW KOMPUTEROWYCH ASPEKTY PRAKTYCZNE I METODOLOGICZNE 1. Wstęp Jednym z podstawowych warunków prawidłowego wdrożenia i właściwego stosowania radiografii
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE KRYTERIÓW JAKOŚCI BADAŃ RADIOGRAFICZNYCH RUR METODĄ PROSTOPADŁĄ I ELIPTYCZNĄ WG NORMY PN-EN 1435
PORÓWNANIE KRYTERIÓW JAKOŚCI BADAŃ RADIOGRAFICZNYCH RUR METODĄ PROSTOPADŁĄ I ELIPTYCZNĄ WG NORMY PN-EN 1435 1. WPROWADZENIE. CEL BADAŃ. Dr inż. Ryszard ŚWIĄTKOWSKI Mgr inż. Jacek HARAS Dokonując porównania
Bardziej szczegółowoROLA I ZNACZENIE CZASU EKSPOZYCJI W RADIOGRAFII KOMPUTEROWEJ
Sławomir Mackiewicz IPPT PAN ROLA I ZNACZENIE CZASU EKSPOZYCJI W RADIOGRAFII KOMPUTEROWEJ 1. Wstęp Radiografia komputerowa (CR) oparta na wykorzystaniu pamięciowych luminoforowych płyt obrazowych znajduje
Bardziej szczegółowoMETODYKA OBLICZANIA CZASU EKSPOZYCJI W RADIOGRAFII KOMPUTEROWEJ
Sławomir Mackiewicz IPPT PAN METODYKA OBLICZANIA CZASU EKSPOZYCJI W RADIOGRAFII KOMPUTEROWEJ 1. Wstęp Radiografia komputerowa na luminoforowych płytach obrazowych w wielu aspektach przypomina radiografię
Bardziej szczegółowoPrzemysłowa radiografia komputerowa (CR) z użyciem płyt obrazowych - Wymagania jakościowe według norm europejskich
Przemysłowa radiografia komputerowa (CR) z użyciem płyt obrazowych - Wymagania jakościowe według norm europejskich Jan Kielczyk ENERGOMONTAŻ-PÓŁNOC Technika Spawalnicza i Laboratorium Sp. z o.o. Radiografia
Bardziej szczegółowoPodstawy standardowej oceny jakości spoin
Podstawy standardowej oceny jakości spoin Tadeusz Morawski Usługi Techniczne i Ekonomiczne Level, Warszawa level_tmo@onet.pl. Wstęp Konstrukcje stalowe przeważnie są wykonywane i montowane technikami spawalniczymi,
Bardziej szczegółowoZmiany w normalizacji stan na 2013 r.
Zmiany w normalizacji stan na 2013 r. Tadeusz Morawski Komitet Techniczny PKN ds. Badań Nieniszczących Wstęp Organizacje normalizacyjne zrzeszone w CEN (Comite Europeen de Normalisation Europejski Komitet
Bardziej szczegółowoISTOTA, ZNACZENIE ORAZ METODYKA WYZNACZANIA PARAMETRU SNR W RADIOGRAFII CYFROWEJ
Sławomir Mackiewicz IPPT PAN ISTOTA, ZNACZENIE ORAZ METODYKA WYZNACZANIA PARAMETRU SNR W RADIOGRAFII CYFROWEJ 1. Wstęp Radiografia cyfrowa nieodwołalnie wchodzi do praktyki przemysłowej w naszym kraju.
Bardziej szczegółowoPorównanie wymagań norm PN-M oraz PN-EN ISO
Konrad Ogonowski, Małgorzata Ogonowska przeglad Welding Technology Review Porównanie wymagań norm PN-M-69770 oraz PN-EN ISO 17636-1 A comparison of the requirements of standards PN-M-69770 and PN-EN ISO
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA DLA DETEKTORÓW PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO
WYMAGANIA DLA DETEKTORÓW PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO Jan Kielczyk Energomontaż-Północ, TSiL Wstęp Do radiograficznego badania dowolnego wyrobu niezbędne są dwa podstawowe elementy: emiter promieniowania
Bardziej szczegółowoBadania radiograficzne złączy zgrzewanych z tworzyw sztucznych
Badania radiograficzne złączy zgrzewanych z tworzyw sztucznych Janusz Czuchryj Instytut Spawalnictwa, Gliwice WPROWADZENIE Złącza zgrzewane z tworzyw sztucznych stosuje się w budowie takich konstrukcji,
Bardziej szczegółowoĆwiczenie ELE. Jacek Grela, Łukasz Marciniak 3 grudnia Rys.1 Schemat wzmacniacza ładunkowego.
Ćwiczenie ELE Jacek Grela, Łukasz Marciniak 3 grudnia 2009 1 Wstęp teoretyczny 1.1 Wzmacniacz ładunkoczuły Rys.1 Schemat wzmacniacza ładunkowego. C T - adaptor ładunkowy, i - źródło prądu reprezentujące
Bardziej szczegółowoTechnologie radiacyjne dla przemysłu
Technologie radiacyjne dla przemysłu Sławomir Wronka Nowoczesne Technologie dla Mazowsza 2013-12-23 Rozwój krajowych detektorów radiograficznych Wojciech Dziewiecki, Michał Matusiak, Sławomir Wronka Akceleratory
Bardziej szczegółowoWykaz norm. Lex norma badania nieniszczące
Lex norma badania nieniszczące - Lex norma badania nieniszczące L.p. Numer normy Tytuł Status 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. PN-B-06264:1978 Wersja PN-B-19320:1999 Wersja PN-C-82055-4:1999
Bardziej szczegółowo( S ) I. Zagadnienia. II. Zadania
( S ) I. Zagadnienia 1. Warunki prawidłowego wykonywania zdjęć rentgenowskich. 2. Skanowanie zdjęć i ocena wpływu ekspozycji na jakość zdjęcia. 3. Dawka i moc dawki, jednostki; pomiary mocy dawki promieniowania
Bardziej szczegółowoNIENISZCZĄCE BADANIA GAZOCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH - ZAŁOŻENIA DO PROCEDURY BADANIA OBIEKTU - WYMAGANIA NORMY WYROBU EN 12732
NIENISZCZĄCE BADANIA GAZOCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH - ZAŁOŻENIA DO PROCEDURY BADANIA OBIEKTU - WYMAGANIA NORMY WYROBU EN 12732 MAREK ŚLIWOWSKI MIROSŁAW KARUSIK NDTEST Sp. z o.o, Warszawa www.ndtest.com.pl e-mail:
Bardziej szczegółowoUSŁUGI BADAŃ NIENISZCZĄCYCH : BADANIA TOMOGRAFICZNE 3D TOMOGRAFIA WYSOKOENERGETYCZNA 3D BADANIA RENTGENOWSKIE 2D
Firma ImagineRT sp. z o.o. założona i prowadzona przez specjalistów z Narodowego Centrum Badań Jądrowych w Świerku, oferuje: USŁUGI BADAŃ NIENISZCZĄCYCH : BADANIA TOMOGRAFICZNE 3D TOMOGRAFIA WYSOKOENERGETYCZNA
Bardziej szczegółowoDOBÓR KSZTAŁTEK DO SYSTEMÓW RUROWYCH.SZTYWNOŚCI OBWODOWE
Bogdan Majka Przedsiębiorstwo Barbara Kaczmarek Sp. J. DOBÓR KSZTAŁTEK DO SYSTEMÓW RUROWYCH.SZTYWNOŚCI OBWODOWE 1. WPROWADZENIE W branży związanej z projektowaniem i budową systemów kanalizacyjnych, istnieją
Bardziej szczegółowoRADIOGRAFICZNE BADANIE ODLEWÓW METALICZNYCH WYMAGANIA NORMY EN 12681
Dr inż. MAREK ŚLIWOWSKI NDTEST Sp. z o.o. www.ndtest.com.pl Warszawa e-mail: m.sliwowski@ndtest.com.pl RADIOGRAFICZNE BADANIE ODLEWÓW METALICZNYCH WYMAGANIA NORMY EN 12681 WSTĘP W ramach prac Komitetu
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 2. Pomiar energii promieniowania gamma metodą absorpcji
Ćwiczenie nr (wersja_05) Pomiar energii gamma metodą absorpcji Student winien wykazać się znajomością następujących zagadnień:. Promieniowanie gamma i jego własności.. Absorpcja gamma. 3. Oddziaływanie
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR 9. Zakład Budownictwa Ogólnego. Stal - pomiar twardości metali metodą Brinella
Zakład Budownictwa Ogólnego ĆWICZENIE NR 9 Stal - pomiar twardości metali metodą Brinella Instrukcja z laboratorium: Budownictwo ogólne i materiałoznawstwo Instrukcja do ćwiczenia nr 9 Strona 9.1. Pomiar
Bardziej szczegółowoPorównanie zdjęć rentgenowskich wewnątrzustnych wykonanych za pomocą RVG.
Porównanie zdjęć rentgenowskich wewnątrzustnych wykonanych za pomocą RVG. Spis treści: 1. Wstęp... 3 2. Porównanie zdjęć wykonanych na fantomie.... 4 2.1. Test osiowości.... 4 2.2. Test rozdzielczości....
Bardziej szczegółowoInstrukcja obsługi stomatologicznego fantomu testowego
Instrukcja obsługi stomatologicznego fantomu testowego Dent/digitest 3 Opracował: mgr inż. Jan Kalita 1 Spis treści. 1. Opis techniczny 3 1.1. Przeznaczenie fantomu. 3 1.2. Budowa fantomu. 4 2. Procedura
Bardziej szczegółowoProtokół z kontroli jakości badań mammograficznych wykonywanych w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi
Protokół z kontroli jakości badań mammograficznych wykonywanych w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi Użytkownik (nazwa i adres) Mammograf Producent Model lub typ Rok produkcji
Bardziej szczegółowoMonochromatyzacja promieniowania molibdenowej lampy rentgenowskiej
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakładu Krystalografii ul. Bankowa 14, pok. 133, 40 006 Katowice tel. (032)359 1503, e-mail: izajen@wp.pl, opracowanie: dr Izabela Jendrzejewska Laboratorium z Krystalografii
Bardziej szczegółowoRadiografia mikroogniskowa
Radiografia mikroogniskowa Jan Kielczyk Energomontaż-Północ- Technika Spawalnicza i Laboratorium Sp. z o.o. Warszawa 1. Wstęp W badaniach radiograficznych wymiar ogniska lampy rentgenowskiej jest źródłem
Bardziej szczegółowoSPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ
SPRAWDŹ SWOJĄ WIEDZĘ Podobne pytania możesz otrzymać na egzaminie certyfikacyjnym Uwaga: Jeśli masz wątpliwości czy wybrałeś poprawną odpowiedź, spytaj przez forum dyskusyjne Pytania zaczerpnięto ze zbiorów
Bardziej szczegółowoDoświadczenie nr 6 Pomiar energii promieniowania gamma metodą absorpcji elektronów komptonowskich.
Doświadczenie nr 6 Pomiar energii promieniowania gamma metodą absorpcji elektronów komptonowskich.. 1. 3. 4. 1. Pojemnik z licznikami cylindrycznymi pracującymi w koincydencji oraz z uchwytem na warstwy
Bardziej szczegółowoLVI OLIMPIADA FIZYCZNA (2006/2007). Stopień III, zadanie doświadczalne D
LI OLIMPIADA FIZYCZNA (26/27). Stopień III, zadanie doświadczalne D Źródło: Autor: Nazwa zadania: Działy: Słowa kluczowe: Komitet Główny Olimpiady Fizycznej. Andrzej ysmołek Komitet Główny Olimpiady Fizycznej,
Bardziej szczegółowoUżytkownik (nazwa i adres) Mammograf. Producent. Model lub typ. Rok produkcji. Rok rozpoczęcia eksploatacji. Nr seryjny aparatu.
Protokół z kontroli jakości badań mammograficznych wykonywanych w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi przeprowadzonej przez Wojewódzki Ośrodek Koordynujący w... Użytkownik (nazwa
Bardziej szczegółowoKLASYFIKACJI I BUDOWY STATKÓW MORSKICH
PRZEPISY KLASYFIKACJI I BUDOWY STATKÓW MORSKICH ZMIANY NR 3/2012 do CZĘŚCI IX MATERIAŁY I SPAWANIE 2008 GDAŃSK Zmiany Nr 3/2012 do Części IX Materiały i spawanie 2008, Przepisów klasyfikacji i budowy statków
Bardziej szczegółowoWETERYNARYJNA PROSTA JAK NIGDY DZIĘKI CIRIX
RADIOLOGIA WETERYNARYJNA PROSTA JAK NIGDY DZIĘKI CIRIX Co to jest CiRiX? CiRiX to wydajny, odporny, kompaktowy i tani w eksploatacji system CR. Został zaprojektowany do używania zarówno w terenie jak i
Bardziej szczegółowoWpływ promieniowania rozproszonego na. na jakość obrazu na radiogramie
Jacek Słania Kamila Sołtys Wpływ promieniowania rozproszonego na jakość obrazu na radiogramie scattered radiation influence on the image quality of the radiograph Streszczenie Przedstawiono wpływ promieniowania
Bardziej szczegółowoBadania nieniszczące - Badania radiologiczne - Część 3: Ogólne zasady radiologicznych badań materiałów metalowych za pomocą promieniowania X i gamma
[logo PKN] Polski Komitet Normalizacyjny POLSKA NORMA ICS 19.100 PN-EN 13068-3 sierpień 2002 Wprowadza EN 13068-3:2001 IDT Zastępuje Badania nieniszczące - Badania radiologiczne - Część 3: Ogólne zasady
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA INSTALACJA GAZOWA I
SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA INSTALACJA GAZOWA I 03.00.00 1 1. INSTALACJA GAZOWA 1.2 Wstęp SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA 1.1.1 Przedmiot robót Przedmiotem niniejszej Szczegółowej Specyfikacji
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY PROJEKT DYPLOMOWY INŻYNIERSKI
Forma studiów: Kierunek studiów: Specjalność/Profil: Katedra//Zespół Stacjonarne, I stopnia Mechanika i Budowa Maszyn Technologia maszyn i materiałów konstrukcyjnych Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania,
Bardziej szczegółowowyznaczenie zasięgu efektywnego, energii maksymalnej oraz prędkości czastek β o zasięgu maksymalnym,
1 Część teoretyczna 1.1 Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zbadanie absorpcji promieniowania β w ciałach stałych poprzez: wyznaczenie krzywej absorpcji, wyznaczenie zasięgu efektywnego, energii maksymalnej
Bardziej szczegółowoBadanie klasy wymaganej odporności ogniowej wentylatora przy wykorzystaniu programu FDS
Badanie klasy wymaganej odporności ogniowej wentylatora przy wykorzystaniu programu FDS 1. Wstęp: Symulacje komputerowe CFD mogą posłużyć jako narzędzie weryfikujące klasę odporności ogniowej wentylatora,
Bardziej szczegółowoOcena realizacji testów 1kontroli. jakości (testów eksploatacyjnych) 1. Testy specjalistyczne. Użytkownik (nazwa i adres) Mammograf.
Protokół z kontroli jakości badań mammograficznych wykonywanej w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi przeprowadzonej przez Wojewódzki Ośrodek Koordynujący w... Użytkownik (nazwa
Bardziej szczegółowoBogdan Majka. Dobór kształtek do systemów rurowych. Sztywności obwodowe.
Bogdan Majka Dobór kształtek do systemów rurowych. Sztywności obwodowe. Toruń 2012 Copyright by Polskie Stowarzyszenie Producentów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie,
Bardziej szczegółowoTesty kontroli fizycznych parametrów aparatury rentgenowskiej. Waldemar Kot Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin 26.04.2014 r.
Testy kontroli fizycznych parametrów aparatury rentgenowskiej Waldemar Kot Zachodniopomorskie Centrum Onkologii Szczecin 26.04.2014 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie
Bardziej szczegółowoZMĘCZENIE MATERIAŁU POD KONTROLĄ
ZMĘCZENIE MATERIAŁU POD KONTROLĄ Mechanika pękania 1. Dla nieograniczonej płyty stalowej ze szczeliną centralną o długości l = 2 [cm] i obciążonej naprężeniem S = 120 [MPa], wykonać wykres naprężeń y w
Bardziej szczegółowoWiseRoot+ BARDZO WYDAJNE SPAWANIE WARSTW GRANIOWYCH
WiseRoot+ BARDZO WYDAJNE SPAWANIE WARSTW GRANIOWYCH "Proces WiseRoot+ jest niezwykle przyjazny dla użytkownika i działa tak, jak jest przedstawiany. Pozwala on w prosty sposób uporać się z całym szeregiem
Bardziej szczegółowoBorealis AB Serwis Techniczny i Rozwój Rynku Reinhold Gard SE Stenungsund Szwecja
Borealis AB Serwis Techniczny i Rozwój Rynku Reinhold Gard SE-444 86 Stenungsund Szwecja Odporność na ciśnienie hydrostatyczne oraz wymiarowanie dla PP-RCT, nowej klasy materiałów z polipropylenu do zastosowań
Bardziej szczegółowoWiseRoot+ BARDZO WYDAJNE SPAWANIE WARSTW GRANIOWYCH
WiseRoot+ BARDZO WYDAJNE SPAWANIE WARSTW GRANIOWYCH "Proces WiseRoot+ jest niezwykle przyjazny dla użytkownika i działa tak, jak jest przedstawiany. Pozwala on w prosty sposób uporać się z całym szeregiem
Bardziej szczegółowoNazwa wg. Dz. U. z 2013 r., poz lub Dz. U. z 2015 r., poz. 2040
Zakres testów specjalistycznych dla aparatów rentgenowskich. Zakres zależy od konstrukcji aparatu oraz wyposażenia pracowni RTG w pozostałe urządzenia radiologiczne. W kolumnach : R-x dla radiografii (
Bardziej szczegółowoOdzież ochronna przeznaczona dla pracowników przemysłu narażonych na działanie czynników gorących.
Odzież chroniąca przed gorącymi czynnikami termicznymi Na wielu stanowiskach pracy m.in. w hutach i zakładach metalurgicznych, podczas spawania, akcji przeciwpożarowych pracownik narażony jest na działanie
Bardziej szczegółowoWTRĄCENIE MIEDZI W SPOINIE- CZY DA SIĘ WYKRYĆ RADIOGRAFICZNIE?
WTRĄCENIE MIEDZI W SPOINIE- CZY DA SIĘ WYKRYĆ RADIOGRAFICZNIE? Jan Kielczyk ENERGOMONTAŻ-PÓŁNOC TSiL Sp. z o.o. Wtrącenie miedzi (Cu) w spoinie posiadające numer odniesienia 3042 w normie PN-EN ISO 6520-1
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne. Rys. 1. Rozkłady odkształceń, które mogą powstać w stanie granicznym nośności
Informacje ogólne Założenia dotyczące stanu granicznego nośności przekroju obciążonego momentem zginającym i siłą podłużną, przyjęte w PN-EN 1992-1-1, pozwalają na ujednolicenie procedur obliczeniowych,
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1314
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1314 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5, Data wydania: 2 grudnia 2015 r. Nazwa i adres AB 1314 MEASURE
Bardziej szczegółowoLaboratorium RADIOTERAPII
Laboratorium RADIOTERAPII Ćwiczenie: Wyznaczanie charakterystyki błon RTG Opracowała: mgr inż. Edyta Jakubowska Zakład Inżynierii Biomedycznej Instytut Metrologii i Inżynierii Biomedycznej Wydział Mechatroniki
Bardziej szczegółowoGrubościomierz Sauter
INSTRUKCJA OBSŁUGI Nr produktu 756150 Grubościomierz Sauter Strona 1 z 7 Uwaga: Zaleca się kalibrowanie nowego przyrządu przed pierwszym użyciem, jak opisano w punkcie 6. Dzięki temu będzie można osiągnąć
Bardziej szczegółowoNazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 96: Dozymetria promieniowania gamma
Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 96: Dozymetria promieniowania gamma Cel ćwiczenia: Zapoznanie się z podstawami dozymetrii promieniowania jonizującego. Porównanie własności absorpcyjnych promieniowania
Bardziej szczegółowoOPRACOWANY PRZEZ ZESPÓŁ NAUKOWCÓW Z NARODOWEGO CENTRUM BADAŃ JĄDROWYCH ŚWIERK
OPRACOWANY PRZEZ ZESPÓŁ NAUKOWCÓW Z NARODOWEGO CENTRUM BADAŃ JĄDROWYCH ŚWIERK Wprowadzenie Badania rentgenowskie są jedną z najskuteczniejszych metod analiz nieniszczących. Stosowane szeroko w defektoskopii
Bardziej szczegółowoWstępne obliczenia dla Projektu Osłon Stałych
MAX-RAY s.c. S. Gałuch K. Karpiński, ul. Jabłoniowa 22A/7. 80-175 GDAŃSK biuro@max-ray.pl, tel, kom. 502 520 707, 502 520 902 Gdańsk, 15.04.2016 Wstępne obliczenia dla Projektu Osłon Stałych przed promieniowaniem
Bardziej szczegółowoProtokół z kontroli jakości badań mammograficznych wykonywanych w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi
Protokół z kontroli jakości badań mammograficznych wykonywanych w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi Użytkownik (nazwa i adres) Mammograf Producent Model lub typ Rok produkcji
Bardziej szczegółowoPomiary jasności nieba z użyciem aparatu cyfrowego. Tomek Mrozek 1. Instytut Astronomiczny UWr 2. Zakład Fizyki Słońca CBK PAN
Pomiary jasności nieba z użyciem aparatu cyfrowego Tomek Mrozek 1. Instytut Astronomiczny UWr 2. Zakład Fizyki Słońca CBK PAN Jasność nieba Jasność nieba Jelcz-Laskowice 20 km od centrum Wrocławia Pomiary
Bardziej szczegółowoPromieniowanie jonizujące Wyznaczanie liniowego i masowego współczynnika pochłaniania promieniowania dla różnych materiałów.
Ćw. M2 Promieniowanie jonizujące Wyznaczanie liniowego i masowego współczynnika pochłaniania promieniowania dla różnych materiałów. Zagadnienia: Budowa jądra atomowego. Defekt masy, energie wiązania jądra.
Bardziej szczegółowoWiseRoot+ BARDZO WYDAJNE SPAWANIE WARSTW GRANIOWYCH
WiseRoot+ BARDZO WYDAJNE SPAWANIE WARSTW GRANIOWYCH 5.12.2017 WiseRoot+ WYDAJNOŚĆ I WYSOKA JAKOŚĆ PROCESU SPAWANIA METODĄ MIG WiseRoot+ to zoptymalizowany proces spawania krótkim łukiem, przeznaczony do
Bardziej szczegółowoĆwiczenie LP2. Jacek Grela, Łukasz Marciniak 25 października 2009
Ćwiczenie LP2 Jacek Grela, Łukasz Marciniak 25 października 2009 1 Wstęp teoretyczny 1.1 Energetyczna zdolność rozdzielcza Energetyczna zdolność rozdzielcza to wielkość opisująca dokładność detekcji energii
Bardziej szczegółowoO 2 O 1. Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego
msg M 7-1 - Temat: Wyznaczenie przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego Zagadnienia: prawa dynamiki Newtona, moment sił, moment bezwładności, dynamiczne równania ruchu wahadła fizycznego,
Bardziej szczegółowoRADIOMETR Colibri TTC
RADIOMETR Colibri TTC Radiometr Colibri TTC w podstawowej konfiguracji (bez sond zewnętrznych) służy do pomiaru mocy przestrzennego równoważnika dawki H*(10), oraz zakumulowanego (od momentu włączenia)
Bardziej szczegółowoPromieniowanie rentgenowskie. Podstawowe pojęcia krystalograficzne
Promieniowanie rentgenowskie Podstawowe pojęcia krystalograficzne Krystalografia - podstawowe pojęcia Komórka elementarna (zasadnicza): najmniejszy, charakterystyczny fragment sieci przestrzennej (lub
Bardziej szczegółowoF = e(v B) (2) F = evb (3)
Sprawozdanie z fizyki współczesnej 1 1 Część teoretyczna Umieśćmy płytkę o szerokości a, grubości d i długości l, przez którą płynie prąd o natężeniu I, w poprzecznym polu magnetycznym o indukcji B. Wówczas
Bardziej szczegółowoPROGRAMY KOMPUTEROWE W KONWENCJONALNYCH BADANIACH NIENISZCZĄCYCH
Sławomir Mackiewicz IPPT PAN PROGRAMY KOMPUTEROWE W KONWENCJONALNYCH BADANIACH NIENISZCZĄCYCH 1. Wstęp Wykorzystanie technik komputerowych w badaniach nieniszczących związane jest na ogół z wprowadzaniem
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 10 Tabela 1. Ocena ośrodków mammograficznych na terenie województwa skontrolowanych w 2008 r.
Tabela 1. Ocena ośrodków mammograficznych na terenie województwa skontrolowanych w 2008 r. L.p. Ośrodek Poziom wykonywania badań (wysoki; średni; nieodpowiedni) Procentowa liczba punktów 1 2 3 4 5 6 7
Bardziej szczegółowo7 czerwca
www.puds.pl 7 czerwca 2008 LDX 2101 i 2304 Wysoko opłacalne stale Duplex, jako alternatywa dla austenitycznych gatunków w stali nierdzewnych www.outokumpu.com Zagadnienia Omawiane gatunki stali Korozja
Bardziej szczegółowoLVI Olimpiada Fizyczna Zawody III stopnia
LVI Olimpiada Fizyczna Zawody III stopnia ZADANIE DOŚIADCZALNE Praca wyjścia wolframu Masz do dyspozycji: żarówkę samochodową 12V z dwoma włóknami wolframowymi o mocy nominalnej 5 oraz 2, odizolowanymi
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 42 WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWKI CIENKIEJ. Wprowadzenie teoretyczne.
Ćwiczenie 4 WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWKI CIENKIEJ Wprowadzenie teoretyczne. Soczewka jest obiektem izycznym wykonanym z materiału przezroczystego o zadanym kształcie i symetrii obrotowej. Interesować
Bardziej szczegółowoMetodyka prowadzenia pomiarów
OCHRONA RADIOLOGICZNA 2 Metodyka prowadzenia pomiarów Jakub Ośko Celem każdego pomiaru jest określenie wartości mierzonej wielkości w taki sposób, aby uzyskany wynik był jak najbliższy jej wartości rzeczywistej.
Bardziej szczegółowoOsoba przeprowadzająca kontrolę Numer upoważnienia Ministra Zdrowia. Przedstawiciel/przedstawiciele świadczeniodawcy uczestniczący w kontroli
Załącznik nr 4 Protokół z kontroli jakości badań mammograficznych realizowanej w ramach Koordynacji i monitorowania jakości profilaktyki raka piersi przez Centralny Ośrodek Koordynujący Użytkownik (nazwa
Bardziej szczegółowoC5: BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β W POWIETRZU oraz w ABSORBERACH
C5: BADANIE POCHŁANIANIA PROMIENIOWANIA α i β W POWIETRZU oraz w ABSORBERACH CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest: zbadanie pochłaniania promieniowania β w różnych materiałach i wyznaczenie zasięgu promieniowania
Bardziej szczegółowoWiseThin+, Wydajne spawanie blach i w pozycjach wymuszonych. WiseThin+ WYDAJNE SPAWANIE BLACH I W POZYCJACH WYMUSZONYCH
WiseThin+ WYDAJNE SPAWANIE BLACH I W POZYCJACH WYMUSZONYCH 1(6) WIĘKSZA PRĘDKOŚĆ SPAWANIA I LEPSZA JAKOŚĆ Proces WiseThin+ został opracowany do szybszego i wydajniejszego ręcznego spawania blach oraz materiałów
Bardziej szczegółowoProtokół z kontroli jakości badań mammograficznych wykonywanych w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi
Protokół z kontroli jakości badań mammograficznych wykonywanych w ramach Populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi Użytkownik Mammograf/ Nazwa producenta/ Nazwa modelu lub typu/ Rok rozpoczęcia
Bardziej szczegółowoAbsorpcja promieni rentgenowskich 2 godz.
Uniwersytet Śląski - Instytut Chemii Zakład Krystalografii ul. Bankowa 14, pok. 133, 40-006 Katowice tel. (032)3591627, e-mail: joanna_palion@poczta.fm opracowanie: mgr Joanna Palion-Gazda Laboratorium
Bardziej szczegółowoACR PH-1 Test Phantom
MAGMEDIX IC. 160 AUTHORITY DRIVE FITCHBURG, MA 01420 USA STADARDOWY FATOM AKREDYTACYJY ACR DO SKAERÓW MRI ACR PH-1 Test Phantom Fantom akredytacyjny ACR do rezonansu magnetycznego (akredytacja ACR MRAP)
Bardziej szczegółowoZagadnienia: równanie soczewki, ogniskowa soczewki, powiększenie, geometryczna konstrukcja obrazu, działanie prostych przyrządów optycznych.
msg O 7 - - Temat: Badanie soczewek, wyznaczanie odległości ogniskowej. Zagadnienia: równanie soczewki, ogniskowa soczewki, powiększenie, geometryczna konstrukcja obrazu, działanie prostych przyrządów
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 WYMAGANIA DOTYCZĄCE OPISU I PRZEGLĄDU OBRAZÓW REJESTROWANYCH W POSTACI CYFROWEJ I. Wymagania ogólne
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. Załącznik nr 1 WYMAGANIA DOTYCZĄCE OPISU I PRZEGLĄDU OBRAZÓW REJESTROWANYCH W POSTACI CYFROWEJ I. Wymagania ogólne 1. W radiologii
Bardziej szczegółowoOddziaływanie cząstek z materią
Oddziaływanie cząstek z materią Trzy główne typy mechanizmów reprezentowane przez Ciężkie cząstki naładowane (cięższe od elektronów) Elektrony Kwanty gamma Ciężkie cząstki naładowane (miony, p, cząstki
Bardziej szczegółowoPODSTAWOWE ZASADY PRZEPROWADZANIA EKSPOZYCJI RADIOGRAFICZNYCH NA PANELACH PŁASKICH
Sławomir Mackiewicz IPPT PAN PODSTAWOWE ZASADY PRZEPROWADZANIA EKSPOZYCJI RADIOGRAFICZNYCH NA PANELACH PŁASKICH 1. Wstęp Radiografia cyfrowa powoli wchodzi do praktyki przemysłowej w naszym kraju. Zwiększa
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1465
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1465 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3, Data wydania: 17 listopada 2015 r. Nazwa i adres Laboratorium
Bardziej szczegółowoPierwsze komputery, np. ENIAC w 1946r. Obliczenia dotyczyły obiektów: o bardzo prostych geometriach (najczęściej modelowanych jako jednowymiarowe)
METODA ELEMENTÓW W SKOŃCZONYCH 1 Pierwsze komputery, np. ENIAC w 1946r. Obliczenia dotyczyły obiektów: o bardzo prostych geometriach (najczęściej modelowanych jako jednowymiarowe) stałych własnościach
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2 LABORATORIUM ELEKTRONIKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH
LABORATORIUM LKTRONIKI Ćwiczenie Parametry statyczne tranzystorów bipolarnych el ćwiczenia Podstawowym celem ćwiczenia jest poznanie statycznych charakterystyk tranzystorów bipolarnych oraz metod identyfikacji
Bardziej szczegółowoDOZYMETRIA I BADANIE WPŁYWU PROMIENIOWANIA X NA MEDIA BIOLOGICZNE
X3 DOZYMETRIA I BADANIE WPŁYWU PROMIENIOWANIA X NA MEDIA BIOLOGICZNE Tematyka ćwiczenia Promieniowanie X wykazuje właściwości jonizujące. W związku z tym powietrze naświetlane promieniowaniem X jest elektrycznie
Bardziej szczegółowoW polskim prawodawstwie i obowiązujących normach nie istnieją jasno sprecyzowane wymagania dotyczące pomiarów źródeł oświetlenia typu LED.
Pomiary natężenia oświetlenia LED za pomocą luksomierzy serii Sonel LXP W polskim prawodawstwie i obowiązujących normach nie istnieją jasno sprecyzowane wymagania dotyczące pomiarów źródeł oświetlenia
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 2 : Badanie licznika proporcjonalnego fotonów X
Ćwiczenie nr 2 : Badanie licznika proporcjonalnego fotonów X Oskar Gawlik, Jacek Grela 16 lutego 2009 1 Podstawy teoretyczne 1.1 Liczniki proporcjonalne Wydajność detekcji promieniowania elektromagnetycznego
Bardziej szczegółowoBŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH
Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium BŁĘDY W POMIARACH BEZPOŚREDNICH Instrukcja do ćwiczenia nr 2 Zakład Miernictwa i Ochrony Atmosfery Wrocław, listopad 2010 r. Podstawy Metrologii
Bardziej szczegółowoTestowanie hipotez statystycznych. Wnioskowanie statystyczne
Testowanie hipotez statystycznych Wnioskowanie statystyczne Hipoteza statystyczna to dowolne przypuszczenie co do rozkładu populacji generalnej (jego postaci funkcyjnej lub wartości parametrów). Hipotezy
Bardziej szczegółowoCzujniki temperatur, termopary
Czujniki temperatur, termopary 1 Termopara Czujniki termoelektryczne są to przyrządy reagujące na zmianę temperatury zmianą siły termodynamicznej wbudowanego w nie termoelementu. Połączone na jednym końcu
Bardziej szczegółowo(13)B1 (19) PL (11) (12) OPIS PATENTOWY PL B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA. (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia:
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (21) Numer zgłoszenia: 325504 (22) Data zgłoszenia: 24.03.1998 (19) PL (11)187508 (13)B1 (5 1) IntCl7 G09F 13/16 B60Q
Bardziej szczegółowoNiepewności pomiarów
Niepewności pomiarów Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) w roku 1995 opublikowała normy dotyczące terminologii i sposobu określania niepewności pomiarów [1]. W roku 1999 normy zostały opublikowane
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE. Ćwiczenie nr 3 Temat: Wyznaczenie ogniskowej soczewek za pomocą ławy optycznej.
LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE Ćwiczenie nr 3 Temat: Wyznaczenie ogniskowej soczewek za pomocą ławy optycznej.. Wprowadzenie Soczewką nazywamy ciało przezroczyste ograniczone
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 2. BADANIE CHARAKTERYSTYK SOND PROMIENIOWANIA γ
ĆWICZENIE 2 BADANIE CHARAKTERYSTYK SOND PROMIENIOWANIA γ CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest wyznaczenie następujących charakterystyk sond promieniowania γ: wydajności detektora w funkcji odległości detektora
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 5. Pomiar górnej granicy widma energetycznego Promieniowania beta metodą absorpcji.
Ćwiczenie nr 5 Pomiar górnej granicy widma energetycznego Promieniowania beta metodą absorpcji. 1. 2. 3. 1. Ołowiany domek pomiarowy z licznikiem kielichowym G-M oraz wielopoziomowymi wspornikami. 2. Zasilacz
Bardziej szczegółowoSYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW. Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego
SYMULACJA GAMMA KAMERY MATERIAŁ DLA STUDENTÓW Szacowanie pochłoniętej energii promieniowania jonizującego W celu analizy narażenia na promieniowanie osoby, której podano radiofarmaceutyk, posłużymy się
Bardziej szczegółowoWpływ nowej normy oświetleniowej EN 13201: 2015 na istniejące instalacje oświetleniowe projektów zgodnie z normą PN - EN 13201:2007
Wpływ nowej normy oświetleniowej EN 1321: 215 na istniejące instalacje oświetleniowe projektów zgodnie z normą PN - EN 1321:27 Artur Basiura Wprowadzenie Oświetlenie według niektórych źródeł to aż 2 %
Bardziej szczegółowoPriorytetyzacja przypadków testowych za pomocą macierzy
Priorytetyzacja przypadków testowych za pomocą macierzy W niniejszym artykule przedstawiony został problem przyporządkowania priorytetów do przypadków testowych przed rozpoczęciem testów oprogramowania.
Bardziej szczegółowoPOMIAR HAŁASU ZEWNĘTRZNEGO SAMOLOTÓW ŚMIGŁOWYCH WG PRZEPISÓW FAR 36 APPENDIX G I ROZDZ. 10 ZAŁ. 16 KONWENCJI ICAO
POMIAR HAŁASU ZEWNĘTRZNEGO SAMOLOTÓW ŚMIGŁOWYCH WG PRZEPISÓW FAR 36 APPENDIX G I ROZDZ. 10 ZAŁ. 16 KONWENCJI ICAO Piotr Kalina Instytut Lotnictwa Streszczenie W referacie przedstawiono wymagania oraz zasady
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowo